Wikipedia, Entziklopedia askea
Martxoaren 28
a
gregoriotar egutegiaren
urteko
laurogeita zazpigarren
eguna
da, 88.a
bisurteetan
. 278 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
Gertaerak
|
|
Egutegia
|
|
Aurreko eta hurrengo urteetan
|
Izendegia
|
Seaska egutegia:
Liher eta Ipar.
|
|
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
- 1963
–
Il Gattopardo
("Lehoinabarra") filma estreinatu zen,
Luchino Viscontik
zuzendu eta
Burt Lancaster
,
Alain Delon
,
Claudia Cardinale
,
Serge Reggiani
,
Mario Girotti
eta
Pierre Clementi
aktoreek antzeztu zuten.
- 1980
–
The Changeling
("Ordezkoa") filma estreinatu zen,
Peter Medakek
zuzendu eta
George C. Scott
,
Trish Van Devere
,
Melvyn Douglas
,
John Colicos
,
Jean Marsh
,
Helen Burns
eta
Madeleine Sherwood
aktoreek antzeztu zuten.
2010
–
Jose Maria Mendizabal
aizkolaria hil zen,
Tolosan
Olasagastiren
aurka zuen apustuan egindako ahaleginaren ondorioz.
- 1833
–
Justo Egozkue
, nafar geologo eta ingeniaria (h.
1900
).
- 1847
–
Ramos Azkarate
, euskal idazlea (h.
1904
).
- 1872
–
Jose Sanjurjo
, nafar militarra (h.
1936
).
- 1899
–
Juan Iruretagoiena
, gipuzkoar idazle, antzerkigile eta itzultzailea (h.
1982
).
- 1908
–
Juan Uribe Echevarria
, txilen aritutako bizkaitar irakasle, idazle eta ikertzailea (h.
1988
).
- 1912
–
Jose Maria Abrego
,
Abrego II.a
, nafar erremontelaria.
- 1921
–
Juan Maria Olaizola
, gipuzkoar teologoa eta historialaria (h.
1998
).
- 1935
–
Eusebio Velez
, arabar txirrindularia (h.
2020
).
- 1939
–
Nikolas Segurola
, euskal artzain, fraide eta bertsolaria (h.
2023
).
- 1940
–
Jose Luis Azkona
, nafar apaiza,
Marajoko
apezpikua.
- 1942
–
Luis Felipe Areta
, gipuzkoar atleta ohi eta apaiza, kirolari moduan luzera jauzian eta jauzi hirukoitzean aditua.
- 1954
–
- 1956
–
Luis Maria Lasurtegi
, gipuzkoar arraunlari ohia.
- 1960
–
Estefania Beltran de Heredia
,
EAJko
arabar politikaria.
- 1961
–
Juan Mari Aburto
, bizkaitar politikaria,
Bilboko alkatea
.
- 1966
–
- 1967
–
Mikel Loinaz
, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1970
–
Joxemiel Bidador
, euskal dantzaria, idazlea, ikertzailea, filologoa, irakaslea eta historialaria (h.
2010
).
- 1971
–
Bakartxo Tejeria
,
Villabonako
alkate ohia eta
Eusko Legebiltzarreko mahaiburua
.
- 1973
–
- Amaia Gabantxo
, bizkaitar idazlea, flamenko abeslaria eta euskal literaturan espezializatutako itzultzailea.
- Gorka Kortina
, bizkaitar futbolari ohia.
- 1975
–
Noelia Oses
, bizkaitar matematikaria eta ikertzailea.
- 1979
–
Jon Inarritu
, bizkaitar politikaria.
- 1981
–
Javier Hurtado
, espainiar politikaria, Eusko Jaurlaritzako Turismo, Komertzio eta Kontsumoko sailburua,
Madrilen
.
- 1982
–
Jon Plazaola
, gipuzkoar zinema eta antzerkiko zuzendaria eta gidoilaria.
