Αδ?λφο? Χ?τλερ Adolf Hitler
Επ?σημο πορτρ?το, 1938
Φ?ρερ τη? Γερμαν?α?
Περ?οδο? 2 Αυγο?στου 1934 – 30 Απριλ?ου 1945
Προκ?τοχο?	Π?ουλ φον Χ?ντεμπουργκ
Δι?δοχο?	Καρλ Ντα?νιτ?
Καγκελ?ριο? τη? Γερμαν?α?
Περ?οδο? 30 Ιανουαρ?ου 1933 – 30 Απριλ?ου 1945
Προκ?τοχο?	Κουρτ φον Σλ?ιχερ
Δι?δοχο?	Γι?ζεφ Γκ?μπελ?
Προσωπικ? στοιχε?α
Γ?ννηση	20 Απριλ?ου 1889 ( 1889-04-20 ) , Μπραουν?ου αμ Ιν , Αυστροουγγαρ?α
Θ?νατο?	30 Απριλ?ου 1945 (56 ετ?ν) Βερολ?νο , Γερμαν?α
Εθν?τητα	Αυστριακ??
Υπηκο?τητα	Αυστροουγγαρ?α (1889-1918), Αυστρ?α (1918-1925), χωρ?? υπηκο?τητα (1925-1932), Γερμαν?α (1932-1945)
Πολιτικ? κ?μμα	Εθνικοσοσιαλιστικ? Γερμανικ? Εργατικ? Κ?μμα
Σ?ζυγο?	Ε?α Μπρ?ουν
Σ?ντροφο?	Μαρ?α Ρ?ιτερ [1] Ε?α Μπρ?ουν ( ?γνωστη τιμ? ?1945) [2] Geli Raubal
Σπουδ??	Lambach Abbey Bundesrealgymnasium Linz Fadingerstraße Bundesrealgymnasium Linz Fadingerstraße
Επ?γγελμα	Στρατι?τη? , πολιτικ?? , ζωγρ?φο? , συγγραφ?α?
Βραβε?σει?	Σιδηρο?? Σταυρ?? Β? Τ?ξη? (2  Δεκεμβρ?ου 1914) [3] παρ?σημο τραυματισμο? (18  Μα?ου 1918) [4] Honorary citizen of Sankt Andreasberg (4  Απριλ?ου 1933) [5] honorary citizenship of Goslar [5] Collar of the Imperial Order of the Red Arrows (1  Οκτωβρ?ου 1937) [6] Χρυσ? καρφ?τσα του Ναζιστικο? Κ?μματο? Τιμητικ?? Σταυρ?? του Παγκ?σμιου Πολ?μου 1914/1918 Blood Order honorary citizen of Trier Πρ?σωπο τη? χρονι?? (1938) Τ?γμα Στρατιωτικ?? Αξ?α? (Βαυαρ?α) honorary citizen of Coburg επ?τιμο? πολ?τη? Σιδηρο?? Σταυρ?? Α? Τ?ξη? (4  Αυγο?στου 1918) [3]
Υπογραφ?
Σχετικ? πολυμ?σα
δεδομ?να

Ο Αδ?λφο? Χ?τλερ ( γερμανικ? : Adolf Hitler , προφ?ρεται  ?ad?lf ?h?tl?  ( ακο?στε ) , 20 Απριλ?ου 1889 - 30 Απριλ?ου 1945), αποκαλο?μενο? με την προσωνυμ?α ≪ Φ?ρερ≫ ( Fuhrer , δηλαδ?: ηγ?τη?), ?ταν Γερμαν?? πολιτικ?? αυστριακ?? καταγωγ??, ηγ?τη? του Ναζιστικο? Εργατικο? Κ?μματο? (NSDAP), καγκελ?ριο? και στη συν?χεια, δικτ?τορα? του Γερμανικο? Ρ?ιχ απ? το 1933 ?ω? το 1945.

Με την ηγεσ?α του Χ?τλερ οι ναζ? εγκαθ?δρυσαν στη Γερμαν?α φασιστικ? καθεστ??. Τα κ?μματα τη? αντιπολ?τευση? κηρ?χθηκαν εκτ?? ν?μου, εν? οι πολιτικο? αντ?παλοι καταδι?κονταν και δολοφονο?νταν. Ο περιβ?ητο? ≪ Εξουσιοδοτικ?? ν?μο? ≫, το 1933, ?δωσε την εξουσ?α στον Αδ?λφο Χ?τλερ και στο Ναζιστικ? ( επ?σημα ≪Εθνικ? Σοσιαλιστικ?≫ ) Εργατικ? Κ?μμα να καταργ?σουν το Σ?νταγμα και να εκδ?δουν νομοθετικ? διατ?γματα και ν?μου? που συν?φεραν μ?νο το κ?μμα και προ?ρχονταν αποκλειστικ? απ? την κρατικ? εξουσ?α. Το αποτ?λεσμα ?ταν ?τι το κρ?το? τη? Γερμαν?α?, κ?τω απ? το ναζιστικ? καθεστ??, για 12 ολ?κληρα χρ?νια ?ταν ?να κρ?το? χωρ?? Σ?νταγμα, παρασυρ?μενο στο χ?ο? και τη β?α. Λ?γοι που εξυμνο?σαν τον Ναζισμ? μεταδ?δονταν αν? τακτ? χρονικ? διαστ?ματα σε ολ?κληρη την επικρ?τεια τη? Γερμαν?α?, εν? τερ?στιε? στρατιωτικ?? συγκεντρ?σει? ?γιναν πολιτικ? φαιν?μενο στη Γερμαν?α εκε?νη την περ?οδο, με χιλι?δε? ?ω? εκατομμ?ρια ανθρ?που? να χαιρετο?ν ναζιστικ? και να παρακολουθο?ν με αφοσ?ωση την ?νοδο εν?? ν?ου ηγ?τη στην εξουσ?α. Η κρατικ? προπαγ?νδα λειτουργο?σε με αμε?ωτου? ρυθμο?? εκε?νη την περ?οδο, εν? το επ?σημο σ?μβολο τη? Εθνικοσοσιαλιστικ?? Γερμαν?α? ?γινε ο αγκυλωτ?? σταυρ?? (σβ?στικα). Ο Χ?τλερ και οι οπαδο? του εφ?ρμοσαν τη συστηματικ? στ?ρηση δικαιωμ?των και την εξ?ντωση των Εβρα?ων τη? Ευρ?πη? , καθ?? και ?λλων θρησκευτικ?ν, εθνικ?ν ? κοινωνικ?ν ομ?δων και πυροδ?τησαν το Δε?τερο Παγκ?σμιο Π?λεμο . Ω? συν?πεια αυτ?? τη? πολιτικ??, μ?νο στο ευρωπα?κ? θ?ατρο του πολ?μου ?χασαν τη ζω? του? τρι?ντα εκατομμ?ρια ?νθρωποι, μεταξ? αυτ?ν ?ξι εκατομμ?ρια Εβρα?οι. Η Γερμαν?α και η Ευρ?πη κατ? μεγ?λο μ?ρο? ?γιναν ερε?πια και διαιρ?θηκαν κατ? τη δι?ρκεια του Ψυχρο? Πολ?μου .

Μετ? την απ?ρριψη απ? την Πολων?α των γερμανικ?ν απαιτ?σεων σχετικ? με την ≪Ελε?θερη Π?λη του Ντ?ντσιχ ≫ και τον ≪ Πολωνικ? Δι?δρομο ≫, ο Χ?τλερ δι?ταξε επ?θεση, την 1η Σεπτεμβρ?ου 1939, πυροδοτ?ντα? τον Β? Παγκ?σμιο Π?λεμο . Μετ? απ? μια σειρ? στρατιωτικ?ν επιτυχι?ν, βασισμ?νων κυρ?ω? στην τακτικ? του ≪αστραπια?ου πολ?μου≫ ( Blitzkrieg ), η ναζιστικ? Γερμαν?α ε?χε υπ? τον ?λεγχ? τη? το μεγαλ?τερο μ?ρο? τη? Ευρ?πη? . Το 1942 ?μω?, μετ? την αποτυχ?α στο Ανατολικ? Μ?τωπο και τη μ?χη του Ελ Αλαμ?ιν στη Β?ρεια Αφρικ?, ο π?λεμο? π?ρε ν?α τροπ? και η Γερμαν?α του Χ?τλερ βρ?θηκε να αμ?νεται εν?ντια στου? προελα?νοντε? Συμμ?χου? . Αντιμ?τωπο? με την ολοκληρωτικ? ?ττα , ο Χ?τλερ αυτοκτ?νησε στο Βερολ?νο τον Απρ?λιο του 1945 , λ?γο πριν την κατ?ληψη του υπ?γειου καταφυγ?ου τη? Καγκελαρ?α? απ? τον Κ?κκινο Στρατ? . Το τ?λο? του σ?μανε και το τ?λο? του καθεστ?το?, το οπο?ο ?φησε τη Γερμαν?α σε ερε?πια.

