Iar-cheannaire an
Aontais Shoiveadaigh
ab ea
Michail Gorbaitseov
[1]
no
Mikhail Gorbachev
(
Ruisis
:
Михаи?л Серге?евич Горбачёв
), a bhi i gceannas ar an
APSS
idir
1985
agus
1991
(
2 Marta
1931
i b
Privolnoye
,
an Ruis
-
30 Lunasa
2022
i
Mosco
).
Thainig Gorbachev chun cinn in 1985 mar cheannaire ar an Aontas Soiveadach agus bhi na polasaithe nua
Gleasnast
(oscailteacht no rechuiseachas) agus perestroika (athstruchturu) a gcur i bhfeidhm aige.
[2]
Ba e Gorbachev an ceannaire deireanach ar an
Aontas Soiveadach
. Chuir se deireadh leis an g
Chogadh Fuar
i ndiaidh treimhse
detente
agus bhog se ar aghaidh on cheannasaiocht thraidisiunta Shoiveadach ar na 'stait ar adhastar' in Oirthear na hEorpa.
[3]
Fuair
Leonid Brezhnev
bas sa bhliain 1982. Ar feadh cupla bliain ina dhiaidh sin, chonacthas beirt seanfhear,
Yuriy Andropov
agus
Konstantin Chernenko
, ag rialu an Aontais go tiubh sna salai ag a cheile. Ceannairi idirlinne ab ea iad nach raibh moran difriochta idir iad agus Brezhnev.
Sa bhliain 1985, afach, tar eis bhas Chernenko, ba e Gorbaitseov a ghlac ceannaireacht an phairti, an triu ceannaire taobh istigh de thri bliana.
[4]
Bhi se i bhfad ni b'oige na mar ba ghnach d'Ard-Runai an Phairti Chumannaigh a bheith, agus chrom se ar an
eacnamaiocht
, an Pairti agus an polasai
mean cumarsaide
a chur i gcrich.
Bhi a fhios ag Gorbaitseov go gcaithfeadh an APSS athru o bhun, idir chursai polaitiula agus chursai eacnamaiocha, da mb’ail leis fanacht beo. Ba e an chead cheim deireadh a chur le hiomaiocht na n-arm, sa doigh go bhfeadfai airgead a infheistiu i n
geilleagar
an stait.
[4]
Spreag Gorbaitseov an pobal fosta, afach, caineadh cruthaitheach a dheanamh ar an choras chumannach mar dhoigh le cuidiu leis eiri nua-aimseartha agus feabhsu.
[4]
Bhi Gorbachev go hairithe an-bhuartha faoi staid an gheilleagair Ruisigh. Ba eisean an chead cheannaire Soiveadach nach raibh baint pholaitiuil aige leis an re
Stailineach
. Bhi a fhios ag Gorbachev nach dtiocfadh leis an Ruis leanuint de bheith ag caitheamh airgid gan stad ar mhaithe le bheith ag an leibheal ceanna caiteachas cosanta le SAM:
B'iad na focail '
peireastraice
" (
perestroika
, "atogail, athstruchturu" no geilleagar ni b'oscailte) agus "
gleasnast
" (
glasnost'
, "neamhbhailbhe" no oscailteacht) a tharraing Gorbachev chuige ag iarraidh a chuid leasuithe a shainmhiniu.
Ta an coincheap
gleasnast
(glasnost
i mBearla), no oscailteacht tuairimiochta, larnach maidir le tuiscint a fhail ar an Ruis sna 1980idi.
[3]
B'e an
gleasnast
ba mho a d'athraigh an saol san Aontas, no bhain se srianta na
cinsireachta
de na
meain chumarsaide
, ionas go bhfuair muintir an Aontais cead cainte agus teacht ar eolas an chead uair riamh sa stair.
Mar shampla, sa bhliain 1990, d’admhaigh Mikhail Gorbachov go raibh airm an tSoiveadach freagrach as
Sleacht Katyn
.
[5]
I mi Mharta 1985 d’fhogair Gorbaitseov deireadh le Teagasc Brezhnev. Bhi an smaointeoireacht taobh thiar de seo sothuigthe; chiallaigh a chinneadh deireadh a chur leis an
Chogadh Fhuar
nach raibh aon gha a thuilleadh le crios maolanach
Oirthear na hEorpa
. Anois ni thriailfi tiortha a choinneail siar da mba mhian leo a saoirse a bhaint amach. Lena thaispeaint gurbh fhior do sa mheid a duirt se, thosaigh Gorbaitseov a aistarraingt trupai Ruiseacha as Oirthear na hEorpa.
[4]
I mi Dheireadh Fomhair 1989, thug Michail Gorbachev cuairt ar Bheirlin Thoir agus thosaigh na rialtais Chumannacha in Oirthear na hEorpa ag titim ceann i ndiaidh a cheile.
[6]
Rinne Gorbachev iarracht athchoiriu a dheanamh, agus cuireadh deireadh leis an g
Cogadh Fuar
mar thoradh.
Bronnadh
Duais Nobel na Siochana
air sa bhliain
1990
.
Ni raibh Gorbachev fein ag suil leis an seachthoradh, afach, gur thosaigh na poblachtai Soiveadacha eagsula ag eileamh forlamhais ar a gcuid tailte, no fiu
neamhspleachas
,
Tharla
Iarracht ar coup d'etat san APSS i 1991
. Theip ar na ceannairci nuair a chuir trupai a bhi dilis do Yeltsin agus Gorbachev an coup faoi chois. D'fhogair Boris Yeltsin ar an 22 Lunasa 1991 go raibh an coup thart. Bhain se dea-chail amach.
Ni raibh an oiread cumhachta ag Gorbachev agus a bhiodh. Cuireadh ar ais in oifig e. Ach laistigh de cheithre mhi, eisreachtaiodh an Pairti Cumannach sa Ruis. Roimh deireadh na mbliana, bhi a neamhspleachas fogartha ag gach ceann de na 15 poblacht san APSS. Chruthaigh triur de na stait ba mho, an Ruis, an
Ucrain
agus
an Bhealaruis
aontas nua darb ainm
Comhlathas na Stat Neamhspleach
.
Fuair Gorbachev bas ar
30 Lunasa
2022
, in aois 91 do, ag an Central Clinical Hospital i Mosco, i ndiaidh do a bheith breoite le tamall fada. Duirt an
Taoiseach
Micheal Martin
go raibh Mikhail Gorbachev ar dhuine do na daoine is suntasai o thaobh na polaitiochta a bhi ann, deanach sa 20u haois. Chabhraigh polasaithe Gorbachev chun ''Eoraip saor'' a chruthu.
[7]