Burowie

Burowie, Afrykanerzy
Populacja	2 700 000+
Miejsce zamieszkania	Południowa Afryka , Namibia
J?zyk	afrikaans
Religia	kalwinizm
Pokrewne	Holendrzy , Niemcy , Belgowie , Fryzowie

Burowie (tak?e Boerowie ; w j?zyku niderlandzkim boer , wym. [ b u r ], oznacza chłopa, rolnika , farmera) ? potomkowie głownie holenderskich , flamandzkich i fryzyjskich kalwinistow, niemieckich luteran i francuskich hugenotow , ktorzy osiedlali si? w Afryce Południowej w XVII i XVIII wieku. W mniejszej liczbie maj? korzenie skandynawskie , polskie , portugalskie , włoskie , hiszpa?skie , szkockie , angielskie , irlandzkie i walijskie .

Obecnie potomkow historycznych Burow i ich krewnych nazywa si? powszechnie Afrykanerami . Nazwa ta pochodzi z j?zyka afrikaans , ktory jest pierwszym j?zykiem tej ludno?ci.

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Burowie walczyli z sukcesami z ludno?ci? miejscow?, pokonali m.in. Zulusow w bitwie nad Blood River w 1838.

W XIX wieku Burowie byli wypierani przez osadnikow angielskich. Mi?dzy 1835 a 1841 rokiem ok. 14 000 Burow ? tak zwanych Voortrekkers ? opu?ciło Koloni? Przyl?dka, wyruszaj?c w gł?b Afryki, na połnoc i połnocny wschod, i podbijaj?c tamtejsze ludy tubylcze (w tym Zulusow). Okres ten nazwano Groot Trek ? Wielk? W?drowk?. Na połnoc i wschod od rzeki Oranje utworzyli trzy republiki burskie: Natal , Orania , Transwal , o ktorych niezale?no?? walczyli na przełomie XIX i XX wieku z Brytyjczykami w czasie tzw. wojen burskich . Zało?yli te? kilka krotko istniej?cych republik, m.in. Stellaland i Goshen .

Geografia [ edytuj | edytuj kod ]

Republika Południowej Afryki [ edytuj | edytuj kod ]

W demografii RPA nie ma poj?cia ?Afrykanerow”, jako grupy etnicznej , ale przyj?ło si? za Afrykanerow uwa?a? Południowoafryka?czykow białej rasy . Na podstawie cenzusu narodowego z roku 2001 w RPA ?yło 2 536 906 białych z afrikaans jako 1. j?zykiem (1996: 2 558 956). Obecnie ^[
kiedy?
] stanowi? blisko 60% białej ludno?ci RPA.

Rozmieszczenie ludno?ci burskiej w poszczegolnych prowincjach :

Prowincja Przyl?dkowa Wschodnia 148 809 (1996: 154 513), 2,31% ogołu populacji
Wolne Pa?stwo 214 020 (1996: 279 135), 7,9% ogołu populacji
Gauteng 1 003 860 (1996: 958 351), 11,36% ogołu populacji
KwaZulu-Natal 116 307 (1996: 124 555), 1,22% ogołu populacji
Limpopo 110 028 (1996: 98 875), 2,08% ogołu populacji
Mpumalanga 170 526 (1996: 208 655), 5,46% ogołu populacji
Prowincja Przyl?dkowa Połnocna 93 222 (1996: 101 704), 11,33% ogołu populacji
Prowincja Połnocno-Zachodnia 218 611 (1996: 196 347), 5,95% ogołu populacji
Prowincja Przyl?dkowa Zachodnia 461 522 (1996: 436 822), 5,95% ogołu populacji ^[1]

Namibia [ edytuj | edytuj kod ]

W Namibii w 1991 r. ?yło 133 324 Afrykanerow (9,5% ogołu populacji). Najwi?cej ich ?yje w Windhuk i w prowincjach południowych ^[2].

Na ?wiecie [ edytuj | edytuj kod ]

Afrykanerzy emigrowali głownie do USA , Kanady , Wielkiej Brytanii , Holandii , Belgii , Australii i Nowej Zelandii .

Du?a liczba młodych Afrykanerow bierze udział w mi?dzynarodowych praktykach i pracach wakacyjnych, głownie w Wielkiej Brytanii i innych krajach Wspolnoty Narodow .[1]

Nacjonalizm [ edytuj | edytuj kod ]

Afrykanerow cechuje silny nacjonalizm i poczucie odr?bno?ci narodowej nie tylko wobec ludno?ci kolorowej, ale i innych białych. Nacjonalizm Afrykanerow budował si? w trakcie walk z rdzennymi Afrykanami w XIX wieku oraz podczas wojen burskich na przełomie XIX i XX stulecia.

