Во?на во Приднестровие
Дел од Распад на Советскиот Со?уз
Територи?ална контрола во регионот на Приднестровие по во?ната
Датум 2 Ноември 1990 ? 21 ?ули 1992 (1 година, 8 месеци, 2 недели и 5 денови) Место Приднестровие , Молдави?а Исход Руско-Приднестровска победа Приднестровие станува де факто независна држава, но останува ме?ународно призната како дел од Молдави?а
Заво?увани страни
Молдави?а Романски волонтери Поддржани од:   Романи?а	Приднестровие Руси?а [1] [2] Руски и украински волонтери
Команданти и водачи
Мирча Снегур Валери Муравски ?он Косташ Павел Креанга Тудор Даби?а-Цазаров Анатол Плугару Константин Антох Николае Чиртоака Леонид Карасев	Игор Смирнов Владимир Рил?аков Стефан Кицак Никола? Лепихов Владимир Атама?ук Федор Добров Александар Курчин ?ури? Гросул Владимир Шевцов Никола? Астахов Александар Лебед
Вклучени единици
Арми?а на Молдави?а Министерство за внатрешни работи на Молдави?а Молдавска полици?а Романски волонтери [3] Романски воени советници [4]	Арми?а на Приднестровие Републиканска гарда Министерство за внатрешни работи на Приднестровие Милици?а Арми?а на Руси?а Руски волонтери РНЕ [5] Дон Козаци [6] Кубански Козаци Украински волонтери УНС-УНСО [7] [8]
Сила
25.000 - 35.000	35.000 - 40.000
Жртви и загуби
279?324 убиени [9] [10] 1.180 повредени	364?913 убиени 624 повредени [11]
316?637 вкупно загинати цивили [12]

Во?на во Приднестровие ( романски : R?zboiul din Transnistria ; руски : Война в Приднестровье) ? вооружен конфликт што избувнал на 2 ноември 1990 година во Дубасари (руски: Дубосса?ры, Dubossary ) поме?у про- Приднестровските (ПМР) сили, вклучува??и ги републиканската гарда на Приднестровие, милици?ата и нео- козачки единици (кои биле поддржани од елементи на руската 14-та арми?а) и промолдавските сили, вклучително и молдавските трупи и полици?а.

Борбите се интензивирале на 1 март 1992 година, а наизменично со ад хок прекини на огнот, траеле во текот на пролетта и почетокот на летото 1992 година сe додека не бил прогласен прекин на огнот на 21 ?ули 1992 година, ко? се одржал. Конфликтот понекогаш е познат како Молдо-руска во?на (романски: R?zboiul moldo-rus ) во Молдави?а и Романи?а . ^[13]

Позадина [ уреди | уреди извор ]

Историска позадина [ уреди | уреди извор ]

Пред советската окупаци?а на Бесараби?а и Северна Буковина и создава?ето на Молдавската ССР во 1940 година, Бесарабскиот дел на Молдави?а , односно делот што се нао?а западно од реката Днестар (Нистру), бил дел од Романи?а (1918?1940). Пактот Молотов-Рибентроп поме?у Советскиот Со?уз и Нацистичка Германи?а , ко? довел до настаните од 1940 година, подоцна бил осудуван од денешна Молдави?а, ко?а го прогласила за ?ништовен и неважечки“ во сво?ата Деклараци?а за независност во 1991 година. Ме?утоа, по распадот на Советскиот Со?уз, територи?алните промени кои произлегле од него останале на место.

Пред создава?ето на Молдавската ССР, денешната територи?а на Приднестровие била дел од Украинската ССР , како автономна република наречена Молдавска Автономна Советска Соци?алистичка Република , со Тираспол како главен град (1924?1940). Приднестровие претставува нешто пове?е од една десетина од територи?ата на Молдави?а.

