Антарктида
... х?рм?тен? аталган	анти- [d] ??м Арктика [d]
Демоним	Antarcticain , Antarcticaine , Antartidanhen , Antartidanhon , Antartiku , Antartiko , Antartiko , Antartiko , antartica , antartico ??м Antarctican
Административ-территориаль бер?млек	Антарктик килеш? территориясе [d]
С?гать поясы	UTC?04:00 , UTC?03:00 , UTC±00:00 [d] , UTC+03:00 , UTC+05:00 , UTC+06:00 , UTC+07:00 , UTC+08:00 , UTC+10:00 , UTC+11:00 ??м UTC+12:00
Табигый-георафик объект эченд? урнашкан	К?ньяк ярымшар
И? т?ньяк ноктасы	63°12′48″ к. к. 57°18′08″ кб. о.
И? к?ньяк ноктасы	90° к. к. 0° кч. о.
Геом?гъл?матлар	Data:Antarctica.map
И? югары ноктасы	Массив Винсон [d]
И? т?б?н ноктасы	Впадина Бентли [d]
Халык саны	4400 ( 2009 ) [1]
Административ б?ленеше	Францияне? К?ньяк ??м Антарктик территориял?ре
Ачучы яки уйлап табучы	Михаил Петрович Лазарев [d] , Фаддей Беллинс?аузен ??м Первая русская антарктическая экспедиция [d]
М?йдан	14 200 000 км²
Югары д?р???ле Интернет домены	.aq
Т?ртипне билгел??че т?п текст	Антарктика турында килеш?
Тема ??гърафиясе	география Антарктиды [d]
Максималь температура	17,5 °C [2]
Илне? телефон коды	+672
Монда ?ирл?нг?нн?р т?ркеме	[d]
Бу якта т?шерелг?н фильмнар т?ркеме	[d]
Антарктида Вики?ыентыкта

Антарктида ( грек.   ?νταρκτικ??  ? Арктиканы? киресе) ? ?ир шарыны? и? к?ньягында урнашкан кыйтга . Антарктиданы? ?з?ге якынча К?ньяк географик полюсы бел?н бер ноктада . Антарктида К?ньяк океан сулары бел?н юыла ( элек бу океанны ?инд , Тын ??м Атлантик океаннар буларак карадылар ). Кыйтга м?йданы  ? 14,4 млн  км². Антарктида ? ?з табигатене? кабатланмас булуы бел?н берд?нбер ??м га??еп кыйтга. Поляр тикшерен?чел?р а?а ?ансыз , кешесез , серле , ак бозлык материгы дип исем бирг?нн?р. Кышын анда поляр т?нн?р , ?  ??ен поляр к?нн?р к?ренеше була. Кояш чыгу ??м бату к?ренешен елына ф?кать бер ген? тапкыр к?з?теп була. Антарктида ? ?ирне? и? биек ??м и? салкын материгы. Анда ?ирд?ге т?че суны? 80 % -ы тупланган.

Географик урыны [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Антарктида ? ?ирне? и? к?ньягына урнашкан кыйтга. Ул тулысынча диярлек к?ньяк поляр т?г?р?к читл?ренд? ята. Антарктиданы ??м аны? янындагы утрауларны , шулай ук к. к.-не? 50?60-ына кад?рге океан ?лешен берл?штер?че к?ньяк поляр ?лк?не Антарктика дип атыйлар.

Ачу ??м тикшер? тарихы [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Антарктида 1819 елда Ф. Ф. Беллинсгаузен ??м М. П. Лазарев ?ит?кчелегенд?ге ≪Восток≫ ??м ≪Мирный≫ корабларында Беренче рус антарктик экспедициясе вакытында ачыла. 1911 елны? 14 декабренд? норвегияле Руаль Амундсен , ? бер айдан со? ? 18 гыйнварда  ? англияле Роберт Скотт К?ньяк полюска аяк басалар.

Табигате [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Материк б?тенл?е бел?н диярлек бозлык капламы бел?н капланган. Аны? калынлыгы уртача 2000 м чамасы, ? к?нчыгышта 3500 м -га кад?р ?ит?. Материкны? бозны да ис?пк? алганда уртача биеклеге 2040 м .

Антарктида ?слегене? ?чт?н бере чамасы океан ?сте тигезлегенн?н т?б?нр?к урнашкан. Бозлык астында тау тезм?л?ре ??м массивлары бар. К?нбатыш Антарктида нык тармакланган. Антарктика ярымутравы ??м кыйтганы? к?нбатыш кырые буйлап таулар т?зелеп китк?н. Монда кыйтгадагы и? биек тау массивы ( 5140 м ) ??м и? тир?н и?к?лек ( - 2555 м ) урнашкан. Материкны? кырыенда Росс ди?гезе утрауларыны? берсенд? х?р?к?т ит?че Эребус вулканы бар.

Антарктиданы? климаты бик кырыс ? анда х?тта ??ен д? т??леклек уртача ?ылылык ?35 °С-дан югары к?т?релми, ? кышын ?75 °С-дан да т?б?нр?к була. ?ирд?ге и? т?б?н температураны ( ?89,2 °С ) Антарктидадагы ≪Восток≫ станциясенд? т?ркил?р.

??ен Антарктида Кояш ?ылысын экваториаль ?лк?л?рг? караганда да к?бр?к ала, л?кин бу ?ылылыкны? 90 % -ы кар ??м бозлар тарафыннан чагылып, кире кайтарыла. ??й бик кыска була. Яр буенда ?ылылык 0 °С-ка кад?р к?т?рел?.

Шулай ук карагыз [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

• К?ньяк котып

Вики?ыентыкта бу тема буенча

медиафайллар тупланмасы

1. ↑ https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2119.html
2. ↑ https://www.sciencedaily.com/releases/2017/03/170301084933.htm