Τα πρ?τα χρ?νια

Καταγωγ?

Γονε?? του Αδ?λφου Χ?τλερ ?ταν ο τελωνειακ?? υπ?λληλο? Αλο?σιο? Χ?τλερ και η τρ?τη γυνα?κα του Κλ?ρα Χ?τλερ (πατρικ? Κλ?ρα Πελτσλ, Klara Polzl ). ^[7] Ο Αλο?σιο? ?ταν εξ?γαμο παιδ? τη?, υπηρ?τρια? σε αγρ?κτημα ?ννα? Μαρ?α? Σ?κλγκρουμπερ ( Schicklgruber ). Οι Σ?κλγκρουμπερ ?ταν αν?καθεν φτωχο? αγρ?τε? απ? την περιοχ? Βαλντφ?ρτελ ( Waldviertel ) τη? βορειοδυτικ?? Αυστρ?α?, στα σ?νορα με τη Βοημ?α . Η ?ννα Μαρ?α αργ?τερα παντρε?τηκε τον ?νεργο πλαν?διο μυλων? Γι?χαν Γκ?οργκ Χ?ντλερ ( Johann Georg Hiedler ) απ? το Σπιτ?λ ( Spital ). Το επ?θετο Hitler, Hiedler ? Huttler φα?νεται να ε?ναι τσεχικ?? προ?λευση? και σημα?νει μικρο?διοκτ?τη? αγρ?τη?. ^[8] Στη συν?χεια, καθ?? το ζευγ?ρι ?ταν πολ? φτωχ?, η ?ννα Μαρ?α ?φησε τον γιο τη? Αλο?σιο στη φροντ?δα του κουνι?δου τη? Γι?χαν Ν?πομουκ Χ?ντλερ ( Johann Nepomuk H uttler), στο Σπιτ?λ. Το 1876, ?ταν ο Αλο?σιο? ?ταν πλ?ον 40 ετ?ν και η μητ?ρα του ε?χε ?δη πεθ?νει πριν απ? 29 και ο σ?ζυγ?? τη? πριν 19 χρ?νια, ο Γι?χαν Ν?πομουκ Χ?ντλερ δ?λωσε στην τοπικ? ενορ?α, με μ?α κ?πω? παρ?τυπη διαδικασ?α, ?τι ο Αλο?σιο? ?ταν γιο? του αδελφο? του και οτι τον υιοθετε? τ?ρα ο ?διο?. ?τσι ο Αλο?σιο? ?λλαξε το επ?θετ? του Σ?κλγκρουμπερ σε Χ?τλερ. Κατ? μ?α υπ?θεση, τη διαδικασ?α προκ?λεσε ο Αλο?σιο?, επειδ? ?θελε να αποκτ?σει ≪?ντιμο≫ ?νομα, πρ?γμα που θα χρειαζ?ταν στην καρι?ρα του ω? δημ?σιο? υπ?λληλο?. ^[9] Κατ? ?λλη εκδοχ?, ο Αλο?σιο? δεν ?νιωθε στιγματισμ?νο? ω? ν?θο? και ?σω? προκ?λεσε την υιοθεσ?α για να κληρονομ?σει τον Ν?πομουκ, αν και τα ακριβ? κ?νητρ? του παραμ?νουν ?γνωστα ^[10] .

Η Κλ?ρα, απ? νομικ?? πλευρ?? τουλ?χιστον, ?ταν ανιψι? του Αλο?σιου καθ?? ?ταν εγγον? του Ν?πομουκ. Ωστ?σο, απ? τη στιγμ? που δεν μπορο?ν να γ?νουν ασφαλε?? υποθ?σει? για την ταυτ?τητα του πατ?ρα του Αλο?σιου, και παππο? του Αδ?λφου, δεν μπορε? σ?μερα να διαπιστωθε? αν υπ?ρχε και εξ α?ματο? συγγ?νεια μεταξ? Κλ?ρα? και Αλο?σιου. ^[11] Π?ντω? ο Αδ?λφο? ?ταν στεν? συνδεδεμ?νο? μαζ? τη?. Αργ?τερα μιλο?σε με τρυφερ?τητα για αυτ? και, μ?χρι τι? τελευτα?ε? μ?ρε? του, ε?χε π?ντα μια φωτογραφ?α τη? π?νω του. ?σω? μ?λιστα η μητ?ρα του να ?ταν ο μοναδικ?? ?νθρωπο? που αγ?πησε αληθιν? σε ?λη του τη ζω?. ^[12]

Στι? αρχ?? τη? δεκαετ?α? του '20, κυκλοφορο?σαν στα καφ? του Μον?χου φ?με? ?τι ο παππο?? του Χ?τλερ ?ταν Εβρα?ο?. Κατ? τη δεκαετ?α του '30, ο ξ?νο? κ?τρινο? τ?πο? υποδα?λιζε αυτ?? τι? φ?με?. ^[13] Ο ?διο? ο Αδ?λφο? Χ?τλερ δεν γν?ριζε ποιο? ?ταν ο πραγματικ?? παππο?? του, ιδ?ω? μετ? τα αποτελ?σματα τη? μυστικ?? ?ρευνα? την οπο?α διεξ?γαγε κατ?πιν δικ?? του εντολ?? ο τ?τε δικηγ?ρο? του, Χαν? Φρανκ . ^[14] Σ?μφωνα με την αυτοβιογραφ?α του Φρανκ, εκε?νη η ?ρευνα ε?χε δ?σει ενδε?ξει? ?τι πραγματικ?? παππο?? του ?ταν ?να? Εβρα?ο? απ? το Γκρατ? , στο σπ?τι του οπο?ου υποτ?θεται ?τι ε?χε εργαστε? ω? υπηρ?τρια η ?ννα Μαρ?α Σ?κλγκρουμπερ. Ωστ?σο η υπ?θεση τη? εβρα?κ?? καταγωγ?? ?χει απορριφθε? οριστικ? απ? του? σημερινο?? ιστορικο?? και η ταυτ?τητα του παππο? του Χ?τλερ παραμ?νει αβ?βαιη. Ο σ?γχρονο? ιστορικ?? ?αν Κ?ρσοου απορρ?πτει τελε?ω? την πιθαν?τητα να ?δωσε ο Χ?τλερ τ?τοια εντολ? στον Φρανκ. ^{[15] [16]}

