Pieter I
|
Keiser van die Hele Rusland
|
|
Skildery van Pieter die Grote omstreeks 1717, deur Carel de Moor.
|
Dinastie
|
Romanof
|
Bewind
|
1682?1725
|
Volle naam
|
Pieter Aleksejewitsj Romanof
|
Ander titels
|
Tsaar
|
Gebore
|
9 Junie
[
O.S.
30 Mei]
1672
|
|
Moskou
|
Gesterf
|
8 Februarie
[
O.S.
28 Januarie]
1725
(op 52)
|
|
Sint Petersburg
|
Voorganger
|
Fjodor III
|
Opvolger
|
Katharina I
|
Gade
|
Jewdoksija Lopoechina
Katharina I
|
Kinders
|
O.a. tsarewitsj Aleksei
Aleksander
Anna
Elisabeth
Natalia
Pieter
Pawel
|
Vader
|
Aleksei van Rusland
|
Moeder
|
Natalja Narisjkina
|
Pieter I Aleksejewitsj
(
Russies
: Пётр I Алексеевич) (
Moskou
, 9 Junie
[
O.S.
30 Mei]
1672 -
Sint Petersburg
, 8 Februarie
[
O.S.
28 Januarie]
1725), ook genoem
Pieter die Grote
(Пётр Великий; Pjotr Weliki), was van
1682
tot
1721
tsaar
en tot 1725 die eerste
keiser
van
Rusland
.
Tot in 1696 het hy saam met sy halfbroer
Iwan V
regeer. Daarna was hy die
absolute monarg
, 'n
outokraat
wat die uiteindelike gesag gebly en 'n goed georganiseerde, ordelike polisiestaat op die been gebring het.
[1]
[2]
Die grootste deel van sy bewind is deur lang oorloe teen die
Ottomaanse
en
Sweedse Ryk
in beslag geneem is. Ondanks aanvanklike probleme was die oorloe eindelik geslaagd en het dit gelei tot die land se uitbreiding tot by die
See van Azof
en die
Oossee
. Daarmee is die basis geskep vir Rusland as 'n vlootmag. Sy oorwinning in die
Groot Nordiese Oorlog
het die tydperk van Swede as 'n groot mag en sy oorheersing van die Baltiese streek beeindig, terwyl dit Rusland se status so verhoog het dat dit bekend geword het as die
Russiese Ryk
. Pieter het 'n kultuurrewolusie gelei wat sommige van die tradisionele en
Middeleeuse
sosiale en politieke stelsels vervang het met moderne, wetenskaplike,
verwesterde
stelsels wat op die radikale
Verligting
geskoei was.
In Desember 1699 het hy die
Juliaanse kalender
ingestel,
[5]
en dit het die Bisantynse kalender vervang wat lank in Rusland gebruik is.
Die
Russies-Ortodokse Kerk
het egter die verandering teengestaan.
[7]
In 1703 het Pieter die eerste Russiese koerant,
Sankt-Peterboergskije Wedomosti
, gestig en opdrag gegee vir 'n hervorming van die Russiese alfabet, wat hy grootliks alleen ontwerp het.
Aan die oewers van die
Newarivier
het hy
Sint Petersburg
laat bou, 'n stad wat deur die Italiaanse filosoof Francesco Algarotti "die venster op die Weste" genoem is.
[8]
[9]
In 1714 het Pieter Rusland se hoofstad van
Moskou
na Sint Petersburg geskuif, 'n status wat dit tot in 1918 behou het.
Pieter het 'n groot belangstelling getoon in plante, diere en minerale, in misvormde wesens of uitsonderings op die natuurwette. Hy het navorsing oor misvorming aangemoedig en 'n einde gebring aan die bygelowige vrees vir monsters.
[10]
Hy het nywerhede en hoer onderwys in Rusland bevorder. Die Russiese Wetenskapakademie en die Universiteit van Sint Petersburg is in 1724 gestig.
Pieter kry hoofsaaklik die krediet vir die modernisering van die land. Hy het dit vinnig in 'n groot Europese mag omskep. Sy administratiewe hervormings, veral die regerende Senaat wat in 1711 gestig is, die Kollegie van 1717 en die Tabel van Range in 1722, het 'n blywende invloed op Rusland gehad, en baie instellings van die Russiese regering kan hulle ontstaan na sy bewind terugspeur.
Pieter was die seun van tsaar
Aleksei
en sy tweede vrou, Natalja Narisjkina. Aleksei het ook twee seuns by sy eerste vrou, Maria Miroslafskaja gehad: die sieklike
Fjodor
en gestremde
Iwan
.
Na Aleksei se dood het Fjodor tsaar geword. Hy is in 1682 sonder kinders dood en die tienjarige Pieter is tot tsaar gekroon. ’n Magstryd het tussen die Narisjkina- en die Miroslafski-familie ontstaan, want die Miroslafski's het gevoel Pieter se ouer halfbroer, Iwan, moet tsaar word al is hy liggaamlik en geestelik gestrem. Na ’n bloedige konflik waarin baie van Pieter se familielede vermoor is, is ooreengekom dat Pieter en Iwan medetsaars sou wees, met Pieter se halfsuster,
Sofia
, as regent. Sy het sewe jaar lank as 'n outokraat regeer.
Van 1682 tot 1689 is Pieter en sy ma na Preobrazjenskoje verban. Op 16-jarige ouderdom het hy 'n Engelse boot op die landgoed ontdek, dit laat restoureer en geleer om daarmee te seil. Pieter was gefassineer deur sonhorlosies. Hy het begin soek na 'n buitelandse kundige in die Duitse (buitelandse) kwartier. Hy het Andrew Vinius, 'n bibliofiel, bevriend wat hom
Nederlands
geleer het, asook twee Nederlandse timmermanne, Frans Timmerman en Karsten Brandt. Pieter het rekenkunde, meetkunde en militere wetenskap bestudeer.