Политичка позадина [ уреди | уреди извор ]

Дел од темата Молдави?а Истори?а на Молдави?а
Античка истори?а
Рана истори?а Даки?а Бастарни?а Римска Даки?а
Среден век
Романци Улики Бродници Златна Орда Букурешки договор Молдавска Демократска република
Модерна Молдави?а
Бесараби?а Руска власт Молдавска ССР Независност Република Молдави?а Во?на во Приднестровие
Портал:Молдави?а п р у

Во текот на последните години од 1980-тите, политичкиот пе?заж на Советскиот Со?уз се менувал поради политиката на перестро?ка и гласност на Михаил Горбачов , што дозволил политички плурализам на регионално (републиканско) ниво. Во Молдавската ССР, како и во многу други делови на Советскиот Со?уз, националните движе?а станале водечка политичка сила. ^[14] Биде??и овие движе?а покажувале сe понационалистички чувства и изразиле намера да го напуштат СССР во корист на обединува?е со Романи?а, тие наишле на растечко противе?е од етничките малцинства во републиката, кои главно зборувале руски ?азик. ^[15] Ова противе?е на новите трендови и потенци?алните идни политики се манифестирало на повидлив начин во Приднестровие, каде што, за разлика од остатокот од МССР, етничките Молдавци (39,9%) биле надбро?ани од комбинираната бро?ка на Руси и Украинци (53,8%), според пописот од 1989 година во Приднестровие, главно поради зголемената имиграци?а за време на советската ера.

Додека некои веруваат дека комбинаци?ата на различна истори?а (особено 1918-1940) и стравот од дискриминаци?а од страна на Молдавците, предизвикале сепаратистички чувства, други веруваат дека само етничките тензии не ?а об?аснуваат динамиката на конфликтот. Според ?он Мекинле? и Питер Крос, кои спровеле студи?а заснована на извештаи за жртвите од конфликтот, значителен бро? од Приднестровците и Молдавците се бореле заедно на двете страни од конфликтот. Тие сугерираат дека конфликтот бил пове?е политички по природа. ^[16]

На 31 август 1989 година, Врховниот совет на Молдавската ССР донел два закони. Еден од нив го издигнал молдавскиот ?азик за офици?ален ?азик, наместо рускиот , де факто офици?ален ?азик на Советскиот Со?уз. Во него се споменува и лингвистички молдоромански идентитет . Вториот закон предвидувал вра?а?е на латинската азбука . Молдавскиот ?азик е термин што се користел во поранешниот Советски Со?уз за практично идентичен ди?алект на романскиот ?азик во текот на 1940-1989 година. На 27 април 1990 година, Врховниот совет на Молдавската ССР го усвоила традиционалното тробо?но (сино, жолто и црвено) знаме со молдавскиот грб, а подоцна во 1991 година ?а променила државната химна во De?teapt?-te, romane! , државна химна на Романи?а од 1990 година. Подоцна во 1990 година, зборовите Советски и Соци?алистички биле отфрлени и името на државата било сменето во ? Република Молдави?а “.

Овие настани, како и кра?от на режимот на Чаушеску во соседна Романи?а во декември 1989 година и делумното отвора?е на границата ме?у Романи?а и Молдави?а на 6 ма? 1990 година, навеле многумина во Приднестровие и Молдави?а да веруваат дека уни?ата ме?у Молдави?а и Романи?а е неизбежна. Оваа можност предизвикала страв ка? руско?азичното население дека би било исклучено од пове?ето аспекти на ?авниот живот. Од септември 1989 година, во регионот имсло силни протести против етничките политики на централната власт. Протестите прераснале во формира?е на сецесионистички движе?а во Гагаузи?а и Приднестровие, кои првично барале автономи?а во рамките на Молдавската ССР, со цел да ги задржат рускиот и гагаускиот како офици?ални ?азици. Биде??и молдавскиот Врховен совет, во ко? доминирале националистите, ги забранил овие иници?ативи, Република Гагауз и Приднестровие прогласиле независност од Молдави?а и ?а об?авиле сво?ата апликаци?а за повторно приклучува?е на Советскиот Со?уз како независни федерални републики. ^[15]

Политички конфликт [ уреди | уреди извор ]

?азичните закони претставувале особено нестабилно праша?е биде??и голем дел од немолдавското население на Молдавската ССР не зборувало молдавски ( романски ) ?азик. Проблемот со офици?алниот ?азик во МССР станал Гордиев ?азол , ко? бил преувеличен и можеби, намерно политизиран. Некои ги опишале законите за ?азиците како ?дискриминаторски“ и ?а критикувале нивната брза имплементаци?а. Други, напротив, се пожалиле дека законите не се почитувале.

