Ovo je ?lanak o godini 1768.

Milenijum :	2. milenijum
Vjekovi :	17. vijek ? 18. vijek ? 19. vijek
Decenija :	1730-e   1740-e   1750-e   ? 1760-e ?   1770-e   1780-e   1790-e
Godine :	1765 1766 1767 ? 1768 ? 1769 1770 1771

1768 . po kalendarima

Gregorijanski	1768.  (MDCCLXVIII)
Ab urbe condita	2521.
Islamski	1181?1182.
Iranski	1146?1147.
Hebrejski	5528?5529.
Bizantski	7276?7277.
Koptski	1484?1485.
Hindu kalendari
? Vikram Samvat	1823?1824.
? Shaka Samvat	1690?1691.
? Kali Yuga	4869?4870.
Kineski
? Kontinualno	4404?4405.
? 60 godina	Yang Zemlja Mi? (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11768.
p   ?   r   ?   u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1768 ( MDCCLXVIII ) bila je prijestupna godina koja po?inje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja po?inje u utorak po julijanskom kalendaru .

Događaji [ uredi | uredi kod ]

Januar/Sije?anj – Mart/O?ujak [ uredi | uredi kod ]

• 10. 1. - Porodica Mozart je u Be?u, do pred kraj godine. Trebala je biti izvedena Wolfgangova opera La finta semplice , međutim, ljubomorni kompozitori su proturili glasine da je nije napisao de?ak. Cela afera je mogla pogor?ati stav Marije Terezije prema Mozartu.
• 16. 1. - Zaharije Orfelin izdao u Veneciji prvi srpski ?asopis, " Slavenoserbski magazin " - samo jedan broj, po ugledu na ruski "Je?emjesja?nija so?injenija". Po?etak slavenosrpskog jezika .
• po?etkom godine - Sultan izdaje ferman da se Crnogorci kazne a ??epan Mali i biv?i patrijarh Vasilije Jovanovi?-Brki? uhvate - pripreme traju cijelo ljeto. ^[1]
• po?etkom godine - Tre?a kineska qingovska invazija Burme: zapovednik Ming Rui je do?ao na 45 km od Ave, glavnog burmanskog grada - ali daleko je od baze, druga kineska armija je zadr?ana kod Kaungtona, burmanska gerila nanosi gubitke, Mand?urci nisu navikli na klimu...
• prvi meseci - "Mnogi mete?i" u Srbiji, udareni ratni nameti na narod, po?elo razoru?avanje hri??anske raje - u vezi s predstoje?im ratom sa Rusijom. ^[2]

• velja?a, po?etkom - Vladika Sava Petrovi? Njego? je obave?ten iz Rusije da ??epan Mali nije ruski car Petar III - obave?tava sve nahije, ali bi?e zatvoren do prole?a. ??epan zanosi ljude u Crnoj Gori i okolnim oblastima. ^{[3] [4]}
• 8. 2. - Protjerivanje jezuita iz vojvodstva Parma (glavni ministar Guillaume du Tillot), ?to izaziva papinu osudu.
• 11. 2. - Massachusettski predstavni?ki dom izdaje cirkular u kojima se Townshendovi zakoni nazivaju neustavnim. Dom ?e biti raspu?ten nakon odbijanja da povu?e cirkular, ?to ?e dovesti do nereda.
• 24. 2. - Var?avski ugovor: Poljska-Litvanija prakti?no postaje ruski protektorat.
• 29. 2. - U Poljsko-Litvanskoj Uniji plemi?i okupljeni u tzv. Barsku konfederaciju za odbranu nezavisnosti, di?u ustanak protiv kralja Stanislava II koji u pomo? poziva rusku vojsku.

• mart - Bosanski pa?a se obra?a vladici Savi i crnogorskim glavarima, tra?i da proteraju varalicu - ovi se dogovaraju da daju hara? i taoce; turske pripreme po?inju. ^[5] Srpska op?tina u Sarajevu je dala novac za "ljude koje ne obesi?e o vratima", oslobađa svoje da ih ne vode u rat kao komord?ije u rat na Crnu Goru. ^[6]
• mart - Bitka kod Maymyoa: Burmanci su sasekli kinesku/mand?ursku vojsku.
  • Po?to car Qianlong ne odustaje od osvajanja Burme, ovi povla?e vojsku iz Sijama/Tajlanda, zbog ?ega ubrzo gube sve ?to su osvojili; Taksin na ?elu Kraljevine Ajutaje ovih godina objedinjuje zemlju.
• mart - Nakon proterivanja jezuita iz Nove ?panije/Meksika pro?le godine, njihove misije u Donjoj Kaliforniji preuzimaju franjevci na ?elu sa Juniperom Serrom . Generalni inspektor Nove ?panije Jose de Galvez planira ekspediciju u Gornju Kaliforniju (dogodine).

