Поль Адриен Морис Дирак
(
Франц
:
Paul Adrien Maurice Dirac
, 1902 оны наймдугаар сарын 8 ? 1984 оны аравдугаар сарын 20) нь
Английн
онолын физикч
байв. Дирак
квант механик
,
квант электродинамикийн
х?гжилд чухал т?лхэц ?гс?н гавьяатан б?г??д
Кембрижийн Их сургууль
болон
Флоридагийн Улсын Их сургуульд
тус тус тэнхмийн эрхлэгчээр ажиллаж байгаад насан эцэслэсэн эрдэмтэн, сургагч багш байв.
≪Хоёр дахь квантлал≫ гэх тодотголтой квант онолын х?чин з?йлийг тусгасан б?тээлдээ шинэ ухагдахууныг ?ндэслэж байсан юм. Дирак атомын онолыг болосронгуй болгоход электрон, т??ний релятив шинж, эгэл хэсг??дийн онолыг дэвш??лсний тул
1933
онд ≪физикийн салбар дахь
Нобелийн шагналыг≫
Эрвин Шрёдингерийн
хамт х?ртээсэн юм.
[2]
Дирак квант механик болон квант электродинамикийн аль алиных нь х?гжилд ?ндсэн хувь нэмэр оруулж, с??лийн нэр томьёог анх гаргажээ. Бусад нээлт??дийн дотроос тэрээр 1928 онд фермионуудын зан т?л?вийг тодорхойлж, антиматер байдгийг таамагласан Диракийн тэгшитгэлийг томьёолсон нь физикийн хамгийн чухал тэгшитгэл??дийн нэг гэж ?здэг б?г??д зарим х?м??с ??нийг "Орчин ?еийн физикийн жинхэнэ ?р" байх. Тэрээр 1931 онд эсрэг бодис оршин тогтнохыг урьдчилан таамагласан алдартай б?тээлээ бичсэн байна. Дирак 1933 оны физикийн салбарын Нобелийн шагналыг "атомын онолын шинэ б?тээмжтэй хэлбэрийг нээсэн т?л??" Эрвин Шр?дингертэй хуваалцсан. Тэрээр харьцангуйн ер?нхий онолыг квант механиктай эвлэр??лэхэд ихээхэн хувь нэмэр оруулсан. Т??ний 1930 онд бичсэн "Квантын механикийн зарчмууд" хэмээх монографи нь квант механикийн хамгийн н?л?? б?хий бичвэр??дийн нэг гэж тооцогддог.
Диракийн оруулсан хувь нэмэр з?вх?н квант механикаар хязгаарлагдахг?й. Тэрээр Дэлхийн 2-р дайны ?ед атомын б?мб?гийг судлах, б?тээх Британийн х?т?лб?р болох Tube Alloys т?с?лд хувь нэмрээ оруулсан. Цаашилбал, Дирак уран баяжуулах, хийн центрифуг хийх ?йл явцад ?ндсэн хувь нэмэр оруулсан б?г??д т??ний ажлыг "центрифугийн технологийн хамгийн чухал онолын ?р д?н" гэж ?зсэн. Тэрээр м?н ??рийн олон тооны таамаглал дэвш??лж, сансар судлалд хувь нэмэр оруулсан. Дирак м?н Дирак мембраны болон Дирак-Борн-Инфельд ?йл ажиллагааны талаар хийсэн ажил, бусад хувь нэмрээ оруулан утсан онолыг бий болохоосоо ?мн? маш их таамаглаж байсан гэж ?здэг.
Найз н?х?д, хамтран ажиллагсад нь Диракийг ер бусын зан чанартай гэж ?здэг байв. Альберт Эйнштейн 1926 онд Пол Эренфестэд бичсэн захидалдаа Диракийн цаасны талаар "Би Диракийн т?л?? з?тгэж байна. Суут ухаан ба галзуугийн хоорондох толгой эргэм замыг тэнцвэрж??лэх нь ?нэхээр аймшигтай" гэж бичжээ. Комптон эффектийн тухай ??р нэг захидалдаа тэрээр "Би Диракийн нарийн ширийнийг огт ойлгохг?й байна" гэж бичжээ. 1987 онд Абдус Салам "Дирак бол энэ эсвэл аль ч зууны хамгийн агуу физикчдийн нэг байсан нь эргэлзээг?й. Энэ зууны физикийн ?йл явцад Эйнштейнээс ??р хэн ч ийм чухал н?л?? ?з??лсэнг?й." 1995 онд Стивен Хокинг "Дирак энэ зуунд хэнээс ч ил?? з?йлийг хийсэн" гэж хэлсэн. Эйнштейнээс бусад нь физикийг х?гж??лэх, ерт?нцийн д?р т?рхийг ??рчл?х." Антонино Зичичи Дирак орчин ?еийн физикт Эйнштэйнээс ил?? их н?л?? ?з??лсэн гэж батлав. Т??ний амжилтыг Сэр Исаак Ньютон, Жеймс Клерк Максвелл, Эйнштейн нартай тэнц?? гэж ?здэг.
- The Second Creation: makers of the revolution in twentieth century physics
by Robert P. Crease and Charles C. Mann, 1986 Macmillan Publishing, New York, 1996 (revised), Rutgers University Press. Entertaining personality-based history of particle physics/quantum mechanics in the twentieth century.
- QED and the men who made it: Dyson, Feynman, Schwinger, and Tomonaga
by Silvan S. Schweber, Princeton University Press, 1994. Includes a chapter on Dirac as the founder of quantum electrodynamics.
- "Paul Adrien Maurice Dirac"
- The Strangest Man: the Life of Paul Dirac
by Graham Farmelo,
Faber and Faber
, London 2009.
- Диракийн медаль
Олон улсын онолын физикчдийн т?в х?рээлэн
- О'Коннор, Жон Ж.
;
Робертсон, Эдмунд Ф.
,
"Поль Дирак"
,
МакТутор математикийн т??хийн архив
,
Сент-Эндрьюсын Их Сургууль
.
- Диракийн медаль
of the
World Association of Theoretical and Computational Chemists
(WATOC)
- The Paul Dirac Collection at Florida State University
- The Paul A. M. Dirac Collection Finding Aid at Florida State University
- Photocopies of Dirac's papers from the Florida State University collection
, held under Dirac's name in the
Archive Centre
of
Churchill College, Cambridge
, UK
- Letters from Dirac (1932-36) and other papers
, held in the
Personal Papers archives
of
St John's College, Cambridge
, UK
- Annotated bibliography for Paul Dirac from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues
- Oral History interview transcript with Paul Dirac 1 April 1962, 6, 7, 10, & 14 May 1963, American Institute of Physics, Niels Bohr Library and Archives
- Photos of Paul Dirac at the Emilio Segrи Visual Archives, American Institute of Physics
- 2010 June 24 - ScienceTalk Part 1 of interview with Graham Farmelo author of The Strangest Man of Science
- 2010 June 24 - ScienceTalk Part 2 of interview with Graham Farmelo author of The Strangest Man of Science
