Το λ?μμα δεν περι?χει πηγ?? ? αυτ?? που περι?χει δεν επαρκο?ν. Μπορε?τε να βοηθ?σετε προσθ?τοντα? την κατ?λληλη τεκμηρ?ωση. Υλικ? που ε?ναι ατεκμηρ?ωτο μπορε? να αμφισβητηθε? και να αφαιρεθε?. Η σ?μανση τοποθετ?θηκε στι? 25/02/2024.

Το Ολοκα?τωμα ( Φ?σει? )

Αρχικ? στοιχε?α Φυλετικ? πολιτικ? · Ευθανασ?α Στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? ( Κατ?λογο? )

Εβρα?οι Ναζιστικ? Γερμαν?α, απ? το 1933 ?ω? το 1939 Τα Πογκρ?μ: Η Ν?χτα των Κρυστ?λλων (Kristallnacht) · Πογκρ?μ του Γιασ? · Πογκρ?μ του Λβιφ · Πογκρ?μ του Γιεντβ?μπνε ... Τα Γκ?το: Βαρσοβ?α , Λουτζ Κρακοβ?α , Τερ?ζιενσταντ ... Einsatzgruppen (Μον?δε? Ειδικ?? Δρ?ση?): Μπαμπ? Γι?ρ , Σφαγ? του Ρο?μπουλα Σφαγ? του Παν?ρια? , Σφαγ? τη? Οδησσο? ... Τελικ? Λ?ση: Δι?σκεψη τη? Β?νζεε Επιχε?ρηση Ρ?ινχαρντ Στρατ?πεδα θαν?του: Κ?λμνο , Μπ?λζεκ Σομπιμπ?ρ , Τρεμπλ?νκα , Μα?ντ?νεκ , ?ουσβιτ? Αντ?σταση: ZOB · ZZW Εξ?γερση των Γκ?το ( Βαρσοβ?α ) Τ?λο? του Πολ?μου: Πορε?ε? θαν?του Μπερ?χα · Σ?ριτ χα-Πλετ?

?λλα θ?ματα Αθ?γγανοι · Ομοφυλ?φιλοι Αν?πηρα ?τομα · Σλ?βοι τη? Ανατολικ?? Ευρ?πη? Πολωνο? · Σοβιετικο? αιχμ?λωτοι πολ?μου Μ?ρτυρε? του Ιεχωβ?

Τα μ?ρη που φ?ρουν ευθ?νη Ναζιστικ? Γερμαν?α : Χ?τλερ · ?ιχμαν Χ?μλερ · SS (Ε?-Ε?) · Γκεστ?πο Συνεργ?τε?: Ρουμαν?α · Κροατ?α Ουγγαρ?α · Κυβ?ρνηση του Βισ? · Σλοβακ?α Ιταλ?α · Ουκρανικ? / Λετονικ? / Λιθουανικ? στοιχε?α Δ?κε? τη? Νυρεμβ?ργη? · ?λλε? δ?κε?

Με τον ?ρο Ολοκα?τωμα περιγρ?φεται ο συστηματικ?? διωγμ?? και η γενοκτον?α διαφ?ρων εθνικ?ν , θρησκευτικ?ν , κοινωνικ?ν ?/και πολιτικ?ν ομ?δων κατ? τη δι?ρκεια του Β? Παγκοσμ?ου Πολ?μου , που ?ταν αποδεδειγμ?να υποκινο?μενο? απ? τη Ναζιστικ? Γερμαν?α και του? συνεργ?τε? τη?. Στα αρχικ? στοιχε?α που συνθ?τουν το Ολοκα?τωμα ε?ναι το πογκρ?μ τη? Ν?χτα? των Κρυστ?λλων και το Πρ?γραμμα Ευθανασ?α? T-4 , τα οπο?α οδ?γησαν στη συν?χεια στα τ?γματα θαν?του και στα στρατ?πεδα εξ?ντωση? τα οπο?α αποτελο?σαν μαζικ? και κεντρικ? οργανωμ?νη προσπ?θεια για την εξ?ντωση κ?θε μ?λου? των κοινοτ?των που αποτελο?σαν στ?χο των Ναζ? . Η ?δια λ?ξη, συν?θω? με μικρ? αρχικ? ^[1] και συνοδευ?μενη απ? κ?ποιο προσδιοριστικ?, χρησιμοποιε?ται και για ?λλε? γενοκτον?ε? ? μαζικο?? διωγμο?? ?πω? π.χ. για τη Γενοκτον?α των Αρμεν?ων ^[2] .

Οι Εβρα?οι τη? Ευρ?πη? ?ταν τα κ?ρια θ?ματα του Ολοκαυτ?ματο?, μ?σω αυτο? που οι Ναζ? ον?μαζαν ≪ Τελικ? Λ?ση του Εβρα?κο? Ζητ?ματο? ≫. Ο αριθμ?? των θυμ?των του εβρα?κο? πληθυσμο? συν?θω? προσδιορ?ζεται στα ?ξι εκατομμ?ρια, αν και οι τυπικ?? εκτιμ?σει? απ? του? ιστορικο?? για το ε?ρο? των θυμ?των κυμα?νονται απ? π?ντε εκατομμ?ρια ω? και π?νω απ? ?ξι εκατομμ?ρια. Εκτ?? απ? του? Εβρα?ου?, περ?που 220.000 Ρομ? και Σ?ντι θανατ?θηκαν στο Ολοκα?τωμα (μερικ?? εκτιμ?σει? φτ?νουν ω? και τι? 800.000), δηλαδ? το 25-50% του ευρωπα?κο? του? πληθυσμο?. ?λλε? ομ?δε? που κρ?θηκαν ≪φυλετικ? κατ?τερε?≫ ? ≪ανεπιθ?μητε?≫ ?ταν οι εξ??: Σοβιετικο? στρατι?τε? και πολ?τε? αιχμ?λωτοι σε κατεχ?μενε? περιοχ?? (περιλαμβανομ?νων των Ρ?σων και ?λλων Σλ?βων ), Πολωνο? μη Εβρα?οι (2,8 ?ω? 3 εκατομμ?ρια Πολωνο? Εβρα?οι και π?νω απ? 3 εκατομμ?ρια Πολωνο? μη Εβρα?οι ^[3] ), διανοητικ? ασθενε?? ? σωματικ? αν?πηροι, ομοφυλ?φιλοι , Μ?ρτυρε? του Ιεχωβ? , Ελευθεροτ?κτονε? , Κομμουνιστ?? και ?λλοι πολιτικο? αντιφρονο?ντε? , συνδικαλιστ??, καλλιτ?χνε? και κ?ποιοι Καθολικο? και Προτεστ?ντε? κληρικο? που δι?χτηκαν ? θανατ?θηκαν. Αν συνυπολογιστο?ν και αυτ?? οι πληθυσμιακ?? ομ?δε?, ο αριθμ?? των θυμ?των ανεβα?νει σημαντικ?. Κ?ποιε? εκτιμ?σει? τοποθετο?ν το συνολικ? αριθμ? θυμ?των του Ολοκαυτ?ματο? στα 26 εκατομμ?ρια ανθρ?που?, ?μω? τα 9 ?ω? 11 εκατομμ?ρια θ?ματα συν?θω? θεωρε?ται η πιο αξι?πιστη εκτ?μηση.

Ετυμολογ?α και χρ?ση του ?ρου [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η λ?ξη ολοκα?τωμα προ?ρχεται απ? το αρχα?ο ελληνικ? ρ?μα ?λ?καυτ?ω , και σημα?νει ≪προσφ?ρω πλ?ρω? καμμ?νη θυσ?α" (συν?θω? ζ?ο) στον Θε? (Παλαι? Διαθ?κη, ?ξοδο? 10:25, Λευιτικ?ν 9:12). Η λ?ξη ?χει χρησιμοποιηθε? με τη σημασ?α του β?αιου θαν?του πολλ?ν ανθρ?πων, πιθαν?? απ? τον 18ο αι?να. Στον 20? αι?να χρησιμοποι?θηκε πιθαν?? για πρ?τη φορ? για να χαρακτηρ?σει δι?ξει? και σφαγ?? Χριστιαν?ν στην Οθωμανικ? Αυτοκρατορ?α. Χρησιμοποι?θηκε απ? τον Frederick Zaccheus Duckett Ferriman στο "The Young Turks and the Truth about the Holocaust at Adana in Asia Minor during April 1909" (London, 1913). Επ?ση? το 1925 απ? τον δημοσιογρ?φο Μελβ?λ Σατ?ρ για να περιγρ?ψει το κ?ψιμο τη? Σμ?ρνη? το 1922 ^{[4] [5]} και απ? τον Τσ?ρτσιλ και ?λλου? για τη Γενοκτον?α των Αρμεν?ων κατ? τον Α? Παγκ?σμιο Π?λεμο ^[6] , και τον Charles Dobson στο "The Smyrna Holocaust" (London, Anglo-Hellenic League, 1923). ^[7]

Μετ? τον Β' ΠΠ η λ?ξη ≪ολοκα?τωμα≫ ?χει χρησιμοποιηθε? αναφορικ? με καταστροφ??. Απ? τα τ?λη τη? δεκαετ?α? του 1970, ωστ?σο, η συν?θη? σημασ?α τη? λ?ξη? ε?ναι η ναζιστικ? γενοκτον?α αλλ? και για ?λλε? γενοκτον?ε? ? μαζικο?? φ?νου?. Ο ?ρο? χρησιμοποιε?ται επ?ση? απ? πολλο?? με μια πιο στεν? ?ννοια, για να περιγρ?ψει συγκεκριμ?να την ?νευ προηγουμ?νου καταστροφ? του Εβρα?κο? στοιχε?ου στην Ευρ?πη.

Η λ?ξη Σο? (στα εβρα?κ? , ???? , στη λατινικ? μεταγραφ? Shoa , Shoah ? και Sho'ah ), η οπο?α σημα?νει ≪καταστροφ?≫ στα εβρα?κ? , καθιερ?θηκε ω? ?ρο? για να περιγρ?ψει το Ολοκα?τωμα απ? του? Εβρα?ου? ?δη απ? τι? αρχ?? τη? δεκαετ?α? του '40. ^[8]

Χαρακτηριστικ? του Ναζιστικο? Ολοκαυτ?ματο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Ναζιστικ? Ολοκα?τωμα ?χει δι?φορα χαρακτηριστικ?, τα οπο?α, αν συνδυαστο?ν, το διαφοροποιο?ν απ? ?λλε? περιπτ?σει? μαζικ?? εξ?ντωση?.

Προμελ?τη [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το 1904 , ο ?λφρεντ Πλετ? (Alfred Ploetz) ?δρυσε τη Γερμανικ? Εταιρ?α Ευγονικ?? ( Deutsche Gesellschaft fur Rassenhygiene ). Δεκ?ξι χρ?νια αργ?τερα εκδ?θηκε το ?ργο ?δεια Καταστροφ?? τη? Ζω?? που Δεν Αξ?ζει να Ζει ( Die Freigabe der Vernichtun

g lebensunwerten Lebens ), το οπο?ο ?δωσε ?θηση στην αν?πτυξη του Γερμανικο? κιν?ματο? τη? ευγονικ?? . Με συγγραφ?α τον Καρλ Μπ?ντινγκ (Karl Binding), ?ναν ευρ?ω? αναγνωρισμ?νο δικαστ?, και τον φημισμ?νο ψυχ?ατρο ?λφρεντ Χ?χε (Alfred Hoche), το ?ργο αποτ?λεσε το κλειδ? για τη διαμ?ρφωση τη? Ναζιστικ?? ιδεολογ?α?, ρητορικ?? και πρακτικ??:

...Υπερασπιζ?ταν τη θεωρ?α που υποστ?ριζε ?τι η εξ?ντωση των ≪?χρηστων ανθρ?πων≫ θα ?πρεπε να νομιμοποιηθε?. ?τσι, οι ?ννοιε? τη? ≪?χρηστη? ζω??≫ ? ≪ζω?? που δεν αξ?ζει να ζει≫ που χρησιμοποιο?σαν οι Ναζ? προ?λθαν απ? εκε?νο το βιβλ?ο. Οι Μπ?ντινγκ και Χ?χε μιλο?ν στο βιβλ?ο για ≪?χρηστου? ανθρ?που?≫. Ζητο?ν ≪την εξ?λειψη εκε?νων που δεν μπορο?ν να σωθο?ν... των οπο?ων ο θ?νατο? ε?ναι επιτακτικ? αν?γκη≫... για εκε?νου? που ε?ναι υποδε?στεροι και απ? τα ζ?α ≪χωρ?? τη θ?ληση ο?τε να ζ?σουν ο?τε να πεθ?νουν≫. Σε αυτο?? που ε?ναι ≪διανοητικ? νεκρο?≫ και που αποτελο?ν ≪ξ?νο σ?μα μ?σα στην κοινων?α των ανθρ?πων≫. ^[9]

Οι δραστηρι?τητε? του Πλετ? και τα λ?για των Μπ?ντινγκ και Χ?χε ?ταν οι πρ?γονοι τη? ≪τελικ?? λ?ση?≫ του Χ?τλερ που θα ακολουθο?σε ε?κοσι χρ?νια μετ?.

Το Ολοκα?τωμα ?ταν μια εκ προθ?σεω?, σχολαστικ? σχεδιασμ?νη προσπ?θεια για την ολοκληρωτικ? εξ?ντωση των εθνοτ?των-στ?χων. Εκτιμ?ται ?τι η Τελικ? Λ?ση του Εβρα?κο? Ζητ?ματο? ( die Endlosung der Judenfrage ), ?πω? την αποκ?λεσαν οι Ναζ? στη δι?σκεψη τη? Β?νζεε το 1942 , προ?βλεπε τη δολοφον?α του 64% των Εβρα?ων τη? Ευρ?πη?, που ισοδυναμο?σε με το 35% του εβρα?κο? πληθυσμο? παγκοσμ?ω?.

Σε ?να λ?γο του τον Οκτ?βριο του 1943 , ο Χ?ινριχ Χ?μλερ , αρχηγ?? των SS , ε?πε, απευθυν?μενο? σε αν?τατου? αξιωματικο?? των SS και ηγετικ? μ?λη του κ?μματο?: ≪Τι θα κ?νουμε με τι? γυνα?κε? και τα παιδι?; Αποφ?σισα να βρω μια εντελ?? ξεκ?θαρη λ?ση και για αυτ? το θ?μα. Θεωρ? ?τι δεν ?χω καν?να δικα?ωμα να ξεριζ?σω ( ausrotten ) του? ?ντρε? -με ?λλα λ?για, να του? σκοτ?σω ? να β?λω να του? σκοτ?σουν- και να αφ?σω του? εκδικητ?? με τη μορφ? παιδι?ν να μεγαλ?σουν και να αναμετρηθο?ν με του? γιου? και τα εγγ?νια μα?. ?πρεπε να παρθε? η δ?σκολη απ?φαση να εξαφανιστο?ν οι ?νθρωποι αυτο? απ? το πρ?σωπο τη? γη?≫.

Το Ολοκα?τωμα δικαιολογ?θηκε στη β?ση του ?τι τα θ?ματα ?ταν Untermenschen , δηλαδ? κατ?τερα πλ?σματα ? υπ?νθρωποι, που θεωρο?νταν αφεν?? κατ?τεροι βιολογικ? (?πω? για παρ?δειγμα οι Σλ?βοι) και αφετ?ρου, ειδικ? στην περ?πτωση των Εβρα?ων, πιθαν? απειλ? στην ανωτερ?τητα και την κυριαρχ?α των ?ρειων. Αυτο? που το δι?πραξαν, το ?βλεπαν ω? μια μορφ? ευγονικ??, ω? τη δημιουργ?α μια? καλ?τερη? ρ?τσα? μ?σω τη? εξαφ?νιση? ?σων θεωρο?νταν ≪ακατ?λληλοι≫, στην ?δια λογικ? με τι? υποχρεωτικ?? στειρ?σει?, το Πρ?γραμμα Ευθανασ?α? T-4 και τη ≪ φυλετικ? υγιειν? ≫.

Αποτελεσματικ?τητα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Ολοκα?τωμα χαρακτηρ?στηκε απ? την αποτελεσματικ? και συστηματικ? προσπ?θεια βιομηχανικ?? κλ?μακα? για τη συγκ?ντρωση και δολοφον?α ?σων περισσ?τερων θυμ?των ?ταν δυνατ?, χρησιμοποι?ντα? ?λου? του? π?ρου? και την τεχνολογ?α που ?ταν διαθ?σιμα στο ναζιστικ? κρ?το?.

Για παρ?δειγμα, με τη χρ?ση υπολογιστικ?ν μηχαν?ν τη? εταιρ?α? Dehomag δημιουργο?νταν και ανανε?νονταν λεπτομερε?? λ?στε? των υποψ?φιων θυμ?των, και οι δολοφον?ε? καταγρ?φονταν σε λεπτομερ? αρχε?α. Καθ?? οι κρατο?μενοι ?μπαιναν στα στρατ?πεδα εξ?ντωση?, αναγκ?ζονταν να παραδ?σουν ?λα τα προσωπικ? του? αντικε?μενα, που κατ?πιν καταγρ?φονταν και ταξινομο?νταν, και για τα οπο?α εκδ?δονταν αποδε?ξει? προκειμ?νου τα θ?ματα να πιστ?ψουν ?τι κ?ποια στιγμ? θα του? επιστρ?φονταν οι αποσκευ?? και τα αντικε?μεν? του?, και ?τσι να καλλιεργε?ται μια ψευδα?σθηση ασφ?λεια?.

Επιπλ?ον, γιν?ταν σημαντικ? προσπ?θεια καθ' ?λη τη δι?ρκεια του Ολοκαυτ?ματο? για να ανακαλυφθο?ν ?λο και αποτελεσματικ?? μ?θοδοι δολοφον?α? μεγ?λων αριθμ?ν ανθρ?πων. Οι πρ?τε? μαζικ?? δολοφον?ε? χιλι?δων Εβρα?ων στην Πολων?α απ? στρατι?τε? προκ?λεσαν, σ?μφωνα με πολλ?? στρατιωτικ?? αναφορ?? ^{[ εκκρεμε? παραπομπ? ]} , πτ?ση του ηθικο? και δυσ?ρεστα συναισθ?ματα στου? στρατι?τε? των Ναζ?. Οι διοικητ?? του? παραπον?θηκαν στου? αν?τερο?? του? ?τι οι ≪προσωπικ??≫ δολοφον?ε? ε?χαν ?ντονα αρνητικ? αποτελ?σματα στην ψυχολογ?α των στρατιωτ?ν. ?χοντα? αποφασ?σει να εξοντ?σει τον Εβρα?κ? πληθυσμ?, το Βερολ?νο αποφ?σισε να αναζητ?σει μεθ?δου? δολοφον?α? που θα ?ταν πιο απρ?σωπε? και μηχανικ??, ξεκιν?ντα? με τα εκρηκτικ? και τα δηλητ?ρια.

Στο βιβλ?ο του ≪Ο π?λεμο? τη? Ρωσ?α?≫, ο Βρεταν?? ιστορικ?? Ρ?τσαρντ ?βερυ ( Richard Overy ) περιγρ?φει αυτ? την αναζ?τηση των Ναζ? για πιο αποτελεσματικο?? τρ?που? δολοφον?α?. Μετ? την κατ?κτηση τη? Λευκορωσ?α? , χρησιμοπο?ησαν ψυχικ? ασθενε?? απ? ψυχιατρε?α του Μινσκ ω? πειραματ?ζωα. Αρχικ?, δοκ?μασαν να του? σκοτ?σουν με ?πλα, παρατ?σσοντ?? του? σε ευθε?α, ?τσι ?στε μια σφα?ρα να σκ?τωνε ?σο το δυνατ?ν περισσ?τερου?, για οικονομ?α στον χρ?νο και τα πυρομαχικ?, αλλ? η μ?θοδο? αυτ? αποδε?χτηκε πολ? χρονοβ?ρα. Κατ?πιν δοκ?μασαν τον δυναμ?τη , ?μω? λ?γοι σκοτ?θηκαν και οι περισσ?τεροι ακρωτηρι?στηκαν χωρ?? να πεθ?νουν, αναγκ?ζοντα? του? Γερμανο?? να του? αποτελει?σουν με πολυβ?λα. Τον Οκτ?βριο του 1941 στο Μαγιλι?β δοκ?μασαν φορτηγ? που ε?χαν μετατρ?ψει σε κινητο?? θαλ?μου? αερ?ων ( Gaswagen ). Χρησιμοποι?ντα? αρχικ? τα καυσα?ρια απ? την εξ?τμιση εν?? μικρο? στρατιωτικο? οχ?ματο?, χρει?στηκε περ?που μισ? ?ρα για να πεθ?νουν οι επιβα?νοντε?. ?ταν χρησιμοποι?θηκε η (μεγαλ?τερη) εξ?τμιση εν?? φορτηγο?, χρει?στηκαν μ?νο οκτ? λεπτ?. ^[10]

Προηγουμ?νω?, τα στρατ?πεδα εξ?ντωση? ε?χαν αλλ?ξει τον τ?πο του αερ?ου που χρησιμοποιο?σαν, απ? μονοξε?διο του ?νθρακα στα στρατ?πεδα Μπελζ?κ, Ζομπ?μπορ και Τρεμπλ?νκα, στο Zyklon B που χρησιμοποιο?νταν στο Μ?ιντανεκ και το ?ουσβιτ?. Η διαχε?ριση μεγ?λων αριθμ?ν πτωμ?των αποτελο?σε ?λλο ?να πρ?βλημα, λογιστικ?? φ?ση?. Η αποτ?φρωση σε μεγ?λη κλ?μακα θεωρο?νταν αρχικ? αν?φικτη, μ?χρι που ανακαλ?φθηκε ?τι απ? τη στιγμ? που οι φο?ρνοι των κρεματορ?ων αν?πτυσσαν μια ικαν? θερμοκρασ?α, η κα?ση θα μπορο?σε να αυτοσυντηρε?ται απ? το λ?πο? των πτωμ?των και μ?νο. Χωρ?? ?λλα τεχνικ?? φ?ση? εμπ?δια, οι Ναζ? εφ?ρμοσαν σε πλ?ρη κλ?μακα το σχ?δι? του? για μαζικ?? δολοφον?ε?.

Η σχ?ση των εταιρει?ν με το Ολοκα?τωμα ?χει επ?ση? αποτελ?σει πεδ?ο αντιπαρ?θεση? τα τελευτα?α χρ?νια. Ο διοικητ?? του στρατοπ?δου του ?ουσβιτ? Ρο?ντολφ Ε? ε?πε ?τι μεγ?λε? Γερμανικ?? εταιρε?ε? με δικ? του? πρωτοβουλ?α ζ?τησαν απ τι? διοικ?σει? των στρατοπ?δων να εκμεταλλευτο?ν την καταναγκαστικ? εργασ?α των κρατουμ?νων. Κ?ποιε? απ? τι? εταιρε?ε? αυτ?? ε?ναι ενεργ?? και σ?μερα. Επ?ση?, τεχνολογ?α που αν?πτυξε η IBM χρησιμοποι?θηκε στην κατηγοριοπο?ηση των κρατο?μενων με τη χρ?ση μηχαν?ν ταξιν?μηση?. ?να βιβλ?ο για τον ρ?λο τη? IBM στο Ολοκα?τωμα με τ?τλο Η IBM και το Ολοκα?τωμα ^[11] δ?νει περισσ?τερε? λεπτομ?ρειε? για το θ?μα αυτ?.