April/Travanj – Jun/Lipanj [ uredi | uredi kod ]

• 2. 4. - Louis Antoine de Bougainville je stigao do Tahitija , nekih 10 meseci nakon ?to ga je otkrio Samuel Wallis .
• 4. 4. - Philip Astley i supruga Patty Jones nastupaju nadomak Londona sa konjani?kom ta?kom - za?etak modernog cirkusa .
• 5. 4. - Osnovana Njujor?ka trgova?ka komora, prva takva institucija u Americi.
• april - Njema?ki ljekar Johann Friedrich Struensee anga?iran od strane danske vlade kako bi lije?io mladog i mentalno nestabilnog kralja Christiana VII na njegovoj evropskoj turneji.
• prolje?e - Ruska carica Katarina II. naređuje poslaniku u Be?u da savjetnik Merk otputuje u Crnu Goru s cari?inom gramatom, kako bi samozvanac, ??epan Mali, bio proteran iz Crne Gore.
• prole?e? - Kurtizana Jeanne Becu postaje ljubavnica Louisa XV - u septembru postaje Madame du Barry i kraljeva metresa; zvani?no je predstavljena na dvoru slede?e godine, plemstvo je ne prihvata.
• april - jun - Josip II je na putovanju Temi?varskim Banatom . ^[7] , kasnije ?e za caricu sastaviti memorandum o unapređenju oblasti. ^[8] Posjetio je i Slavoniju (npr. Vrbovu i Cernik ) i dio Mađarske.

• 10. 5. - Masakr na St George's Fields na jugu Londona: vojska puca u demonstrante koji su protestovali zbog zatvaranja poslanika Johna Wilkesa, koji je o?tro kritikovao kralja - gine sedam ljudi. Ovog prole?a i leta ima dosta ?trajkova i nereda u Engleskoj zbog skupog hleba i malih plata.
• 12. 5. - Napuljski kralj Ferdinand se, u okviru austro-?panske alijanse, o?enio austrijskom nadvojvotkinjom Marijom Karolinom , zamenom za njenu stariju sestru Mariju Jozefu, koja je umrla od boginja pro?log oktobra. M. K. ?e od 1775. prakti?no upravljati kraljevinom.
• 15. 5. - Versajski sporazum : po?to su đenovskoj republici na Korzici ostali samo utvrđeni obalni gradovi, dok ostatak dr?e pobunjenici pod Pasqualeom Paolijem i njegovom Korzikanskom Republikom , đenovljani odlu?uju da otok daju Francuskoj . Francusko osvajanje Korzike je dovr?eno dogodine.
• 17. 5. - Na Filipine je stigla naredba o proterivanju jezuita.
• 27. 5. - Gottorpskim sporazumom se okon?ava veza između Hamburga i danskog Vojvodstva Holstein - dogodine postaje slobodni carski grad.

• 6. 6. - U Desnoobalnoj Ukrajini izbija Koliiv??ina , ustanak hajdamaka protiv Barske Konfederacije, pra?en masakrima nepravoslavnih (npr. u Umanu 24. 6.).
• 8. 6. - Istori?ar umetnosti Johann Joachim Winckelmann ubijen u Trstu.
• 11. 6. - Kao odgovor na papinu politiku prema Parmi, Luj XV zauzima Avignon (do 1769) i Comtat (do 1774). Ferdinand Napuljski dva dana kasnije zauzima Benevento i Pontecorvo .
• 20. 6. - Sukob u Poljskoj: zauzet je Bar u Podoliji, sedi?te Barske konfederacije, koji se povla?e u Moldaviju.

• 30. 6. - Moreplovac Bougainville je otkrio otok nazvan Bougainville , i Bouganvilleov prolaz .

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan [ uredi | uredi kod ]

• 14. 7. - Koliiv??ina se iz Ukrajine prenosi i na grad Balta u osmanskoj oblasti Jedisan , ?to ?e dovesti do Rusko-turskog rata.
• jul - Ruski savetnik Merk u Kotoru - sastao se sa Crnogorcima ali ovi "najpre veruju u Boga, pa u Petra III".
• 25. 7. - Reskriptumom dozvoljeno Srbima da odr?e narodno-crkveni sabor (odr?an u maju 1769). ^[9]

• 15. 8. - Umro karlova?ki mitropolit Pavle Nenadovi? - naslednik Jovan đorđevi? je izabran na saboru slede?e godine, u međuvremenu administrira.
• 22. 8. - Poljske kraljevske snage zauzele Krakov, pobunjenika ima jo? u dan. Belorusiji, u Nesvi?u , do oktobra.

