Bai vi?t nay c?n them chu thich ngu?n g?c đ? ki?m ch?ng thong tin . M?i b?n giup hoan thi?n bai vi?t nay b?ng cach b? sung chu thich t?i cac ngu?n đang tin c?y . Cac n?i dung khong co ngu?n co th? b? nghi ng? va xoa b?.

Tem th? hay tem b?u chinh , c?ng con g?i la b?u hoa la m?t m?u gi?y nh? do m?t c? quan cong quy?n đ?m nhi?m vi?c th? t? t?c b?u chinh , ho?c nh?ng đ?i ly co th?m quy?n thanh toan c??c phi cung nh?ng chi phi lien quan đ?n vi?c di chuy?n, b?o hi?m va đ?ng ky g?i b?u ph?m. Khi đa dan tem thi đo đ??c coi nh? la m?t ch?ng t? c?a b?u đi?n đ? giao đ?n đ?a ch? do ng??i g?i ?n đ?nh. B?u ph?m nay sau đo đ??c x? ly b?i h? th?ng b?u chinh, trong đo d?u b?u đi?n cho bi?t ngay va đi?m xu?t phat c?a mon hang. D?u b?u đi?n đ??c đong đe len con tem coi nh? h?y b? hi?u l?c c?a con tem; ti?ng Vi?t g?i la con tem "ch?t", khac v?i tem "s?ng" con dung g?i hang đ??c.

Tren tem luon co ten c?a qu?c gia phat hanh (ngo?i tr? V??ng qu?c Anh ), ten g?i c?a gia tr? va th??ng la hinh minh h?a v? con ng??i , s? ki?n, t? ch?c ho?c th?c t? t? nhien t??ng tr?ng cho truy?n th?ng va gia tr? c?a qu?c gia, va m?i con tem đ??c in tren m?t m?nh th??ng hinh ch? nh?t , nh?ng đoi khi hinh tam giac ho?c gi?y co hinh d?ng tuy ch?nh đ?c bi?t co m?t sau đ??c trang b?ng h? dinh ho?c h? t? dinh.

B?i vi cac chinh ph? phat hanh tem co m?nh gia khac nhau v?i s? l??ng khong đ?ng đ?u va th??ng xuyen ng?ng m?t s? lo?i tem va gi?i thi?u nh?ng lo?i tem m?i thay th?, va vi minh h?a tren tem va s? lien k?t c?a tem v?i th?c t? xa h?i va chinh tr? c?a th?i đi?m phat hanh, nh?ng con tem th??ng đ??c nha s?u t?p tem đanh gia cao v? v? đ?p va y ngh?a l?ch s? c?a chung. Cac nghien c?u v? l?ch s? c?a tem va h? th?ng g?i th? đ??c g?i la tem h?c . B?i vi cac nha s?u t?p th??ng mua tem t? m?t c? quan phat hanh ma khong co y đ?nh s? d?ng chung cho m?c đich b?u chinh, doanh thu t? cac giao d?ch mua va thanh toan tem đo co th? khi?n chung tr? thanh m?t ngu?n l?i nhu?n rong cho c? quan b?u chinh. Vao ngay 1 thang 5 n?m 1840, Penny Black, tem b?u chinh co kh? n?ng dinh đ?u tien, đ??c phat hanh t?i V??ng qu?c Anh. Trong vong ba n?m, tem b?u chinh đa đ??c gi?i thi?u ? Th?y S? va Brasil , mu?n h?n m?t chut ? Hoa K? va đ?n n?m 1860, chung đa co m?t ? 90 qu?c gia tren th? gi?i. ^[1] Tem b?u chinh đ?u tien khong c?n hi?n th? qu?c gia phat hanh, vi v?y khong co ten qu?c gia nao đ??c hi?n th? tren m?t tem đo. Do đo, V??ng qu?c Anh v?n la qu?c gia duy nh?t tren th? gi?i b? qua ten c?a minh tren tem b?u chinh; hinh ?nh c?a qu?c v??ng n??c nay bi?u th? tem nay xu?t x? t? V??ng qu?c Anh. ^[2]

L?ch s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ti?n than c?a tem th? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay t? n?m 1653 ng??i đi?u hanh B?u đi?n Paris ( Phap ), Jean-Jacques Renouard de Villayer , đa cho ra đ?i billet de port paye , m?t m?nh gi?y dung lam c??c phi t??ng t? nh? tem th?. Vi khong co m?t ph? keo nen ph?i dung k?p hay day đ? g?n m?nh gi?y nay vao th?. Khong con m?t b?n nao con t?n t?i cho đ?n ngay nay.