Το 1938 ο Χ?τλερ απαγ?ρευσε στου? κατο?κου? τη? περιοχ?? Βαλντφ?ρτελ να αναρτο?ν, σε δημ?σιου? χ?ρου?, πινακ?δε? με γενεαλογικ? δ?ντρα τη? οικογ?νει?? του. Επιπλ?ον, απ?τρεψε την ?κδοση, απ? τον δ?μο τη? κωμ?πολη? Ντ?λερσα?μ ( D o llersheim ), γραμματοσ?μου ?που η π?λη αυτ? αναφερ?ταν ω? ≪η γεν?τειρα του Αρχηγο?≫. Την ?δια χρονι?, μ?λλον ?χι συμπτωματικ? και δε?χνοντα? την ?λλειψη εκτ?μηση? του Χ?τλερ για τι? πατρογονικ?? του εστ?ε?, η περιοχ? γ?ρω απ? τι? κωμοπ?λει? Ντ?λερσα?μ , Τσβετλ και Αλλενστ?ιγκ μετατρ?πηκε στο μεγαλ?τερο πεδ?ο στρατιωτικ?? εκπα?δευση? στη Δυτικ? Ευρ?πη και οι κ?τοικο? τη? μεταφ?ρθηκαν σε ?λλε? περιοχ??. ^[17] Αν?μεσα στα μικρ?τερα χωρι? τη? περιοχ?? που ισοπεδ?θηκαν περιλαμβαν?ταν το Στρ?νε? , ?που γενν?θηκαν ο πατ?ρα? του και η γιαγι? του και το Κλ?ιν-Μ?ττεν, ?που γενν?θηκε η Μαρ?α ?ννα Χ?ντλερ (γεν. Σικλγκρο?μπερ). Το γεγον?? ?δωσε τροφ? σε υποθ?σει? ?τι ο Χ?τλερ ?θελε να εξαφαν?σει τα ?χνη τη? καταγωγ?? του. Ε?ναι αλ?θεια πω? ο Χ?τλερ δεν ?θελε να ακο?σει οτιδ?ποτε για συγγενε?? του, αιτιολογ?ντα? το με τη δ?λωση ?τι δε γν?ριζε τ?ποτε για την ιστορ?α τη? οικογ?νει?? του και ?τι πλ?ον αν?κε στην κοιν?τητα του λαο? του ^[17] . Δ?σκολα μπορε? να βρεθε? ?λλη εξ?χουσα ιστορικ? προσωπικ?τητα που να απ?κρυπτε με τ?τοιο ζ?λο το παρελθ?ν τη?. Η απ?κρυψη αυτ? δεν θεωρε?ται ?τι οφειλ?ταν μ?νο στην πρ?θεση να δημιουργ?σει, για λ?γου? εντυπωσιασμο?, μυστ?ριο γ?ρω απ? τον εαυτ? του. Το οικογενειακ? παρελθ?ν του προκαλο?σε π?ντοτε αγων?α και απευχ?ταν το ενδεχ?μενο να μ?θουν οι εχθρο? του λεπτομ?ρειε? για την καταγωγ? του. Για παρ?δειγμα, την εποχ? που η αδελφ? του Π?ολα φρ?ντιζε το σπ?τι του στο Ομπερσ?λτσμπεργκ , την ε?χε αναγκ?σει να αλλ?ξει επ?θετο. Επ?ση?, αν?φερε τον πατ?ρα του ω? ταχυδρομικ? υπ?λληλο εν? εκε?νο? ?ταν τελωνειακ?? και ε?χε δ?σει εντολ? να εκτελ?σουν τον Ρ?ινχολντ Χ?νι?, πρ?ην συγκ?τοικ? του ?ταν ?μεναν στο φτωχοκομε?ο. ^[15]

Τα παιδικ? χρ?νια

Ο κατοπιν?? δικτ?τορα? γενν?θηκε στι? 20 Απριλ?ου 1889, στα προ?στια του Μπρ?ουναου αμ Ιν (Braunau am Inn), στα β?ρεια σ?νορα τη? Αυστρ?α?. ?ταν το τ?ταρτο απ? τα ?ξι παιδι? του Αλο?σιου και τη? Κλ?ρα?. Απ? τα ?ξι παιδι? του Αλο?σιου, μ?νον ο Αδ?λφο? και η αδελφ? του, Π?ουλα, ?φτασαν ω? την εφηβε?α. Ο Αλο?σιο? Χ?τλερ ε?χε εκτ?? απ? αυτ? και ?λλα δ?ο παιδι? απ? τη δε?τερη γυνα?κα του, τον Αλο?σιο τον νε?τερο και την ?νγκελα, τα οπο?α ?μεναν μαζ? του?. Λ?γω και τη? εργασ?α? του Αλο?σιου, η οικογ?νεια Χ?τλερ μετακ?μιζε συνεχ??, αλλ?ζοντα? συνολικ? 11 τουλ?χιστον φορ?? τ?πο κατοικ?α?. Μερικο? απ? του? πολλο?? τ?που? διαμον?? του? ?ταν το Π?σαου τη? Βαυαρ?α? , το Λ?μπαχ ( Lambach ) και τελικ? το Λ?οντιγκ ( Leonding ) του Λιντ? στην Αυστρ?α. ^[11]

Οι επιδ?σει? του Αδ?λφου στα δι?φορα δημοτικ? σχολε?α ?ταν καλ??. ?ταν δραστ?ριο? και ικαν?? μαθητ??, που τον ευχαριστο?σαν ιδια?τερα τα θ?ματα αισθητικ??. ^[18] Τα προτερ?ματ? του ?μω? αυτ? φ?νηκε νωρ?? ?τι υπονομε?ονταν απ? αδυναμ?α στην εκτ?λεση εργασι?ν που απαιτο?σαν σταθερ? και μακρ?χρονη προσπ?θεια. Επ?ση? τον δι?κρινε τ?ση προ? την τεμπελι? και πεισματ?ρικο? χαρακτ?ρα?, χαρακτηριστικ? που ο συνδυασμ?? του? τον οδηγο?σε να αγνοε? συμβουλ?? και παρατηρ?σει?. ^[19] Με β?ση την καλ? του επ?δοση στη στοιχει?δη εκπα?δευση, οι γονε?? του τον ?γραψαν στο τεχνικ? γυμν?σιο ( Realschule ) του Λιντ?, το οπο?ο ?ταν προσανατολισμ?νο στι? θετικ?? σπουδ??. Εκε? ?μω?, απρ?σμενα, ο νεαρ?? Χ?τλερ απ?τυχε τελε?ω?. Δ?ο φορ?? ?μεινε μετεξεταστ?ο? και μια τρ?τη φορ? π?ρασε μετ? απ? ειδικ? εξ?ταση. Οι ?λεγχο? του π?ντα αν?φεραν ≪?λλειψη φιλοπον?α?≫ και μ?νο στη γυμναστικ?, στη μουσικ? και στο σχ?διο ε?χε ικανοποιητικ?? ? καλ?τερε? επιδ?σει?. Το 1905, οι βαθμο? του ?ταν στα Γερμανικ?, τα μαθηματικ? και τη στενογραφ?α ?ταν και π?λι μη ικανοποιητικο? εν? ε?χε αποτ?χει και στην ιστορ?α και τη γεωγραφ?α, μαθ?ματα για τα οπο?α αργ?τερα ισχυρ?στηκε ?τι ε?χε κλ?ση και ?ταν ο καλ?τερο? τη? τ?ξη? του. ^[19] Στην τρ?τη σχολικ? χρονι? οι βαθμο? του ?ταν τ?σο κακο? που φαιν?ταν πω? θα απορριφθε? ξαν?. Επειδ?, ?μω?, ε?χε πεθ?νει ο πατ?ρα? του, και κατ?πιν παρ?κληση? τη? μητ?ρα? του, το σχολε?ο δ?χτηκε να τον προβιβ?σει, αλλ? με τον ?ρο ?τι μετ? θα ?λλαζε σχολε?ο. ?τσι την επ?μενη σχολικ? χρονι? ο Χ?τλερ γρ?φτηκε στο αντ?στοιχο σχολε?ο του Στ?γιερ (Steyr), που ?ταν λιγ?τερο απαιτητικ?. Ο πρ?το? του ?λεγχο? εκε? ?ταν απογοητευτικ?? και, αργ?τερα, ο Χ?τλερ θυμ?ταν πω?, ?ντα? μεθυσμ?νο?, τον χρησιμοπο?ησε ω? χαρτ? τουαλ?τα? και αναγκ?στηκε να ζητ?σει δε?τερο αντ?γραφο απ? το σχολε?ο. Το φθιν?πωρο του 1905, οι βαθμο? του ?ταν και π?λι κακο? και η μητ?ρα του του επ?τρεψε να εγκαταλε?ψει οριστικ? το σχολε?ο, σε ηλικ?α 16 ετ?ν, χωρ?? να π?ρει απολυτ?ριο. Αν και αργ?τερα προσπ?θησε να δικαιολογ?σει την απ?φασ? του αυτ? με τι? καλλιτεχνικ?? του κλ?σει?, ο κυρι?τερο? λ?γο? που παρ?τησε το σχολε?ο φα?νεται να ?ταν ?τι απ?τυχε και π?λι να προβιβαστε?. ^[20]