На 2 септември 1990 година, била прогласена Приднестровската Молдавска Советска Соци?алистичка Република . На 22 декември 1990 година, претседателот Горбачов потпишал декрет со ко? се прогласиле неважечки одлуките на Вториот конгрес на пратениците на Приднестровие од 2 септември. Молдавските власти два месеца се воздржувале од презема?е мерки против оваа прокламаци?а. Приднестровие станала една од ?непризнаените републики“ што се по?авиле низ целиот СССР , заедно со Абхази?а , ?ужна Осети?а и Нагорно-Карабах . Овие самопрогласени држави одржувале блиски врски ме?у себе.

Еден од првите судири ме?у молдавската влада и сепаратистите се случил на 2 ноември 1990 година во Дубасари . Мештаните упаднале во Судот и Обвинителството и таму останале неколку часа. Потоа бил испратен полициски одред за да се расчисти блокадата поставена од жителите на градот на мостот на реката Днестар , што практично го отсекол градот од централната влада. Откако биле спречени да ?а расчистат блокадата, полица?ците отвориле оган, при што тро?ца жители на Дубасари биле убиени, а 13 биле ранети, што резултирало со првите жртви во конфликтот. ^[17]

По неуспехот на Августовскиот државен удар во СССР во 1991 година, на 27 август 1991 година, молдавскиот парламент ?а усвоил Деклараци?ата за независност на Република Молдави?а . Во деклараци?ата се споменува Пактот Молотов-Рибентроп како ?неважечки“ и се гледа на независноста на Молдави?а како на чин на елиминира?е на ?политичките и правните последици од горенаведеното“, из?авува??и дека формира?ето на Молдавската ССР на териториите на Бесараби?а , Северна Буковина , регионот Херца и Молдавската АССР биле направени во отсуство на ?каква вистинска правна основа“.

Република Молдави?а немала сво?а арми?а и првите обиди да се создаде се случиле на почетокот на 1992 година како одговор на ескалаци?ата на конфликтот. Новонезависниот молдавски парламент побарал од владата на СССР ?да започне преговори со молдавската влада со цел да се стави кра? на нелегалната окупаци?а на Република Молдави?а и да се повлечат советските трупи од територи?ата на Молдави?а“.

На 29 август 1991 година, водачот на независноста на Приднестровие, Игор Смирнов и уште тро?ца пратеници пристигнале во Киев , главниот град на Украина , за да се сретнат со украинскиот лидер Леонид Кравчук. Смирнов и Андре? Чебан биле уапсени од молдавската полици?а и веднаш пренесени во затвор во Молдави?а. Во знак на протест, женскиот штра?кувачки комитет на чело со Галина Андреева ?а блокирале железничката лини?а Москва - Кишинев на попатниот пункт поме?у Бендер (Тигина) и Тираспол , додека мажите не биле ослободени.

Воена сила [ уреди | уреди извор ]

До 1992 година, Молдави?а имала во?ници под Министерството за внатрешни работи. На 17 март 1992 година, тие почнале да регрутираат во?ници за новосоздаденото Министерство за одбрана. До ?ули 1992 година, вкупната сила на молдавските во?ници се проценува на 25.000-35.000, вклучува??и повикани полица?ци, регрути, резервисти и доброволци, особено од молдавските локалитети во близина на зоната на конфликтот. ^[18]

Покра? советското оруж?е наследено по независноста, Молдави?а добила и оруж?е од Романи?а . Романи?а, исто така, испратила воени советници и доброволци да и помогнат на Молдави?а за време на конфликтот.

Во исто време, руската 14-та гардиска арми?а на територи?ата на Молдави?а броела околу 14.000 професионални во?ници. Властите на ПМР имале 9.000 полица?ци обучени и вооружени од офицери на 14-та арми?а. Голем бро? на волонтерите пристигнале од Руската Федераци?а: голем бро? Дон, Кубан, Оренбург, Сибир и локални Транснистриски Црноморски Козаци се приклучиле да се борат заедно со сепаратистите. Поради неправилниот состав на силите, спорна е ?ачината на трупите на ПМР, но се верува дека во текот на март таа броела околу 12.000.

