Prusy (pa?stwo)

Prusy ( niem. Preußen , łac. Borussia ) ? niejednoznaczny termin u?ywany w odniesieniu do szeregu pa?stw istniej?cych mi?dzy 1466 a 1947 rokiem, wywodz?cych si? z pa?stwa zakonu krzy?ackiego powstałego na terenach historycznych Prus .

Historia pa?stwowo?ci Prus [ edytuj | edytuj kod ]

Osobny artykuł: Pa?stwo zakonu krzy?ackiego .

Pa?stwo zakonu krzy?ackiego było pierwszym zorganizowanym bytem pa?stwowym na terenie Prus. W 1226 ksi??? Konrad I mazowiecki sprowadził Krzy?akow na ziemi? chełmi?sk? , z ktorej zakon dokonał podboju ziem bałtyckich Prusow .

Prusy Zakonne/Krzy?ackie [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz wi?cej w artykule Pa?stwo zakonu krzy?ackiego , w sekcji Prusy Zakonne .

Okre?lenie u?ywane wobec okrojonego po II pokoju toru?skim pa?stwa zakonu krzy?ackiego ze stolic? w Krolewcu . Nazwa powstała w opozycji do tzw. Prus Krolewskich ? tj. Pomorza Gda?skiego, Ziemi Chełmi?skiej i Warmii ? inkorporowanych do Krolestwa Polskiego.

Prusy Ksi???ce [ edytuj | edytuj kod ]

Osobny artykuł: Ksi?stwo Pruskie .

W 1525 ostatni wielki mistrz Albrecht Hohenzollern przeszedł na luteranizm , dokonał sekularyzacji pa?stwa zakonnego i zło?ył hołd krolowi Zygmuntowi Staremu . Cho? nowe pa?stwo nosiło nazw? Ksi?stwo Pruskie , cz?sto okre?lane jest jako Prusy Ksi???ce .

Brandenburgia-Prusy [ edytuj | edytuj kod ]

Osobny artykuł: Brandenburgia-Prusy .

W 1618 r., wobec wyga?ni?cia pruskiej linii Hohenzollernow po ?mierci Albrechta Fryderyka , za zgod? krola Zygmunta III Wazy elektor brandenburski Jan Zygmunt Hohenzollern przej?ł Ksi?stwo Pruskie, ktore tym samym znalazło si? w unii personalnej z Brandenburgi?.

Tworc? nowoczesnego pa?stwa pruskiego był Fryderyk Wilhelm , zwany Wielkim Elektorem , ktory w wyniku pokoju westfalskiego w 1648 uzyskał wschodni? cz??? Pomorza Zachodniego , Magdeburg , Halberstadt , Minden i Kamie? . W 1657, korzystaj?c z potopu szwedzkiego i osłabienia Rzeczypospolitej , na mocy traktatow welawsko?bydgoskich uzyskał suwerenno?? Prus Ksi???cych od Rzeczypospolitej.

Krolestwo Prus [ edytuj | edytuj kod ]

Osobny artykuł: Krolestwo Prus .

Rozwoj terytorialny Prus w latach 1600?1795

Po tym, jak ksi??? s?siedniej Saksonii August II Mocny uzyskał koron? polsk?, ksi????elektor Fryderyk III uznał, ?e musi mu dorowna? rang?, i ogłosił si? 18 stycznia 1701 w Krolewcu krolem w Prusach (niem. Konig in Preußen ) ? gdy? tytuł krola Prus wci?? zachowali władcy Polski ? oraz przyj?ł imi? Fryderyk I .

Wraz z ekspansj? terytorialn? zarowno w Rzeszy, jak i na ziemie polskie wskutek rozbiorow terytorium Prus znacznie rosło. W 1866 r. krolestwo stało si? krajem zwi?zkowym Zwi?zku Połnocnoniemieckiego , ktory stał si? nast?pnie w 1871 r. Cesarstwem Niemieckim , a na jego cesarza koronował si? krol Prus Wilhelm I .

Wolne Pa?stwo Prusy [ edytuj | edytuj kod ]

Osobny artykuł: Wolne Pa?stwo Prusy .

Kl?ska militarna cesarstwa w Wielkiej Wojnie (jesieni? 1918) doprowadziła do upadku monarchii oraz ogłoszenia przez niemieckie Zgromadzenie Narodowe 6 lutego 1919 powstania Republiki Weimarskiej , w ktorej skład weszło Wolne Pa?stwo Prusy ( Freistaat Preußen ), powstałe w wyniku przekształcenia Krolestwa Prus w republik?.

W lipcu 1932 rz?d kanclerza Rzeszy Franza von Papena naruszaj?c konstytucj? wprowadził zarz?d komisaryczny Prus, odsuwaj?c od władzy koalicyjny rz?d krajowy Otto Brauna , zdominowany przez SPD . Po tym jak do władzy doszło NSDAP, Adolf Hitler mianował w 1933 r. premierem Prus Hermanna Goringa . W 1934 roku Wolne Pa?stwo Prusy zostało w wyniku rozpocz?tej rok wcze?niej faktycznej unifikacji Rzeszy ( Gleichschaltung ) pozbawione swojego aparatu administracyjnego i realnych kompetencji, zachowuj?c znaczenie jedynie ceremonialne, natomiast od tej pory realn? władz? w regionach dzier?yli de facto staj?cy na czele nowo utworzonych okr?gow Rzeszy ( Gaue ) gauleiterzy, podlegaj?cy bezpo?rednio rz?dowi centralnemu.

Likwidacja pa?stwowo?ci pruskiej [ edytuj | edytuj kod ]

Po 31 lipca 1945 r. historyczne Prusy znalazły si? całkowicie poza granicami Niemiec, a nast?pnie 25 lutego 1947 r. Sojusznicza Rada Kontroli Niemiec postanowiła o formalnej likwidacji Wolnego Pa?stwa Prusy, motywuj?c t? decyzj? upatrywaniem w Prusach historycznego ?rodła i no?nika militaryzmu niemieckiego, pomimo i? u progu przej?cia władzy przez Hitlera to wła?nie zdominowany przez socjaldemokratow rz?d pruski stanowił jeden z ostatnich licz?cych si? o?rodkow władzy, pozostaj?cych w r?kach opozycji.