? Anh c?ng co nh?ng ti?n than t??ng t?. H? th?ng m?t gia tr? tr??c b?ng m?t lo?i tem cho t?t c? cac th? trong đ?a ph??ng do William Dockwra va Robert Murray c?a London Penny Post phat tri?n t? n?m 1680 đa thanh cong đ?n m?c lam cho Cong t??c x? York ( Duke of York ) ph?i lo ng?i la đ?c quy?n v? b?u đi?n c?a ong s? b? ch?m d?t. Do nh?ng khi?u n?i c?a cong t??c nen London Penny Post ph?i ch?m d?t ho?t đ?ng c?a minh ch? sau 2 n?m va đ??c nh?p vao General Post Office. Ngay nay m?t vai con tem hinh tam giac ( triangular postmark ) c?a London Penny Post v?n con trong c? quan l?u tr? v?n th?, ngoai ra ng??i ta tin r?ng con co b?n con tem nay do ca nhan s? h?u.

đ?u th? k? 19 m?t s? thanh ph? đa co lo?i phong bi dung đ? g?i th? trong thanh ph? co th? đ??c xem la ti?n than c?a lo?i phong bi đa đ??c in s?n tem. Vi d? nh? t?i Sardinia ( Y ) n?m 1818 đa co m?t lo?i gi?y c?a b?u đi?n co đong d?u b?u phi tr??c ( carte postale bollata ), cac b?u thi?p dung đ? cho ng??i đ?c tr? l?i kem theo trong cac bao ? Anh vao kho?ng n?m 1818 c?ng đa đ??c tr? b?u phi tr??c. Cac t? th? ( letter sheets ) phat hanh vao n?m 1838 t?i Sydney ( Uc ) đ??c xem la b?u ph?m co đinh kem s?n c??c phi ( postal stationery ) đ?u tien.

Con tem đ?u tien ra đ?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tr??c khi co phat minh v? tem th?, th?t kho kh?n đ? g?i đi m?t la th? đ?n m?t n?i khac. V?n đ? cang ph?c t?p h?n khi la th? ph?i đi qua nhi?u n??c. Rowland Hill , m?t giao vien ng??i Anh ngh? ra chi?c tem th? co keo dinh m?t sau. Ng??i g?i th? ph?i tr? ti?n cho ph?n đ??ng ma la th? v??t qua. Ng??i nh?n th? khong ph?i tr? ti?n gi c? vi ti?n g?i th? đa đ??c tr? tr??c r?i. B?u đi?n Anh chinh th?c phat hanh con tem đ?u tien vao n?m 1840. Tem th? tr? nen ph? bi?n t?c thi ? Anh. Nh?ng qu?c gia khac c?ng nhanh chong phat hanh tem th? cho n??c minh. Tuy v?y, v?n con co nhi?u v?n đ? v? th? t? qu?c t?. M?t s? n??c khong mu?n nh?n th? co dan tem c?a n??c khac. Cu?i cung, vao n?m 1874, m?t ng??i đ?c đa t? ch?c H? th?ng B?u chinh Toan c?u (UPS), v?n phong đ??c đ?t t?i Thu? S? . Ngay nay, h?u nh? t?t c? cac n??c tren th? gi?i la thanh vien c?a t? ch?c nay. M?i n??c trong t? ch?c UPS đ?ng y nh?n th? v?i b?u phi đa đ??c thanh toan ? cac n??c thanh vien khac.

Y t??ng c? b?n c?a phat minh tem th? la khong thu c??c phi t? ng??i nh?n n?a ma la t? ng??i g?i. "H? th?ng tr? ti?n tr??c" đ?u tien ra đ?i. Ngoai ra, đi cung v?i phat minh tem th? la vi?c đ?n gi?n hoa va gi?m b?u phi vi th? trao đ?i th? t? khong con la vi?c ch? danh rieng cho gi?i giau co n?a.