Αργ?τερα (στο Mein Kampf ) ο Χ?τλερ παρουσ?ασε τι? αποτυχ?ε? αυτ?? ω? ?να ε?δο? αντ?σταση? εναντ?ον του πατ?ρα του, ο οπο?ο? επ?μενε να τον κ?νει κι αυτ?ν δημ?σιο υπ?λληλο, παρ?τι εκε?νο? ?ταν αποτυχημ?νο?. Στο Ο Αγ?ν μου , ο Χ?τλερ περιγρ?φει τον πατ?ρα του ω? μεθ?στακα, αυστηρ?, αυταρχικ? και, καμι? φορ?, οξ?θυμο και β?αιο. Ε?ναι, ?μω?, αμφισβητ?σιμο αν η ανατροφ? του Χ?τλερ υπ?ρξε πιο αυστηρ? απ? την καθιερωμ?νη εκε?νο τον καιρ?. Η π?λη μεταξ? των δυο του? σχετικ? με τη μελλοντικ? σταδιοδρομ?α του Χ?τλερ ε?ναι καθαρ? φαντασ?α απ? μ?ρου? του τελευτα?ου. ?πω? φα?νεται, η διαμ?χη του? ξεκ?νησε ?ταν ο Αλο?σιο? συνταξιοδοτ?θηκε, οπ?τε ε?χε περισσ?τερο χρ?νο να επεμβα?νει στη ζω? του παιδιο? του, περιορ?ζοντ?? του την ελευθερ?α κιν?σεων που απολ?μβανε ω? τ?τε με τι? απαιτ?σει? του για σεβασμ? και πειθαρχ?α. Π?ντω? ο πατ?ρα? του π?θανε στι? 3 Ιανουαρ?ου του 1903, σε ηλικ?α 65 ετ?ν, ?ταν ο Αδ?λφο? ?ταν τ?τε 13 ετ?ν. Παρ?λο που δεν υπ?ρχε πια κανε?? να τον πι?σει να ακολουθ?σει σταδιοδρομ?α υπαλλ?λου, συν?χισε να μη θ?λει να τελει?σει το σχολε?ο και το εγκατ?λειψε απ? ιδιοτροπ?α και με απ?χθεια. Φα?νεται πω? σημαντικ? ρ?λο στι? κακ?? του επιδ?σει? στο Λιντ? ?παιξε η διαφορ? του περιβ?λλοντο? καθ?? οι συμμαθητ?? του προ?ρχονταν απ? μεσα?α κοινωνικ? στρ?ματα. Εκε? ο επαρχι?τη? Χ?τλερ αισθαν?ταν ?ξεστο? και απομονωμ?νο? και δεν κατ?φερε να κ?νει φ?λου?. ^[21] Οι γν?σει? του απ? εκε? και π?ρα, στην ουσ?α, δεν ?ταν παρ? συσσ?ρευση εκφρ?σεων και αυθεντι?ν που θα υποστ?ριζαν τι? προκαταλ?ψει? του αν και δι?βαζε πολ?, δεν τον ενδι?φεραν ο αγ?να? και η απ?λαυση που συνοδε?ουν τη διαδικασ?α απ?κτηση? τη? γν?ση?. ^[22]

Στη Βι?ννη και το Μ?ναχο

Για δ?ο χρ?νια, απ? το 1905 ω? το τ?λο? του 1907, ο Χ?τλερ περνο?σε τον καιρ? του χωρ?? να προσπαθε? για κ?τι συγκεκριμ?νο, ζ?ντα? ≪μια ζω? παρασιτικ?? τεμπελι??≫, ?πω? αναφ?ρει σ?γχρονο? ιστορικ??. Η οικογ?νεια ε?χε μετακομ?σει σε ?νετο διαμ?ρισμα στο Λιντ?. Ο Αδ?λφο? σχεδ?αζε, ζωγρ?φιζε, δι?βαζε και ονειροπολο?σε. Τα βρ?δια π?γαινε με τον μοναδικ? του φ?λο, τον ?ουγκουστ Κο?μπιτσεκ ( August Kubizek ) στο θ?ατρο ? στην ?περα ?που παθιαζ?ταν με τα ?ργα του Β?γκνερ , και μετ? ?πεφτε αργ? για ?πνο και κοιμ?ταν μ?χρι αργ? το πρω?. Αυτ?? ο νωθρ?? τρ?πο? ζω??, η ανικαν?τητα για συστηματικ? εργασ?α και η φαντασιοπληξ?α, ?λα χαρακτηριστικ? που συναντ?νται και στον μετ?πειτα Χ?τλερ, διαφα?νονταν ?δη μ?σα σε αυτ? τα δ?ο αν?μελα χρ?νια που π?ρασε στο Λιντ?. ^[23]

Εκτ?? απ? την οικονομικ? βο?θεια που ε?χε απ? τη μητ?ρα του, ?παιρνε και κ?ποιο επ?δομα, επειδ? ?χασε τον πατ?ρα του σε μικρ? ηλικ?α. Η Μπριγκ?τε Χ?μαν ( Brigitte Hamann ) χαρακτηρ?ζει μ?θο την ?ποψη πω? ο νεαρ?? Χ?τλερ δεν ?ταν φτωχ??. Εντοπ?ζει την αρχ? του στον Φραντ? Γ?τσινγκερ ( Franz Jetzinger ), απ? του? πρ?του? βιογρ?φου? του Χ?τλερ. Η Χ?μαν αναφ?ρει πω? οι υπολογισμο? του Γ?τσινγκερ για τα εισοδ?ματα τη? οικογ?νεια? ε?ναι πολ? υψηλο?, και πω? λανθασμ?να αναφ?ρει ?τι η πατρικ? κληρονομι? των 652 κορον?ν μοιρ?στηκε ?ταν ο Χ?τλερ ?γινε 18 χρον?ν. Αυτ? συν?βη τον Μ?ιο του 1913, ?ταν ?κλεισε τα 24. Ω? τ?τε ?παιρνε το μερ?δι? του απ? του? τ?κου?. Επιπλ?ον ο Γ?τσινγκερ υποστηρ?ζει ?τι ο Χ?τλερ κληρον?μησε 3.800 κορ?νε? απ? τη γιαγι? του Γιοχ?να Πελτσλ ( Johanna Polzl ), αλλ? ταυτ?χρονα παραδ?χεται πω? δεν διαθ?τει καν?να αποδεικτικ? στοιχε?ο. Με τον ισχυρισμ? αυτ? του Γ?τσινγκερ και μια διαθ?κη τη? προγιαγι?? του Χ?τλερ στην οπο?α η Γιοχ?να οριζ?ταν μοναδικ? κληρον?μο?, ο ιστορικ?? Β?ρνερ Μ?ζερ ( Werner Maser ) χωρ?? να παρουσι?σει κ?ποιο τεκμ?ριο υποστ?ριξε πω? ο Χ?τλερ κληρον?μησε ?να πολ? μεγ?λο χρηματικ? ποσ? και ?τσι κατ?στη ιδια?τερα ε?πορο?. ^[24] Ο ιστορικ?? ?αν Κ?ρσοου συμφωνε? επ?ση? ?τι ο Χ?τλερ, κατ? τον πρ?το χρ?νο του στη Βι?ννη, δεν θα μπορο?σε να θεωρηθε? τ?σο ε?πορο? ?σο λ?ει ο Μ?ζερ, ωστ?σο το δ?νειο των 924 κορον?ν που ε?χε π?ρει για λογαριασμ? του η θε?α του ισοδυναμο?σε με τον ετ?σιο μισθ? νεαρο? δικηγ?ρου ? δασκ?λου ^[25] .