Γεωγραφικ? κλ?μακα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Ολοκα?τωμα εξαπλ?θηκε και διαπρ?χθηκε με μεθοδικ? τρ?πο σχεδ?ν σε ?λε? τι? περιοχ?? που κατε?χαν οι Ναζ?, που σ?μερα αποτελο?ν 35 ευρωπα?κ?? χ?ρε?. Σε ?λε? αυτ?? τι? περιοχ??, οι Εβρα?οι και τα ?λλα θ?ματα κυνηγ?θηκαν και στ?λθηκαν σε στρατ?πεδα εργασ?α? ?, σε ?λλε? χ?ρε?, σε στρατ?πεδα εξ?ντωση? . Οι χειρ?τερε? μαζικ?? δολοφον?ε? ?γιναν στην Κεντρικ? και Ανατολικ? Ευρ?πη, στην οπο?α πριν το 1939 ζο?σαν περισσ?τεροι απ? 7 εκατομμ?ρια Εβρα?οι· εκε? δολοφον?θηκαν περ?που 5 εκατομμ?ρια Εβρα?οι, με 3 εκατομμ?ρια στην Πολων?α και ?να εκατομμ?ριο στη Σοβιετικ? ?νωση . Εκατοντ?δε? χιλι?δε? δολοφον?θηκαν επ?ση? στην Ολλανδ?α , τη Γαλλ?α , το Β?λγιο , τη Γιουγκοσλαβ?α και την Ελλ?δα .

Υπ?ρχουν αποδε?ξει? ^{[ εκκρεμε? παραπομπ? ]} ?τι οι Ναζ? σκ?πευαν να συνεχ?σουν την εφαρμογ? τη? ≪τελικ?? λ?ση?≫ στη Βρεταν?α , τη Β?ρεια Αμερικ? και την Παλαιστ?νη , σε περ?πτωση που τι? κατακτο?σαν. Οι δολοφον?ε? συν?χισαν σε δι?φορα μ?ρη τη? επικρ?τεια? των Ναζ? μ?χρι και τα τελευτα?α στ?δια του π?λεμου, και σταμ?τησαν οριστικ? μ?νο ?ταν οι Συμμαχικ?? δυν?μει? εισ?βαλαν στη γερμανικ? ενδοχ?ρα και αν?γκασαν του? Ναζ? να παραδοθο?ν τον Μ?ιο του 1945.

Αγρι?τητα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Ολοκα?τωμα εφαρμ?στηκε χωρ?? καν?να ?λεο? ? εξα?ρεση για τα παιδι? ? τα μωρ?, και τα θ?ματα συχν? βασαν?ζονταν πριν τελικ? δολοφονηθο?ν. Οι Ναζ? διεξ?γαγαν σαδιστικ? και θανατηφ?ρα πειρ?ματα με το πρ?σχημα τη? ιατρικ?? ?ρευνα?, χρησιμοποι?ντα? κρατο?μενου?, συμπεριλαμβανομ?νων και παιδι?ν. Ο Γι?ζεφ Μ?νγκελε , στρατιωτικ?? γιατρ?? στο ?ουσβιτ? και διευθυντ?? τη? ιατρικ?? υπηρεσ?α? στο Μπ?ρκεναου , ?ταν γνωστ?? ω? ≪ο ?γγελο? του Θαν?του≫ για τα σαδιστικ? και ανορθ?δοξα πειρ?ματ? του. Πολλ? απ? αυτ? τα πειρ?ματα ε?χαν σκοπ? να παραγ?γουν ≪φυλετικ? αγν?≫ μωρ? ? να διερευν?σουν τι? αντοχ?? του ανθρ?πινου σ?ματο? στον π?νο, τον ακρωτηριασμ?, την π?εση ? τη θερμοκρασ?α (υπ?ρχουν, μεταξ? πολλ?ν ?λλων, μαρτυρ?ε? για κρατο?μενου? που βυθ?ζονταν ζωντανο? σε καζ?νια με βραστ? ? παγωμ?νο νερ?). Οι περισσ?τεροι απ? του? κρατο?μενου? που χρησιμοποι?θηκαν στα πειρ?ματα αυτ? δεν επ?ζησαν.

Το ?διο σκληρ? και β?ναυση ?ταν και η καθημεριν? ζω? στα στρατ?πεδα συγκ?ντρωση?, με του? ξυλοδαρμο??, τα βασανιστ?ρια και τι? ομαδικ?? εκτελ?σει? απ? του? Ναζ? να ε?ναι στην ημερ?σια δι?ταξη.

Θ?ματα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα θ?ματα του Ολοκαυτ?ματο? ?ταν Εβρα?οι , Σ?ρβοι , Πολωνο? , Ρ?σοι , Κομμουνιστ?? , ομοφυλ?φιλοι , Ρομ? και Σ?ντι (Αθ?γγανοι), οι ψυχικ? ασθενε?? και σωματικ? αν?πηροι, διανοητ?? και πολιτικο? ακτιβιστ??, Μ?ρτυρε? του Ιεχωβ? , μ?λη ?λλων θρησκευτικ?ν ομ?δων, μ?λη του Καθολικο? και Προτεσταντικο? κλ?ρου, συνδικαλιστ??, μερικο? Αφρικανο?, κοινο? εγκληματ?ε?, ?νθρωποι που ε?χαν χαρακτηριστε? ≪εχθρο? του κρ?του?≫, και πολλο? που δεν αν?καν στην Αρ?α φυλ? . Αυτο? οι ?νθρωποι χ?θηκαν στα στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? και σε μαζικ?? εκτελ?σει?, σ?μφωνα με τα εκτεταμ?να αρχε?α που κρ?τησαν οι ?διοι οι Ναζ? (κε?μενα και φωτογραφ?ε?), μαρτυρ?ε? (επιζ?ντων, δραστ?ν και αυτοπτ?ν μαρτ?ρων), και τα στατιστικ? στοιχε?α των χωρ?ν υπ? ναζιστικ? κατοχ?.

Εβρα?οι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο αντισημιτισμ?? ?ταν διαδεδομ?νο? στην Ευρ?πη τι? δεκαετ?ε? του 1920 και 1930, παρ?τι οι ρ?ζε? του ε?ναι πολ? παλι?τερε?. Η γεμ?τη φανατισμ? εκδοχ? του φυλετικο? αντισημιτισμο? του Αδ?λφου Χ?τλερ περιγρ?φηκε με λεπτομ?ρεια στο βιβλ?ο του Ο Αγ?ν Μου , το οπο?ο αν και γενικ? αγνο?θηκε ?ταν πρωτοεκδ?θηκε το 1925, κυκλοφ?ρησε σε πολλ? αντ?τυπα στη Γερμαν?α ?ταν ο Χ?τλερ απ?κτησε πολιτικ? δ?ναμη.

Την 1 Απριλ?ου του 1933, λ?γο μετ? την κατ?ληψη τη? εξουσ?α? απ? τον Χ?τλερ (Machtergreifung), οι Ναζ? , υπ? την καθοδ?γηση κυρ?ω? του Γιο?λιου? Στρ?ιχερ ( Julius Streicher ), και των Ταγμ?των Εφ?δου ( Sturmabteilung ), οργ?νωσαν ?να μονο?μερο μπο?κοτ?ζ ?λων των Εβρα?κ?ν επιχειρ?σεων τη? Γερμαν?α?. Μια σειρ? ολο?να και πιο σκληρ?ν ρατσιστικ?ν ν?μων εκδ?θηκαν σε μικρ? χρονικ? δι?στημα. Σ?μφωνα με τον ≪Ν?μο για την Αποκατ?σταση του Επαγγελματικο? Δημ?σιου Τομ?α≫, που ψηφ?στηκε απ? το Ρ?ιχσταγκ στι? 7 Απριλ?ου 1933, ?λοι οι Εβρα?οι δημ?σιοι υπ?λληλοι σε κρατικ?, περιφερειακ? και τοπικ? επ?πεδο διο?κηση? απολ?θηκαν αμ?σω?. Ο ≪Ν?μο? για την Αποκατ?σταση του Επαγγελματικο? Δημ?σιου Τομ?α≫ ?ταν ο πρ?το? αντισημιτικ?? ν?μο? που ψηφ?στηκε στη Γερμαν?α μετ? την ?νωσ? τη? το 1871. Τον ακολο?θησαν οι Ν?μοι τη? Νυρεμβ?ργη? του 1935 που απαγ?ρευσαν τον γ?μο αν?μεσα σε Εβρα?ου? και μη Εβρα?ου?, και αφα?ρεσαν απ? ?λου? του? Εβρα?ου? τη γερμανικ? του? υπηκο?τητα (ο επ?σημο? τ?τλο? που του? αποδ?θηκε ?ταν ≪υποκε?μενα του κρ?του?≫) και τα βασικ? πολιτικ? του? δικαι?ματα, ?πω? για παρ?δειγμα το δικα?ωμα τη? ψ?φου.

Το 1936 απαγορε?τηκε στου? Εβρα?ου? να ασκο?ν οποιοδ?ποτε εξειδικευμ?νο επ?γγελμα, εμποδ?ζοντ?? του? ουσιαστικ? απ? το να ασκο?ν οποιαδ?ποτε επ?δραση στην εκπα?δευση ?λων των βαθμ?δων, την πολιτικ?, την ?ρευνα και τη βιομηχαν?α. Στι? 15 Νοεμβρ?ου 1938, απαγορε?τηκε στα παιδι? των Εβρα?ων να πηγα?νουν στα κανονικ? σχολε?α. Μ?χρι τον Απρ?λιο του 1939, σχεδ?ν ?λε? οι Εβρα?κ?? εταιρ?ε? ε?χαν ε?τε καταρρε?σει κ?τω απ? το β?ρο? τη? οικονομικ?? π?εση? και των ελ?χιστων κερδ?ν ? ε?χαν αναγκαστε? να πουληθο?ν στη Ναζιστικ? κυβ?ρνηση, σ?μφωνα με την πολιτικ? ≪Αρειοπο?ηση?≫ που ξεκ?νησε να εφαρμ?ζεται το 1937.

Με την ?ναρξη του πολ?μου ?γιναν μεγ?λε? σφαγ?? Εβρα?ων και, τον Δεκ?μβριο του 1941, ο Χ?τλερ αποφ?σισε να εξοντ?σει ολοκληρωτικ? του? Εβρα?ου? τη? Ευρ?πη?. Τον Ιανου?ριο του 1942, στη Δι?σκεψη τη? Β?νζεε , οι Ναζ? ηγ?τε? συζ?τησαν τι? λεπτομ?ρειε? τη? ≪ Τελικ?? λ?ση? του Εβρα?κο? ζητ?ματο? ≫ ( Endlosung der Judenfrage ). Ο Γι?ζεφ Μπ?λερ ( Josef Buhler ) παρ?τρυνε τον Ρ?ινχαρντ Χ?ιντριχ να προχωρ?σει στην Τελικ? Λ?ση στο λεγ?μενο Generalgouvernement (= Γενικ? Κυβερνε?ο , τι? εκτ?σει? τη? κατεχ?μενη? Πολων?α? που δεν ε?χαν προσαρτηθε? στη Γερμαν?α). ?ρχισαν να απελα?νουν συστηματικ? πληθυσμο?? Εβρα?ων απ? τα γκ?το και απ? ?λε? τι? κατεχ?μενε? περιοχ?? προ? τα επτ? στρατ?πεδα που ε?χαν σχεδιαστε? ω? Vernichtungslager ? στρατ?πεδα εξ?ντωση?: του ?ουσβιτ? ΙΙ , του Μπ?λζεκ , του Κ?λμνο , του Μα?ντ?νεκ , του Μ?λυ Τρ?στενετ? , του Σομπιμπ?ρ και τη? Τρεμπλ?νκα ΙΙ . Ο Σεμπ?στιαν Χ?φνερ (Sebastian Haffner) υποστ?ριξε σε αν?λυσ? του το 1978 ?τι ο Χ?τλερ, απ? τον Δεκ?μβριο του 1941, αποδ?χτηκε το μη πραγματοποι?σιμο του στ?χου του να κυριαρχ?σει στην Ευρ?πη για π?ντα, κηρ?σσοντα? τον π?λεμο στι? Ηνωμ?νε? Πολιτε?ε? , αλλ? η απ?συρσ? του απ? τη δημοσι?τητα και η φαινομενικ? κατοπιν? του ηρεμ?α οφε?λονταν στην επ?τευξη του δε?τερου στ?χου του, τη? εξ?ντωση? δηλαδ? των Εβρα?ων. ^[12]

Ακ?μη και στα τελικ? στ?δια του πολ?μου, ?ταν πλ?ον η Ναζιστικ? πολεμικ? μηχαν? ε?χε αρχ?σει να διαλ?εται, πολ?τιμοι στρατιωτικο? π?ροι ?πω? κα?σιμα, μεταφορ??, πυρομαχικ?, στρατι?τε? και βιομηχανικ? παραγωγ?, αντ? να κατευθ?νονται στο πολεμικ? μ?τωπο π?γαιναν στα στρατ?πεδα θαν?του .

Μ?χρι να τελει?σει ο π?λεμο?, ?να μεγ?λο μ?ρο? του? Εβρα?κο? πληθυσμο? τη? Ευρ?πη? ε?χε βρει τον θ?νατο στο Ολοκα?τωμα. Στην Πολων?α, ?που πριν τον π?λεμο βρισκ?ταν η μεγαλ?τερη Εβρα?κ? κοιν?τητα του κ?σμου, δολοφον?θηκε π?νω απ? το 90% του Εβρα?κο? πληθυσμο?, ? περ?που 3.000.000 ?νθρωποι. Ο αντισημιτισμ?? επικρ?τησε στην Πολων?α και στο Πογκρ?μ του Κ?λτσε δολοφον?θηκαν 40 και τραυματ?στηκαν 80 Εβρα?οι που γ?ρισαν σπ?τια του? μετ? τον π?λεμο. Η ποιν? που επ?βαλλαν οι Γερμανο? σε αυτο?? που ?κρυβαν Εβρα?ου? ?ταν ο θ?νατο?, και εφαρμοζ?ταν δ?χω? ?λεο?. Παρ? το γεγον?? αυτ?, κ?ποιοι Πολωνο? ?κρυψαν παιδι? και οικογ?νειε? Εβρα?ων, σ?ζοντ?? του? τη ζω? με κ?νδυνο των δικ?ν του? οικογενει?ν.

Η Ελλ?δα , η Γιουγκοσλαβ?α , η Ουγγαρ?α , ^[13] η Λιθουαν?α , η Βοημ?α , η Ολλανδ?α , η Σλοβακ?α και η Λετον?α ?χασαν π?νω απ? το 70% του Εβρα?κο? του? πληθυσμο?. Το Β?λγιο , η Ρουμαν?α , το Λουξεμβο?ργο , η Νορβηγ?α και η Εσθον?α ?χασαν περ?που τον μισ? του? Εβρα?κ? πληθυσμ?, η Σοβιετικ? ?νωση π?νω απ? ?να τρ?το, και ακ?μη και χ?ρε? ?πω? η Γαλλ?α και η Ιταλ?α ε?δαν το ?να τ?ταρτο του Εβρα?κο? του? πληθυσμο? να δολοφονε?ται. Η Δαν?α μπ?ρεσε να φυγαδε?σει σχεδ?ν το σ?νολο των Εβρα?ων τη? χ?ρα? στη Σουηδ?α , που ?ταν ουδ?τερη κατ? τη δι?ρκεια του πολ?μου. Χρησιμοποι?ντα? κ?θε πλωτ? μ?σο, απ? ψαροκ?ικα μ?χρι πολυτελ? γιοτ, οι Δανο? φυγ?δευσαν του? Εβρα?ου? ομοεθνε?? του?, γλιτ?νοντ?? του? απ? τον κ?νδυνο.

Μερικο? Εβρα?οι σε χ?ρε? εκτ?? Ευρ?πη? που ?ταν κατεχ?μενε? απ? του? Ναζ? επηρε?στηκαν επ?ση? απ? το Ολοκα?τωμα και την κακομεταχε?ριση απ? του? Ναζ?.

Πολωνο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι Πολωνο? αποτ?λεσαν για τον Χ?τλερ ?ναν απ? του? πρ?του? στ?χου? προ? εξ?ντωση, ?πω? φα?νεται στην ομιλ?α του προ? του? διοικητ?? τη? Β?ρμαχτ πριν την Ναζιστικ? εισβολ? στην Πολων?α το 1939. Η διαν?ηση και οι επιφανε?? πολ?τε? ? ?σοι ε?χαν επιρρο? ?γιναν οι κυρ?ω? στ?χοι, αν και ?γιναν μερικ?? μαζικ?? δολοφον?ε? με θ?ματα απ? τον γενικ? πληθυσμ?, καθ?? και ?λλε? σλαβικ?? ομ?δε?. Η Ναζιστικ? κατοχ? τη? Πολων?α? ( Γενικ? Κυβερνε?ο , Reichsgau Wartheland) αποτ?λεσε μια απ? τι? μεγαλ?τερε? ωμ?τητε? του Δε?τερου Παγκ?σμιου Π?λεμου, ?χοντα? ω? αποτ?λεσμα τον θ?νατο π?νω απ? τρι?ν εκατομμυρ?ων ανθρ?πων επιπλ?ον των τρι?ν εκατομμυρ?ων Εβρα?ων τη? Πολων?α?. Οι μελετητ?? διαφωνο?ν για το κατ? π?σον αυτο? οι θ?νατοι μη Εβρα?ων Πολων?ν πολιτ?ν αποτελο?ν μ?ρο? του Ολοκαυτ?ματο?, αν και δεν υπ?ρχει καμ?α αμφιβολ?α για τι? γενοκτονικ?? προθ?σει? των Ναζ? προ? του? Πολωνο??. Τουλ?χιστον 140.000 Πολωνο? στ?λθηκαν στο ?ουσβιτ?, και η πολωνικ? διαν?ηση αποτ?λεσε απ? του? πρωταρχικο?? στ?χου? των Einsatzgruppen . ^[14]

Ρ?σοι, Ουκρανο?, Λευκορ?σοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κατ? τη? δι?ρκεια τη? Επιχε?ρηση? Μπαρμπαρ?σσα , τη? εισβολ?? των δυν?μεων του ?ξονα στη Σοβιετικ? ?νωση, εκατοντ?δε? χιλι?δε? (?ω? και εκατομμ?ρια) αιχμ?λωτων Σοβιετικ?ν στρατιωτ?ν εκτελ?στηκαν με συνοπτικ?? διαδικασ?ε? απ? τα γερμανικ? στρατε?ματα εισβολ?? (και ειδικ? απ? τα Waffen- SS , μ?χιμα SS), π?θαναν κ?τω απ? απ?νθρωπε? συνθ?κε? σε γερμανικ? στρατ?πεδα αιχμαλ?των πολ?μου ? στ?λθηκαν στα στρατ?πεδα εξ?ντωση? προ? εκτ?λεση, απλ? και μ?νο επειδ? ?ταν Σλαβικ?? καταγωγ??. Χιλι?δε? χωρι? τη? ΕΣΣΔ (στη Ρωσ?α , τη Λευκορωσ?α , την Ουκραν?α ) σβ?στηκαν απ? τον χ?ρτη, λ?γο ?ω? πολ? για τον ?διο λ?γο. Κατ? τη δι?ρκεια τη? κατοχ??, οι Ρωσικ?? περιοχ?? του Λ?νινγκραντ , του Πσκοβ και του Ν?βγκοροντ ?χασαν γ?ρω στο ?να τ?ταρτο του πληθυσμο? του?. Ο Μποντ?ν Βιτβ?τσκι εκτ?μησε ?τι ?ω? και το ?να τ?ταρτο ?λων των δολοφονι?ν Σοβιετικ?ν πολιτ?ν που διαπρ?χθηκαν απ? του? Ναζ? και του? συμμ?χου? του? ε?χαν ρατσιστικ? κ?νητρα. Αυτ? το ποσοστ? ισοδυναμε? με 5 εκατομμ?ρια Ρ?σου? πολ?τε?, 3 εκατομμ?ρια Ουκρανο?? και 1,5 εκατομμ?ριο Λευκορ?σου?. ^[15] Ο Εβρα?κ?? πληθυσμ?? τη? Λευκορωσ?α? εξολοθρε?τηκε σχεδ?ν ολοκληρωτικ?.

Κ?ποιοι Σλαβικο? πληθυσμο? ωστ?σο δεν ?γιναν στ?χο? των Ναζ?, επειδ? συνεργ?στηκαν μαζ? του?. Σλ?βοι τη? Κροατ?α?, τη? Σλοβακ?α? και τη? Ουκρανικ?? Γαλικ?α? ?ταν σ?μμαχοι των Ναζ? και συμμετε?χαν ω? συνεργ?τε? στο Ολοκα?τωμα ^[16] .

Τσιγγ?νοι (Ρομ? και Σ?ντι) [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η πληθυσμιακ? αυτ? ομ?δα ( Ρομ? , Σ?ντι και Μανο?? ) πλ?ρωσε τον μεγαλ?τερο φ?ρο α?ματο? απ? κ?θε ?λλη, αν οι δολοφον?ε? μελ?ν τη? συγκριθο?ν με το συνολικ? πληθυσμ? τη?. Η εκστρατε?α του Χ?τλερ για τη γενοκτον?α των Ρομ? πληθυσμ?ν τη? Ευρ?πη? περιελ?μβανε μια ιδια?τερα παρ?δοξη ^{[ ασαφ?? ]} εφαρμογ? τη? ναζιστικ?? ≪ φυλετικ?? υγιειν?? ≫. Μολον?τι ?παρ? τα ρατσιστικ? μ?τρα?- κ?ποιε? ομ?δε? Ρομ?, συμπεριλαμβανομ?νων κ?ποιων Σ?ντι και Λαλερ? τη? Γερμαν?α?, γλ?τωσαν τι? δι?ξει? και τον θ?νατο, οι υπ?λοιπε? ομ?δε? Ρομ? ε?χαν την ?δια μεταχε?ριση με του? Εβρα?ου?. Το 25-50% του πληθυσμο? των Τσιγγ?νων δολοφον?θηκε, δηλαδ? π?νω απ? 220.000 ?νθρωποι. ^[17] Στην Ανατολικ? Ευρ?πη, οι Τσιγγ?νοι εκτοπ?ζονταν στα Εβρα?κ? γκ?το, εκτελο?νταν απ? τα Einsatzgruppen στα χωρι? του?, και στ?λνονταν στου? θαλ?μου? αερ?ων του ?ουσβιτ? και τη? Τρεμπλ?νκα.