Ngay t? n?m 1836 ng??i Ao Laurenz Koschier t?i Laibach đa đ? ngh? v?i chinh ph? Ao đ?a tem th? vao s? d?ng đ? đ?n gi?n hoa h? th?ng b?u đi?n. Ng??i ban sach ? Scotland , James Chalmers , c?ng đ?a ra m?t đ? ngh? t??ng t? vao n?m 1838. Sir Rowland Hill , ng??i đ??c chinh ph? Anh giao nhi?m v? c?i t? h? th?ng b?u đi?n n?m 1835, co l? đa lanh nh?n đ? ngh? nay va đ?a vao ch??ng trinh c?i t? c?a ong. Ong đ??c xem nh? la ng??i phat minh ra tem th?.

• 
  Sir Rowland Hill
• 
  Con tem penny đen n?i ti?ng
• 
  Tem hai xu mau xanh

Rowland Hill c?ng ch?u trach nhi?m v? m?u ma cho hai con tem đ?u tien. H?ng ngan b?n phac th?o thi?t k? đ??c g?i đ?n đ?u b? Rowland Hill t? ch?i. Cu?i cung ong đa l?y b?n v? c?a đ?ng ti?n k? ni?m t? n?m 1837: con tem tr? gia 1 penny mang chan dung n? hoang Victoria I tren n?n đen va lo?i 2 penny tren n?n xanh n??c bi?n. Con tem đ?u tien dan b?ng keo đ??c phat hanh l?n đ?u tien vao ngay 6 thang 5 n?m 1840 t?i Anh theo đ? ngh? c?a Rowland Hill, va con tem mau xanh sau đo hai ngay. Do co tr? gia la m?t penny nen gi?i s?u t?m tem th? g?i con tem đ?u tien la con tem Penny đen ( Penny Black ). Henry Corbald la ng??i đuc b?n in cho hai con tem đ?u tien nay. Nha in Perkins, Bacon Petch đ??c giao nhi?m v? in ?n.

Tem th? lan truy?n r?ng rai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ch? m?t th?i gian ng?n sau khi hai con tem đ?u tien c?a th? gi?i đ??c phat hanh cac qu?c gia khac đa lam theo. N?m 1841 va 1842 m?t s? tem ? đ?a ph??ng đ??c phat hanh t?i M? . K? ti?p theo đo la cac con tem c?a Brasil va c?a hai ti?u bang Th?y S? : Zurich va Genf . Con tem đ?c đ?u tien la S? M?t đen ( Der Schwarzer Eins ) đ??c V??ng qu?c Bayern phat hanh ngay 1 thang 11 n?m 1849. Ti?p theo đo la cac v??ng qu?c đ?c Hannover , V??ng qu?c Ph? , Sachsen va Schleswig-Holstein vao n?m 1850. Con tem đ?u tien c?a Ao đ??c phat hanh vao ngay 1 thang 6 n?m 1850 va c?ng co gia tr? ? Liechtenstein .

Sau đo khong lau đa xu?t hi?n cac lo?i tem th? khac vi d? nh? con tem đ?u tien dung đ? g?i bao ? Ao vao n?m 1851. Con tem đ??c phat hanh nhan d?p khai m?c tuy?n tau h?a đ?u tien ? Peru trong thang 4 n?m 1871 đ??c xem la con tem đ?c bi?t đ?u tien. Th? nh?ng khong ph?i t?t c? cac nha s? h?c đ?u đ?ng y v?i quan đi?m nay.