Pieter het nie eintlik omgegee dat ander in sy naam regeer nie; Boris Golitsin en Fjodor Apraksin het 'n belangrike rol gespeel, terwyl Pieter hom besig gehou het met skeepsbou, seil en gevegte met sy kammaleer, wat uit sy jong vriende bestaan het.
Pieter se ma wou egter he hy moes ernstiger raak en het in 1689 'n troue tussen hom en Jewdoksia Lopoechina gereel.
Die huwelik was 'n mislukking en na 10 jaar het Pieter Jewdoksia gedwing om 'n non te word en hom so uit die huwelik bevry.
Teen die somer van 1689 wou Pieter die bewind by Sofia oorneem omdat sy ongewild geraak het. Toe sy daarvan hoor, het Sofia saam met sommige leiers van die
Streltsi
saamgesweer en hulle het ordeloosheid en ontevredenheid versprei. Sofia is eindelik omvergewerp, en Pieter het Iwan het voortgegaan om as medetsaars te regeer. Pieter het Sofia gedwing om haar in 'n klooster te laat opneem, waar sy haar naam en posisie as lid van die koninklike familie prysgegee het.
Pieter het steeds nie beheer oor Russiese sake gehad nie. Die mag is deur sy ma uitgeoefen. Dit was eers met Natalja se dood in 1694 dat Pieter, toe 22, 'n onafanklike heerser kon word.
Toe Iwan in 1696 sonder kinders dood is, het Pieter alleenheerser geword.
Pieter het na berig word 'n outydse ses voet agt duim (oor die 2 meter) lank geword.
Hy is beskou as 'n "tweede
Goliat
".
[16]
Hy is in 1717 beskyf as "lank, goed gebou en skraal... met 'n uitdrukking wat beide verwilderd en driftig was". Pieter het gesigspiertrekkings gehad, en het dalk aan nekspasmas gely.
[17]
Ideologie van Pieter se bewind
[
wysig
|
wysig bron
]
As jong man het Pieter 'n
Protestantse
lewenswyse aanvaar in 'n bemoeisieke wereld van mededinging en persoonlike sukses, en dit was in 'n groot mate die basis van die filosofie van sy hervorming. Hy het die Russiese volk beskou as onbeskof, onintelligent, hardkoppig in hulle traagheid, 'n kind, 'n lui student. Hy het die staat se rol in die lewe van die gemeenskap voorgestaan en dit beskou as 'n ideale instrument vir die bereiking van doeleindes en as 'n universele instelling om mense, met die hulp van geweld en vrees, te verander in opgevoede, bewuste, gehoorsame onderdane wat nuttig vir die hele gemeenskap is.
[18]
Hy het dit as outokraat nodig gegag om sy onderdane te versorg, hulle teen vyande te beskerm en tot hulle voordeel te werk. Bo alles het hy die belange van Rusland geplaas. Hy het dit as sy taak beskou om die land in 'n mag soortgelyk aan Westerse lande te omskep, en het sy eie lewe en die van sy onderdane ondergeskik gestel aan die bereiking van die doel.
Geleidelik het die idee posgevat dat die taak verrig sal moet word met die hulp van hervormings. Hulle sou uitgevoer word soos dit die outokraat behaag; hy wat die goeie skep en die bose straf. Hy het die moraliteit van die staatsman beskou as anders as die van 'n privaat mens en het geglo die monarg kan hom in staatsbelang wend tot moord, geweld, vervalsing en bedrog.
[18]
Hy het hom van die laagste rang van die vloot opgewerk: bombardier (1695), kaptein (1696), kolonel (1706), skout-by-nag (1709), viseadmiraal (1714), admiraal (1721). Hy het self vir sy onderdane 'n voorbeeld gestel van dapperheid, en hom ten volle oorgegee aan aan sy plig en diens aan die vaderland.
[18]
Pieter het sowat 43 jaar lank regeer. Hy het groot hervormings ingestel om Rusland te moderniseer.
[19]
Hy is grootliks deur sy raadgewers soos Jacob Bruce beinvloed. Hy wou die Russiese weermag volgens moderne idees reorganiseer en het daarvan gedroom om Rusland 'n vlootmag te maak. Hy het groot teenkaning teen sy beleide tuis gekry, maar rebellies teen sy mag wreedaardig onderdruk, insluitende deur die Streltsi,
Basjkiriers
,
Astrachan
en die grootste burgeropstand van sy bewind, een deur die
Don-Kosakke
.
In sy poging om Rusland se verwesters wou Pieter he sy familielede moes met ander Europese koninklikes trou. In die verlede het ander hulle neus vir die idee opgetrek, maar nou het sake gunstiger gelyk. Hy het met Frederick William, die Hertog van Koerland, samesprekings gevoer om met sy broerskind,
Anna Iwanowna
, te trou. Hy het die troue gebruik om sy nuwe hoofstad, Sint Petersburg, bekend te stel waar hy reeds Westerse paleise en geboue begin oprig het. Daarvoor het hy onder andere Italiaanse en Duitse argitekte in diens geneem.
Om sy land se posisie ter see te vergroot wou hy groter toegang tot die see he. Sy enigste toegang in die tyd was by
Archangelsk
aan die
Witsee
. Die Oossee is beheer deur Swede in die noorde en die
Swart-
en
Kaspiese See
onderskeidelik deur die
Ottomaanse
en
Safawidiese Ryk
in die suide. Die land se behoefte aan metaal is vererger deur oorloe vir toegang tot die Swart- en Oossee.
Pieter se poging om beheer oor die Swartsee oor te neem, sou moes behels dat hy die Turke uit die omgewing uitsit. As deel van 'n ooreenkoms met
Pole
waarvolgens Kief (nou
Kijif
) aan Rusland afgestaan sou word, was Pieter verplig om oorlog te voer teen die
khan
van die
Krim
en teen sy leenheer, die Ottomaanse sultan. Pieter se hoofdoel was om die Ottomaanse fort by Azof, naby die
Don
, oor te neem. In die noordelike somer van 1695 het Pieter die Azof-veldtogte georganiseer om die fort oor te neem, maar sy poging het misluk.