?τομα με ειδικ?? αν?γκε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Εκατοντ?δε? χιλι?δε? ψυχικ? ασθενε?? και αν?πηροι ?νθρωποι επ?ση? εξοντ?θηκαν. Ακολουθ?ντα? μια πολιτικ? ευγονικ?? , βασισμ?νη στον ψευδοεπιστημονικ? ρατσισμ? , οι Ναζ? π?στευαν ?τι οι αν?πηροι ?ταν β?ρο? στην κοινων?α επειδ? η φροντ?δα του? κ?στιζε στο κρ?το? σε υλικο?? και ανθρ?πινου? π?ρου?, αλλ? κυρ?ω? επειδ? η ?παρξη ατ?μων με ψυχικ?? και βιολογικ?? αναπηρ?ε? θεωρο?νταν προσβολ? στο Ναζιστικ? ιδε?δε? μια? κοινων?α? αποτελο?μενη? απ? τ?λειου? ?ρειου? υπερανθρ?που?. Γ?ρω στα 400.000 ?τομα στειρ?θηκαν υποχρεωτικ? επειδ? ?πασχαν απ? ψυχικ?? ασθ?νειε? ? αναπηρ?ε? που πιστε?ονταν ?τι ?ταν κληρονομικ??. Τα ?τομα με ειδικ?? αν?γκε? ?ταν αν?μεσα στου? πρ?του? που δολοφον?θηκαν, και το Μουσε?ο του Ολοκαυτ?ματο? των ΗΠΑ αναφ?ρει ?τι το Πρ?γραμμα Ευθανασ?α? T-4 , που ξεκ?νησε το 1939, ?γινε το ≪πρ?τυπο≫ για μελλοντικ?? μαζικ?? δολοφον?ε? απ? το Ναζιστικ? καθεστ??. ^[18] Το Πρ?γραμμα Τ-4 δημιουργ?θηκε για να διατηρ?σει την ≪καθαρ?τητα≫ τη? λεγ?μενη? ?ρεια? φυλ?? με τη συστηματικ? δολοφον?α παιδι?ν και ενηλ?κων που ε?χαν γεννηθε? με παραμορφ?σει? ? υπ?φεραν απ? ψυχικ?? ασθ?νειε?. Υπολογ?ζεται ?τι συνολικ? 200.000 ?νθρωποι θανατ?θηκαν ω? αποτ?λεσμα αυτο? του προγρ?μματο?.

Κομμουνιστ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μετ? τον εμπρησμ? του Ρ?ιχσταγκ στι? 27 Φεβρουαρ?ου 1933, μια σκηνοθετημ?νη επ?θεση για την οπο?α κατηγορ?θηκαν οι κομμουνιστ?? , ο Χ?τλερ κ?ρυξε κατ?σταση εκτ?κτου αν?γκη? και υποχρ?ωσε τον Χ?ντενμπουργκ να υπογρ?ψει το Δι?ταγμα για τον εμπρησμ? του Ρ?ιχσταγκ , που αν?στειλε, για ?λο το υπ?λοιπο τη? ?παρξη? του Τρ?του Ρ?ιχ, το Σ?νταγμα τη? Βα?μ?ρη? . Το ?διο βρ?δυ του εμπρησμο? συνελ?φθησαν π?νω απ? 10.000 κομμουνιστ?? και σοσιαλδημοκρ?τε?. Επ?ση?, στι? 9 Μαρτ?ου του 1933, τρει? Βο?λγαροι, ο Γκε?ργκι Ντιμιτρ?φ , ο Βασ?λ Τ?νεφ και ο Μπλαγκ?ι Ποπ?φ, μ?λη τη? Κομιντ?ρν , συνελ?φθησαν και κατηγορ?θηκαν ψευδ?? ω? συν?νοχοι για τον εμπρησμ?.

Ω? αποτ?λεσμα αυτ?ν των γεγον?των, το Κομμουνιστικ? Κ?μμα Γερμαν?α? (KPD) ?γινε το πρ?το κ?μμα που τ?θηκε εκτ?? ν?μου, στι? 1 Μαρτ?ου 1933, με τη δικαιολογ?α ?τι προετο?μαζε πραξικ?πημα. Αυτ? επ?τρεψε στο Ναζιστικ? Κ?μμα να περ?σει τον Εξουσιοδοτικ? ν?μο , που επ?τρεπε στον Καγκελ?ριο Χ?τλερ και το υπουργικ? του συμβο?λιο να νομοθετο?ν χωρ?? ?γκριση του Ρ?ιχσταγκ. Αυτο? οι δυο ν?μοι σηματοδοτο?ν την εφαρμογ? του Gleichschaltung (≪συγχρονισμ??≫), την απαρχ? δηλαδ? του ολοκληρωτικο? καθεστ?το? των Ναζ?.

Στι? 2 Μα?ου 1933, την επομ?νη τη? εργατικ?? γιορτ?? τη? Πρωτομαγι?? , η συνομοσπονδ?α σωματε?ων ADGB ( Allgemeiner Deutscher Gewerkschaftsbund ) διαλ?θηκε δια τη? β?α?, καθ?? μον?δε? τη? SA και τη? NSBO ( Nationalsozialistische Betriebszellenorganisation ) κατ?λαβαν τα γραφε?α τη? και οι ηγ?τε? τη? συνομοσπονδ?α? οδηγ?θηκαν στη φυλακ?. ?λλε? σημαντικ?? συνομοσπονδ?ε? εξαναγκ?στηκαν να συγχωνευθο?ν με το Γερμανικ? Μ?τωπο Εργασ?α? ( Deutsche Arbeitsfront (DAF)) του? επ?μενου? μ?νε?.

Γ?ρω στου? 100.000 κομμουνιστ?? δολοφον?θηκαν, ?ντα? απ? του? πρ?του?, μαζ? με τα ?τομα με ειδικ?? αν?γκε?, που στ?λθηκαν σε στρατ?πεδα συγκ?ντρωση?. Πριν, ε?χαν γ?νει προσπ?θειε? να του? στειρ?σουν με τη χρ?ση ακτ?νων Χ . Οι Γερμανο? κομμουνιστ?? προκαλο?σαν ανησυχ?α στον Χ?τλερ λ?γω των δεσμ?ν του? με τη Σοβιετικ? ?νωση και την Εβρα?κ? κοιν?τητα, καθ?? και ω? απειλ? προ? τον γερμανικ? φασισμ?. Ο Χ?τλερ πιθαν?ν να π?ρε υπ?ψη του και το γεγον?? ?τι ο ?διο? ο Μαρξ ?ταν Εβρα?ο?.

Μασ?νοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στο βιβλ?ο Ο Αγ?ν μου , ο Χ?τλερ γρ?φει ?τι η Μασον?α ?χει ≪υποταχθε?≫ στου? Εβρα?ου? και ?χει γ?νει ?να ≪τ?λειο εργαλε?ο≫ για να προωθο?ν του? σκοπο?? του? και να εμπλ?κουν τα αν?τερα στρ?ματα τη? κοινων?α? στα υποτιθ?μενα σχ?δι? του?. Συνεχ?ζει λ?γοντα? ?τι ≪η ειρηνιστικ? γενικ? παρ?λυση του εθνικο? ενστ?κτου τη? αυτοσυντ?ρηση? που ?ρχισε απ? του? Μασ?νου?≫ μεταδ?δεται κατ?πιν στι? κοινωνικ?? μ?ζε? απ? τον ημερ?σιο τ?πο. ^[19]

Στα 1933, ο Χ?ρμαν Γκ?ρινγκ , πρ?εδρο? του Ρ?ιχσταγκ και κεντρικ? πρ?σωπο στη διαδικασ?α του Gleichschaltung (≪συγχρονισμ??≫), δ?λωνε ?τι ≪στην εθνικοσοσιαλιστικ? Γερμαν?α, δεν υπ?ρχει θ?ση για τη Μασον?α≫. ^[20]

Ο ≪ Εξουσιοδοτικ?? ν?μο? ≫ (στα γερμανικ? Ermachtigungsgesetz ) ψηφ?στηκε απ? το γερμανικ? Κοινοβο?λιο στι? 23 Μαρτ?ου 1933. Χρησιμοποι?ντα? τον, στι? 8 Ιανουαρ?ου 1934 ο υπουργ?? Εσωτερικ?ν τη? κυβ?ρνηση? των Ναζ? δι?ταξε τη δι?λυση των Μασονικ?ν οργαν?σεων και τη δ?μευση τη? περιουσ?α? ?λων των Στο?ν, δηλ?νοντα? πω? ?σοι ?ταν μ?λη μασονικ?? Στο?? ?ταν ο Χ?τλερ π?ρε την εξουσ?α, τον Ιανου?ριο του 1933, δεν επιτρεπ?ταν να πα?ρνουν αξι?ματα μ?σα στο Ναζιστικ? κ?μμα ? τα παραστρατιωτικ? παρακλ?δια του, και απαγορευ?ταν να διορ?ζονται ω? δημ?σιοι υπ?λληλοι. ^[21] Καθ?? η Μασον?α θεωρο?νταν ιδεολογικ?? αντ?παλο? του Ναζισμο? ?σον αφορ? την κοσμοθεωρ?α τη? ( Weltauffassung ), ιδρ?θηκαν ειδικ? τμ?ματα τη? Υπηρεσ?α? Ασφ?λεια? (SD) και αργ?τερα η Κεντρικ? Υπηρεσ?α Ασφαλε?α? του Ρ?ιχ, προκειμ?νου να ασχοληθο?ν ειδικ? με του? Μασ?νου?. ^[22] Οι Μασ?νοι κρατο?μενοι σε στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? κατατ?σσονταν στου? πολιτικο?? κρατο?μενου? και φορο?σαν ?να ανεστραμμ?νο (με την κορυφ? προ? τα κ?τω) κ?κκινο τρ?γωνο . ^[23]

Στι? 8 Αυγο?στου 1935, ω? Φ?ρερ και Καγκελ?ριο? τη? Γερμαν?α?, ο Χ?τλερ ανακο?νωσε στην επ?σημη εφημερ?δα του Εθνικοσοσιαλιστικο? Κ?μματο? ≪Λα?κ?? Παρατηρητ??≫ ( Volkischer Beobachter ) την οριστικ? δι?λυση ?λων των Μασονικ?ν Στο?ν τη? Γερμαν?α?. Το ?ρθρο κατ?γγειλε μια συνωμοσ?α τη? Αδελφ?τητα? και του ≪Παγκ?σμιου Εβρα?σμο?≫ για τη δημιουργ?α μια? Ν?α? Τ?ξη? Πραγμ?των . ^[24]

Εφ?σον πολλο? Μασ?νοι που συνελ?φθησαν ?ταν ταυτ?χρονα και Εβρα?οι και/? μ?λη τη? αντιπολ?τευση?, δεν ε?ναι γνωστ? π?σα ?τομα οδηγ?θηκαν σε στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? και/? ?γιναν στ?χο?, επειδ? ?ταν Μασ?νοι. ^[25] Σ?μφωνα με μια συντηρητικ? εκτ?μηση, συνολικ? π?νω απ? 80.000 Μασ?νοι απ? ?λη την Ευρ?πη ?χασαν τη ζω? του?. ^[26]

Ομοφυλ?φιλοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι ομοφυλ?φιλοι αποτ?λεσαν επ?ση? στ?χο για το Ολοκα?τωμα, καθ?? η ομοφυλοφιλ?α θεωρο?νταν ασ?μβατη με τον Ναζισμ?, λ?γω τη? αδυναμ?α? των ομοφυλ?φιλων να αναπαραγ?γουν την κυρ?αρχη φυλ? . Αυτ? η ?ποψη συνδυαζ?ταν με την ομοφοβ?α και την πεπο?θηση που ?τρεφαν οι Ναζ? ?τι η ομοφυλοφιλ?α μπορε? να ε?ναι μεταδοτικ?.

Αρχικ? η ομοφυλοφιλ?α ?τυχε ανοχ?? σε μεμονωμ?νε? περιπτ?σει?, και η πρ?ιμη ηγεσ?α των Ναζ? συμπεριελ?μβανε ?ναν αριθμ? γνωστ?ν ομοφυλ?φιλων. Μ?χρι το 1936, ωστ?σο, οι ομοφυλ?φιλοι ε?χαν αποβληθε? απ? το κ?μμα και ο Χ?ινριχ Χ?μλερ ηγ?θηκε μια? προσπ?θεια? να διωχθο?ν οι ομοφυλ?φιλοι σ?μφωνα με του? τ?τε υπ?ρχοντε? αλλ? και ν?ου? αντ?-ομοφυλοφιλικο?? ν?μου?.

Π?νω απ? ?να εκατομμ?ριο ομοφυλ?φιλοι Γερμανο? ?γιναν στ?χο?, απ? του? οπο?ου? 100.000 συνελ?φθησαν και 50.000 φυλακ?στηκαν ω? καταδικασμ?νοι ομοφυλ?φιλοι. ?να? επιπλ?ον ?γνωστο? αριθμ?? εγκλε?στηκε σε κρατικ? ψυχιατρε?α. Εκατοντ?δε? Ευρωπα?οι ομοφυλ?φιλοι που ζο?σαν σε κατεχ?μενε? χ?ρε? ευνουχ?στηκαν β?σει δικαστικ?? απ?φαση?. Οι θ?νατοι τουλ?χιστον 15.000 περ?που ομοφυλ?φιλων αντρ?ν σε στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? ?χουν καταγραφε? επ?σημα, αλλ? ε?ναι δ?σκολο να καθοριστε? ακριβ?? π?σοι ομοφυλ?φιλοι π?θαναν στα στρατ?πεδα συγκ?ντρωση?. Κ?ποιοι ομοφυλ?φιλοι χρησιμοποι?θηκαν επ?ση? σε ιατρικ? πειρ?ματα. Σ?μφωνα με τον Χ?ιντ? Χ?γκερ (Heinz Heger), στα στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? οι ομοφυλ?φιλοι ≪ε?χαν μεγαλ?τερο ποσοστ? θνησιμ?τητα? σε σχ?ση με ?λλε? σχετικ? μικρ?? ομ?δε? θυμ?των, ?πω? οι Μ?ρτυρε? του Ιεχωβ? και οι πολιτικο? κρατο?μενοι≫. ^[27] Οι ομοφυλ?φιλε? γυνα?κε? δεν ε?χαν συν?θω? την ?δια μεταχε?ριση με του? ομοφυλ?φιλου? ?ντρε?. Χαρακτηρ?ζονταν μεν ω? ≪αντικοινωνικ??≫, αλλ? σπ?νια στ?λνονταν στα στρατ?πεδα λ?γω τη? ομοφυλοφιλικ?? του? προτ?μηση?.

Μ?ρτυρε? του Ιεχωβ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι Μ?ρτυρε? του Ιεχωβ? ?ταν η μ?νη θρησκευτικ? ομ?δα η οπο?α, αν και τα μ?λη τη? ?ταν κατεξοχ?ν γερμανικ?? καταγωγ??, ?γινε στ?χο? του Ναζιστικο? καθεστ?το?. Υπολογ?ζεται ?τι, απ? του? συνολικ? 25.000 Μ?ρτυρε? του Ιεχωβ? στη Γερμαν?α και σε χ?ρε? που βρ?σκονταν υπ? την κατοχ? των Ναζ?, περ?που 4.200-10.000 κλε?στηκαν σε στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? και γ?ρω στου? 1.500-5.000 ?χασαν τη ζω? του? σε στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? λ?γω των θρησκευτικ?ν του? πεποιθ?σεων. ^[28] Πιο συγκεκριμ?να, αρνο?νταν να αναμειχθο?ν σε πολιτικ? ζητ?ματα, να εγγραφο?ν στο ναζιστικ? κ?μμα , να αποδ?σουν χαιρετισμ? λ?γοντα? ≪ Χ?ιλ Χ?τλερ ≫ (που σημα?νει ≪Υγε?α στον Χ?τλερ≫ ? ≪Ζ?τω ο Χ?τλερ≫) και να υπηρετ?σουν στο γερμανικ? στρατ?.

?λλοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κληρικο? και διανοο?μενοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μερικ? μ?λη του Καθολικο? κλ?ρου δολοφον?θηκαν απ? του? Ναζ?, πολλ? απ? τα οπο?α ε?τε ε?χαν Εβρα?κ? καταγωγ?, ?πω? η μοναχ? ?ντιτ Στ?ιν (Edith Stein) , ? δολοφον?θηκαν κατ? τη δι?ρκεια τη? Ναζιστικ?? εκστρατε?α? κατ? τη? Πολωνικ?? διαν?ηση?. Στι? χ?ρε? ?που καθολικο? ιερωμ?νοι ε?χαν ανοιχτ? καταγγε?λει τι? πρακτικ?? των Ναζ?, ?πω? στην Ολλανδ?α και την Πολων?α ?που επ?σκοποι και ιερε?? ε?χαν διαμαρτυρηθε? για τι? απελ?σει? των Εβρα?ων, τα μ?λη του κλ?ρου ε?τε απειλ?θηκαν με απ?λαση και φυλακ?στηκαν (?πω? στην περ?πτωση του Γερμανο? επισκ?που Κλ?μεν? φον Γκ?λεν ( Clemens von Galen ) ? απελ?θηκαν κατευθε?αν στα στρατ?πεδα συγκ?ντρωση?, ?πω? στην περ?πτωση του Ολλανδο? Καρμελ?τη ιερ?α Τ?του? Μπρ?ντσμα ( Titus Brandsma ) και του Πολωνο? Μαξιμ?λιαν Κ?λμπε ( Maximillian Kolbe ). Τα μ?λη του Προτεσταντικο? κλ?ρου, ?πω? εκε?να που ?δρυσαν την αντιναζιστικ? Εκκλησ?α τη? Ομολογ?α? , δι?χθηκαν επ?ση?.

Εντο?τοι?, ω? σ?νολο, οι Εκκλησ?ε?, τ?σο στη Γερμαν?α ?σο και στην Ιταλ?α, δεν αντιτ?χθηκαν στο Ναζιστικ? καθεστ??. Προτεστ?ντε? και Καθολικο? δ?χτηκαν αδιαμαρτ?ρητα το Γ' Ρ?ιχ . ^[29] Μ?λιστα ο Χ?τλερ το 1933, ?ξι μ?νε? μετ? τη ?νοδ? του στην εξουσ?α, μ?σω του αντικαγκελ?ριου Φον Π?πεν σ?ναψε Κονκορδ?το με το Βατικαν?, το οπο?ο ε?χε αποκτ?σει κρατικ? υπ?σταση το 1929 με τη σ?μπραξη του Μουσολ?νι . ^[30]

Ασι?τε? και Αφρογερμανο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι αφρογερμανο? και Ασι?τε? κ?τοικοι τη? Γερμαν?α?, καθ?? και αφρικ?νικη? καταγωγ?? αιχμ?λωτοι πολ?μου, ?ταν επ?ση? θ?ματα, και συχν? κρατο?νταν ξεχωριστ? απ? του? υπ?λοιπου? κρατο?μενου?. ^[31] Η Ιαπων?α, που στι? 27 Σεπτεμβρ?ου 1940 ε?χε υπογρ?ψει το Τριμερ?? Σ?μφωνο με τη Γερμαν?α και την Ιταλ?α, θεωρο?νταν μ?λο? του ?ξονα, και κανε?? Γιαπων?ζο? δεν φυλακ?στηκε ? δολοφον?θηκε απ? πρ?θεση.

Σ?ρβοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μια ?λλη ομ?δα θυμ?των του Ολοκαυτ?ματο? ?ταν οι Σ?ρβοι στο Ανεξ?ρτητο Κρ?το? τη? Κροατ?α? . Οι εκτιμ?σει? για τον αριθμ? των Σ?ρβων που δολοφον?θηκαν ε?ναι αντικε?μενο πρ?σφατη? αντιπαρ?θεση?. Το κ?ντρο Σ?μον Β?ζενταλ , γερμανικ?? πηγ?? του Β? Παγκοσμ?ου Πολ?μου, ιστορικο? τη? εποχ?? του Τ?το απ? τη Σερβ?α και οι περισσ?τερε? Σερβικ?? πηγ?? αναφ?ρουν αριθμο?? ?νω του 1.000.000, αλλ? μερικ?? κροατικ?? πηγ?? εκτιμο?ν τον αριθμ? γ?ρω στι? 330-390.000, με τι? 45-52.000 απ? τα θ?ματα να ?χουν δολοφονηθε? στο στρατ?πεδο συγκ?ντρωση? Γιασ?νοβατ? . Η γενοκτον?α των Σ?ρβων απ? του? Ουστ?σι ?ταν ?σω? η μοναδικ? περ?πτωση ?που οι Γερμανο? (καθ?? και οι Ιταλο?), συμπεριλαμβανομ?νων στρατιωτ?ν των SS, παρεν?βησαν για να προστατ?ψουν τα θ?ματα απ? τι? εν?ργειε? των συνεργατ?ν του? - υπερενθουσι?δει? Κρο?τε? Ουστ?σι , που ?ρχισαν μαζικ?? δολοφον?ε? σε ρυθμο?? αν?κουστου? για την εποχ? (απ? την εγκατ?σταση ?δη του καθεστ?το?-μαριον?τα), αναγκ?ζοντα? του? αηδιασμ?νου? Γερμανο?? να περιορ?σουν τη δρ?ση του κατοχικο? καθεστ?το?. Ο βασικ?? νου? π?σω απ? το Κροατικ? Ολοκα?τωμα των Σ?ρβων ?ταν ο Μ?λε Μπο?ντακ (Mile Budak) .

Η γενοκτον?α των Σ?ρβων ε?χε θρησκευτικ? υπ?βαθρο. Παρ? το γεγον?? ?τι τ?σο οι Κρο?τε? ?σο και οι Σ?ρβοι ε?ναι Σλ?βοι, και μιλο?ν σχεδ?ν την ?δια γλ?σσα , οι Σ?ρβοι ε?ναι Ορθ?δοξοι χριστιανο? και οι Κρο?τε? Καθολικο? . Η αν?μειξη του Καθολικο? κλ?ρου ?ταν σημαντικ?, αφο? η αναγκαστικ? μεταστροφ? στον Καθολικισμ? ?ταν μερικ?? φορ?? η μ?νη εναλλακτικ? εκτ?? απ? τον θ?νατο, και μ?λη απ? οργαν?σει? ?πω? οι Καθολικο? Σταυροφ?ροι ?ταν απ? του? πιο ενθουσι?δει? και γνωστο?? δρ?στε? τη? γενοκτον?α?. Ο διοικητ?? του στρατοπ?δου Γιασ?νοβατ?, ο Μ?ροσλαβ Φιλιππ?βιτ? (Miroslav Filipovi?) ?ταν Καθολικ?? κοσμοκαλ?γερο? . Οι φ?νοι γ?νονταν τ?σο στα στρατ?πεδα συγκ?ντρωση?, ?σο και καταστρ?φοντα? χωρι?, κα?γοντα? Ορθ?δοξε? εκκλησ?ε? ?που ε?χαν στοιβαχτε? με τη β?α Σ?ρβοι κλπ.