Tem th? tr? thanh v?t đ??c s?u t?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?c bai chinh v? s?u t?m tem

Cung v?i vi?c tem th? lan truy?n đi r?ng rai kh?p th? gi?i, s?u t?p tem c?ng tr? thanh ph? bi?n. Quy?n album s?u t?p tem đ?u tien đ??c phat hanh vao n?m 1860. Ngay n?m sau đo ti?n than c?a cu?n t?ng m?c tem ngay nay c?ng đa ra đ?i. N?m 1862 la n?m t? bao chuyen v? s?u t?p tem đ?u tien ra đ?i. đ?y la t? The Monthly Advertiser , phat hanh l?n đ?u tien vao ngay 15 thang 12 n?m 1862 t?i x? s? n?i tem th? ra đ?i (Anh). Ben c?nh đo cac hi?p h?i nh?ng ng??i s?u t?p tem va s? ki?n t? ch?c đ?c bi?t danh cho nh?ng ng??i ch?i tem ra đ?i ngay cang nhi?u. Ngay trong n?m 1856 đa co nhi?u cu?c g?p g? c?a nh?ng ng??i s?u t?p tem t?i M? . N?m 1866 h?i nh?ng ng??i s?u t?p tem đ?u tien, Excelsior Stamp Association , đ??c thanh l?p t?i M?. Ti?p theo đo la Royal Philatelic Society đ??c thanh l?p t?i Luan đon n?m 1869.

Tem th? gi? xu?t hi?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?c bai chinh v? gi? m?o tem th?

đi kem theo vi?c tem th? lan truy?n đi nhanh chong khong nh?ng ch? co cac hi?n t??ng t?t. Ngay cang co nhi?u ng??i lam gi? nh?n ra vi?c gi? m?o tem th? s? mang l?i nhi?u l?i t?c.

Ch? m?t th?i gian ng?n sau khi cac con tem đ?u tien đ??c đ?a vao s? d?ng, vao ngay 6 thang 5 n?m 1840, đa xu?t hi?n tem gi? hoan toan đ?u tien. Them vao đo con co nhi?u hinh th?c gi? m?o m?t ph?n cac con tem co gia tr? trong h? th?ng b?u đi?n, t?c la con tem th?t ch? đ??c s?a đ?i vai ph?n đ? t?ng gia tr? b?u đi?n c?a no len. Trong s? nay vi d? nh? la thay đ?i mau b?ng cac ph??ng phap hoa h?c hay dung cac th? thu?t thay đ?i con s? đ? lam gi? m?t con tem co gia tr? cao h?n.

Nhi?u luc ng??i ta dung cac con tem ch?t (tem đa dung, co đong d?u) va b?ng ph??ng phap th? cong c?c nh?c đ? t? 2 (hay nhi?u) con tem nay lam ra m?t con tem s?ng (m?i, ch?a dung). D?u đong c?a b?u đi?n đ??c t?y xoa đi b?ng ph??ng phap hoa h?c.

Cac c? quan qu?n ly b?u đi?n c?ng đa s?m co nhi?u bi?n phap b?o v? ch?ng l?i vi?c gi? m?o tem th?. Bi?n phap b?o v? lau đ?i nh?t ch?ng l?i vi?c gi? m?o tem th? la hinh in chim tren gi?y đa đ??c ap d?ng cho cac con tem đ?u tien c?a th? gi?i theo l?i đ? ngh? c?a Rowland Hill.

M?t s? n??c s? d?ng lo?i gi?y đ?c bi?t đ? s?n xu?t tem. ? lo?i gi?y nay b?t gi?y đ??c pha them s?i t? l?a th??ng co nhi?u mau ma sau nay co th? nhin th?y tren gi?y. Trong m?t vai đ?t phat hanh tem ng??i ta đ?t kem vao gi?y con ??t s?i t? co mau. Bi?n phap b?o v? nay đ??c ap d?ng trong cac đ?t phat hanh tem c?a cac v??ng qu?c đ?c Bayern va Wurttemberg va ? Th?y S? . Gi?y co mau c?ng lam cho vi?c gi? m?o kho kh?n h?n. N?u gi?y ch? co mau tren m?t m?t ng??i ta g?i đo la gi?y nhu?m. Bi?n phap b?o v? nay đ??c ap d?ng vi d? nh? cho cac con tem đ?u tien c?a Bayern. T?i Ao tem co them m?t v?ch s?n bong đ? ch?ng l?i vi?c t?y xoa d?u b?u đi?n đ? s? d?ng l?i con tem.