Παρ?λε? τι? συμβουλ?? των συγγεν?ν του να βρει κ?ποια δουλει?, ο Χ?τλερ ?θελε να σπουδ?σει στην Ακαδημ?α Καλ?ν Τεχν?ν τη? Βι?ννη? . Η Ακαδημ?α απ?ρριψε δ?ο φορ?? την α?τησ? του (1907 και 1908), λ?γω ?λλειψη? ταλ?ντου, συγκεκριμ?να για την αδυναμ?α του στα πρ?σωπα-πορτρα?τα ^{[ εκκρεμε? παραπομπ? ]} . Συνειδητοποι?ντα? ?τι ακ?μη και η πραγματικ? του κλ?ση, η αρχιτεκτονικ?, ?ταν π?ρα απ? τι? δυνατ?τητ?? του, θρηνολογο?σε συχν? ?τι δεν ?ταν δυνατ? να φοιτ?σει κανε?? στην Αρχιτεκτονικ? Σχολ? χωρ?? πρωτ?στω? να ?χει φοιτ?σει στη Σχολ? Μηχανικ?ν Τεχν?κ και η δε?τερη απαιτο?σε απολυτ?ριο Λυκε?ου εν? εγ? δεν ε?χα τ?ποτα απ? αυτ? ^[26] . Απ? τ?τε, ο Χ?τλερ δεν ξαναπροσπ?θησε να βρει δουλει? ? ?στω να μ?θει μια τ?χνη. ?μενε αρχικ? στη Βι?ννη, αλλ? ξαναγ?ρισε στο Λιντ?, μετ? τον θ?νατο τη? μητ?ρα? του απ? καρκ?νο του μαστο? , στι? 21 Δεκεμβρ?ου 1907.

Τον Φεβρου?ριο του 1908 εγκαταστ?θηκε τελικ? στη Βι?ννη. Εκε? γν?ρισε τι? ψευδοεπιστημονικ?? και νεοθρησκευτικ?? θεωρ?ε? του ρατσιστ? και αντισημ?τη ιδεολ?γου Γιεργκ Λαντζ φον Λ?μπενφελ? ( Jorg Lanz von Liebenfels ). Επ?ση? αφομο?ωσε τον αντισημιτισμ? δι?φορων πολιτικ?ν, ?πω? του Γκ?οργκ Ρ?τερ φον Σ?νερερ ( Georg Ritter von Schonerer ) που ?ταν ≪Fuhrer≫ (ηγ?τη?) του Παγγερμανικο? Κιν?ματο? , καθ?? και του δημ?ρχου τη? Βι?ννη?, δρα Καρλ Λ?γκερ ( Karl Luger ). ^[27] Ο ?διο? δεν αναφ?ρθηκε ποτ? στα πολιτικ? του πρ?τυπα και ε?δωλα.

Τον πρ?το χρ?νο τη? παραμον?? του στη Βι?ννη , ο Χ?τλερ παρακολουθο?σε τι? συνεδρι?σει? του αυστριακο? κοινοβουλ?ου. Στο Mein Kampf αναφ?ρει πω?, αρχικ?, ?χι μ?νο δεν ε?χε αντικοινοβουλευτικ? αισθ?ματα, αλλ? αντ?θετα θα?μαζε το βρετανικ? κοινοβο?λιο και θεωρο?σε αδιαν?ητο ?να ?λλο σ?στημα διακυβ?ρνηση?. Λ?ει πω? ?λλαξε γν?μη απ? αυτ? που ε?δε στη Βι?ννη. Το 1907, η καθι?ρωση καθολικο? εκλογικο? δικαι?ματο? για του? ?νδρε? 24 χρον?ν και ?νω αν?τρεψε την κυριαρχ?α των πλο?σιων και γερμαν?φωνων. Καν?να κ?μμα δεν δι?θετε απ?λυτη πλειοψηφ?α και η κυβ?ρνηση στηριζ?ταν στι? ψ?φου? του Πολωνικο? μπλοκ, των Ρουμ?νων, των Ιταλ?ν και δι?φορων γερμανικ?ν κομμ?των. Με εξα?ρεση του? Πολωνο??, τα εθνικ? μπλοκ δεν ?ταν συμπαγ? και οι εσωτερικ?? διεν?ξει? ?ταν συνηθισμ?νε?. Η απουσ?α διερμην?ων και χρονικο? ορ?ου στι? αγορε?σει? και η προτεραι?τητα των επ?καιρων ερωτ?σεων, ?καναν ε?κολη την παρεμπ?διση του κοινοβουλευτικο? ?ργου. ^[28]

?πω? αναφ?ρει, ?μω?, ο ?ουγκουστ Κο?μπιτσεκ ( August Kubizek ), φ?λο? και συγκ?τοικο? του Χ?τλερ εκε?νου του καιρο?, σε αυτ? τα χρ?νια υπ?ρχει και κ?τι ?λλο που ενθουσ?αζε τον Χ?τλερ ακ?μη περισσ?τερο απ' ?σο η πολιτικ?: Η ?περα , ιδια?τερα, οι ?περε? του Ρ?χαρντ Β?γκνερ .

?ταν η Επιτροπ? τη? Ακαδημ?α? τον απ?ρριψε για δε?τερη φορ?, τα οικονομικ? περιθ?ρια του Χ?τλερ ?ρχισαν να στενε?ουν. Το 1909 κατ?ληξε σε ?να ?δρυμα αστ?γων στην οδ? Μ?λντεμαν ( Meldemannstraße ) και κ?ρδιζε λ?γα χρ?ματα πουλ?ντα? τι? ζωγραφι?? του με τα αξιοθ?ατα τη? Βι?ννη?. Στο Mein Kampf γρ?φει ?τι εκε?νο τον καιρ? εξελισσ?ταν ο αντισημιτισμ?? του, σ?μερα ?μω? ο ισχυρισμ?? αυτ?? του Χ?τλερ δεν μπορε? να γ?νει αποδεκτ?? με βεβαι?τητα. Αξιοσημε?ωτο γεγον?? π?ντω? ?ταν ?τι ?να? απ? του? δ?ο στεν?τερου? συνεργ?τε? του ?ταν ?να? Εβρα?ο?, ο Γι?ζεφ Ν?ιμαν ( Josef Neumann ), ο οπο?ο? τον βοηθο?σε στην π?ληση των ?ργων του. ^[29]

Αφο? τον Μ?ιο του 1913 εκταμ?ευσε την κληρονομι? του πατ?ρα του, εγκαταστ?θηκε στο Μ?ναχο . ^[30] Στο Μein Kampf γρ?φει ?τι νοσταλγο?σε μια ≪γερμανικ? π?λη≫. Εδ?, στο Μ?ναχο, μελ?τησε τα ?ργα του ρατσιστ? συγγραφ?α Χιο?στον Στιο?αρτ Τσ?μπερλεν . Επ?ση?, πολλο? ιστορικο? πιστε?ουν ?τι, με τη μετακ?μισ? του, ο Χ?τλερ απ?φυγε τη στρατιωτικ? θητε?α στην Αυστρ?α. ^[31] Πρ?κειται για την πρ?τη του ξεκ?θαρη πολιτικ? απ?φαση: υπ?ρ του γερμανικο? ?θνου? και κατ? του αυστροουγγρικο? πολυεθνικο? κρ?του?. Δεν ?ταν εναντ?ον τη? στρατιωτικ?? θητε?α? για λ?γου? αρχ?? και αυτ? θα αποδειχθε? το 1914.

Α? Παγκ?σμιο? Π?λεμο?