Воен конфликт [ уреди | уреди извор ]

Првите жртви во конфликтот се случиле на 2 ноември 1990 година, два месеци по прогласува?ето независност на ПМР на 2 септември 1990 година. Молдавските сили влегле во Дубасари со цел да го поделат Приднестровие на две половини, но биле спречени од жителите на градот, кои го блокирале мостот над Днестар , ка? Лунга. Во обид да ?а проби?ат блокадата, молдавските сили отвориле оган. Во текот на конфронтаци?ата, тро?ца локални жители на Дубасари биле убиени од молдавските сили, а шеснаесет лица биле ранети. ^[19]

Вториот молдавски обид да го премине мостот Лунга се случил на 13 декември 1991 година. Како резултат на борбите, 27 во?ници на ПМР биле заробени, а четворица молдавски во?ници биле убиени, без Молдави?а да може да го помине мостот. По ово? втор неуспешен обид, имало затиш?е во воената активност до 2 март 1992 година. Ово? ден бил истиот ден кога Молдави?а била примена како членка на Обединетите Нации , односно добила целосно ме?ународно признава?е на не?зината деклараци?а за независност од 27 август 1991 година. По напредокот на паравоените сили на Приднесториве, Молдави?а прогласила вонредна состо?ба на 29 март. Вооружениот конфликт кулминирал во ма? и ?уни во три области покра? реката Днестар, а се стабилизирал на 19-21 ?уни по битката ка? Бендер, каде интервенирала 14-та поранешна советска арми?а, поразува?ки ?а молдавската во?ска става??и кра? на конфликтот.

Областа Коциери-Дубасари [ уреди | уреди извор ]

Првата област на воена акци?а била на источниот брег на реката Днестар , од север кон ?уг, селата Моловата Нуа, Коциери (околу 6.000 жители), Кор?ова и градот Дубасари (околу 30.000 жители), заедно формира??и населено подрач?е 10-12 км покра? брегот. Единствената врска со западниот брег од трите села е или траект или два моста во Дубасари.

На 1 март 1992 година, Игор Шипченко, началникот на милици?ата на ПМР во Дубасари, бил убиен од тине??ер, а молдавската полици?а била обвинета за убиството. Ово? инцидент, иако помал, бил доволна искра за да се разнесе и онака многу напнатата ситуаци?а и да до?де до ескалаци?а на конфликтот.

Како одговор, Козаците кои дошле од Ростов на Дон за да ?а поддржат страната на ПМР, упаднале во полицискиот округ во Дубасари во текот на но?та. Молдавскиот претседател Мирча Снегур, плаше??и се да не започне вооружен конфликт, им наредил на 26-те полица?ци да се предадат на напа?ачите Козаци и силите на ПМР. Тие подоцна биле разменети за генерал-полковник ?аковлев.

На 2 март 1992 година, локалните жители од Кочиери, откако слушнале за ситуаци?ата во Дубасари, упаднале во малото локално складиште за оруж?е за да се вооружат против страната на Приднестровие. Загинале тро?ца локални жители, но воената единица од Коциери била поразена од Молдавците. Офицерите и нивните семе?ства биле принудени да го напуштат селото. ^[20] Пове?е полица?ци биле превезени следните денови од западниот брег на Днестар. Тие организирале одбранбена лини?а околу трите села, додека силите на ПМР ?а задржале контролата над Дубасари .

Областа на Косници?а [ уреди | уреди извор ]

Сличен разво? се случил на 13 март во селата Косници?а, Пирита, Поребеа и Дороца?а. Во април, рускиот потпретседател Александар Руцко? го посетил Приднестровие и ?а изразил целосната поддршка на Приднестровските сепаратисти од Советска Руси?а .

Областа Бендер/Тигина [ уреди | уреди извор ]

Во текот на ?уни додека се одвивале преговори за прекин на огнот во областа Бендер, избувнала битката од целосен размер, откако редовните молдавски сили влегле во градот Бендер во обид да ?а обноват власта на Молдави?а во то? дел. При?авено било дека оваа акци?а била одговор на засто?от во полициската станица во Бендер на 19 ?уни 1992 година. Попладнето истиот ден, молдавската полици?а во Бендер го уапсила ма?орот на 14-та арми?а ?ермаков под сомнение дека планирал субверзи?а. По неговото апсе?е, чуварите на ПМР отвориле оган врз полициската станица. Молдавската влада им наредила на своите во?ници да влезат во градот следното утро. Следела урбана во?на ме?у двете страни во густо населениот град, предизвикува??и цивилни жртви. ^[21] Молдавското радио соопштило дека три советски руски тенкови Т-64 од 14-та арми?а, некои со руски знами?а, биле уништени при приближува?е кон центарот на Бендер, од кои два со противтенковски топови Т-12 , а третиот од ракетна граната ко?а му го запалила моторот. Четвртиот тенк бил онеспособен кога неговите траги биле погодени од ракетна граната. Портпаролите на руската арми?а из?авиле дека тенковите биле запленети од складиштата од сепаратистите. Руски извори об?авиле ?десетици мртви“ на улиците. ^[21]