đ?nh cao c?a tem th? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Vao kho?ng th?i gian chuy?n ti?p gi?a hai th? k?, nh?ng n?m 1900, tr??c Chi?n tranh th? gi?i th? nh?t , s? lan truy?n tem th? đ?t đ?n đ?nh cao. Tau h?a lien t?c đ??c m? r?ng, nh? vao đ?y tem th? đa tr? thanh ph??ng ti?n truy?n thong quan tr?ng nh?t. S? l??ng m?i đ?t phat hanh t?ng v?t, vi d? nh? hai con tem quan tr?ng nh?t c?a Ao, tem 5 va 10 Heller c?a n?m 1908 đ?t s? l??ng phat hanh m?i lo?i tren 3 t?. Nh?ng cac con tem nay ch? đ??c s? d?ng trong ph?n lanh th? Ao c?a đ? qu?c Ao-Hung vi Hung phat hanh tem rieng c?a minh t? khi co Hi?p đ?nh n?m 1867 .

Tem th? lam ph??ng ti?n tuyen truy?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong Chi?n tranh th? gi?i th? nh?t tem th? b?t đ?u đ??c s? d?ng nh? la m?t ph??ng ti?n tuyen truy?n. Cac qu?c gia đang co chi?n tranh gi? m?o tem th? theo hai cach khac nhau đ? gay thi?t h?i cho đ?i ph??ng. ? cach th? nh?t ng??i ta c? g?ng gi? m?o th?t gi?ng tem c?a đ?i ph??ng r?i thong qua ng??i trung gian dung tem gi? l?i d?ng b?u đi?n c?a đ?i ph??ng g?i đi cac v?t li?u tuyen truy?n. Vi?c vai ca nhan mua m?t s? l??ng l?n tem th? nh?t la trong luc đang co chi?n tranh s? khong gi?u di?m đ??c đ?i ph??ng. ? lo?i g?i la gi? m?o tuyen truy?n, n?i dung hay hinh ?nh c?a con tem b? thay đ?i đi theo cac m?c đich tuyen truy?n. Vi d? nh? s?a dong ch? "Deutsches Reich" ( đ? ch? đ?c ) l?i la "Futsches Reich" ( đ? ch? s?p đ? ). Lo?i gi? m?o nay ph? bi?n nhi?u nh?t la trong Chi?n tranh th? gi?i th? hai .

Khong nh?ng ch? co cac k? thu c?a m?t qu?c gia xem tem th? nh? la m?t ph??ng ti?n tuyen truy?n ly t??ng. M?t s? cac qu?c gia khac nh? đ? ch? đ?c phat xit hay C?ng hoa Dan ch? Nhan dan Tri?u Tien va C?ng hoa Dan ch? đ?c c?ng s? d?ng cac ch? đ? tren tem th? đ? lam n?i tuyen truy?n.

Kinh doanh tem th? hi?n đ?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T? khi may đong d?u tem đ??c đ?a vao s? d?ng trong doanh nghi?p c?ng nh? trong b?u đi?n, tem đ??c dung ngay cang it đi. Nh?t la khi đi?n tho?i va th? đi?n t? ph? bi?n r?ng rai ng??i dan c?ng ngay cang it khi dung đ?n tem th?. M?t s? n??c h?u nh? ch? phat hanh tem th? danh cho dan s?u t?p, vi đo la m?t ngu?n thu ngan sach đang k?, h?n n?a l?i la b?ng ngo?i t?.

T?i đ?c b?t đ?u t? n?m 2002 ng??i ta đa co th? in tem t? Internet b?ng ph?n m?m STAMPIT c?a B?u đi?n đ?c . G?n đay vi?c n?i l?ng đ?c quy?n v?n chuy?n th? (c?a b?u đi?n nha n??c), m?t bi?n phap trong c?i t? b?u chinh, đa cho phep cac doanh nghi?p ca nhan co th? t? phat hanh tem th?. N?m 2004, Cong ty c? ph?n PIN ? Berlin (đ?c) cho ra đ?i tem th? mang ch? đ? v? Abrafaxe , m?t nhan v?t anh hung trong lo?t truy?n khoi hai th?i C?ng hoa Dan ch? đ?c.