- 1989
–
- 1990
–
Julen Bollain
, gipuzkoar ekonomialaria,
oinarriko errenta unibertsalean
aditua.
- 1994
–
Aritz Elustondo
, gipuzkoar futbolaria.
- 1997
–
Cristian Sanz Diaz
, bizkaitar futbolaria.
- 2003
–
Unax Agote
, gipuzkoar futbolaria.
- 1472
–
Frai Bartolomeo
, italiar margolaria (h.
1517
).
- 1515
–
Avilako Santa Teresa
, espainiar karmeldar lekaime eta poeta (h.
1582
).
- 1592
–
Comenius
,
Moraviako
irakasle, zientzialari, hezitzaile eta idazlea (h.
1670
).
- 1616
–
Margaret Scott
,
Salem-eko sorginkeria prozesuetan
sorginkeria leporatuta urkatu zuten emakumea (h.
1692
).
- 1638
–
Fredrik Ruysch
, holandar sendagilea (h.
1731
).
- 1660
–
Arnold Houbraken
, herbeheretar margolari eta idazlea (h.
1719
).
- 1731
–
Ramon de la Cruz
, espainiar antzerkigilea (h.
1795
).
- 1736
baitatua –
Rudolf Erich Raspe
, alemaniar idazle, liburuzain eta zientzialaria (h.
1794
).
- 1750
–
Francisco de Miranda
, venezuelar militar, politikari eta iraultzailea (h.
1816
).
- 1814
–
Galen Clark
, kanadar-estatubatuar kontserbazionista eta idazlea (h.
1910
).
- 1817
–
Francesco De Sanctis
, italiar idazlea (h.
1883
).
- 1819
–
Roger Fenton
, britainiar argazkilaria (h.
1869
).
- 1838
–
Jean-Paul Laurens
, frantziar margolari eta eskultorea (h.
1921
).
- 1840
–
Emin Paxa
, alemaniar bidaiaria eta kolonizatzailea (h.
1892
).
- 1851
–
Bernardino Machado
,
Portugalgo
presidentea (h.
1944
).
- 1862
–
Aristide Briand
, frantziar politikaria, 1926ko
Bakearen Nobel Saria
(h.
1932
).
- 1868
–
Maksim Gorki
, errusiar idazlea eta iraultza boltxebikearen aldeko aktibista (h.
1936
).
- 1879
–
Terence MacSwiney
, irlandar nazionalista, idazlea, politikaria,
Cork
hiriko alkate ohia eta gose grabalaria (h.
1920
).
- 1884
–
Angelos Sikelianos
, greziar olerkaria (h.
1951
).
- 1886
–
- 1890
–
Teodosia Ortega
, burgostar emagina. (h.
1983
)
- 1892
–
Corneille Heymans
, belgikar fisiologoa, 1938ko
Medikuntzako Nobel Saria
(h.
1968
).
- 1895
–
Angela Ruiz Robles
, leondar irakasle eta asmatzailea,
liburu elektronikoaren
lehen patentearen jabea (h.
1975
).
- 1903
–
Rudolf Serkin
,
bohemiar
jatorriko estatubatuar piano-jotzailea (h.
1991
).
- 1904
–
Ricardo Bueno Ituarte
, gipuzkoar mediku, neuropsikiatra eta administratzailea (h.
1956
).
- 1909
–
Nelson Algren
, estatubatuar idazlea (h.
1981
).
- 1910
–
Ingrid Suediakoa
,
Danimarkako
erregina ezkontidea (h.
2000
).
- 1914
–
Bohumil Hrabal
, txekiar idazlea (h.
1997
).
- 1919
–
Alain Bosquet
, ukrainar jatorriko frantziar idazlea (h.
1998
).
- 1921
–
Dirck Bogarde
, ingeles aktorea (h.
1999
).
- 1922
-
Grace Hartigan
, espresionismo abstraktuko estatubatuar margolaria (h.
2008
).