• 26. 8. - James Cook krenuo na prvu tihooceansku ekspediciju - prvi cilj je promatranje tranzita Venere sa Tahitija sljede?eg aprila, zatim potraga za navodnim ju?nim kontinentom.

• avgust/septembar - Turci napadaju Crnu Goru iz tri pravca, Crnogorci, na ?elu sa ??epanom be?e sa Ostro?kog klanca. Stradali su Crmnica i Bjelopavli?i , ??epan se krije neko vreme, ^{[5] [10]} a Turci se ipak moraju povu?i zbog lo?eg vremena i ruskog rata. Mle?ani zavode red u Mainama, Poborima i Braji?ima, koji su bili uz ??epana. U Sarajevu je proslavljena ova pobeda, na rusko rati?te se ide u dobrom raspolo?enju. ^{[11] [12]}
• 16. 9. - Rene-Nicolas de Maupeou , raniji predsednik pariskog parlament a (suda) postavljen je za kancelara Francuske (formalno do 1790). Vodi borbu protiv "parlamenata" koju ?e izgubiti 1774.
• 25. 9. - Vladar Kraljevstva Gorkha Prithvi Narayan Shah se krunisao za prvog kralja Nepala , po?to je osvojio Katmandu , glavni grad Kraljevstva Kantipur. Do kraja godine dovr?ava ujedinjenje zemlje (monarhija dinastije ?ah traje do 2008).

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac [ uredi | uredi kod ]

• 1. 10. - Geneza Ameri?ke revolucije: ?etiri britanske regimente sti?u u Boston , u kome su neredi i napadi na carinske zvani?nike nakon raspu?tanja Masa?usetske skup?tine - tenzije jo? vi?e rastu u okupiranom gradu.
• 6. 10. - Osmansko Carstvo , koriste?i kao izgovor rusko vojno prisustvo u Poljskoj, odnosno kr?enje odredbi Ni?kog mirovnog ugovora , objavljuje Rusiji novi rat .
  • Turska vlast propisala kupljenje oru?ja od raje u Rumeliji, uz nov?anu naknadu. Mnogi spahije i jani?ari se nisu odazvali pozivu za rat, dezerteri ?e plja?kati i ubijati po selima. ^[13]
  • Razoru?avanje raje je pra?eno nasiljem i poja?anom emigracijom u susednu Austriju; na meti su sve?tenici, kaluđeri i knezovi. ^[2]
  • Ulaskom u rat protiv Rusije, osmanska Porta jo? vi?e gubi nadzor nad onim ?to se de?ava u pokrajinama. ^[14]
  • Tokom rusko-turskog rata, u mleta?ku Dalmaciju dolazi "znatan broj" pravoslavnih iz Bosne, npr. ?etiri stotine u Skradin . ^[15]
• 8. 10. - Bitka kod Borgoa u kojoj korzikanski pobunjeni?ki vođa Pasquale Paoli nanosi poraz francuskim trupama koje su poku?ale pacificirati otok .
• 14. 10. - Britanski premijer William Pitt Stariji daje ostavku, nasleđuje ga Prvi lord Trezora vojvoda od Graftona (do 1770).
• 17. 10. - Ugovor Hard Labour: Cherokeeji se odri?u zemlje između pl. Allegheny i r. Ohio , skoro cela dana?nja Zapadna Virginia .
• 29. 10. - Pobuna francuskih kreola protiv ?panske vlasti u Lujzijani: proteran je guverner Antonio de Ulloa. ?panska vlast obnovljena slede?eg avgusta.

• 5. 11. - Ugovor iz Fort Stanwixa: granica između Britanaca i Iroquisa je r. Ohio.
• 5. 11. - Vaseljenski patrijarh Samuil je prinuđen na ostavku - poslat je na Svetu goru, vrati?e se na tron 1773-74. Patrijarh do slede?eg aprila je Meletije II .

• 10. 12. - Osnovana Kraljevska akademija umetnosti u Londonu, prvi predsednik je Joshua Reynolds .
• 10. 12. - Prvo izdanje Encyclopædije Britannice ulazi u prodaju, neuvezani nastavci trotomnog dela se objavljuju do 1771. Konzervativni odgovor ?kotskog prosvetiteljstva na Diderotovu francusku Encyclopedie .
• 15. 12. - Decembarska kriza u ?vedskoj: kralj Adolf Frederik nije potpisivao dokumenta, daje ostavku kako bi iznudio okupljanje Riksdaga.
• 31. 12. - Constitutio Criminalis Theresiana : kazneni zakonik za austrijske zemlje (zamjenjuje ga Constitutio Criminalis Josephina 1787).