Afrykanerzy s? te? znani ze swoich konserwatywnych pogl?dow na kwestie obyczajowe i społeczne oraz mocne przywi?zanie do religii kalwi?skiej . Afrykanerski nacjonalizm w skrajnej wersji doprowadził do powstania doktryny i re?imu apartheidu w latach 1948?1989. Jednym z przejawow nacjonalizmu afrykanerskiego jest koncepcja separatystycznego pa?stwa Burow, czyli Volkstaat .

Rody burskie [ edytuj | edytuj kod ]

Burowie przypisuj? du?e znaczenie przynale?no?ci rodowej . Wynika to m.in. z okoliczno?ci powstania burskiej społeczno?ci. Jej dzisiejszy trzon tworz? przede wszystkim potomkowie kilkuset rodzin, ktore osiedliły si? w Kolonii Przyl?dkowej jeszcze w II połowie XVII i w pierwszych latach XVIII wieku. Oblicza si?, ?e do ko?ca XVIII wieku przybyło tu z rodzin? lub zało?yło rodzin? na miejscu jedynie ok. 2 tys. m??czyzn z Europy.

Pierwsi samotni emigranci po?lubiali nieliczne emigrantki z Europy lub kobiety kolorowe ( Hotentotki oraz wyzwolone niewolnice z Azji i Afryki). Po?niejsi samotni emigranci z Europy zakładali rodziny ?eni?c si? najcz??ciej z corkami wcze?niejszych emigrantow. Niewielka ogolna liczba osadnikow z Europy spowodowała, ?e dzisiejsza licz?ca ok. 3 mln., społeczno?? burska (afrykanerska) powstała przede wszystkim w wyniku rozrodzenia potomstwa pierwszych osadnikow.

Niektore nazwiska, szczegolnie te przyniesione przez pierwszych osadnikow, s? w zwi?zku z tym szczegolnie rozpowszechnione. 50 najbardziej popularnych nazwisk (Jacobs, Botha, van Wyk, van der Merwe, Nel, du Plessis, Venter, Pretorius, Coetzee, Fourie, Louw, van Rensburg, Smit, van Zyl, Hendricks, du Toit, Kruger, van Niekerk, Meyer, Abrahams, le Roux, Booysens, Swart, van Rooyen, Viljoen, Steyn, van der Westhuizen, Swanepoel, Muller, Marais, Joubert, Potgieter, du Preez, Jouberts, Olivier, Oosthuizen, Pienaar, Bezuidenhout, Petersen, Burger, de Villiers, de Beers, van Heerdens, Barnard, Isaac, Prinsloo, Fortuin, Grobler, Forster, Visagie) nosi ok. 50% wszystkich Burow ^[3]. Nazwiska Burow s? rownie? ?wiadectwem zro?nicowanego pochodzenia ich przodkow.

Nazwiska burskie według pochodzenia ^[4]:

niderlandzkie (m.in.): Jacobs, Bakker, Beukes, Bockelenberg, Botha, Venter, van der Merwe, Van Wyk, van Zyl, van Niekerk, Oosthuizen, Bastiaans, Bezuidenhout, de Buys, van Heerdens, Prinsloo, Booysens, van der Westhuizen, de Wet, Bosman, Bantjes, Basson, Boshoff, Boshouwer, Botes, Botma, Booysen, Brits, Bronkhorst, Bruyns, Cleef, Coetzee, Combrink, Conterman, Corsenaar, Cruywagen, Brink, de Bruyn, de Jager, de Jongh, Jordaan, de Klerk, de Kock, de Swart, de Vos, de Vries, Diemer, Eksteen, Erasmus, Ferreyn, Goossen, Geldenhuys, Greeff, Hasselaar, Heyning, Hartog, Hasewinkel, Hattingh, Hendriks, van den Heever, Jongh, Koekemoer, Kraaywinkel, Krynauw, Loots, Louw, Lubbe, Minnaar, Mulder, Nauta, Nieuwoudt, Olivier, Paasen, Pienaar, Potgieter, Pretorius, Pyl, Smuts, Sneewind, Steenkamp, Strydom, Swanepoel, Swart, Uys, Voortman, Vosloo, Wagenaar, Wessels, van Aarde, van As, van Blerk, van den Bosch, van den Burg, van den Heuvel, van der Linde, van der Poel, van der Schaff, van Deventer, van Dyk, van Eck, van Eeden, van Heerden, van Jaarsveld, van Niekerk, van Os, van Rensburg, van Rooyen, van Schalkwyk, van Schoor, van Tonderen, van Vuren, Verbeek, Vermeulen, Verschuur, Verwey, Visagie, Visser, Willems, de Wit.