Με την ?ναρξη του Α? Παγκοσμ?ου Πολ?μου , ο Χ?τλερ κατατ?χθηκε ω? εθελοντ?? στον πρωσικ? στρατ?, στι? 16 Αυγο?στου 1914, και εστ?λη στο δυτικ? μ?τωπο, με το 16ο Βαυαρικ? Σ?νταγμα Εφ?δρων Πεζικο? Λιστ . Π?ρε το β?πτισμα του πυρ?? κοντ? στο Υπρ , σε μια μ?χη ?που το σ?νταγμ? του ?χασε το 70% τη? δ?ναμ?? του. ^[32] Σ?μφωνα με το ημερολ?γιο του Συντ?γματο? Λ?στ, το σ?νταγμα ?χασε 1.600 οπλ?τε? και ?λου? του? αξιωματικο?? πλην εν??. ^[33] Τον Νο?μβριο του ?διου ?του? προ?χθη σε δεκαν?α και αυτ? ?ταν η τελευτα?α προαγωγ? του κατ? τη δι?ρκεια του πολ?μου. Στη συν?χεια ο λοχ?α? ?μαν, μετ?πειτα βαρ?νο? του Τ?που στο Γ' Ρ?ιχ, τον πρ?τεινε για υπαξιωματικ? (unteroffizier) και η διο?κηση του συντ?γματ?? του συνεδρ?ασε για να εξετ?σει αυτ? την πρ?ταση. Ο Φριτ? Β?ντεμαν, τ?τε υπασπιστ?? του συντ?γματο? και μετ?πειτα υπασπιστ?? του ?διου του Φ?ρερ, μετ? το τ?λο? του πολ?μου βεβα?ωνε ?τι οι επικεφαλ?? ?κριναν πω? ο Χ?τλερ δεν δι?θετε ηγετικ? προσ?ντα. Ωστ?σο συμφωνε? με τον ?μαν ?τι ο Χ?τλερ αρν?θηκε το ενδεχ?μενο να κριθε? για προαγωγ?, ?σω? επειδ? δεν επιθυμο?σε να αποχωριστε? το σ?νταγμ? του. ^[34] Ω? το φθιν?πωρο του 1915, ο Χ?τλερ ?ταν ο μοναδικ?? επιζ?ν απ? τα αρχικ? μ?λη τη? διμοιρ?α? του. ^[35] Στι? 9 Νοεμβρ?ου ?γινε αγγελιαφ?ρο? του συντ?γματο?, ιδι?τητα που στη συν?χεια αποσι?πησε ?ταν ?γραψε το Mein Kampf , αφ?νοντα? να εννοηθε? ?τι πολ?μησε στα χαρακ?ματα. Ωστ?σο δεν θεωρο?νται σωστ?? οι προσπ?θειε? των πολιτικ?ν του αντιπ?λων αργ?τερα να τον δυσφημ?σουν ω? λουφαδ?ρο και δειλ?, επειδ? ?ταν αγγελιαφ?ρο?. Οι αγγελιαφ?ροι περνο?σαν μεν καλ?τερα ?ταν υπ?ρχε ηρεμ?α στο μ?τωπο αλλ? οι απ?λει?? του? κατ? τι? μ?χε? ?ταν σχετικ? υψηλ??. ^[34] Τον Δεκ?μβριο του ?διου χρ?νου π?ρε το παρ?σημο του Σιδηρο? Σταυρο? Δε?τερη? Τ?ξη?. Το 1916 ο Χ?τλερ τραυματ?στηκε στο π?δι, σε μια μ?χη στη β?ρεια Γαλλ?α αν?μεσα στι? κωμοπ?λει? Μπαπ?μ και Λε Μπ?ρκ , ?που ολ?κληρη η ομ?δα των αγγελιοφ?ρων βγ?κε κυριολεκτικ? εκτ?? μ?χη? ^[36] εν? στι? αρχ?? Μαρτ?ου του 1917, ?χοντα? αναρρ?σει, επ?στρεψε στο μ?τωπο. Το 1918 παρασημοφορε?ται με τον Σιδηρ? Σταυρ? Πρ?τη? Τ?ξη?.

Λ?γο πριν τη λ?ξη του πολ?μου, στι? 15 Οκτωβρ?ου 1918, μετ? απ? μια επ?θεση με α?ρια (συγκεκριμ?να με α?ριο μουστ?ρδα? ) ν?τια του Β?ρβικ , στη Φλ?νδρα , ο Χ?τλερ εισ?χθη στο στρατιωτικ? νοσοκομε?ο τη? π?λη? Π?ζεβαλκ τη? Πομεραν?α? . Την παροδικ? τ?φλωσ? του την απ?διδε ο ?διο? σε βλ?βη των ματι?ν του εξαιτ?α? τη? επ?δραση? των αερ?ων. Κ?τι τ?τοιο ε?ναι δυνατ?, καθ?? θ?ματα του αερ?ου τη? μουστ?ρδα? συχν? ?χαναν την ?ρασ? του? .

Ο Σεμπ?στιαν Χ?φνερ χαρακτηρ?ζει την εμπειρ?α του Χ?τλερ στο μ?τωπο ω? ≪μοναδικ? εκπαιδευτικ? β?ωμα≫ , επειδ? στα επ?μενα χρ?νια τη? ζω?? του θα φανε? ?τι ε?χε αποκτ?σει σημαντικ? αντ?ληψη σε στρατιωτικ? ζητ?ματα.

Η ?νοδο? του Χ?τλερ

Σχεδ?ν ?λοι οι βιογρ?φοι του Χ?τλερ σημει?νουν την τερ?στια απ?κλιση μεταξ? του πρ?του και του δε?τερου μισο? τη? ζω?? του. Μ?χρι την ηλικ?α των 30 ετ?ν ?ταν, σ?μφωνα με τα αστικ? μ?τρα τη? εποχ?? του, ?να? ?νθρωπο? χωρ?? επαγγελματικ? σταδιοδρομ?α, χωρ?? αξι?λογε? σχ?σει? και μετ? τον Α? Παγκ?σμιο Π?λεμο , κατ? τον οπο?ο η Γερμαν?α ε?χε ηττηθε?, ?ταν επ?ση? και ?να? στρατιωτικ?? χωρ?? προοπτικ?? και, κυρ?ω?, χωρ?? αναγνωρ?σιμε? ικαν?τητε? που θα μπορο?σαν να εξηγ?σουν ε?λογα την ?νοδο που επακολο?θησε. Παρ?λα αυτ?, αυτ?? ο ?νθρωπο? αναρριχ?θηκε, μ?σα σε λ?γα χρ?νια, στην Καγκελαρ?α του Γερμανικο? Ρ?ιχ και, τελικ?, ?γινε δικτ?τορα? - κυρ?αρχο? του μεγαλ?τερου μ?ρου? τη? Ευρ?πη? , ασκ?ντα? καταστροφικ? επ?δραση που μ?νο λ?γοι, πριν ? μετ? απ? αυτ?ν, ?σκησαν. ^[37]

Πολιτικ? σταδιοδρομ?α

Ο Χ?τλερ ισχυρ?στηκε αργ?τερα ?τι η αγαν?κτησ? του για τον χαμ?νο π?λεμο και η ≪προδοσ?α των εγκληματι?ν του Νο?μβρη≫ ωρ?μασαν μ?σα του την απ?φαση να γ?νει πολιτικ?? (≪εγκληματ?ε? του Νο?μβρη≫ εννοε? του? πολιτικο?? που υπ?γραψαν την παρ?δοση τη? Γερμαν?α?, εν? ακ?μα ο γερμανικ?? στρατ?? κατε?χε εχθρικ? ?δαφο?). Οι Γερμανο? εθνικιστ?? δεν παραδ?χθηκαν τη στρατιωτικ? ?ττα του? στον Α? Παγκ?σμιο Π?λεμο και για αυτ? τον λ?γο διαμ?ρφωσαν την αναληθ? συνωμοτικ? θεωρ?α τη? προδοσ?α? , β?σει τη? οπο?α? η γερμανικ? πατρ?δα προδ?θηκε απ? του? πολιτικο?? και του? μαρξιστ?? με τη λεγ?μενη ≪ μαχαιρι? στην πλ?τη ≫ ( Dolchstoßlegende ). Αυτ? την προδοσ?α παρουσι?ζει ο Χ?τλερ εκ των υστ?ρων ω? κ?νητρο για την απ?φασ? του να γ?νει πολιτικ??, καθ?? και τη θ?ληση του να κυνηγ?σει του? μαρξιστ?? και λενινιστ?? που ο ?διο? θεωρο?σε ανεπιθ?μητου? και βλαπτικο?? για το κ?μμα.

Ωστ?σο, ο ισχυρισμ?? αυτ?? του Χ?τλερ δεν ε?ναι αληθ??. Πολιτικ?? φιλοδοξ?ε?, αμ?σω? μετ? τον π?λεμο, ο Χ?τλερ δεν ε?χε. Γ?ρισε στο στρατ?να του συντ?γματ?? του, στο Μ?ναχο, και η μ?νη του προσπ?θεια ?ταν να μην απολυθε? απ? τον στρατ?. Εξελ?γη ω? ?να? απ? του? αντιπροσ?που? του συντ?γματο? και, με β?ση αυτ? την εκλογ?, ?γινε ?να ε?δο? συνδ?σμου με την επαναστατικ? Σοβιετικ? Κυβ?ρνηση του Μον?χου, του σοσιαλιστ? Βαυαρο? Πρωθυπουργο?, Κουρτ ?ισνερ (Kurt Eisner).