Kroz godinu [ uredi | uredi kod ]

• Kraljevsko vije?e u Hrvatskoj izdaje nalog i upute za nove porezne popise, radi provođenja novog sistema - Sabor se odupire ovom upletanju u poslove o kojima je ranije sam odlu?ivao. Ina?e, visina poreza po dimu je 45 forinti, a za dvije godine ?e biti 99 forinti i 6 krajcara. ^[16]
• Crkve: izgrađena Saborna crkva u Pakracu ; ?upna crkva u Velikom Trojstvu .
• Odlu?eno da se Kurzbockova ?tamparija u Be?u podesi i za ?tampanje knjiga ?irilicom, na srpskom, ruskom i drugim jezicima (od 1770). ^[17]
• U Gvozdanskom nastala rudarska bratimska blagajna. ^[18]
• Dovr?en Petit Trianon , znameniti dvorac koji je francuski kralj Louis XV dao izgraditi svojoj pokojnoj ljubavnici Madame de Pompadour .
• Gr?ki hercegova?ki vladika Antim "poku?ao otrovati jeromonaha troji?kog Nikodima". ^[19]
• Emerik Pavi? preveo na hrvatski "Flos medicinae iliti Cvit likarije", u Budimu je ?tampao i knjigu svojih pesama, nastavak Ka?i?evih "Ugodnih razgovora". ^[20]
• Vid Do?en : "A?daja sedmoglava...".
• Pesma "??epan Mali" u Njego?evom "Ogledalu srpskom II". ^[21]
• Skopski nadbiskup Matija Masarek evidentira naseljevanja Arbanasa kod Janjeva. ^[22]
• ?telerova morska krava , otkrivena 1741. na Komandorskim otocima , ve? je izumrla.
• Joseph Wright of Derby : slika An Experiment on a Bird in the Air Pump .
• Josephus Nicolaus Laurenti je dao kratak opis i latinsko ime ?ovje?je ribice , Proteus anguinus.

Rođenja [ uredi | uredi kod ]

Glavni ?lanak: :Kategorija:Rođeni 1768.

• 7. 1. - Joseph Bonaparte , kralj Napulja, ?panije († 1844 )
• 28. 1. - Frederik VI , kralj Danske i Norve?ke († 1839 )
• 1. 2. - Jacques Lauriston , mar?al Francuske († 1828 )
• 12. 2. - Franjo II. , posljednji car Svetog Rimskog Carstva; car Austrije od 1804. pod imenom Franjo I. († 1835 )
• 13. 2. - Edouard Mortier , mar?al Francuske, premijer († 1835 )
• 20. 2. - Vinzenz Ferrerius von Bianchi , habsbur?ki podmar?al († 1855 )
• 17. 3. - Kaahumanu , havajska vladarica († 1832 )
• 21. 3. - Jean Baptiste Joseph Fourier , francuski matemati?ar i fizi?ar († 1830 )
• 24. 6. - Lazare Hoche , francuski general († 1797 )
• 1. 7. - Petar , episkop vr?a?ki († 1818 )
• 27. 7. - Charlotte Corday , ubica Marata († 1793 )
• 6. 8. - Jean-Baptiste Bessieres , mar?al Francuske († 1813 )
• 4. 9. - Francois-Rene de Chateaubriand , pisac, politi?ar, histori?ar († 1848 )
• 8. 10. - Vlaho Stuli? , dubrova?ki pisac († 1843 )
• 3. 11. - Karađorđe , vo?d Prvog srpskog ustanka († 1817 )
• 6. 11. - Franjo Marija Appendini , jezikoslovac († 1837 )
• 21. 11. - Friedrich Schleiermacher , liberalni protestantski teolog († 1834 )
• Jovan Kursula , vojvoda Prvog srpskog ustanka († 1813 )
• Sima Markovi? , vojvoda Prvog srpskog ustanka († 1817 )
• c. Tecumseh , poglavica Shawnee indijanaca i ratnik († 1813 )

Smrti [ uredi | uredi kod ]

Glavni ?lanak: :Kategorija:Umrli 1768.

• 3. 3. - Nicola Porpora , kompozitor, u?itelj pjevanja (* 1686 )
• 18. 3. - Laurence Sterne , engleski pisac (* 1713 )
• 19. 4. - Canaletto , slikar (* 1697 )
• 29. 4. - Georg Brandt , ?vedski kemi?ar (* 1694 )
• 8. 6. - Johann Joachim Winckelmann , povjesni?ar umjetnosti (* 1717 )
• 24. 6. - Marie Leszczy?ska , kraljica Louisa XV (* 1703 )
• 28. 6. - George Hadley , pionir meteorologije (* 1685 )
• 15. 8. - Pavle Nenadovi? , mitropolit karlova?ki (* 1699 )
• Sinesije , episkop aradski (* 1711)

Reference [ uredi | uredi kod ]

Literatura

• Historija naroda Jugoslavije II , ?kolska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda , ?etvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)