Sa Prussia (in tedescu : Preußen ; in prussianu antigu: Pr?sa o Pr?sija ) fiat unu rennu tedescu e unu stadu naschidu de su Ducadu de Prussia e de su Margraviadu de Brandenburgu , e postu in sa regione omonima . Sa Prussia at tentu rolu de primargiu in is acuntessidas chi ant caraterizadu s'istoria de totu sa Germania . Sa capitale fiat Berlin

Sa dinastia de is Hohenzollern , chi at dominadu sa Prussia pro chentinas de annos, est resissida a ammanniare su territoriu gratzias fintzas a unu esertzitu intrenadu e organizadu meda rigorosamente. In su 1871, is istados tedescos si sunt unidos creende s' Imperiu tedescu , a suta de sa ghiadura de sa Prussia.

Su numene de Prussia dependet de su prussianu antigu . In su de 13 seculos, is caballeris Teutonicos (unu ordine militare medievale de crusados tedescos) aiat conchistadu is terras in ue biviant. In su 1308, aiant guadangiadu sa regione de sa Pomerelia , chi cabudianamente aparteniat a sa Polonia , cun sa tzitade de Gda?sk (connota fintzas cun numene de Danzig ). S'istadu issoro fiat pois germanizadu de migradores chi aproilaiant de Germania otzidentale e meridionale, e polonizadu de ateros chi beniant de Masovia .

Cun sa segunda paghe de Thorn (1466), sa Prussia fiat ischirriada in una Prussia reale in s'uestu, provintzia de sa Polonia , e una parte orientale chi de su 1525 diat pigare numene de Ducadu de Prussia . Custu diat essere feudu de sa Corona de Polonia fintzas a su 1657. Cun s'unione intre Brandenburgu e Ducadu de Prussia in su 1618 fiant pois postas is bases pro sa proclamatzione de su Rennu de Prussia chi diat acuntessere in su 1701.

A fatu de divennere unu rennu, sa Prussia aiat acuitadu a si distinghere intre de is ateras potentzias europeas , subra chi diat a tennere influentzia manna pro totu is de 18 e de 19 seculos. Durante su de 18 seculos diat tennere mescamente rolu de importu in is affarios de interessiu internatzionale, ma in su de 19 seculos, gratzias a su cantzelleri Otto von Bismarck , diat resissire a unire totu sa natzione tedesca in unu istadu solu, s' Imperiu tedescu , de chi diat abarrare foras isceti s' Imperiu Austriacu .

Is primas conchistas territoriales torrant a su cungressu de Vienna in ue, a pustis de sa derrota de Napoleone Bonaparte is istados europeos binchidores aiant torradu a trassare sa mapa de su continente. Sa Prussia bi aiat guadangiadu una parte meda isterrida de sa Germania otzidentale, chi incluiat fintzas sa regione de sa Ruhr , rica de crabone.

S'istadu fiat creschidu meda in presse siat de pesu politicu, siat economicamente, fintzas a si faghere a primitziu ghiadore de totu sa cunfederatzione tedesca, e de su 1871, de su costituidu Imperiu tedescu . Su rennu de Prussia si fiat duncas fatu mannu e potente, impertantu chi sa classe nobile e is ateras elites suas si identificaiant comomai prus tedescos chi non prussianos.

S'acabu de sa prima gherra mundiale , in su 1918, at sinnadu sa fine de su Rennu de Prussia. In sa Republica de Weimar , sa Prussia diat perdere gasi totu s'importu politicu e legale. Cun s'acabu de sa segunda gherra mundiale in su 1945, totu sa Prussia orientale fiat a fines iscontzada de is potentzias binchidoras e surbida in is territorios de Polonia e Unione Sovietica . Sende chi is bividores tedescos originales fiant bogados, s'area at perdidu identidade politica e geografica.

Ateros progetos [ modifica | modifica su codighe de origine ]

Wikimedia Commons tenet files chi ligant a: Category:Prussia