T? n?m 2003, B?u đi?n Ha Lan va Ph?n Lan (t?i Ph?n Lan tho?t tien ch? danh cho cac cong ty) đa đ?a vao s? d?ng lo?i tem do chinh khach hang t? thi?t k? l?y b?ng cach co th? in m?t t?m ?nh, b?n v? hay bi?u tr?ng tren m?t khung đ??c quy đ?nh tr??c. ? Ao ngay t? n?m 2003, ng??i ta c?ng đa co th? yeu c?u in tem th? rieng c?a minh v?i s? l??ng t?i thi?u la 200 con tem.

đ?c đi?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Hinh dang [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tem th??ng co hinh ch? nh?t vi hinh nay cho phep s?p x?p tem tren gi?y in t?t nh?t. Hinh vuong it co h?n, ngoai ra cac tem hinh tam giac c?ng đa xu?t hi?n kha s?m, đ??c bi?t đ?n nhi?u nh?t co l? la con tem M?i H?o V?ng . Trong nh?ng th?p nien g?n đay nhi?u qu?c gia đa phat hanh tem co đ? lo?i hinh dang khac nhau ma nhi?u nh?t la hinh tron. C?ng hoa Sierra Leone la qu?c gia đ??c nhi?u ng??i s?u t?p tem bi?t đ?n vi hay phat hanh tem co nh?ng d?ng đ?c bi?t nh? huy hi?u, trai cay, chim, b?n đ? hay hinh trai d?a. B?u chinh Phap đa phat hanh nhi?u tem hinh trai tim; B?u chinh Nga co tem n?m m?i hinh qu?t, m?i t? tem hinh tron chia lam tam con tem, m?i trong nh? h?p pho mat v?y.

R?ng c?a [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac tem th? đ?u tien khong co r?ng c?a, nhan vien b?u đi?n ph?i dung keo đ? c?t r?i t?ng con tem. Ng??i Anh Henry Archer la ng??i đ?u tien tim cach t?t h?n la dung keo đ? tach r?i cac con tem. đ?u tien ong thi?t k? m?t may đ?c l? dung dao. May nay dung cac dao nh? đ?t c?nh nhau r?ch khia co kho?ng cach đ?u gi?a nh?ng con tem. Cac con tem đ??c r?ch khia xu?t hi?n l?n đ?u tien vao n?m 1848 ? cac qu?y b?u đi?n. Th? nh?ng Henry Archer v?n ch?a hoan toan b?ng long v?i chi?c may c?a ong. Ch?ng bao lau sau đo ong thay th? cac con dao b?ng kim đ?c l?. H? th?ng tach r?i tem nay đ??c cac nhan vien b?u đi?n ?ng h? va sau khi tem co r?ng c?a đ??c phat hanh t?i Anh nhi?u b?u đi?n c?a cac qu?c gia khac đa ap d?ng c?i ti?n nay.

Nguyen li?u [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nguyen li?u đ??c s? d?ng nhi?u nh?t đ? in tem la m?t lo?i gi?y đ??c s?n xu?t đ?c bi?t ch? dung đ? in tem. Co lo?i gi?y ch?a ch?t phat quang nh?m đ? ch?ng gi? m?o va đ? cho cac may đong d?u t? đ?ng nh?n ra v? tri c?a con tem c?n đong d?u tren phong bi. Ngoai ra m?t s? b?u đi?n con s? d?ng c? g? hay v?i, vi d? nh? B?u đi?n Th?y S? đa dung hai nguyen li?u nay phat hanh tem ch? danh rieng ban cho ng??i s?u t?p tem. V??ng qu?c Bhutan , phat hanh tem rieng t? n?m 1955, con đ?a ra c? tem d??i d?ng đ?a hat th?t co th? hat đ??c m?t m?t, co đ??ng kinh t? 68 mm đ?n 100 mm. C?ng hoa Burundi nhan d?p k? ni?m ngay đ?c l?p l?n th? 3 đa phat hanh nhi?u lo?i tem tren vang đ??c dat m?ng.

Tem l?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

M?c du đ??c in th? nhi?u l?n va qua nhi?u ki?m tra k? l??ng song v?n co tem b? in h?ng. Lo?i tem nay th??ng ch? đ??c nh?ng ng??i s?u t?p tem chu y đ?n. N?i ti?ng nh?t trong lo?i tem l?i nay la con tem 3 skilling vang ( Gul tre skilling banco ) c?a Th?y đi?n , đ??c bi?t ch? con co m?t con, va con tem Jenny ng??c đ?u ( Inverted Jenny ) c?a M? t? n?m 1918.