Pieter het in November 1695 na Moskou teruggekeer en 'n groot vloot in
Woronezj
begin bou. Hy het in 1696 sowat 30 skepe teen die Ottomane gestuur en Azof in Julie die jaar beset. Hy het Alexander Gordon aangestel, wat later 'n biografie oor Pieter sou publiseer.
[21]
Pieter het besef Rusland sou nie die Ottomaanse Ryk alleen kon aanpak nie. In Maart 1697 het hy incognito na Wes-Europa geseil op 'n vaart van 18 maande saam met 'n groot afvaardiging, bekend as die "Groot Ambassade". Pieter was die eerste tsaar in meer as 100 jaar wat Rusland verlaat het.
[22]
Hy het 'n vals naam gebruik en so aan sosiale en diplomatieke geleenthede ontsnap. Omdat hy langer as feitlik al die ander mense was, kon hy egter niemand flous nie.
Een doel was om die hulp van Europese monarge teen die Ottomane te vra, maar Pieter se pogings het misluk.
Frankryk
was 'n tradisionele bondgenoot van die Ottomaanse sultan en
Oostenryk
was gretig om vrede in die ooste te handhaaf terwyl hy self oorloe in die weste gevoer het. Pieter se tydsberekening was ook nie goed nie; Europa was in die stadium meer bekommerd oor die oorlog oor die opvolging van die kinderlose koning Karel II van
Spanje
as oor 'n oorlog teen die Ottomane.
In
Amsterdam
het Pieter praktiese ondervinding in skeepsbou opgedoen in die skeepswerf van die
Verenigde Oos-Indiese Kompanjie
. Hy het gehelp met die bou van 'n boot, die Petrus en Paulus. Tydens sy verblyf het die tsaar baie geskoolde werkers gewerf, soos die bouers van skepe, slotte en forte, asook seelui ? insluitende Cornelis Cruys, 'n viseadmiraal wat die tsaar se raadgewer in maritieme aangeleenthede geword het. Pieter het sy kennis van skeepsbou gebruik om Rusland se vloot te help bou.
Pieter het ook Frederik Ruysch besoek, wat hom geleer het hoe om
skoenlappers
te vang en preserveer. Hulle het ook 'n belangstelling in
akkedisse
gedeel.
[24]
Hy het skilderye deur Adam Silo met skepe en seetonele versamel. Hierna is Pieter deur die koning van Engeland,
Willem III
, genooi om hom te besoek.
Op 11 Januarie 1698 (
Ou Styl
) het Pieter in
Londen
aangekom met vier kamerdienaars, drie vertolkers, twee horlosiemakers, 'n kok, 'n priester, ses trompetspelers, 70 soldate van die Preobrazjenski-regiment, vier dwerge en 'n aap wat hy in Amsterdam gekoop het.
In Februarie het hy 'n vlootinspeksie in Deptford, Londen, bygewoon en drie maande lank daar gebly.
[25]
Hy is deur
John Flamsteed
op 'n
teleskoop
by die Greenwich-sterrewag opgelei. Koning Willem III het 'n
skoener
met 'n volle bemanning aan Pieter gegee in ruil vir die reg dat Engelse handelaars
tabak
in Rusland mag verhandel.
[26]
Teen die einde van April 1698 is hy weg nadat hy onder meer horlosies leer maak het.
Die Ambassade se volgende besoek was aan Leipzig, Dresden, waar hy die koningin van
Pole
ontmoet het. In
Wene
het hy
Leopold I, die Heilige Romeinse Keiser
, besoek.
Pieter se besoek is kortgeknip deur die nuus van 'n tweede opstand deur die Streltsi in Junie. Dit is onderduk voordat Pieter vroeg in September tuisgekom het.
[28]
Pieter het nogtans wreedaardig teenoor die muiters opgetree; 4 600 rebelle is tronk toe gestuur. Sowat 1 182 is gemartel en tereggestel, en Pieter het opdrag gegee dat hulle liggame in die openbaar vertoon word as 'n waarskuwing aan toekomstige smaesweerders.
Die Streltsi is ontbind en Pieter se halfsuster, Sofia, wat hulle op die troon wou plaas, is na streng afsondering in 'n klooster gestuur.
Pieter se besoeke aan die Weste het by hom tuisgebring dat die Europese gebruike in baie aspekte beter as die van Rusland is. Hy het al sy howelinge en amptenare opdrag gegee om Westerse klere te dra en hulle lang baarde te laat afskeer. Dit het die
bojare
en
Ougelowiges
, wat baie geheg aan hulle baarde was, baie ontstel.
[30]
Bojare wat hulle baarde wou behou, moes 'n jaarlikse
baardbelasting
van 100
roebel
betaal.
[32]
In dieselfde jaar het Pieter gereelde huwelike afgeskaf, iets wat die norm onder die adel was, want hy het geglo die gebruik is barbaars en lei tot huishoudelike geweld omdat die huweliksmaats griewe teen mekaar het.
In 1698 het Pieter 'n afvaardiging na
Malta
gestuur onder leiding van Boris Sjeremetjef, om die opleiding en vermoens van die
Orde van die Johanniters
en hulle vloot te besigtig. Sjeremetjef het die moontlikheid ondersoek van toekomstige samewerking met die ridders, insluitende optrede teen die Turke en die moontlikheid van 'n Russiese vlootbasis.
[34]
Op 12 September 1698 het Pieter amptelik die eerste Russiese vlootbasis by Taganrog aan die
See van Azof
gestig.
In 1699 het Pieter die datum van die
Nuwejaar
van 1 September na 1 Januarie verander. Die jare is tradisioneel bereken vanaf die beweerde Anno Mundi, of skepping van die wereld, maar na Pieter se hervormings is hulle bereken vanaf die
Anno Domini
, of geboorte van
Christus
. In die jaar 7207 van die Russiese kalender het Pieter aangekondig dat die
Juliaanse kalender
van krag is en dat dit die jaar 1700 is.