Απολογισμ?? των θυμ?των [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο ακριβ?? αριθμ?? των ανθρ?πων που δολοφον?θηκαν απ? το ναζιστικ? καθεστ?? μπορε? να μη γ?νει ποτ? γνωστ??, αλλ? μελετητ?? του θ?ματο?, χρησιμοποι?ντα? δι?φορε? μεθ?δου? υπολογισμο?, ?χουν σε γενικ?? γραμμ?? συμφων?σει σε μια γενικ? εκτ?μηση του αριθμο? των θυμ?των. Πρ?σφατα αποχαρακτηρισμ?να Βρετανικ? και Σοβιετικ? ?γγραφα ?χουν δε?ξει ?τι το σ?νολο των θυμ?των μπορε? να ε?ναι κ?πω? υψηλ?τερο απ' ?,τι πιστευ?ταν. ^[32] Π?ντω?, οι εκτιμ?σει? που ακολουθο?ν θεωρο?νται εξαιρετικ? αξι?πιστε?:

• 5,1-6 εκατομμ?ρια Εβρα?οι, συμπεριλαμβανομ?νων 3,0-3,5 εκατομμυρ?ων Πολων?ν Εβρα?ων ^[33]
• 1,8-1,9 εκατομμ?ρια μη-Εβρα?οι Πολωνο? (αριθμ?? που περιλαμβ?νει ?λου? εκε?νου? που δολοφον?θηκαν σε εκτελ?σει? ? εκε?νου? που π?θαναν σε φυλακ??, εξαναγκασμ?νη εργασ?α και στρατ?πεδα συγκ?ντρωση?, καθ?? και πολ?τε? που βρ?καν τον θ?νατο κατ? τη γερμανικ? εισβολ? του 1939 και την Εξ?γερση τη? Βαρσοβ?α? του 1944 ^{[34] [35]}
• 250.000 Τσιγγ?νοι (Ρομ? και Σ?ντι)
• 200.000 ?τομα με ειδικ?? αν?γκε?
• 100.000 Κομμουνιστ??
• 80.000 Μασ?νοι
• 15.000 ομοφυλ?φιλοι
• 2.500-5.000 Μ?ρτυρε? του Ιεχωβ?
• 330.000-1,2 εκατομμ?ρια Σ?ρβοι, που δολοφον?θηκαν απ? Κρο?τε? Ναζ?

Υπολογ?ζεται ?τι π?νω απ? ?να εκατομμ?ριο παιδι? περιλαμβ?νονται στα ?τομα που θανατ?θηκαν κατ? τη δι?ρκεια τη? Ναζιστικ?? κυριαρχ?α? στη Γερμαν?α και στην κατεχ?μενη Ευρ?πη. ^[36]

Ο Ραο?λ Χ?λμπεργκ , στην τρ?τη ?κδοση του πρωτοποριακο? του ?ργου Η καταστροφ? των Εβρα?ων τη? Ευρ?πη? , εκτιμ? πω? 5,1 εκατομμ?ρια Εβρα?οι π?θαναν στο Ολοκα?τωμα. Αυτ?? ο αριθμ?? συμπεριλαμβ?νει ≪π?νω απ? 80.000≫ που π?θαναν λ?γω του ≪εγκλεισμο? στα γκ?το και τι? στερ?σει?≫, 1.400.000 που δολοφον?θηκαν σε ≪εκτελ?σει? στο ?παιθρο≫ και ?ω? 2.900.000 που π?θαναν στα στρατ?πεδα. Ο Χ?λμπεργκ εκτιμ? τα θ?ματα στην Πολων?α ≪μ?χρι 3.000.000≫. ^[37] Οι αριθμο? που δ?νει ο Χ?λμπεργκ θεωρο?νται γενικ? ω? συντηρητικ?? εκτιμ?σει?, καθ?? συμπεριλαμβ?νουν μ?νο του? θαν?του? εκε?νου? για του? οπο?ου? υπ?ρχουν καταγραφ?? σε αρχε?α, αποφε?γοντα? να κ?νει στατιστικ? δι?ρθωση. ^[38] Ο Βρεταν?? ιστορικ?? Μ?ρτιν Γκ?λμπερτ χρησιμοπο?ησε μια παρ?μοια μ?θοδο στον ≪?τλαντα του Ολοκαυτ?ματο?≫, αλλ? κατ?ληξε στον αριθμ? των 5,75 εκατομμυρ?ων Εβρα?ων, καθ?? εκτ?μησε υψηλ?τερου? αριθμο?? Εβρα?ων δολοφονημ?νων στη Ρωσ?α και ?λλε? περιοχ??. ^[39]

Η Λο?συ Νταβ?ντοβιτ? χρησιμοπο?ησε προπολεμικ?? στατιστικ?? απογραφ?ν για να εκτιμ?σει ?τι π?θαναν 5,934 εκατομμ?ρια Εβρα?ων. Η χρ?ση των επ?σημων απογραφ?ν μπορε? να οδηγ?σει σε μετριοπαθε?? εκτιμ?σει?, καθ?? πολλο? θ?νατοι και γενν?σει? δεν καταγρ?φονταν στι? μικρ?? π?λει? και στα χωρι?. ?να? ?λλο? λ?γο? που κ?ποιοι θεωρο?ν τον αριθμ? χαμηλ? ε?ναι ?τι πολλ? αρχε?α καταστρ?φηκαν κατ? τον π?λεμο. ^[40]

?να? απ? του? πιο ?γκυρου? Γερμανο?? μελετητ?? του Ολοκαυτ?ματο?, ο καθηγητ?? Β?λφγκανγκ Μπεντ? του Πολυτεχνε?ου του Βερολ?νου, αναφ?ρει ?τι μεταξ? 5,3 και 6,2 εκατομμ?ρια Εβρα?οι δολοφον?θηκαν, στο ?ργο του Dimension des Volksmords (1991), εν? οι Γισρ?λ Γκουτμ?ν και Ρ?μπερτ Ρ?ζετ εκτιμο?ν του? δολοφονημ?νου? Εβρα?ου? μεταξ? 5,59 και 5,86 εκατομμυρ?ων, στην ≪Εγκυκλοπα?δεια του Ολοκαυτ?ματο?≫ (1990). ^[41]

Οι παρακ?τω πληθυσμιακ?? ομ?δε? ?γιναν επ?ση? στ?χο? απ? το Ναζιστικ? καθεστ??, αλλ? οι αποδε?ξει? για το ?τι οι Ναζ? του? δολοφονο?σαν συστηματικ? με σκοπ? τη γενοκτον?α ε?ναι λ?γε?, σε σχ?ση με αυτ?? για τι? πιο π?νω πληθυσμιακ?? ομ?δε?.

• 3,5-6 εκατομμ?ρια Σλ?βοι πολ?τε?
• 2,5-4 εκατομμ?ρια Σοβιετικο? αιχμ?λωτοι πολ?μου
• 1-1,5 εκατομμ?ρια πολιτικ? διαφωνο?ντε?

Επιπλ?ον, οι σ?μμαχοι των Ναζ?, το καθεστ?? των Ουστ?σι στην Κροατ?α διεξ?γαγε τι? δικ?? του επιχειρ?σει? μαζικ?? εξ?ντωση? εναντ?ον των Σ?ρβων , με αποτ?λεσμα τον θ?νατο τουλ?χιστον 330.000-390.000 Σ?ρβων.

Μια περ?ληψη των εκτιμ?σεων δι?φορων πηγ?ν για τον αριθμ? των θυμ?των του Ναζιστικο? καθεστ?το? δ?νεται στον διαδικτυακ? ?τλαντα τη? ιστορ?α? του 20ο? αι?να του Μ?θιου Γου?ιτ.

Αναζ?τηση για τι? τ?χε? των θυμ?των [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Με το τ?λο? του Δευτ?ρου Παγκοσμ?ου Πολ?μου, εκατομμ?ρια μ?λη οικογενει?ν που διαλ?θηκαν απ? το Ολοκα?τωμα ?ψαχναν για κ?ποια στοιχε?α σχετικ? με το τι απ?γιναν ?/και το που βρ?σκονταν οι αγνοο?μενοι φ?λοι και συγγενε?? του?. Αυτ?? οι προσπ?θειε? ?ρχισαν να εξασθενο?ν καθ?? τα χρ?νια περνο?σαν. Τελευτα?α, ?μω?, παρατηρ?θηκε αναν?ωση του ενδιαφ?ροντο?, απ? απ?γονου? των επιζησ?ντων του Ολοκαυτ?ματο? για την αναζ?τηση τη? μο?ρα? των χαμ?νων συγγεν?ν του?. Το Γιαντ Βασ?μ ε?ναι μια β?ση δεδομ?νων ?που μπορε? να γ?νει αναζ?τηση αν?μεσα σε τρ?α εκατομμ?ρια ον?ματα, περ?που δηλαδ? των μισ?ν απ? του? Εβρα?ου? που υπ?ρξαν θ?ματα. Η Κεντρικ? Β?ση Δεδομ?νων Ονομ?των των Θυμ?των του Ολοκαυτ?ματο? βρ?σκεται στη διε?θυνση yadvashem.org Αρχειοθετ?θηκε 2016-02-04 στο Wayback Machine ., εν? μπορε? κανε?? να ερευν?σει και επ? τ?που στο συγκρ?τημα Γιαντ Βασ?μ στο Ισρα?λ.

Η Δι?πραξη του Ολοκαυτ?ματο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στρατ?πεδα Συγκ?ντρωση? και Καταναγκαστικ?? Εργασ?α? (1933-1945) [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ξεκιν?ντα? στα 1933, οι Ναζ? δημιο?ργησαν στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? μ?σα στη Γερμαν?α, πολλ? απ? τα οπο?α ιδρ?θηκαν απ? τι? τοπικ?? αρχ??, για την κρ?τηση πολιτικ?ν κρατουμ?νων και ≪ανεπιθ?μητων≫. Αυτ? τα πρ?ιμα στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? υπ?χθηκαν τελικ? σε μια κεντρικ? διο?κηση και, μ?χρι το 1939, ε?χαν δημιουργηθε? ?ξι μεγ?λα στρατ?πεδα συγκ?ντρωση?. Μετ? το 1939 και το ξ?σπασμα του πολ?μου, τα στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? μετατρ?πηκαν σε μ?ρη ?που τα θ?ματα των Ναζ?, μεταξ? ?λλων Εβρα?οι και αιχμ?λωτοι πολ?μου, ε?τε δολοφονο?νταν ε?τε αναγκ?ζονταν να εργαστο?ν σαν σκλ?βοι, και κρατο?νταν σε καθεστ?? υποσιτισμο? και βασανισμ?ν.

Κατ? τη δι?ρκεια του πολ?μου, τα στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? για του? Εβρα?ου? και του? ?λλου? ≪ανεπιθ?μητου?≫ εξαπλ?θηκαν σε ?λη την Ευρ?πη, καθ?? ιδρ?θηκαν ν?α στρατ?πεδα ≪ανεπιθ?μητων≫ πληθυσμ?ν κοντ? στα αστικ? κ?ντρα, συχν? σε μ?ρη ?που υπ?ρχαν μεγ?λοι Εβρα?κο?, Πολωνικο?, κομμουνιστικο? ? Ρομ? πληθυσμο?. Τα περισσ?τερα βρ?σκονταν στην περιοχ? τη? Κεντρικ?? Κυβ?ρνηση? τη? Πολων?α?, αλλ? υπ?ρχαν στρατ?πεδα σε ?λε? τι? χ?ρε? που κατ?κτησαν οι Ναζ?. Η μεταφορ? των κρατουμ?νων συχν? γιν?ταν κ?τω απ? απ?νθρωπε? συνθ?κε?, με φορτηγ? τρα?να μ?σα στα οπο?α πολλο? π?θαιναν πριν φτ?σουν στον προορισμ? του?. Στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? υπ?ρχαν και στην ?δια τη Γερμαν?α, και παρ?τι δεν ?ταν σχεδιασμ?να ω? στρατ?πεδα συστηματικ?? εξ?ντωση?, πολλο? κρατο?μενοι π?θαναν λ?γω των ?θλιων συνθηκ?ν ? εκτελ?στηκαν.

Τα Πογκρ?μ (1938-1941) [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πολλο? μελετητ?? θεωρο?ν ω? απαρχ? του Ολοκαυτ?ματο? τι? αντιεβρα?κ?? ταραχ?? τη? ≪Ν?χτα? των Κρυστ?λλων≫ (≪ Kristallnacht ≫) στι? 9 Νοεμβρ?ου 1938 , ?ταν οι Εβρα?οι και οι ιδιοκτησ?ε? του? ?γιναν στ?χο? επιθ?σεων σε ολ?κληρη τη Γερμαν?α. Περ?που 100 Εβρα?οι δολοφον?θηκαν κι ?λλε? 30.000 στ?λθηκαν σε στρατ?πεδα συγκ?ντρωση?, εν? 7.000 καταστ?ματα που αν?καν σε Εβρα?ου? και 1.574 Συναγωγ?? (σχεδ?ν το σ?νολο των Συναγωγ?ν στη Γερμαν?α) καταστρ?φηκαν μερικ? ? ολοσχερ??. Παρ?μοια γεγον?τα ?γιναν ταυτ?χρονα και στη Βι?ννη.

?γιναν επ?ση? και κ?ποια πογκρ?μ απ? τοπικο??, μη-γερμανικο?? πληθυσμο?? κατ? τη δι?ρκεια του πολ?μου, κ?ποια με την ενθ?ρρυνση των Γερμαν?ν και κ?ποια με πρωτοβουλ?α των ντ?πιων. Τ?τοια ?ταν το πογκρ?μ του Ιασ?ου στη Ρουμαν?α, στι? 30 Ιουν?ου 1941, ?ταν περ?που 14.000 Εβρα?οι δολοφον?θηκαν απ? ντ?πιου? κ?τοικου? και την αστυνομ?α, και το πογκρ?μ του Τζεντβ?μπνε , ?που μεταξ? 380 και 1.600 Εβρα?οι δολοφον?θηκαν απ? του? Πολωνο?? γε?τον?? του?.

Ευθανασ?α (1939-1941) [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το ≪Πρ?γραμμα Ευθανασ?α? Τ-4≫ ξεκ?νησε με σκοπ? να ≪διατηρ?σει τη γενετικ? καθαρ?τητα≫ του Γερμανικο? πληθυσμο?, μ?σω τη? συστηματικ?? δολοφον?α? Γερμαν?ν πολιτ?ν που ?ταν παραμορφωμ?νοι, ?τομα με ειδικ?? αν?γκε? , αν?πηροι , ? ?πασχαν απ? ψυχικ? νοσ?ματα. Απ? το 1939 ?ω? το 1941, π?νω απ? 200.000 ?νθρωποι δολοφον?θηκαν στα πλα?σια του προγρ?μματο?.

Τα Γκ?το (1940-1945) [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?πειτα απ? την εισβολ? στην Πολων?α, οι ναζ? δημιο?ργησαν γκ?το ?που φυλακ?ζονταν οι Εβρα?οι (και μερικο? Ρομ (Τσιγγ?νοι)), μ?χρι τελικ? να μεταφερθο?ν στα στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? και να δολοφονηθο?ν. Το Γκ?το τη? Βαρσοβ?α? ?ταν το μεγαλ?τερο, με 380.000 κρατο?μενου?, και το Γκ?το του Λοτζ , το δε?τερο μεγαλ?τερο, με 160.000 περ?που κρατο?μενου?. Παρ?λα αυτ?, γκ?το ιδρ?θηκαν σε πολλ?? π?λει?. ^[42] Τα γκ?το ιδρ?θηκαν την περ?οδο 1940-1941 και αμ?σω? μετατρ?πηκαν σε εξαιρετικ? συνωστισμ?νε? φυλακ??. Παρ?λο που το Γκ?το τη? Βαρσοβ?α? φιλοξενο?σε το 30% του πληθυσμο? τη? Βαρσοβ?α? , καταλ?μβανε μ?λι? το 2,4% τη? ?κταση? τη? π?λη?, με μ?σο ?ρο 9.2 ανθρ?που? αν? δωμ?τιο. Απ? το 1940 ?ω? το 1942, οι αρρ?στιε? (κυρ?ω? τ?φο? ) και η πε?να σκ?τωσαν εκατοντ?δε? χιλι?δε? Εβρα?ου? κρατο?μενου? στα γκ?το.

Στι? 19 Ιουλ?ου 1942, ο Χ?ινριχ Χ?μλερ δι?ταξε να αρχ?σει η μεταφορ? των Εβρα?ων απ? τα γκ?το στα στρατ?πεδα θαν?του. Στι? 22 Ιουλ?ου 1942 ξεκ?νησε η μεταφορ? των κατο?κων του γκ?το τη? Βαρσοβ?α?. Μ?σα στι? επ?μενε? 52 ημ?ρε? (μ?χρι τι? 12 Σεπτ?μβρη του '42), περ?που 300.000 ?νθρωποι απ? τη Βαρσοβ?α και μ?νο ε?χαν μεταφερθε? με τρα?να στο Στρατ?πεδο εξ?ντωση? Τρεμπλ?νκα . Πολλ? ακ?μη γκ?το εκκεν?θηκαν τελε?ω?. Υπ?ρξαν προσπ?θειε? ?νοπλη? αντ?σταση? στα γκ?το κατ? τη δι?ρκεια του 1943, ?πω? η Εξ?γερση του Γκ?το τη? Βαρσοβ?α? και η Εξ?γερση του γκ?το του Μπι?λιστοκ , ?μω? δεν μπ?ρεσαν να αναμετρηθο?ν με τον ισχυρ?τερο γερμανικ? στρατ?, και οι συμμετ?χοντε? Εβρα?οι ε?τε εκτελ?στηκαν ε?τε στ?λθηκαν στα στρατ?πεδα εξ?ντωση?.

Τ?γματα θαν?του (1941-1943) [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?ω? και 1,6 εκατομμ?ρια Εβρα?οι δολοφον?θηκαν σε μαζικ?? εκτελ?σει? απ? του? Ναζ? και του? συνεργ?τε? του?, ειδικ? το 1941 πριν την ?δρυση των στρατοπ?δων εξ?ντωση?. Κατ? την εισβολ? στη Σοβιετικ? ?νωση, π?νω απ? 3.000 ειδικ?? μον?δε? με αντικε?μενο τι? μαζικ?? δολοφον?ε? ( Einsatzgruppen ) ακολουθο?σαν τη Β?ρμαχτ, δολοφον?ντα? μαζικ? Πολωνο??, κομμουνιστ?? και του? εβρα?κο?? πληθυσμο?? τη? Σοβιετικη? ?νωση?.

Οι Πολωνο? ?γιναν στ?χο? απ? νωρ?? στην Επιχε?ρηση ΑΒ , κατ? τη δι?ρκεια τη? οπο?α? 30.000 Πολωνο? διανοο?μενοι και πολιτικο? συνελ?φθησαν, απ? του? οπο?ου? 7.000 δολοφον?θηκαν. Το καλοκα?ρι του 1941, τα Τ?γματα Θαν?του ?ρχισαν να σκοτ?νουν Εβρα?ου?, ξεκιν?ντα? με τη δολοφον?α 2.200 Εβρα?ων στο Μπι?λιστοκ στι? 21 Ιουν?ου 1941. Απ? τον Σεπτ?μβριο ?ω? και τα τ?λη του 1942, μια σειρ? μαζικ?? δολοφον?ε? ?λαβαν χ?ρα στην Πολων?α , τη Λιθουαν?α , την Ουκραν?α και τη Λετον?α : π?νω απ? 33.000 Εβρα?οι δολοφον?θηκαν στο Μπ?μπι Γιαρ , 25.000 στη Ρο?μπουλα , π?νω απ? 36.000 στη Σφαγ? τη? Οδησσο? απ? Ρουμανικ?? δυν?μει?, 9.000 στο ?νατο Οχυρ? και 40.000 (μ?χρι και 100.000 ?ω? το 1944) στο Πανερι?ι . Αυτ?? και παρ?μοιε? σφαγ?? σε ολ?κληρη την Ευρ?πη κ?στιζαν τη ζω? σε περ?που 100.000 Εβρα?ου? κ?θε μ?να, για π?ντε μ?νε?. Μ?χρι το τ?λο? του 1943 ?λλε? 900.000 Εβρα?ων ε?χαν θανατωθε? με αυτ? τον τρ?πο, αλλ? ακ?μη κι αυτ? δεν ?ταν αρκετ? για την ηγεσ?α των Ναζ?, που στα τ?λη του 1941 ?ρχισε την εφαρμογ? τη? Τελικ?? Λ?ση? , τη? ολοκληρωτικ?? δηλαδ? εξ?ντωση? των Εβρα?ων τη? Ευρ?πη?.

Στρατ?πεδα εξ?ντωση? (1942-1945) [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τον Δεκ?μβριο του 1941, οι Ναζ? ?θεσαν σε λειτουργ?α το στρατ?πεδο του Κ?λμνο , το πρ?το απ? αυτ? που θα γ?νονταν γνωστ? ω? στρατ?πεδα εξ?ντωση? , των οπο?ων μοναδικ?? σκοπ?? ?ταν οι δολοφον?ε? σε βιομηχανικ? κλ?μακα, σε αντ?θεση με τα στρατ?πεδα εργασ?α? ? συγκ?ντρωση?. Π?νω απ? τρ?α εκατομμ?ρια Εβρα?οι θα π?θαιναν σε αυτ? τα στρατ?πεδα εξ?ντωση?.

Οι δολοφον?ε? γ?νονταν με δηλητηρι?δε? α?ριο, συν?θω? σε θαλ?μου? αερ?ων , αν και πολλο? κρατο?μενοι δολοφον?θηκαν με μαζικ?? εκτελ?σει? απ? πυροβ?λα ?πλα, απαγχονισμο?? και ?λλου?, ιδια?τερα β?ρβαρου? τρ?που?. Τα πτ?ματα των δολοφονημ?νων κα?γονταν σε κρεματ?ρια (εκτ?? απ? το Στρατ?πεδο εξ?ντωση? Σομπιμπ?ρ , ?που κα?γονταν σε υπα?θριε? πυρ??), και οι στ?χτε? θ?βονταν ? σκορπ?ζονταν.

