IBolivia
,
[lower-alpha 1]
ngokusemthethweni i-
Plurinational State yaseBolivia
,
[lower-alpha 2]
[1]
[2]
lilizwe elivaliweyo elikwintshona-mbindi
yoMzantsi Melika
. Umda
weBrazil
ukuya emantla nasempuma,
iParaguay
ukuya emazantsi-mpuma,
iArgentina
emazantsi,
iChile
kumazantsi-ntshona, kunye
nePeru
ngasentshona. Isihlalo sikarhulumente kunye nenkunzi yolawulo yiLa Paz, equlethe i-executive, umthetho, kunye namasebe onyulo karhulumente, ngelixa i-capital-constitutional capital yi-Sucre, isihlalo senkundla. Esona sixeko sikhulu kunye neziko eliphambili lemizi-mveliso yiSanta Cruz de la Sierra, ekwiLlanos Orientales (imimandla ephantsi yetropiki), ubukhulu becala ummandla othe tyaba empuma yelizwe.
Ilizwe laseBolivia lilizwe elimanyeneyo ngokomgaqo-siseko, lahlulwe yangamasebe alithoba. Ijografi yayo iyahluka ukusuka kwiincopho zeAndes eNtshona, ukuya kumazantsi aseMpuma, emi phakathi kweAmazon . Isinye kwisithathu selizwe siphakathi kweentaba ze-Andean. Nge- 1,098,581 square kilometres (424,164 sq mi) yendawo, iBolivia lilizwe lesihlanu ngobukhulu eMzantsi Melika, emva
kweBrazil
,
iArgentina
,
iPeru
,
neColombia
(kwaye ecaleni
kweParaguay
, lelinye lawona mazwe mabini avalelweyo eMelika), elona lizwe likhulu emhlabeni, elona lizwe likhulu emhlabeni. Ilizwe elivaliweyo kuMazantsi eHemisphere, kunye nelizwe lesixhenxe ngobukhulu emhlabeni elivaliweyo, emva
kweKazakhstan
, Mongolia, Chad, Niger, Mali ne
Ethiopia
.
Abemi beli lizwe, baqikelelwa kwi-12 izigidi, ngabantu beentlanga ezahlukahlukeneyo, kuquka amaIndiya aseMerika, amaMestizo, amaYurophu, amaAsia namaAfrika . ISpanish lolona lwimi lusemthethweni nolusetyenziswayo, nangona iilwimi zomthonyama ezingama-36 nazo zisemthethweni, ezona lwimi zithethwa kakhulu sisiGuarani, isiAymara nesiQuechua.
Phambi kobukoloniyali baseSpain, ummandla wase-Andean eBolivia wawuyinxalenye yoBukhosi be-Inca, ngelixa iindawo ezisemantla nasempuma zazihlala zizizwe ezizimeleyo.
Abathiyisi
baseSpeyin abafika bevela eCusco naseAsuncion bawulawula lo mmandla ngenkulungwane ye-16. Ngexesha lobukoloniyali baseSpain iBolivia yayilawulwa yi- Real Audiencia yaseCharcas . ISpeyin yakha ubukhosi bayo ubukhulu becala phezu kwesilivere eyayifunyenwe kwimigodi yaseBolivia . Emva kwekhwelo lokuqala lokuzimela kwi-1809, iminyaka eyi-16 yemfazwe yalandela ngaphambi kokusekwa kweRiphabhlikhi, ebizwa ngokuba nguSimon Bolivar .
[3]
Ebudeni benkulungwane ye-19 kunye nasebutsheni benkulungwane yama-20 iBolivia yaphulukana nolawulo lwemimandla emininzi esecaleni kumazwe angabamelwane kubandakanya ukuthinjwa konxweme lwayo yiChile ngo-1879 kunye nommandla waseAcre ukuya eBrazil.
IBolivia yafumana uthotho lomkhosi kunye noorhulumente basemkhosini de kwangowe-1971, xa uHugo Banzer wayekhokela ubhukuqo-mbuso olwaluxhaswa yiCIA olwathatha indawo yorhulumente wobusoshiyali kaJuan Jose Torres ngolawulo lobuzwilakhe lomkhosi . Ulawulo luka-Banzer lwabetha i-left-wing kunye ne-socialist inkcaso kunye nezinye iindlela zokuchasana, ezikhokelela ekuthuthunjisweni nasekufeni kwenani labemi baseBolivia. UBanzer wagxothwa ngo-1978 kwaye kamva wabuya njengomongameli onyulwe ngedemokhrasi waseBolivia ukusuka kwi-1997 ukuya kwi-2001. Phantsi komongameli we -Evo Morales ka-2006-2019 ilizwe labona ukukhula koqoqosho olubalulekileyo kunye nozinzo lwezopolitiko.
IBolivia yanamhlanje lilungu le-charter ye-
UN
, IMF, NAM,
[4]
OAS, ACTO, Bank of the South, ALBA, kunye ne-USAN. IBolivia isasele ililizwe lesibini elihlwempuzekileyo eMzantsi Melika, nangona iwathobile amazinga entlupheko kwaye inoqoqosho olukhula ngokukhawuleza eMzantsi Melika (ngokweGDP). Lilizwe elisakhasayo . Eyona misebenzi iphambili yezoqoqosho ibandakanya ezolimo, amahlathi, ukuloba, imigodi, kunye nokuvelisa iimpahla ezinje ngamalaphu, iimpahla, iintsimbi ezisulungekileyo, kunye nepetroleum esulungekileyo . IBolivia ityebile kakhulu kwiiminerali, kubandakanya i-tin, isilivere, i-lithium kunye nobhedu. IBolivia yaziwa nangokuvelisa amagqabi ecoca kunye necocaine esulungekileyo.
Cite error:
<ref>
tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding
<references group="lower-alpha"/>
tag was found
- ↑
"Bolivia (Plurinational State of)"
World Health Organization 11 May 2010 archived from
the original
on 6 October 2010
retrieved 30 August 2010
- ↑
"Bolivia (Plurinational State of)"
UNdata archived from
the original
on 2 July 2010
retrieved 30 August 2010
- ↑
"Salem Press"
25 August 2013 archived from
the original
on 2013-08-25
retrieved 2020-11-23
- ↑
"Non-Aligned Movement (NAM) ? The Nuclear Threat Initiative"
The Nuclear Threat Initiative
archived from
the original
on 19 October 2021
retrieved 19 October 2021