Tem in n?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Lo?i nay hi?m th?y nh?ng thay vi in mau th??ng, con tem đ??c in mau va n?i (ng??i mu co th? s? th?y cac van n?i c?a hinh in tren con tem.

Cac lo?i tem th? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngoai tem th? đ??c ban va dung r?ng rai nhi?u n??c tren th? gi?i đa hay v?n con co m?t s? lo?i tem đ?c bi?t.

Tem cong v? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tem cong v? la lo?i tem ch? đ??c cac c? quan hay cong s? dung đ? g?i b?u ph?m hay b?u ki?n mang tinh ch?t cong v?. Vi th? lo?i tem nay khong đ??c ban t?i cac qu?y b?u đi?n.

Con tem cong v? đ?u tien la do ?n đ? , vao th?i gian đo v?n con la thu?c đ?a c?a đ? qu?c Anh , phat hanh vao n?m 1866. T?i đ?c con tem cong v? đ?u tien đ??c phat hanh vao n?m 1920, sau Chi?n tranh th? gi?i th? hai b? bai b?. Ao ch? co tem cong v? trong th?i gian b? đ?c qu?c xa chi?m đong (t? 1938 đ?n 1945). Th?y S? phat hanh tem cong v? t? 1918 đ?n 1945, ? Liechtenstein t? n?m 1932. Vi?t Nam phat hanh b? tem s? v? (cong v?) đ?u tien vao thang 7 n?m 1953 v?i gia m?t tinh b?ng Kg thoc.

Tem may bay [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tem may bay ch? đ??c phep dung đ? g?i b?u ph?m b?ng đ??ng hang khong. đa s? cac qu?c gia đ?u co phat hanh tem may bay vi vi?c v?n chuy?n b?u ph?m b?ng may bay vao đ?u th? k? 20 la m?t s? ki?n đ?c bi?t.

đ?c va Th?y S? phat hanh con tem may bay đ?u tien ngay t? n?m 1912. ? Ao con tem may bay đ?u tien đ??c phat hanh trong Chi?n tranh th? gi?i th? nh?t, vao ngay 10 thang 3 n?m 1918. Vi?t Nam phat hanh b? tem may bay đ?u tien vao ngay 8 thang 3 n?m 1952.

Ph?n l?n cac qu?c gia ? chau Au đ?u bai b? lo?i tem nay sau Chi?n tranh th? gi?i th? hai . Cac con tem binh th??ng t? đ?y đ??c phep dung đ? g?i th? b?ng đ??ng hang khong.

Tem ph?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nhi?u n??c tren th? gi?i đa va v?n đang phat hanh tem ph?t đ? thanh toan ti?n cho nh?ng th? dan khong đ? b?u phi. Tem ph?t đ??c dan len th? tr??c khi đ?a đ?n ng??i nh?n va ng??i phat th? s? thu l? phi nay.

? Ao , cac tem ph?t đ??c phat hanh l?n đ?u tien t? n?m 1894 va ch? đ??c bai b? khi đ?a đ?ng Euro vao s? d?ng n?m 2002. đ?c ch?a t?ng phat hanh tem ph?t. Th?y S? phat hanh tem ph?t t? n?m 1878 nh?ng đa ng?ng phat hanh ngay t? n?m 1938. Liechtenstein s? d?ng tem ph?t c?a Ao cho đ?n khi tach ra kh?i h? th?ng qu?n ly b?u đi?n Ao vao n?m 1920. Sau khi đ?c l?p v? b?u đi?n tr??c tien Liechtenstein phat hanh tem ph?t rieng b?ng ti?n Ao va sau nay la ti?n Th?y S? cho đ?n n?m 1940 m?i ch?m d?t. Vi?t Nam phat hanh b? tem ph?t đ?u tien vao ngay 16 thang 6 n?m 1952, c?ng g?i la Tem Thi?u C??c.