In 1700 het Pieter die verkiesing van 'n nuwe
patriarg
voorkom en die Russiese Kerk van die reg ontneem om een enkele spirituele leier te he. Hy het die getal
kloosters
verminder en alle kloosters met minder as 30
monnike
in skole of kerke omskep.
[36]
Hy het die ontwikkeling van privaat
entrepreneurskap
aangemoedig, maar onder streng staatsbeheer. Hy het die bou van
kanale
begin en 'n geldhervorming ingestel met die
desimale beginsel
as basis van die geldstelsel (1698-1704).
Pieter het baie buitelandse spesialiste gelok en 'n opleidingsinstelling vir
chirurgie
geopen. In 1701 is die Moskouse Skool vir Wiskunde en Navigasie gestig; 15 jaar lank is vlootoffisiere, opnemers, ingenieurs en skutters hier opgelei.
[37]
In 1700 het Jan Thesingh 'n monopolie gekry om boeke en kaarte te druk en in te voer.
[38]
In 1707 het Pieter 'n ten volle toegeruste drukkery in Holland gekoop, asook die personeel.
[39]
Hy het die
Cyrilliese syfers
met
Arabiese syfers
vervang (1705-'10) en die Cyrilliese
font
met burgerlike skrif (1708-'10).
[40]
In 1708 is nuwe wette vir Rusland begin skryf.
In Desember is die land in agt goewernorate (
goebernijya
) verdeel.
In 1711 het Pieter 'n nuwe staatsinstelling bekend as die Regerende Senaat ingestel.
[42]
Normaalweg sou die
Doema
van bojare mag uitoefen in sy afwesigheid. Pieter het egter die bojare gewantrou. Hy het die Doema afgeskaf en 'n Senaat van 10 lede in die plek daarvan aangestel. Die Senaat was die hoogste staatsinstelling en sou alle geregtelike, finansiele en administratiewe sake beheer. Dit is aanvanklik aangestel vir die tyd van die monarg se afwesigheid, maar het later 'n permanente instelling geword.
In 1701, 1705 en 1712 het Pieter dekrete uitgevaardig om 'n ingenieurskool te stig. Dit was veranderstel om 100 studente te he, maar het net 23 gehad.
[37]
In 1714 het Pieter nog 'n dekreet uitgevaardig en opvoeding verpligtend gemaak vir alle Russiese kinders tussen 10 en 15 jaar oud van die adel, regeringsklerke en offisiere met 'n laer rang om rekenkunde, trigonometrie en geometrie te leer. Hulle sou aan die einde van hulle studies oor die vakke getoets word.
Die land se eerste wetenskaplike biblioteek is in die paleis in die Somertuin geopen. Pieter het opdrag gegee vir die ontwikkeling van
Aptekarski-eiland
, die hoofkwartier van die kantoor vir mediese klerke en die hoofapteek.
[45]
Iemand het die kommissie gekry om
warmbronne
te ondersoek en ryk neerslae van
swael
is ontdek; Pieter het dadelik 'n fabriek in
Samara-oblast
gestig vir die ontwikkeling daarvan. In 1721 is twee skeepswerwe gestig. Sowat 3 500 nuwe woorde ? van 'n
Duitse
,
Franse
,
Nederlandse
,
Engelse
,
Italiaanse
en
Sweedse
oorsprong ? is in Pieter se tyd in
Russies
opgeneem: Sowat 'n kwart daarvan was skeeps- en vlootterme.
[46]
As deel van sy hervormings het Pieter die land
geindustrialiseer
? dit het stadig begin, maar was eindelik geslaagd. Russiese vervaardiging en die belangrikste uitvoer was gebaseer op die myn- en houtbedryf. In 'n wet van 1719 is vervaardigers en vakmanne kwytgeskeld van staatsbelasting en diensplig. Die wet het ook voorsiening gemaak vir die erflating van die eienaarskap van fabrieke, het nywerheidsbedrywighede verklaar tot 'n saak van staatsbelang en het vervaardigers beskerm teen inmenging in hulle sake deur plaaslike owerhede. In 1721 is 'n dekreet uitgevaardig wat fabriekseienaars toegelaat het om
slawe
te koop, of hulle 'n adellike rang het of nie.
Die hoofartikel vir hierdie afdeling is:
Groot Nordiese Oorlog
.
Pieter het tydelik vrede met die Ottomaanse Ryk gesluit, wat hom in staat gestel het om die fort van Azof te behou, en het sy aandag gevestig op Russiese maritieme oorheersing. Hy wou beheer he oor die Oossee, wat 'n halfeeu tevore deur die Sweedse Ryk verower is. Pieter het oorlog verklaar teen Swede, wat in die tyd deur die jong koning Karel XII regeer is. Swede is ook teengestaan deur
Denemarke
-
Noorwee
, die
Keurvorstedom Sakse
en die
Pools-Litause Gemenebes
. Die Preobrazjenski-regiment het aan al die groot veldslae van die Groot Nordiese Oorlog deelgeneem.
Rusland was nie opgewasse teen Swede nie en sy eerste poging om die Oosseekus oor te neem het misluk met die Slag van Narva in 1700. Na die nederlaag het Pieter opdrag gegee dat al die land se kerkklokke in kanonne en mortiere omskep word. In 1701 het hy opdrag gegee vir die bou van die Nowodwinsk-fort noord van Archangelsk.
[47]
In die Beleg van Noteborg het Russiese magte die Sweedse fort beset en die naam na Shlisselburg verander.
Terwyl Pole teen Swede geveg het, het Pieter die stad
Sint Petersburg
op
29 Junie
1703
op
Zajatsji-eiland
gestig. Hy het die oprig van steengeboue buite Sint Petersburg verbied, want hy wou he alle steenmesselaars moes deelneem aan die bou van die nuwe stad, wat hy die nuwe hoofstad wou maak. Terwyl die stad aan die Newarivier gebou is, het hy in 'n nederige houthut met drie kamers, maar sonder 'n kaggel, gewoon wat plek gemaak het vir die eerste weergawe van die
Winterpaleis
. Die eerste geboue wat opgerig is, was die admiraliteitsgebou,
Kronstadt
, (1704-'06) en die
Fort van Petrus en Paulus
(1706). Pieter het sy hele gesin op 'n bootvaart na Kronstadt geneem.
