Seren Kjerkegor
(
5. maj
,
1813
?
11. novembar
,
1855
), bio je
danski
filozof
,
teolog
i
pjesnik
. Njegova filozofija se smatra prvim oblikom
egzistencijalisti?ke
filozofije. Kjerkegor je ?estoko kritikovao
hegelijanizam
svoga vremena i ono ?to je on smatrao formalnostima
hri??anske crkve
. Najve?i deo njegovog dela, bavi se
religijskim
problemima kao ?to su priroda vere, problemima hri??anske Crkve kao institucije, hri??anskom
etikom
i uop?te
teologijom
, ali i emocijama i ose?anjima li?nosti koja se afirmi?e kroz razli?ite odluke u ?ivotu. Svoje rano delo je pisao pod razli?itim pseudonimima kroz osobene poglede i kompleksnu dispoziciju dijaloga.
Seren Obi Kjerkegor rodio se 5. maja 1813. godine u Kopenhagenu. Njegov li?ni ?ivot obele?ili su događaji koje je dansko dru?tvo smatralo skandaloznima, a tu spadaju: porodi?na mitologija, raskid veridbe s Reginom Olsen, napad satiri?nog lista, , Gusar" na Serena i istupi filozofa protiv Crkve.
Serenov otac, Mikal, poticao je iz siroma?ne porodice. U mladosti je u neobi?no te?kim uslovima ?uvao ovce, i tako je prokleo Boga zbog svoga te?kog ?ivota. To je osnov prvog porodi?nog mita. Tuma?e?i svoj greh po
Starom zavetu
, otac je smatrao da ?e Bog zbog njegova prestupa ka?njavati celu porodicu, te je decu vaspitao u duhu verskog fanatizma. Poslat u Kopenhagen kada mu je bilo 12 godina otac budu?eg filozofa se brzo osamostalio i obogatio. Mladi Seren je, međutim, gotovo celokupnu imovinu koju je nasledio od oca utro?io na ?tampanje knjiga, a poslednju paru namenio je za ?tampanje anticrkvenih letaka, koji su izlazili pod zajedni?kim nazivom ?Trenutak“.
Osnov drugog porodi?nog mita je to ?to je Serenova majka bila druga ?ena njegovog oca. Ven?ali su se godinu dana posle smrti njegove prve ?ene, a ?etiri meseca kasnije se rodilo njihovo prvo dete. Po religijskom moralu - zgre?ili su. U drugom braku otac je imao sedmoro dece, od kojih je Seren bio najmlađi. Majka i petoro dece, od koji ?etvoro nisu ?ak ni do?ekali 33 godine - Hristov vek, umrli su, iz ?ega je Kjerkegorov otac zaklju?io da je to bo?ja kazna zbog po?injenog greha.
Sumorna atmosfera u ku?i uzrok je ?to Seren nije u roku zavr?io teolo?ke studije, koje je zapo?eo 1830. godine. Kao dvadesettrogodi?njak seli se iz ku?e i vodi raspusan ?ivot, iako je otac vi?e puta poku?avao da ga vrati sa gre?nog puta. Iznenadna o?eva smrt 1838. godine navela ga je da zavr?i prekinute studije. Zavr?ne ispite pola?e 1840. godine, a ve? slede?e godine zavr?ava disertaciju pod naslovom ?
O pojmu ironije
“. Zavr?etak njegovih studija se vremenski poklapa sa ?Regininim slu?ajem“. Septembra 1840. godine Seren se verio s Reginom Olsen, a posle nepunih godinu dana raskida veridbu. Pojedinostima i uzrocima raskida posvetio je celo poglavlje knjige ?
Stadijumi na ?ivotnom putu
“, pod naslovom ?Kriv? Nekriv? Istorija patnje. Psiholo?ki eksperiment“.
Posle boravka u Berlinu, gde je slu?ao predavanja
?elinga
, koja su ga brzo razo?arala, po?inje razdoblje stvarala?ke euforije, koje traje od 1843. do 1846, odnosno do godine u kojoj je Kjerkegor o?ekivao svoju smrt. Najpre je objavio knjigu pod antihegelovskim naslovom ?
Ili-ili
“, koja se pojavila pod pseudonimom Viktor Eremit. Knjiga prikazuje dva tipa ?ivota: estetski, slobodan od odgovornosti, i eti?ki, u kome se ?ovek podređuje zahtevima dru?tvenog ?ivota. Zavr?ni deo knjige sadr?i i propoziciju religijskog tipa ?ivota. Između tih tipova ?ivota nema kompromisa. Postoji alternativa: ili, ili.
Ubrzo potom pojavila se knjiga ?
Ponavljanje
“, izdata pod pseudonimom Konstantin Konstantinus. Istovremeno pojavila se knjiga ?
Strah i drhtanje
“, koju je objavio pod pseudonimom Johanes de Silencio. Obe knjige se dopunjavaju predstavljaju?i događaj u literaturi i filozofiji, a kroz obe knjige se takođe provla?i i problem Regine i oca.
Potom Kjerkegor pi?e ?
Filozofske mrvice
“ i ?
Zavr?ni nenau?ni postskriptum uz filozofske mrvice
“. U filozofskom pogledu to su njegove najva?nije knjige. ?
Pojam strepnje
“, naredna knjiga, sadr?i psiholo?ku interpretaciju bespredmetne strepnje, kao i njenu konfrontaciju sa dogmom prvog greha.
Tokom devet godina koje su usledile posle datuma o?ekivane smrti napisao je jedva tri knjige. Na samrtnoj postelji je zavr?io pisanje ?Dnevnika“, koji je imao ?ak 2845 strana. Ovaj najve?i danski filozof poslednje dane proveo je u bolnici u kojoj je umro 11. novembra 1855. godine. Na nadgrobnom spomeniku uklesan je, u skladu sa filozofovom ?eljom, stih iz
Brorsonove
crkvene pesme: ?
Det er en liden tid, saa har jeg vunden...
“
Kjerkegorov zna?aj za razvitak evropske filozofije uop?te postao je vidljiv tek po?etkom pro?log veka, a najve?i je uticaj imao na razvitak
egzistencijalisti?ke
misli dvadesetih i tridesetih godina, koji se odr?ao sve do na?ih dana.