- 1927
–
Theo Colborn
, ingurumenaren osasunaren estatubatuar analista (h.
2014
).
- 1928
–
- 1930
–
Jerome Isaac Friedman
, estatubatuar fisikaria, 1990eko
Fisikako Nobel Saria
.
- 1931
–
Jane Rule
, kanadar idazlea,
lesbianismoari
buruzko eleberriak eta saiakerak idatzi zituena (h.
2007
).
- 1933
–
Tete Montoliu
, kataluniar jazz piano-jolea (h.
1997
).
- 1936
–
- 1940
–
Russell Banks
, estatubatuar eleberrigilea.
- 1942
–
- 1943
–
Conchata Ferrell
, estatubatuar aktorea (h.
2020
).
- 1945
–
- 1946
–
Alejandro Toledo
,
Peruko
presidente ohia.
- 1948
–
Dianne Wiest
, estatubatuar telebista eta zinemako aktorea.
- 1949
–
- 1953
–
- 1954
–
Anuradha Ghandy
, Indiako idazle, komunista eta buruzagi iraultzailea (h.
2008
).
- 1955
–
- 1956
–
Amanda Aizpuriete
, letoniar poeta eta itzultzailea (h.
2023
).
- 1959
–
Laura Chinchilla
,
Costa Ricako
presidentea.
- 1961
–
Byron Scott
, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
- 1962
–
Alexandra Billings
, estatubatuar aktorea, irakaslea, abeslaria eta ekintzailea.
- 1969
–
- 1970
–
- 1971
–
Silvia Yustos
, espainiar gimnasta ohia eta entrenatzailea.
- 1973
– Edward Fatu,
Umaga
, estatubatuar borrokalari profesionala (h.
2009
).
- 1975
–
- 1981
–
Julia Stiles
, estatubatuar aktorea.
- 1985
–
Stan Wawrinka
, suitzar tenis jokalaria.
- 1986
–
- 1987
-
Asier Arranz
, espainiar futbolari ohia.
- 1990
–
- Julia Alioxina
, errusiar politikaria, Errusiako lehen emakume politikari transgenerotzat hartua.
- Laura Harrier
, estatubatuar modelo ohi eta aktorea.
- 1991
–
Mya Taylor
, estatubatuar emakumezko aktore eta abeslari transgeneroa.
- 1992
–
Berta Vazquez
, ukraniar aktore eta abeslaria.
- 1996
–
Xie Siyi
, txinatar
tranpolin jauzilaria
.
- 2001
-
Maria Vicente
, kataluniar atleta, proba konbinatuetan eta jauzi hirukoitzean aditua.
- 2003
–
Phao
, vietnamdar rap abeslaria eta ekoizlea.
- 193
–
Pertinax
, erromatar enperadorea.
- 966
–
Flodoard
, karolingiar garaiko historialari, kronikagile eta latinezko poeta (j.
c.
894
).
- 1018
–
Ali ibn Hammud al-Nasir
,
Kordobako
seigarren kalifa, eraila.
- 1241
–
Valdemar II.a Danimarkakoa
,
Danimarkako
erregea (j.
1170
).
- 1285
–
Martin IV.a
,
Aita santua
.
- 1621
–
Ottavio Rinuccini
, italiar olerkaria,
Jacopo Peri
musikagilearekin batera lehenbiziko operatzat jo ohi den
Dafne
musikalanaren egilea (j.
1562
).
- 1690
–
Emmanuel Tzanes
, greziar margolaria (j.
1610
).
- 1712
–
Jan van der Heyden
, nederlandar pintorea eta grabatzailea (j.
1637
).
- 1794
–
Nicolas de Condorcet
, Condorceteko markesa, frantziar filosofo, matematikari eta politikaria (j.
1743
).
- 1799
–
Etta Palm d'Aelders
,
Frantziako Iraultzaren
garaiko herbeheretar feminista eta espioia (j.
1743
).