[48]
Na verskeie nederlae het koning August II van Pole in 1706 geabdikeer. Karel XII het sy aandag op Rusland gevestig en dit in 1708 ingeval. Hy het Pieter in Julie by die Slag van Golowtsjin verslaan. In die Slag van Lesnaja het Karel sy eerste nederlaag gely nadat Pieter 'n groep Sweedse versterkings wat van
Riga
af marsjeer het, vernietig het. Sonder hulle moes Karel sy voorgenome opmars na Moskou afstel.
Karel XII het geweier om na Pole terug te trek of na Swede terug te keer, en hy het
Oekraine
binnegeval. Pieter het sy leer suidwaarts onttrek en 'n
verskroeideaardebeleid
toegepas; hy het alles afgebrand wat die Swede kon help. Sonder plaaslike voorrade was die Sweedse leer verplig om hulle veldtog in die winter van 1708-'09 te staak. In die somer van 1709 het hulle hulle poging hervat om Oekraine, wat deur Rusland regeer is, in te neem, en dit het gelei tot die Slag van
Poltawa
op 27 Junie. Die Swede het 'n groot verlies gely en Karel se veldtog in Oekraine beeindig. Hy moes suidwaarts na die Ottomaanse Ryk vlug. Rusland het een van die wereld se beste weermagte verslaan, en dit het die siening omgekeer dat Rusland militer onbevoeg was.
Pieter, wat die moontlike steun van sy Balkan-bondgenote oorskat het, het die Ottomaanse Ryk binnegeval en so die Russies-Turkse Oorlog van 1710 begin.
Die veldtog was rampspoedig, en in die daaropvolgende Verdrag van die Proet is Pieter gedwing om die Swartseehawens terug te gee wat hy in 1697 verower het.
Op sy beurt het die sultan Karel XII uit die land gesit. Die Turke het Pieter
Mal Pieter
(
deli Petro
) genoem vir sy bereidwilligheid om groot getalle soldate in oorlogstyd op te offer.
[51]
Pieter se noordelike leers het die Sweedse provinsie
Lyfland
(die noordelike helfte van die hedendaagse
Letland
en die suidelike helfte van die moderne
Estland
) beset en die Swede uit
Finland
verdryf. Eindelik was die grootste deel van Finland in Russiese hande.
In Januarie 1716 het Pieter in die Baltiese gebied gereis om vredesonderhandelings te bespreek, asook hoe om die seehandelsroete teen die Swede te beskerm. Hy het
Riga
,
Konigsberg
en
Danzig
besoek. Daar het Katharina Iwanowna, sy niggie, met die Hertog van Mecklenburg-Schwerin getrou, met wie Pieter 'n bondgenootskap wou sluit. Hy het Frederick Willem I van Pruise se hulp gekry en Deense diplomate ontmoet wat Pruise gesteun het. Hy het met 'n verenigde vloot na
Kopenhagen
geseil.
Vroeg in Desember het Pieter in Amsterdam aangekom. Hy het verskeie mense ontmoet en skilderye vir die Kunstkammer gekoop, asook Rembrandt se
Dawid en Jonatan
vir
Peterhof
.
In April 1717 het hy na Oostenryk-Nederland,
Duinkerken
en
Calais
gereis. In
Parys
het hy baie boeke gekoop en onder meer die
Sorbonne
besoek. Daarna is hy na
Maastricht
, op daardie stadium een van die belangrikste forte in Europa. Hy is terug na Amsterdam, waar hy op 15 Augustus die Verdrag van Amsterdam met Frankryk en Pruise bygewoon het.
[53]
Hy het diplomatieke sukses en internasionale prestige behaal. Hy het in September 1717 na
Berlyn
gereis.
In Oktober was hy terug in Sint Petersburg.
[39]
In 1719 is die Nieu-Holland-eiland geskep.
Die tsaar se vloot was sterk genoeg sodat Pieter Swede kon infiltreer. Steeds het Karel XII geweier om terug te staan en vrede het eers moontlik geword na sy dood in 1718 in 'n geveg. Teen 1720 het Swede vrede met al die partye buiten Rusland gesluit. In 1721 het die Verdrag van Nystad die Groot Nordiese Oorlog beeindig. Rusland het
Ingermanland
,
Estland
,
Lyfland
en 'n aansienlike deel van
Karelie
gekry. In ruil daarvoor het Rusland twee miljoen Sweedse riksdaler betaal en die grootste deel van Finland afgestaan.
In 1717 het Aleksander Bekowitsj-Tsjerkasski die eerste Russiese ekspedisie na
Sentraal-Asie
gelei: na die Kanaat Chiva. Dit het in 'n algehele ramp geeindig toe die hele ekspedisiemag uitgewis is.
Teen die einde van 1717 was die voorbereidingsfase van administratiewe hervormings voltooi. Na 1718 het Pieter staatsdepartemente gevestig in die plek van die ou sentrale regeringsagentskappe, onder meer vir buitelandse sake, oorlog, die vloot, uitgawes, inkomste, reg en inspeksie. Later is ander bygevoeg om die mynbou en nywerheid te reguleer.
Elke departement het bestaan uit 'n president, visepresident, 'n paar raadslede en assessore en 'n prokurator. Sommige buitelanders is in kollegiums opgeneem, maar nie as president nie. Daar was nie genoeg betroubare en talentvolle mense om elke departement te beheer nie en Pieter het op individue vertrou om 'n ogie oor mekaar te hou.
Besluite het op die meerderheidsbesluit berus.
Pieter se laaste jare is gekenmerk deur nog hervormings.
