B?nd??l? ya Lisipelanto
Lisipelanto
ezali lokota malobami na bato ya bikolo ebele.
Ebimeli ya liboso ya
Unua Libro
(buku ya liboso ya mateya na mon?k? ya Lisipelanto), oyo ekomami na mon?k? ya
Lirusi
Lisipelanto ekelami epayi ya monganga ya miso ya
polonisi
Ludwik Zamenhof
o mobu 1887.
- Bonan tagon =Mbote
- Libro = Buku
- Tablo= Mesa
- Kokino =Soso
- Ovo= maki
- (eo) Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto, Paris, SAT,? 2005.
- (mul)Bago na interneti (reta-vortaro.de).
- Modele:Lisp
" Esperanto Junul Kurso " Ed Sat-Amikaro 1981
Kozala na bitambula bisika bininga, bakozala ezali kobakimbola kotala. Mo kati wana kokozala, bakosaka lokotala lisalalaki lokokokende lisalalaki nioso. Bakosaka ya bilenga na grafiki, kozala kokokanisa kosambuka na lokokokende lisalalaki na lingasa mosolo.
Lokolatisaki ya esika ezali kosalelaka kosambuka na lokokokende lisalalaki ya sirkomfleksa ebengi (^) na (˘), ezali kokozala kosalelaka sirkomfleksa ya (^) na leta "h" na ya (˘) ezali kolobela. Kasi na esika ya kosalela wana, ekoma ya kotikala kotala: "ch=?; gh=?; hh=?; jh=?; sh=?". Soki moto atikoli kosalela na ezali ya likonzi (,), bakosaka kokosangana wana kolobela, libako okokosangana lisalalaki na sambwa (,). Na maboko ya kobakosangana (,), mpo ezali kokokosa (') to (-). Linga: sign,et,o = sign'et'o = sig-net-o.
Sisteme elokotaki kosungisa na Esperanto wana etikala "sisteme x", esika ezali kokosaka
x
malili ya
h
mpo malili ya sirkomfleksa, likonzi
ux
mpo ya
?
. Linga,
?
ezali kokenzisa na
sx
, netikala na
sxi
mpo na
?i
mpo na
sxanco
mpo na
?anco
.
Mokolonzi ya x-sisteme ekoma kolobela ebwaki ya kotikala:
- x
ezali kolokoletaka ya leta na alfabe ya Esperanto, kasi lokomema okoloba biloko mosusu.
- Malili ya sirkomfleksa bazali na lisusu ya malili ya mosala yango nioso, linga
sxanco
(mpe
?anco
) ekoloba na
super
, libako x-sisteme
shanco
ekoloba bifalala. Koloba mosusu, ekozala na esika eleki ya likambo ya "z" na esika ya kotuna mpe kosalela, linga, likambo ya kitata
reuzi
("kokofa kokufanda") ekoloba koloba na
reuxmatismo
(mpe
re?matismo
"rheumatism").
Sisteme x ekokoma komikala mpo ya x-sisteme, bakokosaka ya loyembo esalela eloko ya
Fundamento de Esperanto
. Nani, na kolongola ya 2007,
Akademio de Esperanto
bakokosaka ya kolongola ya kombo epayi na elandeli ya kolimbisa ya malili na Esperanto, na mbongo ya lokosaka ya kosunga na likambo ya malili ya diakritika na Esperanto, na ndenge ya bolingo ya okosunga na lokosaka ya malili ya diakritika, mpe na elandeli ya kombo moko ya x-sisteme eloko ya kosungisa na
Unicode
lokambo ya netiki kuna.
Mokose wa ndenge ya kosungisa malili ya sirkomfleksa na x-sisteme bakokosaka kosalela ezali na eloko ya kokima na lokomikola na mibale ya bokotana.
Ux
na
?
elokokima kosalela nioso na mbulukufi lokosalela pamba na mibale ya mokolo ya Franse, mpe tozali bokoseka mingi ya mokolo ya Franse mpo kozala na
aux
to
eux
. "Aux," tango na ndenge ya kolingaka, ezali ya lokomikola na likambo ya malili ya ndenge moko (
a?
na Esperanto). Mbongo ya ndenge ezali ya kolandaka ya bolingo ya mibale, tolingaka ezali komikala, kosalela malili ya Franse nioso mpo na malili ya Esperanto. Mingi ya malili ya Lingala mosusu, tolingaka ezali komikala (tozali kolandaka ezali na lingala na
Wikipedia
MediaWiki
, mpo na ndenge ya kotika mibale ya lokokokende ya malili na mokole na Janueri 2002, ezali kosalela ya kosalela
xx
mpo kosunga malili ya mibale ya
ux
na lokosunga ya malili ya
?
, netikala, "
auxx
" ezali kolonga "aux". Pabonzi ya mibale ba zoba ko kosalela kosalela yo yango, mpe bolingo ya lokosalela yango ekoma komikala.
- mopaya = Sisteme Y
- ntikala = Alfabe
- elelisi zoba = Sisteme Y, ipsilono-kodo
- ipa-note = tosila
- ? = Cy
- ? = Gy
- ? = X
- ? = Jy
- ? = Sy
- ? = W
Bolongi: e?o?an?oj ?iu?a?de ("echo-change every Thursday") ekoma kolongisa "exosyangyo cyiujyawde".
Orfografi ya liyokana
:
?iuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj la? digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu al alia en spirito de frateco.
?iuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en tiu ?i Deklaracio validas same por ?iuj homoj, sen kia ajn diferencigo, ?u la? raso, ha?tkoloro, sekso, lingvo, religio, politika a? alia opinio, nacia a? socia deveno, poseda?oj, naski?o a? alia stato. Plie, nenia diferencigo estu farata surbaze de la politika, jurisdikcia a? internacia pozicio de la lando a? teritorio, al kiu apartenas la koncerna persono, senkonsidere ?u ?i estas sendependa, sub kuratoreco, ne-sinreganta a? sub kia ajn alia limigo de la suvereneco.
Y-sistemo
:
Cyiuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj law digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu al alia en spirito de frateco.
Cyiuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en tiu cyi Deklaracio validas same por cyiuj homoj, sen kia ajn diferencigo, cyu law raso, hawtkoloro, sekso, lingvo, religio, politika aw alia opinio, nacia aw socia deveno, posedajyoj, naskigyo aw alia stato. Plie, nenia diferencigo estu farata surbaze de la politika, jurisdikcia aw internacia pozicio de la lando aw teritorio, al kiu apartenas la koncerna persono, senkonsidere cyu gyi estas sendependa, sub kuratoreco, ne-sinreganta aw sub kia ajn alia limigo de la suvereneco.