francuskie (m.in.): Joubert, du Plessis, de Villiers, du Preez, du Plooy, du Toit, Nel, Viljoen, Marais, Fourie, Visagie, Lombard, Theron, Aucamp, Bisseux, Blignaut, Bruere, Cellier, Cordier, Cronje, Colyn, Conradie, du Buisson, Duminy, Durand, Faure, Fouche, Gilliomee, Gous, Guto, Hugot, La Grange, Lecrivent, le Febre, le Riche, le Roux, le Sueur, Loree, Malan, Malherbe, Maree, Mouton, Naude, Noruj, Prevot, Relief, Roi, Russouw, Roux, Senekal, Taillefer, Terreblanche, Terrier, Vivier, le Riche.

niemieckie (m.in.): Kruger, Kotze, Scholtz, Engelbrecht, Muller, Meyer, Ackerman, Bernard, Cloete, Lamprecht, Maritz, Neethling, Pasman, Scheffer, Schreuder, Steinberg, Vlok, von Wielligh, Walters, Warnecke, Badenhorst, Beyer, Blom, Bock, Burger, Conradie, Elberts, Franke, Henning, Hertzog, Heufke, Heyns, Hiebner, Jurgens, Kayser, Kretschmer, Kriel, Laurens, Minnie, Niemand, Piek, Putter, Roos, Schenk, Tauken.

brytyjskie (m.in.): Barry, Earle, Emmett, Flemming, Guest, Hamilton, Hart, Haylett, Heatlie, Herbert, Honiball, Humphreys, Martinson, Pace, Philips, Rex, Rivers, Burnet, Fraser, Frier, Grewar, Gunn, Heatlie, McLachlan, Melvill, Moore, Munro, Murray, Reid, Robertson, Rowan.

skandynawskie (m.in.): Spolander, Stockenstrom, Toerien, Tregard, Zeederberg, Ziervogel, Anderson, Aspeling, Bergh, Blomerus, Cornelissen, Hallegryn, Hurling, Lind, Logenberg, Monk, Wiid, Wium, Grove, Knoetsen, Schoonbee, Krog, Oelofse.

polskie ^[5] (m.in.): Groenewald, Knoop, Drotsky, Kroll, Kube, Jankowitz, Troskie, Schoonraad, Zowitsky, Kitshoff , Kolesky, Latsky , Masureik, Jewaskiewitz, Beirowski, Barensky, Aproskie, Hohowsky, Ankiewicz, Skorbinski, Waberski, Czapiewski.

malajskie : Jonker (Jonker van Makassar) ^[6].

Znani przedstawiciele [ edytuj | edytuj kod ]

S? to m.in. pisarze C.J. Langenhoven i Andre Brink , aktorka Charlize Theron , politycy i generałowie Paul Kruger , Jan Smuts oraz Louis Botha , bokser Francois Botha oraz Leon Botha znany muzyczny performer oraz malarz wyst?puj?cy w znanej grupie Die Antwoord .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

j?zyk afrikaans

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ Statistics South Africa Census 2001 .
↑ International Institute for Applied Systems Analysis (2001) Population project .
↑ Rosenthal E., 1965, South African surnames, Timmins, Cape Town.
↑ Pama C., 1983, Die groot Afrikaanse familienaamboek, Human & Rousseau, Kaapstad.
↑ Kowalski M. , 2009, Polish soldier-immigrants to South Africa in the period of French Revolution and the Napoleonic wars (1789-1815), Familia, 46 (3), s. 147?164.
↑ Martina Louw en Jaco Strauss, 2015, Die Herkoms van Stamvader Adolph Jonker (1718-1779) , Familia, 52 (2).

[SAcensus-1] Statistics South Africa Census 2001 .

[NAcensus-2] International Institute for Applied Systems Analysis (2001) Population project .

[3] Rosenthal E., 1965, South African surnames, Timmins, Cape Town.

[4] Pama C., 1983, Die groot Afrikaanse familienaamboek, Human & Rousseau, Kaapstad.

[5] Kowalski M. , 2009, Polish soldier-immigrants to South Africa in the period of French Revolution and the Napoleonic wars (1789-1815), Familia, 46 (3), s. 147?164.

[6] Martina Louw en Jaco Strauss, 2015, Die Herkoms van Stamvader Adolph Jonker (1718-1779) , Familia, 52 (2).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]