- 1826
–
Jean-Jacques Lequeu
, frantziar arkitekto eta diseinatzailea (j.
1757
).
- 1833
–
William Thompson
, irlandar ekonomialaria (j.
1775
).
- 1881
–
Modest Musorgski
, errusiar musikagilea (j.
1839
).
- 1931
–
Rita de Morais Sarmento
, portugaldar ingeniari zibila, Portugalen, eta ziurrenik Europa osoan, titulu hori lortu zuen lehen emakumea (j.
1872
).
- 1941
–
Virginia Woolf
, ingeles idazlea (j.
1882
).
- 1942
–
Miguel Hernandez
,
herriaren poeta
, espainiar olerkaria (j.
1910
).
- 1943
–
Sergei Rakhmaninov
, errusiar musikagilea eta pianista (j.
1873
).
- 1945
–
Juana Whitney
, frantziar-euskal irakaslea eta emakumeen aldeko ekintzailea (j.
1857
).
- 1953
–
- 1957
–
Jack Butler Yeats
, irlandar margolaria (j.
1871
).
- 1959
–
Edmond Debeaumarche
, frantziar postaria,
Bigarren Mundu Gerran
erresistentzian
ibilitakoa (j.
1906
).
- 1960
–
Margarita Manso
,
27ko belaunaldiko
espainiar margolaria (j.
1908
).
- 1969
–
Dwight David Eisenhower
,
Ameriketako Estatu Batuetako 34. Presidentea
(j.
1890
).
- 1972
–
Joseph Paul-Boncour
, frantziar politikaria (j.
1873
).
- 1982
–
William Giauque
, kanadiar-estatubatuar kimikaria, 1949ko
Kimikako Nobel Saria
(j.
1895
).
- 1985
–
Marc Chagall
, frantziar-errusiar margolaria (j.
1887
).
- 1987
–
Alphonse Alley
,
Dahomeyko
presidentea (j.
1930
).
- 1994
–
Eugene Ionesco
, errumaniar jatorriko frantziar idazlea (j.
1909
).
- 1995
–
Ana Mariscal
, espainiar aktore, zuzendari eta ekoizlea (j.
1923
).
- 1996
–
Hans Blumemberg
, alemaniar filosofoa (j.
1920
).
- 2000
–
Anthony Powell
, ingeles eleberrigilea (j.
1905
).
- 2004
–
Peter Ustinov
, ingeles aktore, idazle eta antzerkigilea (j.
1921
).
- 2005
–
Pal Losonczi
,
Hungariako
estatuburua (j.
1919
).
- 2006
–
- 2009
–
Maurice Jarre
, frantziar konposatzailea eta zuzendaria (j.
1924
).
- 2012
–
John Arden
, ingeles antzerkigilea (j.
1930
).
- 2013
–
Richard Griffiths
, ingeles aktorea (j.
1947
).
- 2016
–
Peggy Fortnum
, britaniar ilustratzailea (j.
1919
).
- 2017
–
Alizia Borboi Parmakoa
,
Borboi leinuko
partaidea (j.
1917
).
- 2019
–
Pierre Lacroix
, frantziar errugbilaria (j.
1935
).
- 2020
–
Chato Galante
, espainiar presoa eta Giza Eskubideen eta Oroimen Historikoaren aldeko ekintzailea (j.
1948
).
- 2021
–
Didier Ratsiraka
,
Madagaskargo
presidentea (j.
1936
).
- 2022
–
Antonios Naguib
, egiptoar kardinala eta
Eliza Katoliko Koptoaren
patriarka (j.
1935
).
- 2023
–
Ryuichi Sakamoto
, japoniar musikagile, piano-jotzaile, abeslari, musika ekoizle eta aktorea (j.
1952
).
- 2024
–
Anna Perez Pages
, kataluniar kazetaria (j.
1974
).
Martxoaren 27
|
Urteko egutegi
|
Martxoaren 29