Веста за хаосот во Бендер стигнал до Тираспол , на само 11 километри, додека молдавските трупи се приближувале до клучниот мост над Днестар . Во ово? момент, со поддршка на тенковите, Приднестровската републиканска гарда и козачките доброволци побрзале да се спротивстават на молдавските сили. Рускиот потпретседател Руцко? во говор одржан на главниот канал на руската телевизи?а ги повикал сите руски сили во Тираспол да упаднат во Бендер. Во текот на следните денови, делови од градот Бендер, вклучително и центарот, биле повторно преземени од силите на ПМР.

На 22 ?уни 1992 година, де?ствува??и по веста дека во?ниците од 14-та арми?а се подготвени да го преминат Днестар и да се движат длабоко кон Молдави?а, молдавската во?ска наредила воздушен напад за да се уништи мостот поме?у Бендер и Тираспол. Три авиони МиГ-29 полетале од Киши?ев, два од нив вооружени со по шест бомби ОФАБ-250. Другиот авион бил МиГ-29УБ ко? обезбедувал покрива?е. Не биле постигнати директни удари на наменетата цел, но мостот бил оштетен од експлози?ата. Една од бомбите залутала и паднала врз цивилна резиденци?а, при што загинале голем бро? лу?е внатре. Извори од 14-та арми?а го об?авиле вториот напад на МиГ-29 врз нафтена рафинери?а во Тираспол следниот ден, во ко? еден авион наводно бил соборен со ракета С-125 Нева/Печора, но ово? напад бил демантиран од молдавските власти.

Прекин на огнот [ уреди | уреди извор ]

На 21 ?ули бил потпишан договор за прекин на огнот. Ово? офици?ален документ чии широки линии ги утврдила руската страна, го потпишале претседателите на Руси?а ( Борис Елцин ) и на Молдави?а ( Мирча Снегур ). Договорот предвидувал мировни сили задолжени за обезбедува?е и почитува?е на примир?ето, составени од пет руски батал?они, три молдавски батал?они и два батал?они на ПМР под наредба на заедничка воена командна структура.

Се проценува дека вкупно речиси ил?ада лу?е загинале во конфликтот, а бро?от на ранети се приближува до 3.000. За разлика од многу други постсоветски конфликти, внатрешно раселените лица не достигнале голем бро? во во?ната во Приднестровие.

Неколку дена по договореното примир?е, воен судир ме?у локалната единица за самоодбрана и молдавската во?ска се случил во Гиска, село со етничко руско население во близина на Бендер. Убиени биле на?малку тро?ца селани. За време на борбата, цивилните згради биле оштетени или уништени од артилериски оган. Подоцнежните извештаи за прекршува?е на примир?ето биле ставени под контрола без познати човечки загуби.

Улогата на руската 14-та арми?а во областа била клучна за исходот на во?ната. Позици?ата на инфериорност на молдавската арми?а ?а спречила да добие контрола над Приднестровие. Руси?а оттогаш ?а распуштила 14-та арми?а и ?а намалила ?ачината на во?ниците во Приднестровие на корпус од околу 1.300 во?ници.

Со огромната воена супериорност на ПМР, Молдави?а имала мали шанси да постигне победа и борбите биле непопуларни ка? скептичното молдавско население.