Το 1942, οι Ναζ? ξεκ?νησαν την πιο καταστροφικ? φ?ση του Ολοκαυτ?ματο? με την Επιχε?ρηση Ρ?ινχαρντ , ιδρ?οντα? τα στρατ?πεδα εξ?ντωση? Μπ?λζεκ , Σομπιμπ?ρ , Μα?ντ?νεκ και Τρεμπλ?νκα . Περισσ?τεροι απ? 1,7 εκατομμ?ρια Εβρα?οι δολοφον?θηκαν στα τρ?α στρατ?πεδα τη? Επιχε?ρηση? Ρ?ινχαρτ μ?χρι τον Οκτ?βριο του 1943. Το μεγαλ?τερο στρατ?πεδο θαν?του ?ταν το Στρατ?πεδο συγκ?ντρωση? ?ουσβιτ? , που περιελ?μβανε ?να στρατ?πεδο εργασ?α? (το ?ουσβιτ?) και ?να στρατ?πεδο εξ?ντωση? (το Μπ?ρκεναου). Το Μπ?ρκεναου λειτουργο?σε με τ?σσερι? θαλ?μου? αερ?ων και κρεματ?ρια. Σε αυτ? το στρατ?πεδο διαπρ?χθηκαν οι δολοφον?ε? περ?που εν?? εκατομμυρ?ου Εβρα?ων (στου? οπο?ου? περιλαμβ?νονταν 438.000 Εβρα?οι απ? την Ουγγαρ?α, που θανατ?θηκαν μ?σα σε δι?στημα λ?γων μην?ν), 75.000 Πολων?ν και ομοφυλ?φιλων , και περ?που 19.000 αθιγγ?νων. Στο αποκορ?φωμα τη? λειτουργ?α? του, στου? θαλ?μου? αερ?ων του Μπ?ρκεναου ?βρισκαν τον θ?νατο περ?που οκτ? χιλι?δε? ?νθρωποι την ημ?ρα.

Κατ? την ?φιξ? του? στα στρατ?πεδα αυτ?, η διαλογ? των κρατουμ?νων γιν?ταν σε δυο ομ?δε?: Η πρ?τη ομ?δα περιελ?μβανε εκε?νου? που ?ταν πολ? αδ?ναμοι ? ?ρρωστοι για να εργασθο?ν. Αυτο? οδηγο?νταν κατευθε?αν στου? θαλ?μου? αερ?ων (συχν? καμουφλαρισμ?νου? σαν ντου?) και τα πτ?ματ? του? κα?γονταν. Στη δε?τερη ομ?δα αν?καν ?σοι χρησιμοποιο?νταν σαν σκλ?βοι στο στρατ?πεδο και στι? βιομηχαν?ε? ? στι? επιχειρ?σει? τη? περιοχ??. Οι Ναζ? αν?γκαζαν, επ?ση?, ορισμ?νου? κρατο?μενου? να εργ?ζονται στη συλλογ? και καταστροφ? των πτωμ?των, και να τα ακρωτηρι?ζουν ?ποτε χρειαζ?ταν. Τα χρυσ? δ?ντια αφαιρο?νταν απ? τα πτ?ματα, ?πω? και τα γυαλι? ?ραση? αλλ? και τα μαλλι? των γυναικ?ν (που του? τα ξ?ριζαν πριν τι? θανατ?σουν) και χρησιμοποιο?νταν για να κατασκευασθο?ν, μεταξ? ?λλων, υφ?σματα και κ?λτσε?.

Πορε?ε? θαν?του και απελευθ?ρωση (1944-1945) [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κ?ριο λ?μμα: Πορε?ε? θαν?του

Καθ?? οι στρατι?? των συμμ?χων περικ?κλωσαν τι? γερμανικ?? δυν?μει? το 1944, οι Γερμανο? αποφ?σισαν να εγκαταλε?ψουν τα στρατ?πεδα εξ?ντωση?, κρ?βοντα? ? καταστρ?φοντα? τι? αποδε?ξει? για τι? θηριωδ?ε? που διαπρ?χθηκαν εκε?. Αν?γκασαν του? κρατο?μενου?, που ?δη ?ταν σε ?θλια κατ?σταση μετ? απ? μ?νε? ? και χρ?νια υποσιτισμο? και κακομεταχε?ριση?, σε πορε?ε? δεκ?δων χιλιομ?τρων μ?σα στο χι?νι απ? τα στρατ?πεδα σε σιδηροδρομικο?? σταθμο??. Οι κρατο?μενοι κατ?πιν ταξ?δευαν για μ?ρε? χωρ?? φαγητ? σε ανοιχτ? βαγ?νια φορτηγ?ν τρ?νων, και ξαν? εξαναγκ?ζονταν σε πορε?α μ?χρι το καινο?ργιο στρατ?πεδο. Αυτο? που καθυστερο?σαν ? ?πεφταν εκτελο?νταν επ? τ?που. Η μεγαλ?τερη και πιο γνωστ? πορε?α θαν?του ?γινε τον Ιανου?ριο του 1945, καθ?? ο Σοβιετικ?? στρατ?? προ?λαυνε στην Πολων?α. Εννι? μ?ρε? πριν οι Σοβιετικο? φτ?σουν στο στρατ?πεδο εξ?ντωση? του ?ουσβιτ?, οι Ναζ? εξαν?γκασαν 60.000 κρατο?μενου? σε πορε?α εξ?ντα χιλιομ?τρων μ?χρι το Β?ντισλαβ, ?που του? επιβ?βασαν σε τρ?να. Περ?που 15.000 ?νθρωποι π?θαναν καθ' οδ?ν.

Το πρ?το μεγ?λο στρατ?πεδο ανακαλ?φθηκε τον Ιο?λιο του 1944 απ? του? Σοβιετικο??, οι οπο?οι τελικ? απελευθ?ρωσαν το ?ουσβιτ? τον Ιανου?ριο του 1945. Στα περισσ?τερα απ? τα στρατ?πεδα που απελευθ?ρωσαν οι Σοβιετικο? οι κρατο?μενοι ε?χαν ?δη μετακινηθε? με πορε?ε? θαν?του, απ? τι? οπο?ε? γλ?τωσαν μ?νο μερικ?? χιλι?δε? κρατο?μενοι. ?λλα στρατ?πεδα απελευθερ?θηκαν απ? του? Αμερικανο?? και Βρετανο??, ?πω? το στρατ?πεδο συγκ?ντρωση? Μπ?ργκεν-Μπ?λζεν στι? 15 Απριλ?ου. Στο στρατ?πεδο βρ?θηκαν περ?που 60.000 κρατο?μενοι, ?μω? 10.000 απ? αυτο?? π?θαναν απ? ασθ?νειε? ? υποσιτισμ? τι? πρ?τε? βδομ?δε? μετ? την απελευθ?ρωση.

Αντ?σταση και Σωτ?ρε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αντ?σταση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Λ?γω τη? σχολαστικ?? οργ?νωση? και τη? αν?τερη? στρατιωτικ?? ισχ?ο? του Ναζιστικο? κρ?του? και των υποστηρικτ?ν του, μον?χα λ?γοι απ? του? Εβρα?ου? και τα ?λλα θ?ματα του Ολοκαυτ?ματο? μπ?ρεσαν να αντισταθο?ν στι? μαζικ?? δολοφον?ε?. Υπ?ρξαν, παρ'?λα αυτ?, πολλ?? προσπ?θειε? αντ?σταση? με τη μια ? την ?λλη μορφ?.

Η μεγαλ?τερη προσπ?θεια οργανωμ?νη? Εβρα?κ?? αντ?σταση? ?ταν η εξ?γερση του Γκ?το τη? Βαρσοβ?α? , τον Μ?ιο-Απρ?λιο του 1943, καθ?? η τελικ? φ?ση των απελ?σεων απ? το γκ?το προ? τα στρατ?πεδα εξ?ντωση? ?ταν ?τοιμη να ξεκιν?σει. Η Εβρα?κ? Οργ?νωση Αγ?να (ΖΟΒ) και ?λλε? μικρ?τερε? μπ?ρεσαν να αντισταθο?ν στου? Ναζ? για 27 μ?ρε?, πριν οι εξεγερμ?νοι να σκοτωθο?ν μ?χρι? εν??. Υπ?ρξαν και ?λλε? εξεγ?ρσει? στα γκ?το, αν και καμι? δεν ε?χε επιτυχ?ε? απ?ναντι στον αν?τερο γερμανικ? στρατ?.

?γιναν επ?ση? σημαντικ?? προσπ?θειε? αντ?σταση? σε τρ?α απ? τα στρατ?πεδα εξ?ντωση?. Τον Α?γουστο του 1943 σημει?θηκε εξ?γερση στο στρατ?πεδο εξ?ντωση? Τρεμπλ?νκα . Πολλ? κτ?ρια κ?ηκαν ολοσχερ?? και εβδομ?ντα κρατο?μενοι απ?δρασαν, ?μω? 1.500 σκοτ?θηκαν. Η λειτουργ?α των θαλ?μων αερ?ων διακ?πηκε για ?να μ?να. Τον Οκτ?βρη του 1943 ?γινε ?λλη μια εξ?γερση στο στρατ?πεδο εξ?ντωση? Σομπιμπ?ρ . Αυτ? ?ταν πιο επιτυχημ?νη: 11 φρουρο? των SS σκοτ?θηκαν, και περ?που 300 απ? του? 600 κρατο?μενου? του στρατοπ?δου δραπ?τευσαν. Η απ?δραση αν?γκασε του? Ναζ? να κλε?σουν το στρατ?πεδο. Στι? 7 Οκτωβρ?ου 1944, οι Εβρα?οι Ζοντερκομμ?ντο (που κρατο?νταν ?ξω απ? το κυρ?ω? στρατ?πεδο και χρησιμοποιο?νταν ω? προσωπικ? στου? θαλ?μου? αερ?ων και τα κρεματ?ρια) του ?ουσβιτ? ?καναν εξ?γερση. Γυνα?κε? κρατο?μενοι του? ε?χαν προμηθε?σει με εκρηκτικ?, κλεμμ?να απ? ?να εργοστ?σιο ?πλων, με τα οπο?α καταστρ?φηκε εν μ?ρει το Κρεματ?ριο 4. Κατ?πιν οι κρατο?μενοι επιχε?ρησαν απ?δραση, αλλ? και οι 250 δολοφον?θηκαν.

Υπ?ρχαν και Εβρα?κ?? αντιστασιακ?? ομ?δε? σε αρκετ?? χ?ρε?. Επ?ση?, Εβρα?οι εθελοντ?? απ? την Παλαιστ?νη, με πιο γνωστ? τη Χ?ννα Ζ?νε? , ?πεσαν με αλεξ?πτωτο στην Ευρ?πη, σε μια προσπ?θεια να οργανωθε? αντ?σταση.

Σωτ?ρε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Δ?ο κρ?τη αντιστ?θηκαν στην προσπ?θεια απ?λαση? των εβρα?κ?ν του? πληθυσμ?ν. Ο βασιλι?? Χριστιαν?? Ι? τη? Δαν?α? και οι συνεργ?τε? του ?σωσαν τι? ζω?? των περισσ?τερων απ? του? 7.500 Εβρα?ου? τη? Δαν?α? , φυγαδε?οντ?? του? στη Σουηδ?α με ψαροκ??κα τον Οκτ?βριο του 1943. Επιπλ?ον, η κυβ?ρνηση τη? Δαν?α? συν?χισε να προσπαθε? για την προστασ?α των λ?γων Δαν?ν Εβρα?ων που πι?στηκαν απ' του? Ναζ?. ?ταν οι Εβρα?οι επ?στρεψαν με το τ?λο? του πολ?μου, βρ?καν τα σπ?τια του? και τι? περιουσ?ε? του? να του? περιμ?νουν, ?τσι ακριβ?? ?πω? τα ε?χαν αφ?σει.

Στη δε?τερη περ?πτωση, η συνεργαζ?μενη με του? Ναζ? κυβ?ρνηση τη? Βουλγαρ?α?, υπ? την ηγεσ?α του Ντ?μπρι Μποζ?λοβ , αρν?θηκε να απελ?σει του? 50.000 Εβρα?ου? τη? χ?ρα? σ?ζοντ?? του?, αν και η Βουλγαρ?α απ?λασε Εβρα?ου? προ? στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? απ? τι? κατεχ?μενε? περιοχ?? τη? Μακεδον?α? . Στη Ρ?μη, περ?που 4.000 Ιταλο? Εβρα?οι και αιχμ?λωτοι πολ?μου απ?φυγαν την απ?λαση. Πολλο? απ? αυτο?? φυγαδε?τηκαν απ? την Ιταλ?α απ? μια αντιστασιακ? ομ?δα οργανωμ?νη απ? ?ναν Ιρλανδ? ιερ?α, τον Χιο? Ο' Φλ?ερτυ τη? Αγ?α? ?δρα?. ?ντα? κ?ποτε πρ?σβη? του Βατικανο? στην Α?γυπτο, ο Ο' Φλ?ερτυ χρησιμοπο?ησε τι? πολιτικ?? του διασυνδ?σει? με σημαντικ? αποτελ?σματα ?σον αφορ? την εξε?ρεση καταφυγ?ου για του? εκπατρισμ?νου? Ιταλο??.

Στην Ελλ?δα ο Ιταλ?? πρ?ξενο? Γκου?λφο Ζαμπ?νι κατ?φερε να φυγαδε?σει αρκετο?? Εβρα?ου? απ? την Κοιν?τητα τη? Θεσσαλον?κη? εφοδι?ζοντ?? του? με πλαστ? πιστοποιητικ? ιθαγενε?α?.

?λλο παρ?δειγμα βο?θεια? προ? του? Εβρα?ου? κατ? τη δι?ρκεια του Ολοκαυτ?ματο? ?ταν ο Πορτογ?λο? διπλωμ?τη? Αριστ?ντε? ντε Σο?σα Μ?ντε? . Παραβι?ζοντα? πλ?ρω? την πορτογαλικ? κρατικ? ιεραρχ?α, ο Μ?ντε? εξ?δωσε β?ζα για περ?που 30.000 Εβρα?ου? και ?λλε? διωκ?μενε? μειον?τητε? τη? Ευρ?πη?. ?σωσε ?ναν μεγ?λο αριθμ? ανθρ?πων, με αντ?τιμο την πολιτικ? του σταδιοδρομ?α. Το 1941, ο δικτ?τορα? τη? Πορτογαλ?α? Σαλαζ?ρ ?χασε την εμπιστοσ?νη του στον Μ?ντε? και τον αν?γκασε να παραιτηθε?. Ο Μ?ντε? π?θανε φτωχ?? το 1954.

Υπ?ρξαν π?λει? και εκκλησ?ε? που βο?θησαν Εβρα?ου? και ?λλου? να κρυφτο?ν, ?πω? η γαλλικ? π?λη Λε Σαμπ?ν-συρ-Λινι?ν (Le Chambon-sur-Lignon), που ?γινε στ?γη πολλ?ν χιλι?δων Εβρα?ων. Πολλ?? παρ?μοιε? πρ?ξει? σωτηρ?α? απ? ?τομα ? οικογ?νειε? ?γιναν σε ?λη την Ευρ?πη, ?πω? συν?βη και στη γνωστ? περ?πτωση τη? ?ννα? Φρανκ , συχν? με μεγ?λο κ?νδυνο για του? ?διου?. Σε κ?ποιε? λ?γε? περιπτ?σει?, μεμονωμ?νοι διπλωμ?τε? και ?νθρωποι με επιρρο?, ?πω? ο ?σκαρ Σ?ντλερ και ο Ν?κολα? Γου?ντον , προστ?τεψαν μεγ?λου? αριθμο?? Εβρα?ων. Ο Σουηδ?? διπλωμ?τη? Ραο?λ Β?λλενμπεργκ , ο Ιταλ?? Τζι?ρτζιο Πελ?σκα , ο Κιν?ζο? διπλωμ?τη? Χο Φενγκ Σαν και ?λλοι ?σωσαν δεκ?δε? χιλι?δε? Εβρα?ου? με πλαστ?? διπλωματικ?? ταυτ?τητε?. Ο Τσιο?νε Σουγκιχ?ρα ?σωσε πολλ?? χιλι?δε? Εβρα?ου?, δ?νοντ?? του? ιαπωνικ? β?ζα, εν?ντια στι? προθ?σει? τη? σ?μμαχη? με του? Ναζ? κυβ?ρνησ?? του.

Υπ?ρχαν επ?ση? και ομ?δε?, ?πω? η πολωνικ? οργ?νωση Ζ?γκοτα , που π?ραν δραστικ? και ριψοκ?νδυνα μ?τρα για τη σωτηρ?α των Εβρα?ων και ?λλων ατ?μων που δι?κονταν απ? του? Ναζ?. Ο Β?τολντ Πιλ?κι , μ?λο? τη? Πολωνικ?? Εθνοφυλακ??, οργ?νωσε ?να κ?νημα αντ?σταση? μ?σα στο στρατ?πεδο του ?ουσβιτ? απ? το 1940, και ο Γιαν Κ?ρσκι προσπ?θησε να κ?νει γνωστ? τα του Ολοκαυτ?ματο?.

Απ? το 1963, μια επιτροπ? υπ? το Αν?τατο Δικαστ?ριο του Ισρα?λ ε?ναι επιφορτισμ?νη με το καθ?κον τη? απονομ?? σε τ?τοιου? ανθρ?που? του τ?τλου τιμ?? του ≪Δ?καιου Αν?μεσα στα ?θνη≫.

Ιστορικ?? ερμηνε?ε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?πω? με ?λα τα μεγ?λα ιστορικ? γεγον?τα, οι συζητ?σει? αν?μεσα στου? ιστορικο?? σχετικ? με το τι ακριβ?? ?γινε και γιατ? ?γινε συνεχ?ζονται.

Ποιοι ενεπλ?κησαν ?μεσα στι? δολοφον?ε?; [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Εκτ?? απ? την ενεργ? συμμετοχ? των Ναζιστικ?ν δυν?μεων, οι περισσ?τερε? ευρωπα?κ?? χ?ρε? που ?ταν σ?μμαχοι ? κτ?σει? του ?ξονα συνεργ?στηκαν με του? Ναζ? στο Ολοκα?τωμα. Η συνεργασ?α ε?χε τη μορφ? ε?τε τη? σ?λληψη? και απ?λαση? των Εβρα?ων προ? τα γερμανικ? στρατ?πεδα εξ?ντωση?, ε?τε τη? απευθε?α? συμμετοχ?? σε δολοφον?ε? Εβρα?ων.

Το καθεστ?? του ?ον Αντον?σκου στη Ρουμαν?α ?ταν ?μεσα υπε?θυνο για τον θ?νατο 280.000 ?ω? 380.000 Εβρα?ων. Μια επ?σημη ?κθεση τη? Ρουμανικ?? κυβ?ρνηση? κατ?ληγε πω? ≪Απ? ?λου? του? συμμ?χου? τη? Ναζιστικ?? Γερμαν?α?, η Ρουμαν?α φ?ρει την ευθ?νη για του? θαν?του? περισσ?τερων Εβρα?ων απ? οποιαδ?ποτε ?λλη χ?ρα εκτ?? τη? Γερμαν?α?. Οι δολοφον?ε? που διαπρ?χθηκαν στο προγκρ?μ του Ιασ?ου , τη σφαγ? τη? Οδησσο? , και σε Μπογκντ?νοβκα, Ντομ?νκοβα και Π?τσιορα, για παρ?δειγμα, ?ταν απ? τα πιο αποτρ?παια εγκλ?ματα που διαπρ?χθηκαν κατ? των Εβρα?ων οπουδ?ποτε κατ? τη δι?ρκεια του Ολοκαυτ?ματο?≫. ^[43] Σε συνεργασ?α με τα γερμανικ? Τ?γματα Θαν?του και Ουκρανο?? πολιτοφ?λακε?, οι Ρουμ?νοι σκ?τωσαν εκατοντ?δε? χιλι?δε? Εβρα?ου? στη Βεσσαραβ?α , τη Βουκοβ?να και την Τρανσν?στρια. Μερικ?? απ? τι? μεγαλ?τερε? σφαγ?? περιλαμβ?νουν 54.000 Εβρα?ου? που δολοφον?θηκαν στην Μπογκντ?νοβκα , ?να στρατ?πεδο συγκ?ντρωση? στη Ρουμαν?α, μεταξ? 21 και 31 Δεκ?μβρη του 1941. Σχεδ?ν 100.000 Εβρα?οι δολοφον?θηκαν στην κατεχ?μενη Οδησσ? και π?νω απ? 10.000 δολοφον?θηκαν στο πογκρ?μ του Ιασ?ου . Οι Ρουμ?νοι δολοφ?νησαν Εβρα?ου? και στα στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? Ντομ?νεβκα και Αχμ?τσκα.

Στην Ιταλ?α , ?να? ν?μο? του 1938 περι?ριζε τα δικαι?ματα των Εβρα?ων, αλλ? μετ? την πτ?ση του Μουσολ?νι και τη δημιουργ?α τη? Ιταλικ?? Κοινωνικ?? Δημοκρατ?α? οι Εβρα?οι ?ρχισαν να απελα?νονται σε γερμανικ? στρατ?πεδα. Οι απελαθ?ντε? ?ταν 8.369 και μ?νο περ?που χ?λιοι επ?ζησαν. Αρκετ? μικρ? στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? λειτουργο?σαν στην Ιταλ?α και το στρατ?πεδο Ριζι?ρα ντι Σαν Σ?μπα δι?θετε κρεματ?ριο. Στο Σαν Σ?μπα δολοφον?θηκαν μεταξ? 3.000 και 5.000 ?νθρωποι, απ? του? οπο?ου? λ?γοι μ?νο ?ταν Εβρα?οι.