Στι? ταραχ?? που ξ?σπασαν μετ? τη δολοφον?α του ?ισνερ (1919), ο Χ?τλερ δεν φα?νεται να ?ταν ο?τε με το μ?ρο? του Κ?μματο? τη? Σοβιετικ?? Δημοκρατ?α?, αλλ? ο?τε και με το μ?ρο? των αντιπ?λων του, των ακρα?α εθνικιστικ?ν και αντιδημοκρατικ?ν Φρ?ικορπ? (?πω? θα περ?μενε κανε??, με β?ση τη μετ?πειτα εξ?λιξ? του). Φα?νεται να περιμ?νει επιφυλακτικ? τι? εξελ?ξει?. ?να φιλμ τη? εποχ?? (1919), μ?λιστα, δε?χνει τον Χ?τλερ στη νεκρικ? πομπ? του δολοφονημ?νου ?ισνερ, ο οπο?ο? ?ταν Εβρα?ο?. Γι' αυτο?? του? λ?γου? σ?γχρονοι ιστορικο? υποστηρ?ζουν ?τι οι πολιτικ?? απ?ψει? του Χ?τλερ δεν ε?χαν φτ?σει ακ?μα, το 1918, στην εξ?λιξη που κατ?γραψε το 1924 στο πρ?το μ?ρο? του Mein Kampf . (Ο Αγ?ν Μου). ?να ντοκιμαντ?ρ τη? Λ?νι Ρ?φενσταλ , με τ?τλο Ο Θρ?αμβο? τη? Θ?ληση? ( Der Triumph Zur Wille ), απεικον?ζει τη Ναζιστικ? Γερμαν?α στο απ?γειο τη? δ?ναμ?? τη?.

Μετ? την αιματηρ? συντριβ? τη? Σοβιετικ?? Δημοκρατ?α?, ο Χ?τλερ προσελ?φθη απ? τη διο?κηση των Εν?πλων Δυν?μεων (Ρ?ιχσβερ, Reichswehr) του Μον?χου, που τ?τε ?ταν ο αποφασιστικ?? παρ?γοντα? εξουσ?α?. Υπ?ρχουν ενδε?ξει? ?τι εξαγ?ρασε την ε?νοια των ισχυρ?ν προδ?δοντα? παλιο?? συντρ?φου? του, οι οπο?οι ?ταν με την πλευρ? τη? Σοβιετικ?? Δημοκρατ?α?. Σημαντικ?? προσωπικ?τητε? τη? αποκαλο?μενη? μα?ρη? Ρ?ιχσβερ, ?πω? ο λοχαγ?? Ερνστ Ρεμ ( Ernst Rohm ), δι?κριναν σ?ντομα στον υποδεκαν?α Χ?τλερ ?ναν ενδεχ?μενο προπαγανδιστ? ο οπο?ο? θα προκαλο?σε ζυμ?σει? στην εργατικ? τ?ξη με σκοπ? την εξ?πλωση τη? εθνικιστικ?? ιδεολογ?α?. Γι' αυτ? τον λ?γο τον ?στειλαν να παρακολουθ?σει μαθ?ματα προπαγανδιστικ?? ρητορικ?? . Παρ?λληλα κατασκ?πευε τι? δραστηρι?τητε? πολιτικ?ν κομμ?των και πολιτικ?ν κ?κλων, οι οπο?ε? ξεφ?τρωναν σαν τα μανιτ?ρια στο μετεπαναστατικ? Μ?ναχο. ^[38]

Στι? 12 Σεπτεμβρ?ου 1919 π?ρε μ?ρο? για πρ?τη φορ? σε συν?λευση του Γερμανικο? Εργατικο? Κ?μματο? (DAP). Το κ?μμα αυτ? το ε?χαν ιδρ?σει ο κλειδαρ?? ?ντον Ντρ?ξλερ ( Anton Drexler ) και ο δημοσιογρ?φο? Καρλ Χ?ρερ ( Karl Harrer ) και προπαγ?νδιζε ιδ?ε? ξενοφοβικ?? , αντισημιτικ?? και ψευδοσοσιαλιστικ??. Ο Χ?τλερ π?ρε μ?ρο? στην πολιτικ? συζ?τηση και διακρ?θηκε για το ρητορικ? του ταλ?ντο. Για πρ?τη φορ? ανακ?λυψε ?να ταλ?ντο στον εαυτ? του, το οπο?ο αναγν?ριζαν και ?λλοι: Το να συναρπ?ζει του? ακροατ?? του και να διεγε?ρει συναισθ?ματα. Ο Αδ?λφο? Χ?τλερ υπ?ρξε επ?ση? και ερασιτ?χνη? ζωγρ?φο?. Ο Ντρ?ξλερ του πρ?τεινε την ?δια μ?ρα να γ?νει μ?λο? του κ?μματο?. Στι? 19 Οκτωβρ?ου ο Χ?τλερ ?γινε, με εντολ? των προ?σταμ?νων του, 55ο μ?λο? του DAP και ?χι 7ο ?πω? ισχυριζ?ταν αργ?τερα. Εκε?νο τον καιρ? γν?ρισε και τον αντισημ?τη συγγραφ?α Ντ?τριχ ?καρτ ( Dietrich Eckart ), ο οπο?ο? συνειδητοπο?ησε ?τι ο Χ?τλερ ?ταν ικαν?? να κερδ?σει του? εργ?τε? και τα κατ?τερα κοινωνικ? στρ?ματα υπ?ρ τη? ακροδεξι?? ιδεολογ?α?. Ε?ναι ?να? απ? του? πρ?του? που το συνειδητοπο?ησε και γι' αυτ? υποστ?ριξε τον Χ?τλερ με λ?για και ?ργα. Το 1920 ?γινε εκδ?τη? τη? κομματικ?? εφημερ?δα? ≪Λα?κ?? Παρατηρητ??≫ ( (Volkischer Beobachter ).

Επειδ? ο Χ?τλερ με του? φλογερο?? του λ?γου? προσ?λκυε ?λο και περισσ?τερου? ακροατ?? και μ?λη του κ?μματο?, απ?κτησε μεγ?λη δ?ναμη μ?σα στο κ?μμα, το οπο?ο εξαρτι?ταν ?λο και περισσ?τερο απ? αυτ?ν. Την ?νοιξη του 1920 συν?βαλε και αυτ?? στο ν?ο πρ?γραμμα του κ?μματο?. Επ?ση?, με πρωτοβουλ?α του ?λλαξε η ονομασ?α του κ?μματο?: το Γερμανικ? Εργατικ? Κ?μμα (DAP) λεγ?ταν πλ?ον Εθνικοσοσιαλιστικ? Κ?μμα των Γερμαν?ν Εργατ?ν (NSDAP).

Τελικ?, απολ?θηκε απ? τον στρατ? στι? 31 Μαρτ?ου 1920. ?δη εκε?νο το δι?στημα ζο?σε ?νετα με τα χρ?ματα που κ?ρδιζε ω? πολιτικ?? ρ?τορα?. Γν?ριζε πολ? καλ? ?τι το NSDAP εξαρτ?ται πλ?ον απ?λυτα απ? αυτ?ν και το εκμεταλλε?τηκε: τον Ιο?λιο του 1921 αν?γκασε, με ?να τελεσ?γραφο, το παλι? προεδρε?ο να παραιτηθε? και ψηφ?στηκε ν?ο? πρ?εδρο? του κ?μματο?. Ο Χ?τλερ ?ταν πλ?ον τοπικ? πολιτικ? φυσιογνωμ?α. Εκτ?? τη? Βαυαρ?α?, ?μω?, προκαλο?σε μ?λλον θυμηδ?α παρ? φ?βο. Το ?διο ?μω? δεν ?σχυσε στην υπ?λοιπη Ευρ?πη, ?πω? θα ?δειχνε αργ?τερα η Ιστορ?α.