Прекршува?е на човековите права [ уреди | уреди извор ]

Според извешта?от на Центарот за човекови права ?Мемори?ал“, жителите на Бендер на 19 ?уни 1992 година при?авиле како молдавски во?ници во оклопни возила намерно пукале по ку?и, дворови и автомобили со тешки митралези. Следниот ден, молдавските во?ници наводно пукале во цивили кои се криеле во ку?ите, се обидувале да избегаат од градот или им помагале на ранетите чувари на ПМР. Други жители сведочеле дека истиот ден, невооружени мажи кои се собрале на плоштадот Бендер на бара?е на Извршниот комитет на ПМР, биле нападнати од молдавската во?ска со митралези. ^[22]

Од 21 до 22 ?уни, двете страни се вклучиле во интензивни урбани улични борби, каде што користеле тенкови, артилери?а и бомби. Офицери од двете страни признале дека овие акции довеле до зголемува?е на цивилните жртви. Во ово? временски период, било пукано и по брзата помош, при што двете страни ме?усебно се обвинувале за нападите. Извори на ПМР из?авиле дека во Бендер загинал еден лекар, а неколкумина биле ранети, додека шест лица од брзата помош биле ранети во Каушани. ^[23]

Во молдавскиот град Кишинев , наб?удувачи на Мемори?алот на ХРЦ интерв?уирале 12 воени заробеници од Приднестровие. Затвореници из?авиле дека првично биле приведени и испрашувани во Каушани од страна на молдавската полици?а, додека подоцна биле жестоко тепани со палки и пушки и дека им се заканувале со стрелачки одреди. Имало извештаи и за заробени молдавски полица?ци, во?ници и доброволци кои биле тепани и мачени од силите на ПМР.

Надворешна вмешаност [ уреди | уреди извор ]

Руската арми?а [ уреди | уреди извор ]

Иако руската арми?а офици?ално завзела позици?а на неутралност и неинволвира?е, многу не?зини офицери биле сочувствителни кон новородената Приднестровска Молдавска Република (ПМР), а некои дури и пребегнале со цел отворено да и помогнат на страната на ПМР. Саперскиот батал?он РОГ Парчани, под наредба на генералот Буткевич, преминал на страната на ПМР. Ово? батал?он подоцна ги уништил мостовите ка? Дубасари , Гура Бикулуи - Бичок и Коснита . Молдавските сили употребиле авиони во селото Парчани (Паркани) и ?а гранатирале тамошната станица, што значело ангажира?е не само на ПМР, туку и на руските сили.

Во 1991 година, паравоените сили на ПМР извршиле упади во складиштата за снабдува?е на 14-та арми?а, присво?ува??и непозната, но голема количина на опрема. Со оглед на тоа што командантот на 14-та арми?а, генерал ?аковлев, отворено ?а поддржувал новосоздадената ПМР, овие напади обично не добиле отпор од армиските стражари, кои никогаш не се соочиле со казна. ?аковлев на кра?от учествувал во основа?ето на ПМР, служел во Врховниот совет на ПМР и ?а прифатил позици?ата како прв претседател на Одделот за одбрана на ПМР на 3 декември 1991 година, предизвикува??и врховниот командант на вооружените сили на ЗНД , Евгени? Шапошников, навремено да го ослободи од чинот и службата во руската во?ска. Наследникот на ?аковлев, генералот ?ури? Неткачев, зазел понеутрален став во конфликтот. Сепак, неговите обиди за посредува?е ме?у Кишинев и Тираспол биле главно неуспешни и ситуаци?ата ескалирала до отворен воен конфликт до ?уни 1992 година. На 23 ?уни, во пресрет на координирана офанзива на молдавските сили, генерал-ма?ор Александар Лебед, пристигнал во штабот на 14-та арми?а со посто?ани наредби да ?а прегледа арми?ата, да спречи кражба на вооружува?е од не?зините складишта, да го запре тековниот конфликт со сите расположливи средства и да обезбеди непречена евакуаци?а на вооружува?ето и армискиот персонал од Молдави?а и преку украинска територи?а. Откако накратко ?а проценил ситуаци?ата, то? ?а презел командата на арми?ата, ослободува??и го Неткачев и им наредил на своите во?ници директно да влезат во конфликтот. На 3 ?ули во 03:00 часот, масовен артилериски напад од формациите на 14-та арми?а стационирани на левиот брег на Днестар ги уништил молдавските сили концентрирани во шумата Гербоветски, во близина на Бендер , практично завршува??и ?а воената фаза на конфликтот. ^{[24] [25]}

Руски и украински доброволци [ уреди | уреди извор ]