Η Βουλγαρ?α , παρ? το ?τι προστ?τευσε τον δικ? τη? εβρα?κ? πληθυσμ?, απ?λασε 11.000 Εβρα?ου? απ? τι? κατεχ?μενε? περιοχ?? τη? Ελλ?δα? και τη? Γιουγκοσλαβ?α?. Η γαλλικ? Κυβ?ρνηση του Βισ? και η κατοχικ? γαλλικ? αστυνομ?α συμμετε?χαν στι? συλλ?ψει? 75.000 Εβρα?ων. Η κατοχικ? διο?κηση στην Ολλανδ?α και η αστυνομ?α τη? συμμετε?χαν στι? συλλ?ψει? 100.000 Εβρα?ων. Μια ολλανδικ? ομ?δα, η Φ?λαγγα Χ?νε?κε , κυν?γησε και παρ?δωσε 9.000 Εβρα?ου? για απ?λαση. ^[44] Η Νoρβηγικ? αστυνομ?α συν?λαβε 750 Εβρα?ου?. Το καθεστ?? του Γι?ζεφ Τ?σο στη Σλοβακ?α απ?λασε περ?που 70.000 Εβρα?ου?, απ? του? οπο?ου? δολοφον?θηκαν οι 65.000. ^[45]

Το Ουγγρικ? καθεστ?? του Χ?ρτυ απ?λασε 20.000 Εβρα?ου? απ? την προσαρτημ?νη Υπερκαρπαθικ? Ουκραν?α το 1941 στο Κ?μιανετ?-Ποντ?λσκι στο κατεχ?μενο απ? του? γερμανο?? μ?ρο? τη? χ?ρα?, οι οπο?οι δολοφον?θηκαν απ? γερμανικ? Τ?γματα Θαν?του. Ο στρατ?? και η αστυνομ?α τη? Ουγγαρ?α? δολοφ?νησαν πολλ?? χιλι?δε? Εβρα?ου? και Σ?ρβου? στο Ν?βι Σαντ τον Ιανου?ριο του 1942. Παρ?λα αυτ?, ο Χ?ρτυ δεν εν?δωσε στι? γερμανικ?? πι?σει? για τη μαζικ? απ?λαση των Εβρα?ων τη? Ουγγαρ?α?, και οι περισσ?τεροι επ?ζησαν μ?χρι το 1944, ?ταν η κυβ?ρνηση Χ?ρτυ ανατρ?πηκε. Παρ? το γεγον?? ?τι το τ?λο? του πολ?μου και η ?ττα τη? Γερμαν?α? ?ταν πλ?ον ορατ?, η Ουγγρικ? αστυνομ?α συμμετε?χε πλ?ρω?, μαζ? με τα SS , στη σ?λληψη 440.000 Εβρα?ων, προκειμ?νου αυτο? να σταλο?ν στα Ναζιστικ? στρατ?πεδα εξ?ντωση? . Επιπλ?ον, 20.000 Εβρα?οι τη? Βουδαπ?στη? εκτελ?στηκαν στι? ?χθε? του Δο?ναβη απ? Ουγγρικ?? δυν?μει?. 70.000 Εβρα?οι εξαναγκ?στηκαν σε πορε?α θαν?του προ? την Αυστρ?α . Χιλι?δε? απ? αυτο?? εκτελ?στηκαν και χιλι?δε? ακ?μη π?θαναν απ? το κρ?ο και την πε?να. ^[46]

Το καθεστ?? των Ουστ?σι στην Κροατ?α δολοφ?νησε εκατοντ?δε? χιλι?δε? Σ?ρβου? (οι εκτιμ?σει? ποικ?λλουν, αλλ? ο ελ?χιστο? αριθμ?? κατ? γενικ? ομολογ?α ε?ναι 330.000-390.000), π?νω απ? 20.000 Εβρα?ου? και 26.000 Τσιγγ?νου?, κυρ?ω? στο Στρατ?πεδο συγκ?ντρωση? Γιασ?νοβατ? που λειτουργι?σαν οι Ουστ?σι κοντ? στο Ζ?γκρεμπ . Οι Ουστ?σι απ?λασαν επιπλ?ον 7.000 Εβρα?ου? προ? τα γερμανικ? στρατ?πεδα εξ?ντωση?. ^[47]

Οι Ουκρανο? εθνικιστ?? δολοφ?νησαν 4.000 Εβρα?ου? στο Λβιβ τον Ιο?λιο του 1941, κι ?λλου? 2.000 στα τ?λη Ιουλ?ου του 1941, κατ? τη δι?ρκεια του Πογκρ?μ του Πλι?τουρα. Γερμανικ? Τ?γματα Θαν?του, μαζ? με Ουκρανο?? δωσ?λογου?, δολοφ?νησαν 33.000 Εβρα?ου? του Κι?βου στο Μπ?μπι Γιαρ τον Σεπτ?μβριο του 1941. Οι Ουκρανο? πολιτοφ?λακε? συμμετε?χαν και σε ?λλου? φ?νου? Εβρα?ων, μεταξ? ?λλων σε ρουμ?νικα στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? στη Μπογκντ?νοβκα και τη Λετον?α .

Λιθουανικ?? και Λετονικ?? κατοχικ?? δυν?μει? συμμετε?χαν, μαζ? με τα Γερμανικ? Τ?γματα Θαν?του, στην εξ?ντωση των εβρα?κ?ν πληθυσμ?ν στι? χ?ρε? του?, εν? βο?θησαν του? Ναζ? και σε ?λλα μ?ρη, για παρ?δειγμα στην εκκ?νωση του Γκ?το τη? Βαρσοβ?α? . Το Arajs Commando , μια εθελοντικ? πολιτοφυλακ? στη Λετον?α, για παρ?δειγμα, δολοφ?νησε 26.000 Λετονο?? Εβρα?ου? και υποβο?θησε τη δολοφον?α ακ?μη 60.000. ^[48]

Γ?ρω στο 75% των Εβα?ων τη? Εσθον?α?, γνωρ?ζοντα? τη μο?ρα που του? περ?μενε, κατ?φεραν να αποδρ?σουν προ? τη Σοβιετικ? ?νωση. Σχεδ?ν ?λοι ?σοι ?μειναν π?σω (περ?που 950 με 1.000 ?τομα) δολοφον?θηκαν απ? το Τ?γμα Θαν?του Α και ντ?πιου? δωσ?λογου? μ?σα στο 1941 (πηγ?: ?ρευνα τη? Επιτροπ?? Μαξ Γι?κομπσον για Εγκλ?ματα κατ? τη? Ανθρωπ?τητα?).

Ποιοι εξουσιοδ?τησαν τη δι?πραξη των δολοφονι?ν; [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Χ?τλερ ?δωσε την ?γκριση για τη μαζικ? δολοφον?α εκε?νων που οι Ναζ? ε?χαν χαρακτηρ?σει ≪ανεπιθ?μητου?≫ στο Πρ?γραμμα Ευθανασ?α? T-4 . Ο Χ?τλερ ενθ?ρρυνε τι? δολοφον?ε? Εβρα?ων τη? Ανατολικ?? Ευρ?πη? απ? τα Τ?γματα Θαν?του σε ?να λ?γο του, τον Ιανου?ριο του 1942 ^[49] αν και σχεδ?ν σ?γουρα ε?χε δ?σει ?γκριση για αυτ?? τι? μαζικ?? εκτελ?σει? νωρ?τερα. ?να πλ?θο? τεκμηριωμ?νων στοιχε?ων ^[50] μα? δε?χνουν ?τι, κ?ποια στιγμ? μ?σα στο φθιν?πωρο του 1941, ο Χ?μλερ και ο Χ?τλερ συμφ?νησαν επ? τη? αρχ?? για την ολοκληρωτικ? μαζικ? εξ?ντωση των Εβρα?ων τη? Ευρ?πη? στου? θαλ?μου? αερ?ων, εν? ο Χ?τλερ δι?ταξε, με σαφ? τρ?πο, την ≪εξολ?θρευση των Εβρα?ων≫ σε ?να λ?γο του στι? 12 Δεκ?μβρη του 1941 (βλ. Τελικ? Λ?ση ). Προκειμ?νου να βελτιωθε? η συνεργασ?α αν?μεσα στι? δι?φορε? κρατικ?? υπηρεσ?ε? κατ? την εφαρμογ? τη? ≪Τελικ?? Λ?ση?≫ του ≪Εβρα?κο? Ζητ?ματο?≫, οργαν?θηκε η Δι?σκεψη τη? Β?νζεε στι? 20 Ιανουαρ?ου 1942, ?που συμμετε?χαν δεκαπ?ντε Ναζ? αξιωματο?χοι, υπ? την ηγεσ?α του Ρ?ινχαρντ Χ?ιντριχ και του ?ντολφ ?ιχμαν . Τα αρχε?α απ? αυτ? το συν?δριο αποτελο?ν την καλ?τερη απ?δειξη για τον κεντρικ? σχεδιασμ? του Ολοκαυτ?ματο?. Μον?χα π?ντε βδομ?δε? μετ?, στι? 22 Φεβρουαρ?ου , καταγρ?φεται μια δ?λωση του Χ?τλερ στου? στενο?? συνεργ?τε? του πω? ≪θα ανακτ?σουμε την υγε?α μα? μ?νο μ?σω τη? εξ?ντωση? των Εβρα?ων≫.

Αυτο? που υποστηρ?ζουν ?τι δεν υπ?ρχουν ντοκουμ?ντα που να συνδ?ουν τον Χ?τλερ με το Ολοκα?τωμα αγνοο?ν το αρχε?ο των λ?γων του, που κρατο?σαν δι?φοροι Ναζ? αξιωματο?χοι, ?πω? ο Γι?ζεφ Γκ?μπελ? , και βασ?ζονται στον τεχνητ? περιορισμ? τη? ?ννοια? του Ολοκαυτ?ματο? ?τσι, ?στε να μην περιλαμβ?νονται γεγον?τα, για τα οπο?α υπ?ρχει τεκμηρ?ωση, ?πω? το Πρ?γραμμα Ευθανασ?α? T-4 και η Ν?χτα των Κρυστ?λλων .

Ποιοι γν?ριζαν για τι? δολοφον?ε?; [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αρνητ?? του Ολοκαυτ?ματο? ισχυρ?ζονται ?τι το πλ?ρε? μ?γεθο? ?σων γ?νονταν στι? κατεχ?μενε? απ? του? Γερμανο?? περιοχ?? δεν ?γινε γνωστ? παρ? μ?νο μετ? τον π?λεμο. ?μω?, π?μπολλε? φ?με? και μαρτυρ?ε? απ? αυτ?πτε? μ?ρτυρε? - κρατουμ?νου? που απ?δρασαν και ?λλου? - ?διναν τι? πρ?τε? ενδε?ξει? ?τι οι Εβρα?οι δολοφονο?νταν κατ? χιλι?δε?. Απ? τα πρ?τα κι?λα? χρ?νια του πολ?μου, η εξ?ριστη Πολωνικ? κυβ?ρνηση ?δωσε στη δημοσι?τητα ?γγραφα και οργ?νωσε συναντ?σει? για να γ?νει γνωστ? η τ?χη των Εβρα?ων. Στι? αρχ?? του 1941, οι Βρετανο?, μ?σω τη? υποκλοπ?? εν?? Χιλιανο? μνημον?ου ^{[ εκκρεμε? παραπομπ? ]} , ε?χαν ?δη τι? πρ?τε? πληροφορ?ε? ?τι οι Εβρα?οι ε?χαν γ?νει στ?χο?, και μ?χρι το τ?λο? του χρ?νου ε?χαν υποκλ?ψει πληροφορ?ε? σχετικ? με μια σειρ? μαζικ?ν σφαγ?ν Εβρα?ων απ? τη Γερμανικ? αστυνομ?α. Το καλοκα?ρι του 1942, μια Εβρα?κ? οργ?νωση εργατ?ν (η Μπουντ) πληροφ?ρησε το Λονδ?νο ?τι 700.000 Εβρα?οι ?ταν ?δη νεκρο?, και το BBC θε?ρησε την πληροφορ?α αξι?πιστη, σε αντ?θεση με το Υπουργε?ο Εξωτερικ?ν των ΗΠΑ. ^[51] Μ?χρι το τ?λο? του 1942, ωστ?σο, οι αποδε?ξει? ?τι το Ολοκα?τωμα λ?μβανε χ?ρα ε?χαν γ?νει ξεκ?θαρε? και στι? 17 Δεκεμβρ?ου του 1942 οι Σ?μμαχοι εξ?δωσαν ανακο?νωση, στην οπο?α αναφερ?ταν ?τι οι Εβρα?οι μεταφ?ρονταν στην Πολων?α, ?που δολοφονο?νταν. Το Υπουργε?ο Εξωτερικ?ν των ΗΠΑ ?ταν, επ?ση?, εν?μερο για τη θ?ση και τον σκοπ? ?παρξη? των θαλ?μων αερ?ων των στρατοπ?δων εξ?ντωση?, αλλ? αρν?θηκε να ανταποκριθε? στι? εκκλ?σει? να του? αχρηστ?ψει με βομβαρδισμο??. Στι? 12 Μα?ου του 1942, ο εξ?ριστο? Πολων?? ηγ?τη? τη? Μπουντ, Ζμουλ Ζ?γκελμπομ (Szmul Zygielbojm) , αυτοκτ?νησε στο Λονδ?νο, διαμαρτυρ?μενο? ?τσι για την αδρ?νεια των κρατ?ν σχετικ? με το Ολοκα?τωμα, δηλ?νοντα? στο σημε?ωμα τη? αυτοκτον?α? του:

Δεν μπορ? να συνεχ?σω να ζω και να σιωπ? τη στιγμ? που αυτο? που απ?μειναν απ? του? Εβρα?ου? τη? Πολων?α?, του? οπο?ου? εκπροσωπ?, δολοφονο?νται. Οι σ?ντροφο? μου στο Γκ?το τη? Βαρσοβ?α? ?πεσαν με το ?πλο στο χ?ρι στην τελευτα?α ηρωικ? του? μ?χη. Δεν μου επετρ?πη να π?σω σαν κι αυτο??, μαζ? μ' αυτο??, αλλ? αν?κω σ' αυτο??, στον ομαδικ? του? τ?φο. Με τον θ?νατ? μου, θ?λω να εκφρ?σω την πιο βαθι? μου διαμαρτυρ?α για την αδρ?νεια του κ?σμου που παρακολουθε? και επιτρ?πει την καταστροφ? του Εβρα?κο? λαο?.

Συνεχ?ζονται επ?ση? οι συζητ?σει? για το κατ? π?σον ο μ?σο? Γερμαν?? γν?ριζε για το Ολοκα?τωμα. Πρ?σφατε? ιστορικ?? μελ?τε? υποστηρ?ζουν ?τι οι Γερμανο? στην πλειοψηφ?α του? γν?ριζαν ?τι οι Εβρα?οι δολοφονο?νταν και δι?κονταν αδιακρ?τω?, ακ?μη και αν δεν ?ξεραν λεπτομ?ρειε? για τον τρ?πο λειτουργ?α? των στρατοπ?δων εξ?ντωση?. Απ? τον πρ?το κι?λα? καιρ?, ε?ναι β?βαιο πω? Γερμανο? στρατι?τε? συζητο?σαν για το ζ?τημα με του? οικε?ου? του? - μια τ?τοια περ?πτωση διασ?ζεται στο ημερολ?γιο του Φρ?ντριχ Κ?λνερ , με ημερομην?α καταχ?ριση? 28 Οκτωβρ?ου 1941. Ο Ρ?μπερτ Τζ?λατλι (Robert Gellately) , ιστορικ?? στο Πανεπιστ?μιο τη? Οξφ?ρδη? , διεξ?γαγε μια ευρ?ω? αναγνωρισμ?νη ?ρευνα για τα Γερμανικ? μ?σα μαζικ?? ενημ?ρωση? πριν και κατ? τη δι?ρκεια του πολ?μου, καταλ?γοντα? στο συμπ?ρασμα πω? υπ?ρξε ≪ουσιαστικ? συνα?νεση και ενεργ? συμμετοχ? μεγ?λων αριθμ?ν του μ?σου γερμανικο? πληθυσμο?≫ σε πτυχ?? του Ολοκαυτ?ματο?, αποδεικν?οντα? ?τι το θ?αμα των παραταγμ?νων που π?γαιναν για εξαναγκασμ?νη εργασ?α ?ταν συνηθισμ?νο, κι ?τι τα βασικ? των στρατοπ?δων συγκ?ντρωση?, αν ?χι των στρατοπ?δων εξ?ντωση?, ?ταν ευρ?ω? γνωστ?. ^[52]

Γιατ? κ?ποιοι ?νθρωποι συμμετε?χαν, εξουσιοδ?τησαν, ? σιωπηρ? αποδ?χτηκαν τι? δολοφον?ε?; [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Υπακο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Στ?νλευ Μ?λγκραμ ( Stanley Milgram ) ?ταν ?να? απ' του? ψυχολ?γου? και κοινωνιολ?γου? τη? μεταπολεμικ?? περι?δου που προσπ?θησαν να εξηγ?σουν γιατ? οι ?νθρωποι υπ?κουσαν σε αν?θικε? διαταγ?? κατ? τη δι?ρκεια του Ολοκαυτ?ματο?. Η ?ρευνα του Μ?λγκραμ ?δειξε ?τι λογικο? ?νθρωποι, ?ταν διατ?χθηκαν απ? κ?ποιο πρ?σωπο σε ιεραρχικ? θ?ση, υπ?κουσαν σε διαταγ?? που θα προκαλο?σαν αυτ? που π?στευαν ?τι θα ?ταν ο θ?νατο? ?/και ο βασανισμ?? ?λλων ανθρ?πων. Αυτ? τα αποτελ?σματα επιβεβαι?θηκαν και απ? ?λλα πειρ?ματα, ?πω? το πε?ραμα φυλ?κιση? του Στ?νφορντ . Στο βιβλ?ο του Η μαζικ? ψυχολογ?α του φασισμο? (1933), ο Β?λχελμ Ρ?ιχ ( Wilhelm Reich ) προσπ?θησε επ?ση? να εξηγ?σει την υπακο? αυτ?, με ταξικο?? και ψυχαναλυτικο??-ψυχοσεξουαλικο?? ?ρου?. Αυτ? το ?ργο ?γινε γνωστ? ω? θεμ?λιο του φρο?δομαρξισμο? . Ο βραβευμ?νο? με Ν?μπελ Λογοτεχν?α? Ελ?α? Καν?τι ( Elias Canetti ) αν?λυσε το πρ?βλημα τη? μαζικ?? υπακο?? στο Μ?ζε? και Εξουσ?α ( Masse und Macht , 1960), αναπτ?σσοντα? μια πρωτ?τυπη θεωρ?α για τι? συν?πειε? που ?χουν τ?τοιε? διαταγ??, τ?σο στο πρ?σωπο που τι? υπακο?ει ?σο και σε αυτ? που τι? δ?νει, που μπορε? να γ?νει ≪ δεσποτικ?? παρανο?κ?? ≫. Δυο πιο πρ?σφατα πειρ?ματα, το Τρ?το Κ?μα και το πε?ραμα τη? Τζ?ιν ?λλιοτ προσπ?θησαν να δ?σουν απ?ντηση στο ερ?τημα ≪πω? οι ?νθρωποι μπορο?ν να λ?βουν μ?ρο? σε κ?τι αποτρ?παιο και ?στερα να ισχυριστο?ν ?τι δεν ε?χαν πραγματικ? αν?μειξη;≫.

Φoνξιοναλισμ?? εναντ?ον ιντενσιοναλισμο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?να βασικ? ζ?τημα στι? σ?γχρονε? μελ?τε? του Ολοκαυτ?ματο? ε?ναι το κατ? π?σον ?,τι ?γινε ?ταν αποτ?λεσμα φoνξιοναλισμο? (? ≪ λειτουργισμ?? ≫, απ? τη γαλλικ? λ?ξη fonctionnalisme , fonction , που σημα?νει ≪λειτουργ?α≫) ? ιντενσιοναλισμο? ( intentionalisme , intention , που σημα?νει ≪πρ?θεση≫). Οι ?ροι αυτο? εισ?χθηκαν για πρ?τη φορ? το 1981 σε ?να ?ρθρο του Μαρξιστ? ιστορικο? Τ?μοθι Μ?ισον ( Timothy Mason ) προκειμ?νου να περιγραφο?ν δυο διαφορετικ?? απ?ψει? για την προ?λευση του Ολοκαυτ?ματο?. Οι οπαδο? του ιντενσιοναλισμο? πιστε?ουν ?τι το Ολοκα?τωμα ?ταν το αποτ?λεσμα εν?? μακροπρ?θεσμου σχεδ?ου που προ?λθε απ? τον Χ?τλερ, και ?τι ο Χ?τλερ ?ταν η κινητ?ρια δ?ναμη π?σω απ? το Ολοκα?τωμα. Οι φονξιοναλιστ?? υποστηρ?ζουν ?τι ο Χ?τλερ ?ταν αντισημ?τη? , αλλ? δεν ε?χε καταστρ?σει σχ?διο γενοκτον?α?. Θεωρο?ν ?τι το Ολοκα?τωμα προκλ?θηκε απ? υφιστ?μενα στελ?χη τη? γερμανικ?? γραφειοκρατ?α?, με λ?γη ?ω? καθ?λου αν?μειξη απ? πλευρ?? Χ?τλερ. Οι φονξιοναλιστ?? τον?ζουν το ?τι η αντισημιτικ? πολιτικ? των Ναζ? εξελισσ?ταν συνεχ?? σε ολο?να και πιο ακρα?ε? κατευθ?νσει? και το τελικ? προ??ν ?ταν το Ολοκα?τωμα.

Κ?ποιοι ιντενσιοναλιστ??, ?πω? η Λο?συ Νταβ?ντοβιτ? , πιστε?ουν ?τι το Ολοκα?τωμα σχεδι?στηκε απ? τον Χ?τλερ απ? την αρχ? τη? πολιτικ?? του καρι?ρα?, τουλ?χιστον απ? το 1919, αν ?χι νωρ?τερα. Αργ?τερα η Νταβ?ντοβιτ? κατ?ληξε στην ημερομην?α που ο Χ?τλερ αποφ?σισε τη γενοκτον?α ω? την 11η Νοεμβρ?ου του 1918. ?λλοι ιντενσιοναλιστ??, ?πω? ο Αντρ?α? Χ?λγκρουμπερ ( Andreas Hillgruber ), ο Καρλ Ντ?τριχ Μπρ?χερ ( Karl Dietrich Bracher ) και ο Κλ?ου? Χ?λντεμπραντ ( Klaus Hildebrand ) υποστ?ριξαν ?τι ο Χ?τλερ ε?χε αποφασ?σει το Ολοκα?τωμα κ?ποια στιγμ? στι? αρχ?? τη? δεκαετ?α? του 1920. Πιο σ?γχρονοι ιντενσιοναλιστ?? ιστορικο? ?πω? ο ?μπερχαρντ Γι?κελ ( Eberhard Jackel ) συνεχ?ζουν να δ?νουν ?μφαση στο πρ?ιμο τη? απ?φαση? να δολοφονηθο?ν οι Εβρα?οι, αν και δεν θ?λουν να υποστηρ?ξουν την ?ποψη ?τι ο Χ?τλερ σχεδ?ασε το Ολοκα?τωμα απ' την αρχ?. Κ?ποια ?λλη ομ?δα ιντενσιοναλιστ?ν, ?πω? ο Αμερικαν?? ?ρνο Μ?γιερ ( Arno J. Mayer ) ισχυρ?στηκαν ?τι ο Χ?τλερ απλ?? δι?ταξε το Ολοκα?τωμα τον Δεκ?μβριο του 1941.

Φονξιοναλιστ?? ?πω? οι Hans Mommsen , Martin Broszat , Gotz Aly , Ραο?λ Χ?λμπεργκ ( Raul Hilberg ) και Κρ?στοφερ Μπρ?ουνινγκ ( Christopher Browning ) πιστε?ουν ?τι το Ολοκα?τωμα ξεκ?νησε το 1941-1942 ω? αποτ?λεσμα τη? αποτυχ?α? τη? πολιτικ?? απελ?σεων των Ναζ? και των επικε?μενων στρατιωτικ?ν αποτυχι?ν στη Ρωσ?α. Ισχυρ?ζονται ?τι αυτ? που κ?ποιοι βλ?πουν ω? φαντασι?σει? εξ?ντωση? στο Ο Αγ?ν Μου του Χ?τλερ και σε ?λλα Ναζιστικ? κε?μενα ?ταν απλ? προπαγ?νδα και δεν αποτελο?σαν συγκεκριμ?νο σχ?διο. Στο Ο Αγ?ν Μου ο Χ?τλερ δηλ?νει επανειλημμ?να το ασ?γαστο μ?σο? του για του? Εβρα?ου?, ?μω? πουθεν? δεν δηλ?νει την πρ?θεσ? του να εξολοθρε?σει τον Εβρα?κ? λα?.