Op 2 November 1721, kort nadat vrede met Swede gesluit is, is hy amptelik as "Keiser van die Hele Rusland" beedig. Sommige het voorgestel hy neem die titel "Keiser van die Ooste" aan, maar hy het geweier.
[57]
Die nuwe titel is deur Pole, Pruise en Swede aanvaar, maar nie deur ander Europese monarge nie. Baie het gedink die titel "keiser" dui op 'n meerderwaardigheid teenoor konings.
Deur die genade van God, die voortreflikste en grootste soewereine keiser Pjotr Aleksejewitsj die heerser van die hele Rusland: van
Moskou
, van
Kief
, van
Wladimir
, van
Nowgorod
, tsaar van
Kazan
, tsaar van
Astrachan
en tsaar van
Siberie
, soewerein van
Pskof
, grootprins van
Smolensk
, van
Twer
, van Joegorsk, van Perm, van
Wjatka
, van
Bulgarye
en ander, soewerein en grootprins van die
Nowgorodse
laer lande, van
Tsjernigof
, van
Rjazan
, van Rostof, van
Jaroslawl
, van Belozersk, van Oedora, van Kondie en die soewerein van al die noordelike lande, en die soewerein van die
Iweriese lande
, van die Kartliese en Georgiese konings, van die Kabardiese lande, van die Sirkassiese en Bergprinse en baie ander state en lande wes en oos van hier en die opvolger en sowerein en heerser.
In 1722 het Pieter die opvolging deur direkte afstammelinge deur die manlike lyn afgeskaf, want hy het geen oorlewende seuns gehad nie. Die range van die adel is verander. Voorheen is die hoes se voorkeur bepaal deur geboorte. Om die bojare se hoe posisies weg te neem het Pieter bepaal dat voorkeur bepaal sou word deur meriete en diens aan die keiser. Dit het van krag gebly tot die
Februarie-rewolusie
van 1917.
Pieter het ook die stelsel van direkte belasting afgeskaf. Hy het die land- en huishoudingbelasting afgeskaf en dit vervang met 'n belasting per kop.
[58]
Ook slawe en bedelaars sou nou belasting betaal. In 1725 was
Peterhof
, 'n paleis naby Sint Petersburg, klaar gebou. Dit het bekend geword as die Russiese
Versailles
".
In die winter van 1723 het Pieter, wie se gesondheid nooit baie goed was nie, urinekanaal- en blaasprobleme begin kry. In die somer van 1724 het 'n span dokters hom geopereer en 'n paar kilogram geblokkeerde
urine
verwyder. Pieter het tot laat in die herfs in die bed gebly.
In die eerste week van Oktober het Pieter, wat rusteloos was en gedink het hy is genees, 'n lang inspeksietoer van verskeie projekte onderneem. Volgens legende het hy in November aan die
Golf van Finland
ysterwerk geinspekteer toe hy 'n groep soldate naby die kus sien verdrink. Hy het amper tot by sy middel in die water geloop en hulle gered.
Die yskoue water sou glo sy blaasprobleme vererger en sy dood gekos het. Sommige historici beskou agter die storie met skeptisisme, want die Duitse kroniekskrywer Jacob von Staehlin is die enigse bron daarvan.
[60]
In Januarie 1725 het Pieter in 'n koma verval nadat hy weer siek geword het. Hy is op 8 Februarie tussen vier- en vyfuur die oggend oorlede. 'n Lykskouing het gewys sy blaas is deur
gangreen
aangetas.
Hy was 52 jaar oud en sewe maande oud nadat hy 42 jaar lank regeer het. Hy is in die
Katedraal van Petrus en Paulus
begrawe.
Pieter die Grote het twee vroue gehad, wat vir hom 15 kinders gebaar het ? drie van hulle het 'n volwasse ouderdom bereik. Pieter se ma het sy eerste vrou, Jewdoksia Lopoechina, gekies toe hy net 16 jaar oud was.
Dit het ooreengestem met die vorige Romanof-tradisie, waar 'n dogter uit 'n minder belangrike adellike familie gekies is: om so gevegte tussen belangrike adellike families te voorkom en vars bloed in die familie in te bring.
Toe Pieter in 1698 van sy Europese toer terugkom, het hy 'n einde aan die ongelukkige huwelik gebring. Hy het van die tsaritsa geskei en haar gedwing om in 'n klooster te gaan woon.
Sy het vir hom drie kinders gebaar, van wie net een 'n volwasse ouderdom bereik het.
'n Vriend, Aleksandr Mensjikof, het hom aan
Marta Helena Skowro?ska
, die dogter van 'n Pools-Litause boer, voorgestel en hy het iewers tussen 1702 en 1704 haar minnaar geword.
Marta het die Russies-Ortodokse geloof aangeneem en die naam Katharina gekry.
Hoewel geen rekord daarvan bestaan nie, het Pieter en Katharina tussen 23 Oktober en 1 Desember 1707 in die geheim in Sint Petersburg getrou.
Pieter het Katharina hooggeag en hulle het op 19 Februarie 1712 amptelik getrou.
In 1718 is sy seun
Aleksei Petrowitsj
, wat hy as 'n rebel beskou het, in die Fort van Petrus en Paulus opgesluit.
Hy was vermoedelik in 'n sameswering betrokke om die keiser se bewind omver te werp. Aleksei is verhoor en het onder marteling skuld beken. Hy is skuldig bevind en ter dood veroordeel. Die vonnis kon net met Pieter se handtekening voltrek word, en Aleksei is in die tronk dood omdat Pieter glo gehuiwer het om die besluit te neem. Aleksei is heel waarskynlik dood aan wonde weens sy marteling in die tronk.
Aleksei se moeder, Jewdoksia, is ook gestraf. Sy is uit haar huis gesleep, aangekla van valse beskuldigings van owerspel, in die openbaar met 'n sweep geslaan en in kloosters opgesluit terwyl niemand met haar mag gepraat het nie.
In 1724 het Pieter sy tweede vrou, Katharina, as keiserin laat kroon, hoewel hy die land se werklike heerser gebly het.