На страната на Приднестровие се бореле доброволци од Руси?а и Украина , вклучително и Донски и Кубански Козаци . Не постои општ консензус за бро?от на доброволци или за воената улога што тие ?а одиграле во конфликтот. Проценките се движат од 200 до 3.000 во?ници. ^[26]

За време на во?ната во Приднестровие, членовите на УНА-УНСО се бореле заедно со сепаратистите од Приднестровие против молдавските владини сили во одбрана на големото етничко-украинско малцинство во Приднестровие. Несоодветниот мотив за помага?е на претежно прорускиот регион бил ? борбата на Словените над молдавско-романската агреси?а“. По во?ната, на 50 членови на УНСО им бил доделен медал ?Бранител на Приднестровие“. ^[27]

Според романски извори, на?малку еден затвореник бил ослободен од затворот Бендер за да биде запишан во гардата на Приднестровие.

Романи?а [ уреди | уреди извор ]

Непосредно пред ескалаци?ата на конфликтот кон кра?от на ?уни 1992 година, Романи?а обезбедила воена поддршка на Молдави?а со снабдува?е со оруж?е, муници?а и вооружени возила, а исто така и со испра?а?е воени советници и обука на молдавските воени и полициски сили. Волонтери од Романи?а се бореле на страната на Молдави?а. ^{[28] [29] [30]}

Наводи [ уреди | уреди извор ]