Επιπλ?ον, οι φονξιοναλιστ?? καταδεικν?ουν το γεγον?? ?τι, στη δεκαετ?α του 1930, η πολιτικ? των Ναζ? ?ταν να κ?νει τη ζω? των Γερμαν?ν Εβρα?ων τ?σο δυσ?ρεστη ?στε να αναγκαστο?ν να φ?γουν απ? τη Γερμαν?α. Ο ?ντολφ ?ιχμαν ?ταν υπε?θυνο? για τη διευκ?λυνση τη? μεταν?στευση? των Εβρα?ων με κ?θε δυνατ? μ?σο απ? το 1937 μ?χρι τι? 3 Οκτωβρ?ου του 1941, ?ταν η ?ξοδο? των Γερμαν?ν Εβρα?ων απαγορε?τηκε, κατ? διαταγ? του Ρ?ινχαρντ Χ?ιντριχ . Οι φονξιοναλιστ?? επ?ση? τον?ζουν την υποστ?ριξη των SS, για κ?ποιο δι?στημα του τ?λου? τη? δεκαετ?α? του 1930, προ? τι? Σιωνιστικ?? ομ?δε? ω? την προτιμ?μενη λ?ση στο ≪Εβρα?κ? Ζ?τημα≫ ω? ?λλη μια ?νδειξη ?τι δεν υπ?ρχε κεντρικ? σχ?διο για γενοκτον?α. Τα SS σταμ?τησαν την υποστ?ριξ? του? αυτ? προ? τι? Γερμανικ?? Σιωνιστικ?? ομ?δε? τον Μ?ιο του 1939, ?ταν ο Γιοαχ?μ φον Ρ?μπεντροπ πληροφ?ρησε σχετικ? τον Χ?τλερ, κι ο Χ?τλερ δι?ταξε τον Χ?μλερ να σταματ?σει, καθ?? δεν θεωρο?σε τη δημιουργ?α του Ισρα?λ στ?χο με τον οπο?ο ?ξιζε να ασχολε?ται η Γερμανικ? εξωτερικ? πολιτικ?.

Πιο συγκεκριμ?να, οι φονξιοναλιστ?? σημει?νουν ?τι σε Γερμανικ? ?γγραφα του 1939-1941, ο ?ρο? ≪Τελικ? Λ?ση του Εβρα?κο? Ζητ?ματο?≫ εννοο?νταν καθαρ? σαν ≪γεωγραφικ? λ?ση≫, δηλαδ? ?τι το σ?νολο των Εβρα?ων θα εκτοπιζ?ταν κ?που μακρι? απ? τη Γερμαν?α και δεν θα του? επιτρεπ?ταν να γυρ?σουν. Στην αρχ?, τα SS σχεδ?αζαν να δημιουργ?σουν ?ναν γιγ?ντιο ≪Καταυλισμ? Εβρα?ων≫ στην περιοχ? του Λο?μπλιν τη? Πολων?α? , αλλ? το λεγ?μενο Σχ?διο Λο?μπλιν δεν προχ?ρησε λ?γω τη? αντ?θεση? του Χαν? Φρανκ , επικεφαλ?? τη? Γενικ?? Κυβ?ρνηση? τη? Πολων?α?, που αρν?θηκε να δ?σει ?δεια στα SS να στε?λουν επιπλ?ον Εβρα?ου? στην περιοχ? του Λουμπλ?ν μετ? τον Νο?μβριο του 1939. Οι λ?γοι για το β?το του Φρανκ στο Σχ?διο Λο?μπλιν δεν ?ταν ανθρωπιστικο?, αλλ? μ?λλον το γεγον?? ?τι δεν ?θελε η επικρ?τεια τη? Γενικ?? Κυβ?ρνηση? να γ?νει ≪χωματερ?≫ Εβρα?ων απ? τα Ε?-Ε?. Το 1940, τα SS και το Γερμανικ? Υπουργε?ο Εξωτερικ?ν ε?χαν το λεγ?μενο ≪ Σχ?διο Μαδαγασκ?ρη ≫, που προ?βλεπε την απ?λαση ολ?κληρου του εβρα?κο? πληθυσμο? τη? Ευρ?πη? σε ?ναν ≪καταυλισμ?≫ στη Μαδαγασκ?ρη . Το σχ?διο αυτ? ακυρ?θηκε επειδ? η Γερμαν?α δεν μπ?ρεσε να νικ?σει τη Μεγ?λη Βρεταν?α, και μ?χρι να σπ?σει ο ναυτικ?? αποκλεισμ?? των ?γγλων το ≪Σχ?διο Μαδαγασκ?ρη≫ δεν μπορο?σε να μπει σε εφαρμογ?. Τ?λο?, φονξιοναλιστ?? ιστορικο? δ?νουν μεγ?λη αξ?α σε ?να μνημ?νιο γραμμ?νο απ? τον Χ?μλερ τον Μ?ιο του 1940, ?που σαφ?? απορρ?πτει την εξ?ντωση του συν?λου του Εβρα?κο? λαο? ω? πρ?ξη που δεν ταιρι?ζει σε Γερμανο??, και ?που αναφ?ρεται ακ?μη ?τι θα προτε?νει στον Χ?τλερ το ≪Σχ?διο Μαδαγασκ?ρη≫ σαν την προτιμ?μενη ≪γεωγραφικ? λ?ση≫ στο Εβρα?κ? Ζ?τημα. Μ?νο μετ? τον Ιο?λιο του 1941 ο ?ρο? ≪Τελικ? Λ?ση του Εβρα?κο? Ζητ?ματο?≫ απ?κτησε το ν?ημα τη? εξ?ντωση?.

Πρ?σφατα ?χει προκ?ψει μια σ?νθεση των δυο απ?ψεων απ? ιστορικο?? ?πω? ο Καναδ?? Μ?ικλ Μ?ρου? ( Michael Marrus ), ο Ισραηλιν?? Γιεχο?ντα Μπ?ουερ ( Yehuda Bauer ) και ο Βρεταν?? ?αν Κ?ρσοου ( Ian Kershaw ), που συμφωνο?ν στο γεγον?? ?τι ο Χ?τλερ ?ταν η κινητ?ρια δ?ναμη π?σω απ? το Ολοκα?τωμα, αλλ? χωρ?? να ?χει μακροπρ?θεσμο σχ?διο και με πολλ?? απ? τι? πρωτοβουλ?ε? που οδ?γησαν στο Ολοκα?τωμα να προ?ρχονται απ? υφιστ?μενου?, που προσπαθο?σαν ?τσι να ικανοποι?σουν αυτ? που θεωρο?σαν ω? επιθυμ?α του Χ?τλερ.

Μια ?λλη αντιπαρ?θεση ξεκ?νησε απ' τον πολιτικ? επιστ?μονα Ντ?νιελ Γκολντχ?γκεν ( Daniel Goldhagen ), που υποστηρ?ζει ?τι οι απλο? Γερμανο? ?ταν γν?στε? του? Ολοκαυτ?ματο? και συμμετε?χαν ενεργ?, γεγον?? που ισχυρ?ζεται ?τι οφε?λεται σ' ?ναν βαθ? Γερμανικ? αντισημιτισμ? με προθ?σει? εξ?ντωση?. Οι περισσ?τεροι ιστορικο? ?χουν διαφων?σει με τη θ?ση του Γκολντχ?γκεν, με το επιχε?ρημα ?τι αν και ο αντισημιτισμ?? αναμφ?βολα υπ?ρξε στη Γερμαν?α, η ?ποψη του Γκολντχ?γκεν για ?ναν μοναδικ? Γερμανικ? ≪εξοντωτικ?≫ αντισημιτισμ? ε?ναι αστ?ριχτη, κι ?τι οι μαζικ?? εξοντ?σει? ?ταν ?γνωστε? σε πολλο??, και ακ?μη πω? ?πρεπε να επιβληθο?ν απ? τον δικτατορικ? μηχανισμ? των Ναζ?.

Ρ?ζε? του Ολοκαυτ?ματο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι Γερμανο? ναζ? θε?ρησαν καθ?κον του? να ξεπερ?σουν τη φυσιολογικ? συμπ?νια ανθρ?που προ? ?νθρωπο και να εκτελ?σουν απ?νθρωπε? διαταγ??, προκειμ?νου να υπηρετ?σουν αυτ? που π?στευαν ?τι ε?ναι υψηλ?τερα ιδανικ?. ?χει γ?νει πολλ? ?ρευνα για να εξηγηθε? το π?? συνηθισμ?νοι ?νθρωποι μπ?ρεσαν να συμμετ?σχουν σε τ?τοια αποτρ?παια εγκλ?ματα, αλλ? δεν υπ?ρχει αμφιβολ?α πω?, ?πω? σε ορισμ?νε? θρησκευτικ?? διαμ?χε? στο παρελθ?ν, κ?ποιοι, δηλητηριασμ?νοι απ? φυλετικ?? και θρησκευτικ?? ιδεολογ?ε? μ?σου? δι?πραξαν τα εγκλ?ματα νι?θοντα? σαδιστικ? ικανοπο?ηση. Η ψυχολογ?α τη? μ?ζα? προσπ?θησε να εξηγ?σει τ?τοιε? αποτρ?παιε? πρ?ξει?, αν και το ?ργο Ο ?χλο?: Μια Μελ?τη του Λα?κο? Νου (1895) του Γκυστ?β Λε Μπον ( Gustave Le Bon ) ?ταν και μια απ? τι? κ?ριε? επιρρο?? του Ο Αγ?ν μου , συγκεκριμ?να ?σον αφορ? τι? τεχνικ?? προπαγ?νδα? που περιγρ?φει. Ο σαδισμ?? ?ταν ?σω? πιο χαρακτηριστικ?? στην περ?πτωση τη? γενοκτον?α? που δι?πραξαν οι Ουστ?σι , των οπο?ων ο σαδισμ?? και ο ενθουσιασμ?? που επ?δειξαν δολοφον?ντα? Σ?ρβου? σ?καρε Γερμανο??, Ιταλο?? και ακ?μη και του? αξιωματικο?? των SS , που ?φτασαν στο σημε?ο να του? αναγκ?σουν να συγκρατηθο?ν. Παρ?λα αυτ?, η λογοτεχν?α του Ολοκαυτ?ματο? , ?πω? το ?ργο του Πρ?μο Λ?βι ( Primo Levi ) ? του Ρομπ?ρ Αντ?λμ ( Robert Antelme ), περι?γραψε αναρ?θμητε? μεμονωμ?νε? σαδιστικ?? πρ?ξει?, που μεταξ? ?λλων ?γιναν απ? συγκρατο?μενου? που χρησιμοποιο?νταν ω? βοηθητικ? προσωπικ? ( Kapos ).

Μερικο? συγγραφε??, ?πω? η φιλ?σοφο? Χ?ννα ?ρεντ ( Hannah Arendt ) στι? Πηγ?? του Ολοκληρωτισμο? (1951), ο Σουηδ?? συγγραφ?α? Σβεν Λ?ντκβιστ ( Sven Lindqvist ) ? ο Γ?λλο? ιστορικ?? Ολιβι? Λεκο?ρ Γκρανμαιζ?ν ( Olivier LeCour Grandmaison ) ?χουν συνδ?σει το Ολοκα?τωμα με την αποικιοκρατ?α . Ισχυρ?ζονται ?τι τεχνικ?? που αναπτ?χθηκαν κατ? την περ?οδο του Ν?ου Ιμπεριαλισμο? (και πρ?τα απ' ?λα τα στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? κατ? τη δι?ρκεια του πολ?μου των Μπ?ερ? , ?πω? και οι ψευδοεπιστημονικ?? θεωρ?ε? που αναπτ?χθηκαν εκε?νη την περ?οδο (για παρ?δειγμα, το Δοκ?μιο για την ανισ?τητα των ανθρ?πινων φυλ?ν (1853) του Αρτ?ρ ντε Γκομπιν? ( Arthur de Gobineau )) ?παιξαν θεμελι?δη ρ?λο στην προετοιμασ?α των συνθηκ?ν που επ?τρεψαν να συμβε? το Ολοκα?τωμα. ?λλοι συγγραφε?? ?χουν αντιταχθε? με πε?σμα σε αυτ?? τι? απ?ψει?, δ?νοντα? ?μφαση στη μοναδικ?τητα του Ολοκαυτ?ματο?, σε σ?γκριση με οποιαδ?ποτε ?λλη γενοκτον?α στην ιστορ?α. Ο φιλ?σοφο? Μισ?λ Φουκ? ( Michel Foucault ) εντ?πισε τι? ρ?ζε? του Ολοκαυτ?ματο? και των ≪ρατσιστικ?ν πολιτικ?ν≫, μεταξ? ?λλων και σε αυτ? που αποκ?λεσε ≪ κρατικ? φασισμ? ≫, που ε?ναι μ?ρο? τη? βιοπολιτικ?? .

Τ?λο?, πολλο? δ?νουν ?μφαση και στι? αρχα?ε? ρ?ζε? του αντισημιτισμο? , που υπ?ρχει στον Δυτικ? κ?σμο απ? την απαρχ? του χριστιανισμο? . Οι ?διοι οι Ναζ? ?χουν επικαλεστε? ω? πρ?γονο του αντιεβρα?σμο? του?, το αντιεβρα?κ? ?ργο του Μαρτ?νου Λο?θηρου ≪Περ? των Εβρα?ων και των ψευδ?ν του?≫ (πρωτ?τυπο? τ?τλο?: ≪Wider die Juden und ihre Lugen≫), ?που ≪γρ?φει ?τι οι συναγωγ??, τα σχολε?α και τα σπ?τια του? θα πρ?πει να καταστραφο?ν, τα βιβλ?α του? να παρθο?ν, και αυτο? να στερηθο?ν των οικονομι?ν του? και να οδηγηθο?ν, ε?τε στην εξορ?α, ε?τε ω? εργ?τε? στου? αγρο??. Φυσικ? οι προτεστ?ντε? ?ρχοντε? ηγν?ησαν τι? απ?ψει? του, ο Χ?τλερ ?μω?, τι? εφ?ρμοσε κατ? γρ?μμα, γι' αυτ? ο πρωθυπουργ?? του Ισρα?λ Menachem Begin, τον Ιο?νιο του 1981, εθε?ρησε τον Λο?θηρο ω? συμμ?τοχο τη? ευθ?νη? για το χιτλερικ? ολοκα?τωμα≫. ^[53]

Σ?γχρονε? προσπ?θειε? οικουμενοπο?ηση? , συγκεκριμ?να αυτ? τη? Καθολικ?? Εκκλησ?α? που ζ?τησε ?φεση για του? Εβρα?ου?, γ?νονται για να αποφευχθε? η επαν?ληψη τ?τοιων πρ?ξεων.

Ρεβιζιονιστ?? και αρνητ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η ?ρνηση του Ολοκαυτ?ματο? , ω? μ?ρο? του λεγ?μενου ≪κοινωνικο? αναθεωρητισμο?≫ (ρεβιζιονισμ??), ε?ναι η π?στη ?τι το Ολοκα?τωμα ποτ? δεν συν?βη, ?, πιο συγκεκριμ?να, ?τι πολ? λιγ?τεροι απ? ?ξι εκατομμ?ρια Εβρα?οι δολοφον?θηκαν απ? του? Ναζ? (οι αριθμο? που αναφ?ρονται ε?ναι κ?τω απ? ?να εκατομμ?ριο, συν?θω? γ?ρω στου? 30.000), ?τι ποτ? δεν υπ?ρξε κεντρικ? σχεδιασμ?νη προσπ?θεια απ? του? Ναζ? να εξοντ?σουν του? Εβρα?ου? ?/και ?τι δεν ?γιναν μαζικ?? δολοφον?ε? στα στρατ?πεδα θαν?του. Αυτο? που υποστηρ?ζουν τι? απ?ψει? αυτ??, συν?θω? ισχυρ?ζονται επιπλ?ον ?τι οι Εβρα?οι ?/και οι Σιωνιστ?? ξ?ρουν ?τι το Ολοκα?τωμα ποτ? δεν συν?βη, παρ' ?λα αυτ? ?μω? ?χουν οργαν?σει μια τερ?στια συνωμοσ?α για τη διαι?νιση τη? ψευδα?σθηση? του Ολοκαυτ?ματο?, ?τσι ?στε να προωθο?ν τα πολιτικ? του? συμφ?ροντα. Καθ?? το Ολοκα?τωμα θεωρε?ται γενικ? απ? του? ιστορικο?? ω? ?να απ? τα καλ?τερα τεκμηριωμ?να γεγον?τα τη? σ?γχρονη? ιστορ?α?, αυτ?? οι απ?ψει? δεν θεωρο?νται ?γκυρε? απ? του? μελετητ??. Η Αμερικανικ? Ιστορικ? Ομοσπονδ?α , η μεγαλ?τερη ομοσπονδ?α ιστορικ?ν στι? ΗΠΑ, δηλ?νει ?τι η ?ρνηση του Ολοκαυτ?ματο? ε?ναι ≪στην καλ?τερη περ?πτωση, μια μορφ? ακαδημα?κ?? απ?τη?≫. ^[54] Ο ιστορικ?? Πιερ Βιντ?λ-Νακ? μ?σω του ?ργου του καταπολ?μησε του? ιστορικο?? που, διεκδικ?ντα? τον τ?τλο του ≪αναθεωρητ?≫ (≪αναθεωρητικ? σ?χτα ≫, συν?θιζε να του? αποκαλε?), επιχε?ρησαν να εμφαν?σουν την αμιγ?? πολιτικ? ?ρνηση του Ολοκαυτ?ματο? ω? καινοτ?μο αναν?ωση τη? σ?γχρονη? ιστοριογραφ?α?. ^[55]

Οι αρνητ?? του Ολοκαυτ?ματο? σχεδ?ν π?ντα προτιμο?ν να αποκαλο?νται ρεβιζιονιστ?? (αναθεωρητ??) του Ολοκαυτ?ματο?. Οι περισσ?τεροι μελετητ?? συμφωνο?ν ?τι ο δε?τερο? αυτ?? ?ρο? ε?ναι παραπλανητικ??. Ο ιστορικ?? ρεβιζιονισμ?? , με την πρωταρχικ? του σημασ?α, ε?ναι αποδεκτ? και καθιερωμ?νο μ?ρο? τη? μελ?τη? τη? ιστορ?α?· ε?ναι η επανεξ?ταση τη? αποδεκτ?? ιστορ?α?, με πρ?θεση να ανανεωθε? αυτ? με την προσθ?κη πρ?σφατα ανακαλυφθ?ντων, ακριβ?στερων ?/και λιγ?τερο υποκειμενικ?ν πληροφορι?ν, ? το ε?δωμα γνωστ?ν πληροφορι?ν απ? μια ν?α οπτικ? γων?α. Αντ?θετα, και κατ? καν?να, οι αρνητιστ?? εσκεμμ?να αγνοο?ν ? κ?νουν κακ? χρ?ση των ιστορικ?ν τεκμηρ?ων ?τσι ?στε να μπορ?σουν να αποδε?ξουν τα συμπερ?σματ? του?, ?πω? γρ?φει ο Γκ?ρντον Μακφ? ( Gordon McFee ):

Οι ρεβιζιονιστ?? ξεκινο?ν απ? το συμπ?ρασμα ?τι το Ολοκα?τωμα δεν συν?βη και δουλε?ουν αν?ποδα με τα γεγον?τα για να τα προσαρμ?σουν στο προαποφασισμ?νο του? συμπ?ρασμα. Για να το πο?με αλλι??, αντιστρ?φουν τη σωστ? μεθοδολογ?α [...], γυρν?ντα? ?τσι την ενδεδειγμ?νη ιστορικ? μ?θοδο τη? ?ρευνα? και αν?λυση? τα π?νω-κ?τω. ^[56]

Το περιοδικ? Public Opinion Quarterly συν?ψισε την κατ?σταση ω? εξ??: ≪Κανε?? διαπρεπ?? ιστορικ?? δεν αμφισβητε? την πραγματικ?τητα του Ολοκαυτ?ματο?, κι αυτο? που υποστηρ?ζουν την ?ρνηση του Ολοκαυτ?ματο? ε?ναι, στη μεγ?λη του? πλειοψηφ?α, αντισημ?τε? και Νεοναζ?≫. Η ?ρνηση του Ολοκαυτ?ματο? ?χει γ?νει δημοφιλ??, τα τελευτα?α χρ?νια, και αν?μεσα στου? φονταμενταλιστ?? του Ισλ?μ : στα τ?λη του 2005 ο Ιραν?? πρ?εδρο? Μαχμο?ντ Αχμαντινεζ?ντ αποκ?ρυξε το Ολοκα?τωμα των Εβρα?ων τη? Ευρ?πη? ω? ≪μ?θο≫. ^[57] Η δημ?σια υποστ?ριξη τη? ?ρνηση? του Ολοκαυτ?ματο? θεωρε?ται αδ?κημα σε δ?κα ευρωπα?κ?? χ?ρε? (αν?μεσ? του? οι Γαλλ?α , Πολων?α , Αυστρ?α , Ελβετ?α , Β?λγιο , Ρουμαν?α και Γερμαν?α ), εν? το Σχ?διο Ν?ζκορ προσπαθε? να την αντικρο?σει στο Διαδ?κτυο.

Στην Ελλ?δα , η ?ρνηση του Ολοκαυτ?ματο? αποτελε? γενικ?τερα παραβ?αση του αντιρατσιστικο? ν?μου εν? πρ?σφατα υπ?ρξε εκδ?καση σχετικ?? υπ?θεση? και καταδικαστικ? απ?φαση. ^[58]

Επακ?λουθα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Εκτοπισμ?νοι και το κρ?το? του Ισρα?λ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Ολοκα?τωμα και τα επακ?λουθ? του προκ?λεσε ?να κ?μα εκατομμυρ?ων προσφ?γων, συμπεριλαμβανομ?νων Εβρα?ων που ?χασαν τα περισσ?τερα ? ?λα τα μ?λη των οικογενει?ν του? και τι? ιδιοκτησ?ε? του?, και συχν? αντιμετ?πισαν αντισημιτισμ? επιστρ?φοντα? στι? πατρ?δε? του?. Το αρχικ? σχ?διο των Συμμ?χων ?ταν να επαναπατρ?σουν αυτ? τα ≪εκτοπισμ?να ?τομα≫ στι? χ?ρε? προ?λευσ?? του?, αλλ? πολλο? αρν?θηκαν να επιστρ?ψουν, ? δεν μπορο?σαν καθ?? τα σπ?τια ? τα χωρι? του? ε?χαν καταστραφε?. Ω? αποτ?λεσμα, περισσ?τεροι απ? 250.000 παρ?μειναν σε Στρατ?πεδα εκτοπισμ?νων για χρ?νια μετ? το τ?λο? του πολ?μου.