Tem s?ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tem s?ng la lo?i tem ch?a đ??c s? d?ng đ? g?i th?, b?u thi?p,... hay ch?a b? h?y b?i c? quan b?u chinh va co gia tr? v? m?t tai chinh va m?t s?u t?p r?t cao. Tem s?ng đ??c dung đ? thanh toan c??c phi b?u chinh (dan len phong bi đ? g?i th?) nen vi?c in tem c?ng đ??c b?o v? va ki?m tra c?n th?n gi?ng nh? ti?n gi?y .

Lu?t l? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

B?n quy?n c?a tem th? thu?c v? c? quan b?u chinh phat hanh con tem đo. M?c du v?y th??ng v?n đ??c phep sao ch?p l?i. Nh?ng n?u khong ch?p l?i c? con tem ma ch? ch?p l?i toan ph?n hay m?t ph?n cac hinh ?nh thi?t k? tren con tem thi v?n co th? vi ph?m b?n quy?n c?a ng??i thi?t k?.

Vi?c in hinh tem tren sach hay đ?a len trang web đ??c cac c? quan qu?n ly b?u chinh ch?p nh?n ? nhi?u m?c đ? khac nhau. N?u nh? B?u đi?n c?a Qu?n đ?o Faroe cho phep ghi hinh l?i cac tem th? khong c?n ph?i thay đ?i gi thi vi?c ch?p l?i tem th? c?a B?u đi?n đ?c ch? cho phep trong gi?i h?n nh?t đ?nh: Cac hinh ch?p l?i tem th? ph?i l?n h?n it nh?t la 25% hay nh? h?n it nh?t la 10% so v?i nguyen b?n, hay hinh in l?i ph?i co m?t v?ch đen cheo qua goc (ph??ng phap nay đ??c đa s? cac c? quan b?u chinh tren th? gi?i cong nh?n.). B? B?u chinh Vi?n thong Vi?t Nam quy đ?nh hinh in l?i tem th? ph?i co ch? Specimen len tem ho?c co v?ch đen cheo len gia m?t tem.

C? quan B?u chinh Hoa K? (USPS) gi? b?n quy?n đ?i v?i thi?t k? tem b?u chinh, phong bi co tem, b?u thi?p co tem, phong bi dung luon (aerogram), b?u thi?p k? ni?m va cac v?t ph?m s?u t?p tem khac, phat hanh t? ngay 1 thang 1 n?m 1978, nh?ng cho phep s? d?ng cho m?c đich bien t?p trong bao, t?p chi, sach, t?ng m?c tem va album tem.

Hinh mau c?a tem s?ng ph?i nh? h?n 75% ho?c l?n h?n 150% ^{[ c?n d?n ngu?n ]} kich th??c con tem. Hinh mau c?a tem ch?t va hinh đen tr?ng (tem s?ng ho?c ch?t) co kich th??c tuy y [1] .

Nh?ng con tem n?i ti?ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong s? nh?ng con tem n?i ti?ng ph?i k? đ?n con tem British Guiana 1c magenta , hi?m nh?t tren th? gi?i va con tem 3 skilling vang c?a Th?y đi?n, đ?t ti?n nh?t th? gi?i. Ngoai ra cac con tem d??i đay c?ng la nh?ng con tem n?i ti?ng nh?t va đ??c ?a chu?ng nh?t trong gi?i s?u t?p tem:

• B? cau Basel ( Th?y S? - 1845)
• Jenny ng??c đ?u ( M? - 1918)
• Penny đen ( Anh - 1840)
• S? M?t đen ( Bayern - 1849)
• S? Ba Sachsen ( Sachsen - 1850)

Xem danh sach nh?ng con tem n?i ti?ng .

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• S?u t?p tem
• Phong bi Ngay phat hanh đ?u tien
• Tem h?c
• Tem ch?t
• Tem CTO
• Tem in th?
• Tem khong r?ng
• Tem m?u
• T?t c? cac trang co t?a đ? ch?a "tem"

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v? Tem th? .

• Tem B?u chinh Vi?t Nam
• M?t s? lien k?t v? s?u t?p tem L?u tr? 2005-04-19 t?i Wayback Machine (ti?ng Anh ho?c ti?ng Phap)