Pieter het 15 kinders by sy twee vroue gehad, drie by Jewdoksia en 12 by Katharina. Dit sluit vier seuns met die naam "Pawel" en drie met die naam "Pjotr" in. Hulle is almal as babas oorlede. Net drie kinders het 'n volwasse ouderdom bereik. Hy het net drie kleinkinders gehad:
Pieter II
en groothertogin Natalja by Aleksei en
Pieter III
by Anna.
Naam
|
Gebore
|
Oorlede
|
Notas
|
By Jewdoksia Lopoechina
|
Aleksei Petrowitsj, tsarewitsj van Rusland
|
18 Februarie 1690
|
26 Junie 1718, op 28
|
Getroud 1711, Charlotte Christine van Brunswick-Wolfenbuttel;
kinders
Pieter II van Rusland
en groothertogin Natalja
|
Aleksandr Petrowitsj
|
13 Oktober 1691
|
14 Mei 1692, op 7 maande
|
|
Pawel Petrowitsj
|
1693
|
1693
|
|
By Katharina I
|
Pjotr Petrowitsj
|
Winter 1704
|
1707
|
Gebore en oorlede voor sy ouers se amptelike troue
|
Pawel Petrowitsj
|
Oktober 1705
|
1707
|
Gebore en oorlede voor sy ouers se amptelike troue
|
Katharina Petrowna
|
7 Februarie 1707
|
7 Augustus 1708
|
Gebore en oorlede voor haar ouers se amptelike troue
|
Anna Petrowna
|
27 Januarie 1708
|
15 Mei 1728
|
Getroud 1725, Karl Friedrich, Hertog van Holstein-Gottorp;
kind
Pieter III van Rusland
|
Jelizawjeta Petrowna,
later
Elisabeth van Rusland
|
29 Desember 1709
|
5 Januarie 1762
|
Na bewering getroud 1742, Aleksei Razoemofski;
geen kinders
|
Maria Natalia Petrowna
|
20 Maart 1713
|
17 Mei 1715
|
gebore in Riga
|
Margarita Petrowna
|
19 September 1714
|
7 Junie 1715
|
|
Pjotr Petrowitsj
|
9 November 1715
|
6 Mei 1719
|
|
Pawel Petrowitsj
|
13 Januarie 1717
|
14 Januarie 1717
|
in Wesel
|
Natalia Petrowna
|
31 Augustus 1718
|
15 Maart 1725
|
|
Pjotr Petrowitsj
|
7 Oktober 1723
|
7 Oktober 1723
|
|
Pawel Petrowitsj
|
1724
|
1724
|
|
Minnaresse en buite-egtelike kinders
[
wysig
|
wysig bron
]
- Anna Mons, van 1691 (of 1692) tot 1704
- Letitia Cross in 1698
- Lady Mary Hamilton
[70]
[71]
- Miskraam (1715)
- Kind sonder naam (1717-'18?)
- Prinses Maria Dmitrijewna Kantemirowna van Moldawie
- Seun sonder naam (1722-'23?)
[72]
Pieter se natatenskap was nog altyd 'n groot twispunt onder Russiese intellektuele. Hy was 'n ingewikkelder karakter as waarvoor hy soms krediet kry. Sommige glo Pieter se hervormings het die land sosiaal verdeel en spiritueel verswak. Riasanofski wys op 'n "paradoksale tweeledigheid" in die swart-wit beelde soos God/Antichris, opvoeder/onkundige, argitek van Rusland se grootsheid / vernietiger van nasionale kultuur, vader van die land / kastyer van die gewone man.
Vir
Ougelowiges
was hy die Antichris, weens sy kalenderveranderings en belasting per kop. Pieter het homself vergelyk met
koning David
of
Noag
met 'n goddelike sending.
Op sy begrafnis het Prokopowitsj hom vergelyk met
Moses
en
Salomo
.
[16]
Voltaire se biografie van 1759 beskryf hom as 'n man van die
Verligting
, terwyl
Aleksander Poesjkin
se gedig
Bronsruiter
van 1833 'n kragtige, romantiese beeld van 'n skepper-god weergee.
[75]
[76]
[77]
Slawofiele
van die middel 19de eeu het Pieter se verwestering van Rusland betreur.
- ↑
Kollmann, Nancy Shields (2012). "Peter the Great and spectacles of suffering".
Crime and Punishment in Early Modern Russia. New Studies in European History
. Cambridge University Press. pp. 403?415.
ISBN
978-1-1070-2513-4
.
OCLC
780398248
.
OL
25252905M
.
- ↑
Костецкая, Е. В.; Суслова, Л. Н.; Аксенова, В. А. (7 Oktober 2023).
"Следствие по делу князя М. П. Гагарина в контексте развития системы государственного контроля в первой четверти XVIII века"
.
Научный диалог
(in Russies).
12
(7): 346?373.
doi
:
10.24224/2227-1295-2023-12-7-346-373
.
ISSN
2227-1295
.
- ↑
"Peter the Great ordered to establish January 1st as the New Year's Day countrywide"
.
Presidential Library
(in Engels)
. Besoek op
7 Mei
2024
.
- ↑
McIntosh, Matthew (30 Desember 2019).
"Peter the Great and the New Year in Russia"
.
Brewminate: A Bold Blend of News and Ideas
(in Engels (VSA))
. Besoek op
7 Mei
2024
.
- ↑
Cracraft, James (26 Oktober 1988).
The Petrine Revolution in Russian Architecture By James Cracraft
. University of Chicago Press.
ISBN
978-0-2261-1664-8
.
- ↑
Ryan, Judith; Thomas, Alfred (13 Mei 2013).
Cultures of Forgery: Making Nations, Making Selves
. Routledge.
ISBN
978-1-1354-5827-0
.
- ↑
Driessen-Van het Reve, Jozien J. (2006).
De Kunstkamera van Peter de Grote. De Hollandse inbreng, gereconstrueerd uit brieven van Albert Seba en Johann Daniel Schumacher uit de jaren 1711?1752
(in Nederlands). Hilversum: Verloren. p. 336.