Αν και ο Σιωνισμ?? ?ταν σημαντικ? αλλ? ?χι κυρ?αρχο ιδεολογικ? ρε?μα πριν το Ολοκα?τωμα, οι Εβρα?οι τον ασπ?στηκαν σχεδ?ν καθολικ? μετ? απ? αυτ?. Πολλο? Σιωνιστ??, τον?ζοντα? το γεγον?? ?τι Εβρα?οι πρ?σφυγε? απ? τη Γερμαν?α και τι? κατεχ?μενε? απ? αυτ? περιοχ?? δεν μπ?ρεσαν να βρουν καταφ?γιο σε τρ?τε? χ?ρε?, ισχυρ?στηκαν ?τι αν υπ?ρχε ?να Εβρα?κ? κρ?το? το Ολοκα?τωμα μπορε? να μην συν?βαινε, τουλ?χιστον ?χι στην κλ?μακα στην οπο?α συν?βη. Με την ?νοδο του Σιωνισμο?, η Παλαιστ?νη, υπ? Βρετανικ? διο?κηση τ?τε, ?γινε ο προτιμ?μενο? προορισμ?? για του? Εβρα?ου? πρ?σφυγε?, αλλ? οι αυτ?χθονε? ?ραβε? αντιστ?θηκαν στη μεταν?στευση. Το Ηνωμ?νο Βασ?λειο αρν?θηκε να δεχθε? Εβρα?ου? στην Παλαιστ?νη, και πολλ?? χ?ρε? του Σοβιετικο? μπλοκ χαρακτ?ρισαν παρ?νομη τη μεταν?στευση γενικ?τερα. Εβρα?οι πρ?ην μ?λη τη? αντ?σταση? στην Ευρ?πη, μαζ? με τη Χαγκ?να στην Παλαιστ?νη, οργ?νωσαν μια μαζικ? προσπ?θεια λαθρα?α? εισ?δου Εβρα?ων στην Παλαιστ?νη, με την ονομασ?α Μπερ?χα , που ?φερε τελικ? 250.000 Εβρα?ου? (εκτοπισμ?νου? και ?τομα που κρ?βονταν κατ? τη δι?ρκεια του πολ?μου) εκε?. Ω? το 1952 τα στρατ?πεδα εκτοπισμ?νων ε?χαν κλε?σει, καθ?? οι Εβρα?οι που πριν ?ταν σε αυτ? ε?χαν μεταναστε?σει: 80.000 στι? ΗΠΑ, περ?που 136.000 στο Ισρα?λ και ?λλε? 20.000 σε ?λλε? χ?ρε?, μεταξ? των οπο?ων ο Καναδ?? και η Ν?τια Αφρικ?.

Νομικ?? διαδικασ?ε? κατ? των Ναζιστ?ν [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η δικονομικ? ?ννοια του εγκλ?ματο? κατ? τη? ανθρωπ?τητα? εμφαν?στηκε μετ? το Ολοκα?τωμα. ?γιναν ορισμ?νε? νομικ?? προσπ?θειε? ?τσι ?στε οι Ναζ? και οι συνεργ?τε? του? να ?ρθουν εν?πιον τη? δικαιοσ?νη?. Μερικο? απ? του? πιο υψηλ?βαθμου? Ναζ? δικ?στηκαν στι? Δ?κε? τη? Νυρεμβ?ργη? , που προεδρευ?ταν απ? δικαστ?? των Συμμ?χων και ?ταν το πρ?το διεθν?? δικαστ?ριο του ε?δου? του. Στο σ?νολο, 5.025 Ναζ? εγκληματ?ε? καταδικ?στηκαν απ? το 1945 ?ω? το 1949 στου? αμερικανικο??, βρετανικο?? και γαλλικο?? τομε?? τη? Γερμαν?α?. ?λλε? δ?κε? ?γιναν στι? χ?ρε? των κατηγορο?μενων· στη Γερμαν?α και την Αυστρ?α, πολλο? Ναζ? γλ?τωσαν με ελαφρι?? ποιν??, με τη δικαιολογ?α ?τι ≪εκτελο?σαν διαταγ??≫ να λειτουργε? ω? ελαφρυντικ?, και πολλο? επ?στρεψαν στην κοινων?α σε σ?ντομο χρονικ? δι?στημα. Μια συνεχ?? προσπ?θεια καταδ?ωξη? των Ναζ? και των συνεργατ?ν του? οδ?γησε, σε ?να δι?σημο παρ?δειγμα, στη σ?λληψη του οργανωτ? του Ολοκαυτ?ματο?, ?ντολφ ?ιχμαν στην Αργεντιν? (σε μια επιχε?ρηση κ?τω απ? την ηγεσ?α του Ρ?φι Ε?τ?ν ( Rafi Eitan )) και στη δ?κη και εκτ?λεσ? του στο Ισρα?λ . Ο Σ?μον Β?ζενταλ ( Simon Wiesenthal ) ?γινε ο πιο δι?σημο? κυνηγ?? Ναζ?. Το Κ?ντρο Σιμ?ν Β?ζενταλ , μια οργ?νωση που κατ?ρθωσε να παραπ?μψει σε δ?κη εκατοντ?δε? ναζιστ?? συνεργ?τε? στο Ολοκα?τωμα, ξεκ?νησε το 2005 τη διεθν? ≪Επιχε?ρηση Τελευτα?α Ευκαιρ?α≫ σε μια προσπ?θεια να εντοπιστο?ν και να συλληφθο?ν τουλ?χιστον 300 συγκεκριμ?νοι ?ποπτοι για εγκλ?ματα πολ?μου.

Μερικο? πρ?ην Ναζ?, παρ'?λα αυτ?, δι?φυγαν απ? κ?θε δ?ωξη. Ο Ρ?ινχαρντ Γκ?λεν ( Reinhard Gehlen ), πρ?ην αξιωματικ?? τη? αντικατασκοπε?α? τη? Β?ρμαχτ, οργ?νωσε το δ?κτυο Οντ?σσα , που βο?θησε πολλο?? Ναζ? να διαφ?γουν στη φασιστικ? Ισπαν?α του Φρ?νκο, τη Λατινικ? Αμερικ? ? τη Μ?ση Ανατολ?. Ο Γκ?λεν κατ?φερε να γυρ?σει στη Γερμαν?α και να εργαστε? για την CIA , και το 1956 δημιο?ργησε την Bundesnachrichtendienst (BND), τη Γερμανικ? υπηρεσ?α πληροφορι?ν, την οπο?α διη?θυνε μ?χρι το 1968. Ο Κλ?ου? Μπ?ρμπι , γνωστ?? σαν ≪χασ?πη? τη? Λυ?ν≫ για τον ρ?λο του ω? επικεφαλ?? τη? Γκεστ?πο, προστατευ?ταν απ? το 1945 ?ω? το 1955 απ? την αγγλικ? MI-5 και την CIA , πριν διαφ?γει στη Ν?τια Αμερικ? ?που, το 1980, υποβο?θησε το Πραξικ?πημα τη? κοκα?νη? του Λου?? Γκαρσ?α Μ?σα Τεχ?δα στη Βολιβ?α . Ο Μπ?ρμπι τελικ? συνελ?φθη το 1983 και το 1987 καταδικ?στηκε σε ισ?βια δεσμ? για εγκλ?ματα κατ? τη? ανθρωπ?τητα?. Τον Οκτ?βριο του 2005 αποκαλ?φθηκε ?τι ο ?ριμπερτ Χ?ιμ ( Aribert Heim ), γνωστ?? και ω? ≪Δ?κτωρ Θ?νατο?≫, ?ζησε επ? ε?κοσι χρ?νια στην Ισπαν?α , υπ? την προστασ?α τη? Οντ?σσα , εν? το 2007 εντοπ?στηκαν τα ?χνη του στη Χιλ? . ^[59] Ν?ε? ?ρευνε? (2009) δε?χνουν ?τι ο Χ?ιμ ε?χε αλλ?ξει ?νομα και ζο?σε στο Κ?ιρο . ^[60] Ο Πολ Σ?φερ ( Paul Schafer ), που ε?χε ιδρ?σει την ≪ Αποικ?α τη? Αξιοπρ?πεια? ≫ ( Colonia Dignidad ) στη Χιλ?, φυλακ?στηκε το 2005, καταδικασμ?νο? για παιδεραστ?α και για συν?ργεια σε εξαφαν?σει? αντιφρονο?ντων.

Επιπλ?ον, σε μερικο?? Ναζ? που δ?λωσαν μετανοημ?νοι δ?θηκε χ?ρη και του? επιτρ?πηκε να γ?νουν μ?λη του Χριστιανοδημοκρατικο? Κ?μματο? , αν?μεσα στου? οπο?ου? ?ταν ο Κουρτ Γκ?οργκ Κ?ζινγκερ ( Kurt Georg Kiesinger ), που ?γινε Καγκελ?ριο? τη? Γερμαν?α? στη δεκαετ?α του 1960 , ο Χαν? Φ?λμπινγκερ ( Hans Filbinger ) που ?γινε πρωθυπουργ?? του κρατιδ?ου τη? Β?δη?-Βυρτεμβ?ργη? και ο Κουρτ Βαλντχ?ιμ ( Kurt Waldheim ), που ?γινε πρ?εδρο? τη? Αυστρ?α? και Γενικ?? Γραμματ?α? του Οργανισμο? Ηνωμ?νων Εθν?ν (ΟΗΕ) .

Νομικ?? εν?ργειε? κατ? τη? γενοκτον?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Ολοκα?τωμα αν?γκασε επ?ση? τη διεθν? κοιν?τητα να π?ρει μ?τρα εν?ντια σε μελλοντικ?? γενοκτον?ε?, ?να απ? τα οπο?α ?ταν η Σ?μβαση για την Πρ?ληψη και Τιμωρ?α του Εγκλ?ματο? τη? Γενοκτον?α? του 1948. Αν και η διεθν?? νομοθεσ?α για τα ανθρ?πινα δικαι?ματα αναπτ?χθηκαν γρ?γορα μετ? το Ολοκα?τωμα, η διεθν?? ποινικ? νομοθεσ?α ακολο?θησε πιο αργο?? ρυθμο??· μετ? τι? δ?κε? τη? Νυρεμβ?ργη? και τι? δ?κε? εγκλημ?των πολ?μου στην Ιαπων?α π?ρασαν π?νω απ? σαρ?ντα χρ?νια μ?χρι τι? επ?μενε? αν?λογε? δι?ξει?, με το Διεθν?? Ποινικ? Δικαστ?ριο για την πρ?ην Γιουγκοσλαβ?α (ICTY). Το 2002, συστ?θηκε το Διεθν?? Ποινικ? Δικαστ?ριο που εδρε?ει στη Χ?γη .

Οι επιζ?ντε? σ?μερα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το ?το? 2005, απ? του? σχεδ?ν 400.000 επιζ?ντε? του Ολοκαυτ?ματο? που ζο?σαν στο Ισρα?λ, το 40% ζο?σε κ?τω απ? το ?ριο τη? φτ?χεια? , ^[61] ποσοστ? σημαντικ? αυξημ?νο σε σχ?ση με το 1999. Αυτ? οδ?γησε σε ?ντονε? και δραματικ?? διαμαρτυρ?ε? απ? πλευρ?? των επιζ?ντων προ? την Ισραηλιν? κυβ?ρνηση και τι? σχετικ?? υπηρεσ?ε?. Ο ρυθμ?? εμφ?νιση? καρκ?νου αν?μεσα στου? επιζ?ντε? ε?ναι δυ?μισι φορ?? μεγαλ?τερο? απ? τον εθνικ? μ?σο ?ρο. Οι περιπτ?σει?, αναλογικ? με τον πληθυσμ?, καρκ?νου του ορθο? αν?μεσα στου? επιζ?ντε? ε?ναι εννι? φορ?? περισσ?τερε? απ? τον εθνικ? μ?σο ?ρο, κ?τι που αποδ?δεται στον υποσιτισμ? που υπ?στησαν οι επιζ?ντε? και στι? εξαιρετικ? αγχωτικ?? καταστ?σει? που β?ωσαν. ^[62]

Επ?δραση στον πολιτισμ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η θεολογ?α του Ολοκαυτ?ματο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αναλογιζ?μενοι το μ?γεθο? και την τραγικ?τητα του Ολοκαυτ?ματο?, πολλο? θεολ?γοι επανεξ?τασαν τι? κλασικ?? θεολογικ?? απ?ψει? για την καλοσ?νη του Θεο? και τι? πρ?ξει? του. ?τομα που απομακρ?νθηκαν απ? την οργανωμ?νη θρησκε?α αλλ? και θρησκευ?μενα ?τομα αμφισβητο?ν το κατ? π?σον οι ?νθρωποι μπορο?ν ακ?μη να πιστε?ουν στον Θε? μετ? το Ολοκα?τωμα, και κ?ποιε? απ? τι? θεολογικ?? απαντ?σει? σε αυτ? τα ερωτ?ματα διερευν?νται απ? τη θεολογ?α του Ολοκαυτ?ματο? .

Τ?χνε? και λογοτεχν?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?να δι?σημο σχ?λιο του γερμανο? φιλ?σοφου Τ?οντορ Αντ?ρνο αναφ?ρει πω? ≪το να γρ?φει? πο?ηση μετ? το ?ουσβιτ? ε?ναι βαρβαρ?τητα≫, και πρ?γματι το Ολοκα?τωμα ε?χε προφαν? επ?δραση στην τ?χνη και τη λογοτεχν?α, τ?σο για του? Εβρα?ου? ?σο και για του? υπ?λοιπου?. Μερικ? απ? τα πιο δι?σημα δημιουργ?ματα που ?χουν σχ?ση με το Ολοκα?τωμα ?γιναν απ? επιζ?ντε? ? θ?ματα, ?πω? ο ?λι Β?ζελ , ο Πρ?μο Λ?βι ? η ?ννα Φρανκ , αλλ? υπ?ρχει γενικ?τερα ?να? σημαντικ?? ?γκο? ?ργων τ?χνη? και λογοτεχν?α? σε πολλ?? γλ?σσε?.

Το Ολοκα?τωμα αποτ?λεσε επ?ση? το θ?μα πολλ?ν ταινι?ν, μεταξ? ?λλων των βραβευμ?νων με ?σκαρ ≪ Η Λ?στα του Σ?ντλερ ≫ και ≪ Η Ζω? Ε?ναι Ωρα?α ≫, ≪Το παιδ? με τι? ριγ? πιτζ?με?≫, ≪Ο γι?? του Σαο?λ≫, ≪Ο πιαν?στα?≫. Καθ?? οι επιζ?ντε? του Ολοκαυτ?ματο? γερνο?ν και πεθα?νουν, τα τελευτα?α χρ?νια δ?νεται ολο?να και περισσ?τερο β?ρο? στη διατ?ρηση τη? μν?μη? του Ολοκαυτ?ματο?. Το αποτ?λεσμα περιλαμβ?νει αρκετ?? προσπ?θειε? να καταγραφο?ν οι ιστορ?ε? των επιζ?ντων, ?πω? το σχ?διο ≪Επιζ?ντε? του Σ?αχ≫, καθ?? και ιδρ?ματα μν?μη? και μελ?τη? του Ολοκαυτ?ματο?, ?πω? το Γιαντ Βασσ?μ στο Ισρα?λ και το Μουσε?ο Μν?μη? του Ολοκαυτ?ματο? των ΗΠΑ .

Ημ?ρα Μν?μη? του Ολοκαυτ?ματο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Γενικ? Συν?λευση των Ηνωμ?νων Εθν?ν αποφ?σισε ομ?φωνα, την 1η Νοεμβρ?ου του 2005, να καθιερ?σει την 27η Ιανουαρ?ου ω? ≪Διεθν? Μ?ρα Μν?μη? των Θυμ?των του Ολοκαυτ?ματο?≫. Η 27η Ιανουαρ?ου του 1945 ?ταν η μ?ρα κατ? την οπο?α απελευθερ?θηκε το στρατ?πεδο συγκ?ντρωση? και εξ?ντωση? ?ουσβιτ?-Μπ?ρκεναου . ?μω?, ακ?μη και πριν την απ?φαση του ΟΗΕ , η 27η Ιανουαρ?ου ?ταν ημ?ρα μν?μη? του Ολοκαυτ?ματο? σε πολλ?? χ?ρε?, ?πω? στο Ηνωμ?νο Βασ?λειο, τη Σουηδ?α, την Ιταλ?α, τη Γερμαν?α, τη Φινλανδ?α , τη Δαν?α και την Εσθον?α . Στο Ισρα?λ υπ?ρχει το Yom HaShoah , η ≪Μ?ρα Μν?μη? του Ολοκαυτ?ματο?≫, που ε?ναι η 27η μ?ρα του Εβρα?κο? μ?να Νισ?ν , που συν?θω? ταυτ?ζεται με τον Απρ?λιο. Αυτ? η ημ?ρα μν?μη? τιμ?ται συν?θω? και απ? του? Εβρα?ου? τη? διασπορ??.

Στην Ελλ?δα ?χει καθιερωθε? η 27 Ιανουαρ?ου ω? ≪ ημ?ρα μν?μη? των Ελλ?νων Εβρα?ων μαρτ?ρων και ηρ?ων του Ολοκαυτ?ματο? ≫ σ?μφωνα με τον Ν?μο 3218 ΦΕΚ Α/12/27-1-04. ^[63]

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Βιβλιογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Dean, Martin: ≪Robbing the Jews - The Cofiscation of Jewish Property in the Holocaust, 1935 - 1945≫, Cambridge University Press, 2008
• Lord Russell of Liverpool, ≪Η μ?στιγα του ναζισμο? - Τα εγκλ?ματα πολ?μου του Γ? Ρ?ιχ - 1939-1945≫, Εκδ?σει? Ιωλκ?? , Αθ?να, 2007

Δε?τε επ?ση? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Αντισημιτισμ??
• ?ρνηση του Ολοκαυτ?ματο?
• Γενοκτον?α
• Historikerstreit
• Πορε?ε? θαν?του (Ολοκα?τωμα)
• Φ?σει? του Ολοκαυτ?ματο?
• Ιστορ?α των Εβρα?ων στην Ελλ?δα: Ο B? Παγκ?σμιο? Π?λεμο? και το Ολοκα?τωμα
• Ιουδα?οι εκτ?? τη? κατεχ?μενη? απ? του? Ναζιστ?? Ευρ?πη?
• Ναζιστικο? σχεδιασμο? σχετικο? με το Ολοκα?τωμα
  • Τελικ? Λ?ση
  • Generalplan Ost
  • Επιχε?ρηση Ρ?ινχαρντ
  • Σχ?διο Λο?μπλιν
  • Σχ?διο Μαδαγασκ?ρη
• Ευγονικ?
  • Μπ?σταρδο τη? Ρηναν?α?
  • Πρ?γραμμα Ευθανασ?α? T-4
• ?τομα και το Ολοκα?τωμα
  • Κατ?λογο? δι?σημων επιζ?ντων του Ολοκαυτ?ματο?
  • Κατ?λογο? δι?σημων θυμ?των του Ολοκαυτ?ματο?
  • Κατ?λογο? ανθρ?πων που βο?θησαν του? Εβρα?ου? κατ? το Ολοκα?τωμα ? δε?τε επ?ση? Δ?καιοι των Εθν?ν
    • Γκου?λφο Ζαμπ?νι , Αριστ?ντε? Σ?ουζα Μ?ντε? (Aristides Sousa Mendes), ?σκαρ Σ?ντλερ (Oskar Schindler), Chaim Michael Dov Weissmandl , Namik Kemal Yolga , Necdet Kent , Jan Karski , Nicolaus Rossini , Witold Pilecki , Zegota
• Κατ?λογο? των Γερμανικ?ν στρατοπ?δων συγκ?ντρωση? και Ναζιστικ? στρατ?πεδα εξ?ντωση?
  • ?ουσβιτ? , Νταχ?ου , Τρεμπλ?νκα , Μα?ντ?νεκ , Στρατ?πεδο εξ?ντωση? Μπ?λζεκ , Στρατ?πεδο εξ?ντωση? Σομπιμπ?ρ , Κ?λμνο
• Τα Γκ?το
  • Γκ?το τη? Βαρσοβ?α?
  • Judenrat ? Εβρα?κ? ?ργανα διο?κηση? που συστ?θηκαν μ?σα στα Γκ?το κατ' εντολ? των Ναζ?
• Σφαγ?? και Πογκρ?μ
  • Πογκρ?μ κατ? των αναπ?ρων (1943)
  • Μπι?λιστοκ
  • Σφαγ? στο Γιεντβ?μπνε
  • Μπαμπ? Γι?ρ
  • Π?νιερα?
  • Σφαγ? τη? Οδησσο?
• Ιουδα?κ? αντ?σταση
  • Zydowski Zwiazek Walki
  • ZOB
  • Εξ?γερση του Γκ?το τη? Βαρσοβ?α?
  • Εξ?γερση του Γκ?το του Μπι?λιστοκ
  • Εξ?γερση του Γκ?το του Μαρτσ?νκαντσε
• Ιστορ?α των ομοφυλ?φιλων στη Ναζιστικ? Γερμαν?α και το Ολοκα?τωμα
• Ιστορ?α των Ρομ? και Σ?ντι κατ? το Ολοκα?τωμα
• Μνημε?α του Ολοκαυτ?ματο?
• Αν?μειξη του Κροατικο? Καθολικο? κλ?ρου στο καθεστ?? των Ουστ?σι
• Wiedergutmachung ? επανορθ?σει? προ? μεμονωμ?νου? επιζ?ντε?.

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Βικιλεξικ? ?χει σχετικ? λ?μμα:    ολοκα?τωμα

Τα Wikimedia Commons ?χουν πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα    Ολοκα?τωμα

• Το Μνημε?ο του Ολοκαυτ?ματο? στο Βερολ?νο και ?λληνε? Εβρα?οι.
• Κ?ντρο Μελετ?ν του Ολοκαυτ?ματο? και τη? Γενοκτον?α?: Β?ντεο με μαρτυρ?ε? επιζ?ντων, στην αγγλικ?.
• Μαρτυρ?ε? και μν?με? Ολοκαυτ?ματο?
• Stefan Ihrig, Ataturk in the Nazi Imagination, 2014

Ψηφιακ? αρχε?ο ΕΡΤ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Εβρα?κ? Ολοκα?τωμα (Αρχε?ο ντοκιμαντ?ρ τη? ΕΡΤ )

Καθιερωμ?νοι ?ροι WorldCat LCCN : sh85061515 GND : 4073091-8 BNF : cb11941579k (data) NDL : 01111326 NKC : ph117203