1. ↑ De La Pedraja, Rene (2018). The Russian Military Resurgence: Post-Soviet Decline and Rebuilding, 1992-2018 . McFarland . стр. 93?94. ISBN   9781476634494 . This response was too much for the commander of the 14th Army General Yuri Netkachev, who ordered Russian troops to drive out the Moldovan forces. The 14th Army had always supported the separatists since the very beginning, but this direct support was the first open participation in combat. ... The participation of the 14th Army was indispensable for the victory of the separatists, ... Moldovan forces were concentrated in a forest near Bender, and Lebed decided to stop their advance by relying on his powerful artillery. At 0300 on 3 July massive barrages rained down on the unsuspecting Moldovans ...
2. ↑ de Waal, Thomas (2018). Uncertain Ground: Engaging with Europe's De Facto States and Breakaway Territories (PDF) . Carnegie Endowment for International Peace . стр. 39. Neither side had a proper military force. The intervention of the Russian Fourteenth Army and its commander General Alexander Lebed on behalf of the Transdniestrians was decisive.
3. ↑ "Ethnicity and power in the contemporary world" Chapter 5, "Dynamics of the Moldova Trans-Dniester ethnic conflict (late 1980s to early 1990s)" Архивирано на 10 март 2009 г. , Kumar Rupesinghe and Valery A. Tishkov, United Nations University Press, 1996
4. ↑ ?Mircea Snegur: "Ne-am achitat cu Romania cu un MiG 29 " “ .
5. ↑ Коноплёв, Роман (2 February 2014). ?Приднестровье и Молдова. Можно ли уйти из СССР?“ . Roman Konoplev – преку Google Books.
6. ↑ Hughes, James and Sasse, Gwendolyn: Ethnicity and territory in the former Soviet Union: regions in conflict. Taylor & Francis, 2002, page 107. ISBN   0-7146-8210-1
7. ↑ The radical right in Central and Eastern Europe since 1989 by Sabrina Ramet, Pennsylvania University Press . 1999 ISBN   0-271-01810-0 (page 290 and continuing from there)
8. ↑ Maryna Tkachuk. "Better to die as a wolf than live as a dog" (≪Краще згинути вовком, нiж жити псом≫) . Ukrayina Moloda . 19 August 2011
9. ↑ ?Monumentul eroilor c?zu?i in r?zboiul transnistrean“ . Monument.md. 29 August 1998. Архивирано од изворникот на 22 July 2011 . Посетено на 5 September 2011 .
10. ↑ Accente , Nr. 36, 14 March 2002
11. ↑ Dnestrovskaya Pravda, no. 84-85, page 2, 24 November 2001
12. ↑ Uppsala Conflict Data Program , Moldova: Dniestr (entire conflict),Government of Moldova ? PMR, http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=108&regionSelect=9-Eastern_Europe# Архивирано на 4 април 2016 г. , viewed 3 May 2013
13. ↑ ?Oazu Nantoi: ?Conflictul nu este intern. Pacificatorii ru?i au menirea de a nu admite rezolvarea acestui conflict " “ . Radio Europa Liber? (романски) . Посетено на 2022-02-25 .
14. ↑ Hare, P. G.; Batt, Judy; Estrin, Saul (1999). Reconstituting the Market: The Political Economy of Microeconomic Transformation (англиски). Taylor & Francis. ISBN   978-90-5702-328-6 .
15. ↑ ^{15,0 15,1} Hare, Ishaq, Batt , p. 369-370.
16. ↑ [John Mackinlay and Peter Cross: Regional Peacekeepers, The Paradox of Russian Peacekeeping. United Nations University Press: New York & Paris, 2003. Pages 140?141]
17. ↑ Dailey, Erika; Laber, Jeri; Whitman, Lois (1993). Human Rights in Moldova: The Turbulent Dniester (англиски). Human Rights Watch. ISBN   978-1-56432-089-6 .
18. ↑ ?Wayback Machine“ . web.archive.org . 2011-09-04. Архивирано од изворникот на 2011-09-04 . Посетено на 2022-03-07 . CS1-одржува?е: бот: непознат статус на изворната URL ( link )
19. ↑ ?В Дубоссарах отметили годовщину первого вооруженного столкновения на Днестре“ . Новый День (руски). 2006-11-02 . Посетено на 2022-03-07 .
20. ↑ V. Grecu ? "O viziune din focarul conflictului de la Dub?sari", page 65-68
21. ↑ ^{21,0 21,1} Reuters (1992-06-21). ?MOLDOVAN FORCES SEIZE A KEY TOWN“ . The New York Times (англиски). ISSN   0362-4331 . Посетено на 2022-03-07 .
22. ↑ ?LARGE-SCALE AND GROSS VIOLATIONS OF HUMAN RIGHTS AND THE SITUATION IN THE ZONE OF ARMED CONFLICT IN AND AROUND THE CITY OF BENDERY (JUNE-JULY, 1992)“ . old.memo.ru . Посетено на 2022-03-02 .
23. ↑ ?LARGE-SCALE AND GROSS VIOLATIONS OF HUMAN RIGHTS AND THE SITUATION IN THE ZONE OF ARMED CONFLICT IN AND AROUND THE CITY OF BENDERY (JUNE-JULY, 1992)“ . old.memo.ru . Посетено на 2022-03-02 .
24. ↑ Azrael, Jeremy R.; Payin, Emil A. (1996-01-01). ?U.S. and Russian Policymaking With Respect to the Use of Force“ (англиски). Наводот journal бара |journal= ( help )
25. ↑ ?Бергман Вождь в чужой стае“ . femida-pmr.narod.ru . Посетено на 2022-03-07 .
26. ↑ Lynn-Jones, Sean M.; Motley, Karen (1997). Managing Conflict in the Former Soviet Union: Russian and American Perspectives (англиски). MIT Press. ISBN   978-0-262-51093-6 .
27. ↑ Ramet, Sabrina P. (2010-11-01). Radical Right in Central and Eastern Europe Since 1989 (англиски). Penn State Press. ISBN   978-0-271-04379-1 .
28. ↑ Humphries, Richard (2001-10-08). ?Transnistria: relic of a bygone era“ . The Japan Times (англиски) . Посетено на 2022-03-01 .
29. ↑ ?6 The august 1991 coup attempt and the transition to independence“ . archive.unu.edu . Посетено на 2022-03-01 .
30. ↑ Sislin, John; Pearson, Frederic S. (2001). Arms and Ethnic Conflict (англиски). Rowman & Littlefield Publishers. ISBN   978-0-8476-8855-5 .

Понатамошно чита?е [ уреди | уреди извор ]

• Vlad Grecu, O viziune din focarul conflictului de la Dub?sari , Editura Prut International, Chi?in?u, 2005
• Covalschi, Stanislav; Leanc?, Viorica (2014). ?Aspect Geopolitic al Conflictului Transnistrean“ [Geopolitical Aspect of the Transnistrian Conflict] (PDF) . Jurnalul juridic na?ional: Teorie ?i practic? (3): 242?247. ISSN   2345-1130 . Посетено на 18 April 2021 .

Надворешни врски [ уреди | уреди извор ]

• Вооружен конфликт во и околу градот Бендер