ISBN
978-9-0655-0927-7
.
- ↑
16,0
16,1
Prokopovich's Funeral Sermon on Peter I
- ↑
Stahlin 1785
, pp. 92-94;
Gordon 1755
, p. 318;
"Peter the Great"
.
history.hanover.edu
. Besoek op
7 Mei
2024
.
- ↑
18,0
18,1
18,2
Anisimov, Y. V.
(16 Junie 2023) [13 December 2022].
"Пётр I"
.
Great Russian Encyclopedia
.
- ↑
Evgenii V. Anisimov,
The Reforms of Peter the Great: Progress Through Violence in Russia
(Routledge, 2015)
- ↑
The History of Peter the Great, Emperor of Russia: To which is Prefixed a Short General History of the Country from the Rise of that Monarchy: and an Account of the Author's Life.
Vol. I
- ↑
"Peter the Great | Royal Museums Greenwich"
.
www.rmg.co.uk
.
- ↑
Driessen-Van het Reve, J. (1996) Tsaar Peter de Grote en zijn Amsterdamse vrienden, p. 8.
- ↑
"Peter the Great trashed here"
.
www.shadyoldlady.com
. Besoek op
7 Mei
2024
.
- ↑
"Peter the Great's favourite yacht found in the Baltic Sea"
. Besoek op
7 Mei
2024
.
- ↑
A. Gordon (1755), p. 307
- ↑
D'Or, O.L.
"Russia as an Empire"
.
The Moscow News weekly
. pp. Russian. Geargiveer vanaf
die oorspronklike
(PHP)
op 3 Junie 2006
. Besoek op
21 Maart
2008
.
- ↑
Abbott, Peter (1902).
Peter the Great
. Project Gutenberg online edition.
- ↑
"Russian Grand Priory ? Timeline"
. 2004. Geargiveer vanaf
die oorspronklike
op 8 Februarie 2008
. Besoek op
9 Februarie
2008
.
- ↑
Miate, Liana.
"The Reforms of Peter the Great"
.
World History Encyclopedia
(in Engels)
. Besoek op
7 Mei
2024
.
- ↑
37,0
37,1
"Глава вторая. ОБРАЗОВАНИЕ. Кутузов. Лидия Леонидовна Ивченко"
.
- ↑
"Monopolie"
. Besoek op
7 Mei
2024
.
- ↑
39,0
39,1
Verblijf van tsaar Peter de Grote en tsarina Catharina 1 op hofstede Hout en Duynzigt/Vredenhof ? Petersburg in Nederhorst
- ↑
"Пётр I"
.
Большая российская энциклопедия
(in Russies). 13 Desember 2022
. Besoek op
7 Mei
2024
.
- ↑
"10 Major Accomplishments of Peter the Great | Learnodo Newtonic"
. 21 Februarie 2023.
- ↑
"Home court pharmacy: Famous buildings - Петербург 24"
.
petersburg24.ru
. Besoek op
7 Mei
2024
.
- ↑
"Russia's Cultural Revolution"
.
archive.nytimes.com
. Besoek op
7 Mei
2024
.
- ↑
"Peter I (Peter the Great) & Solovki"
.
www.solovki.ca
.
- ↑
E.V. Anisimov, 2002, p. 56.
- ↑
Rory, Finnin (2022).
Blood of Others: Stalin's Crimean Atrocity and the Poetics of Solidarity
. Toronto: University of Toronto Press.
ISBN
978-1-4875-3700-5
.
OCLC
1314897094
.
- ↑
etrangeres, Ministere de l'Europe et des Affaires.
"The 1717 Convention of Amsterdam, a treaty marking the alliance and reciprocal guarantees between France, Russia and Prussia (15.08.1717)"
.
France Diplomacy - Ministry for Europe and Foreign Affairs
.
- ↑
Лакиер А. Б. §66. Надписи вокруг печати. Соответствие их с государевым титулом. // Русская геральдика. ? СПб., 1855.
- ↑
E.W. Anisimof (1985) Податная реформа Петра I. The tax reform of Peter I: Introduction of the poll tax in Russia (1718-1728)
- ↑
Stahlin, Jacob von (26 Mei 1785).
Originalanekdoten von Peter dem Grossen: aus dem Munde angesehener Personen zu Moskau und Petersburg vernommen, und der Vergessenheit entrissen
[
Original anecdotes of Peter the Great: collected from the conversation of several persons of distinction at Petersburgh and Moscow, and snatched from oblivion
] (in Duits). J.G.I. Breitkopf.
ISBN
978-0-4050-3064-2
.
OCLC
118987
.
OL
4378643W
.
- ↑
Peter the Great: A Life From Beginning to
. Hourly History. 2018.
ISBN 1-7239-6063-2
- ↑
A. Gordon (1755), p. 308-309
- ↑
Petre P. Panaitescu, Dimitrie Cantemir. Via?a ?i opera, col. Biblioteca Istoric?, vol. III, Ed. Academiei RPR, Bucure?ti, 1958, p. 141.
- ↑
Nicholas Riasanovsky,
The Image of Peter the Great in Russian History and Thought
(1985) pp. 57, 84, 279, 283.
- ↑
A. Lenton, "Voltaire and Peter the Great"
History Today
(1968) 18#10
aanlyn
Geargiveer
13 Mei 2021 op
Wayback Machine
- ↑
Kathleen Scollins, "Cursing at the Whirlwind: The Old Testament Landscape of The Bronze Horseman."
Pushkin Review
16.1 (2014): 205?231
online
Geargiveer
26 Oktober 2020 op
Wayback Machine
.
- Rusland tydens die Bewind van Pieter die Grote, 1689 - 1725
, in
Tussen Absolutisme en Rewolusie: Grepe uit die Geskiedenis van 1660 tot 1789
. Swart, Marius J., Geyser, O., Van Aswegen, H.J. Nasou Beperk