Πραξικ?πημα και φυλ?κιση

Μετ? τη συντριβ? τη? ≪Σοβιετικ?? Δημοκρατ?α?≫ στη Βαυαρ?α ^[39] κυβερν?, ουσιαστικ?, ο εθνικιστ?? και μοναρχικ?? Γκο?σταβ Ρ?τερ ^[40] φον Καρ ( Gustav Ritter von Kahr ), ο οπο?ο? δεν ?κρυβε καθ?λου την αντιπ?θει? του για τη δημοκρατ?α και τη λεγ?μενη ≪Κ?κκινη Κυβ?ρνηση≫ (δηλαδ? τη σοσιαλδημοκρατικ? κυβ?ρνηση, που, το 1918, μετ? την πτ?ση τη? μοναρχ?α?, εγκαθ?δρυσε τη Δημοκρατ?α τη? Βα?μ?ρη? ). Ο Χ?τλερ και ο πρ?ην Επικεφαλ?? Επισταθμ?α? του Γενικο? Επιτελε?ου στρατηγ?? ?ριχ Λο?ντεντορφ ( Erich Ludendorf ), που αν?κε στου? συμπαθο?ντε? του NSDAP , ε?δαν στον Καρ ?ναν σ?μμαχο για το σχ?δι? του?: Τη β?αιη ανατροπ? τη? κυβ?ρνηση? του Βερολ?νου, κατ? το πρ?τυπο τη? Πορε?α? προ? τη Ρ?μη του Μουσολ?νι , τον Οκτ?βριο του 1922. Λ?γω τη? κατοχ?? του Ρουρ απ? τη Γαλλ?α , του τερ?στιου πληθωρισμο? και των σοβαρ?ν ταραχ?ν που ε?χαν ξεσπ?σει στη Γερμαν?α, ο Χ?τλερ π?στευε ?τι θα ?βρισκε μεγ?λη λα?κ? υποστ?ριξη.

Το βρ?δυ τη? 8η? Νοεμβρ?ου 1923 ο Χ?τλερ με μερικο?? ?νοπλου? ?κανε ?φοδο σε μια μπιραρ?α, ?ξω απ? το Μ?ναχο, ?που εκφωνο?σε λ?γο ο Καρ. Αλλ? μ?νο με την απειλ? των ?πλων δ?χτηκε αυτ??, για τα μ?τια του κ?σμου, την πρ?ταση του Χ?τλερ να ανατρ?ψουν την κυβ?ρνηση του Βερολ?νου. Το επ?μενο πρω?, ο Χ?τλερ με ?ναν αριθμ? υποστηρικτ?ν του επιτ?θηκε στο Βαυαρικ? Υπουργε?ο Στρατιωτικ?ν, ω? αρχ? τη? ανατροπ?? τη? βαυαρικ?? κυβ?ρνηση?. Η αστυνομ?α, ?μω?, ?κανε χρ?ση ?πλων και οι επιτιθ?μενοι τρ?πηκαν σε φυγ?, αφ?νοντα? π?σω του? 16 νεκρο??, μ?λη του NSDAP. Ο Λο?ντεντορφ συνελ?φθη στι? 9 Νοεμβρ?ου, ο Χ?τλερ μερικ?? μ?ρε? αργ?τερα. Η δ?κη για αυτο?? που συμμετε?χαν στο Πραξικ?πημα Λο?ντεντορφ-Χ?τλερ ?ρχισε στι? 26 Φεβρουαρ?ου 1924.

Με β?ση τη νομοθεσ?α τη? εποχ??, ο Χ?τλερ θα ?πρεπε να καταδικαστε? σε μακροχρ?νια φυλ?κιση για εσχ?τη προδοσ?α ?, τουλ?χιστον, να απελαθε? απ? τη Γερμαν?α, γιατ? ε?χε ακ?μα την αυστριακ? υπηκο?τητα. Αλλ?, η Δημοκρατ?α τη? Βα?μ?ρη? φερ?ταν με εξαιρετικ? επιε?κεια στου? ακροδεξιο?? παραβ?τε? του ν?μου.

Εν? οι ?λλοι πρωτεργ?τε? του πραξικοπ?ματο? αποστασιοποι?θηκαν και δεν αν?λαβαν την ευθ?νη για το πραξικ?πημα, με αποτ?λεσμα πολλο? να αθωωθο?ν, (?πω? π.χ. ο Λο?ντεντορφ), ο Χ?τλερ, που ?ξερε ?τι δεν ριψοκινδυνε?ει πολλ? πρ?γματα, εκμεταλλε?τηκε την ευκαιρ?α για να προβ?λει τον εαυτ? του ω? μ?νο εμπνευστ? του πραξικοπ?ματο?. ?τσι το πραξικ?πημα περν? στην ιστορ?α με το ?νομ? του ( Hitlerputsch ?, κατ' ?λλου?, ≪Πραξικ?πημα τη? μπιραρ?α?≫ , γερμανικ?: Bierkeller-Putsch ).

Τελικ? ο Χ?τλερ καταδικ?στηκε σε πενταετ? φυλ?κιση, ποιν? η οπο?α ?ταν, στην προκειμ?νη περ?πτωση, ιδια?τερα επιεικ??. Επ?ση? το NSDAP διαλ?θηκε και κηρ?χθηκε εκτ?? ν?μου. Αργ?τερα, ?μω?, θα επανιδρυθε? με ?λε? τι? ν?μιμε? διαδικασ?ε?.

Απ? τα π?ντε χρ?νια τη? φυλ?κισ?? του, ο Χ?τλερ δεν εξ?τισε ο?τε το ?να π?μπτο. Απολ?θηκε τον ?διο χρ?νο κι?λα?, στι? 20 Δεκεμβρ?ου 1924, λ?γω τη? αμνηστ?α? που δ?θηκε στου? πολιτικο?? κρατουμ?νου?. Την παραμον? του στη φυλακ? τη χρησιμοπο?ησε για να γρ?ψει, μαζ? με τον γραμματ?α του, Ρο?ντολφ Ε? ( Rudolf Hess ), το πρ?το, αυτοβιογραφικ? μ?ρο? του βιβλ?ου του Ο Αγ?ν μου ( Mein Kampf ) . Στο βιβλ?ο αυτ? εξηγε? με σαφ?νεια του? πολιτικο?? του στ?χου? και την ιδεολογ?α του εθνικοσοσιαλισμο? ( Nationalsozialismus ). (Αρχικ? ο Χ?τλερ προ?ριζε για τ?τλο του βιβλ?ου: Τεσσερ?μισι χρ?νια αγ?να εν?ντια στο ψ?μα, τη βλακε?α και τη δειλ?α .) Το βιβλ?ο θα πουλ?σει, μεταξ? 1925 και 1934, 240.000 αντ?τυπα. Μ?χρι το τ?λο? του πολ?μου θα πουληθο?ν ? θα διανεμηθο?ν δωρε?ν (σε νε?νυμφου? και στρατι?τε?) 10 εκατομμ?ρια αντ?τυπα. Ο Χ?τλερ, λ?γω συστηματικ?? φοροδιαφυγ?? για τα συγγραφικ? του δικαι?ματα, ?φτασε να οφε?λει 405.500 μ?ρκα (σημεριν? 6 εκατομμ?ρια ευρ?), τα οπο?α και παραγρ?φηκαν ?ταν ?γινε Καγκελ?ριο?.

Χ?ρη στα ρεπορτ?ζ για τη δ?κη, ?γινε γνωστ?? και στη β?ρειο Γερμαν?α ω? ο πλ?ον ριζοσπ?στη? εθνικιστ?? πολιτικ?? τη? Γερμαν?α?. ?τσι, ?γινε δι?σημο? και απ?κτησε επιρρο? και σε πολλ? ?λλα εθνικιστικ? κιν?ματα εκτ?? του NSDAP. Εν? μ?χρι τ?τε ?βλεπε τον εαυτ? του ω? βοηθ? ( ≪τυμπανιστ?≫ ) του κιν?ματο?, του οπο?ου η δουλει? ε?ναι να ανο?ξει τον δρ?μο για τον ≪Σωτ?ρα τη? Γερμαν?α?≫ (για τον ρ?λο του οπο?ου προοριζ?ταν ο Λο?ντεντορφ), ?ρχισε απ? εδ? και π?ρα να βλ?πει οριστικ? τον εαυτ? του στον ρ?λο του μεγ?λου ηγ?τη ( Fuhrer ).

?μω?, η ?ρα του δεν ε?χε ?ρθει ακ?μα. Το NSDAP επανιδρ?θηκε, αλλ? η οικονομ?α τη? Δημοκρατ?α? τη? Βα?μ?ρη? σταθεροποι?θηκε σιγ? σιγ? (μ?χρι το 1929). Γι αυτ? τα ριζοσπαστικ? κ?μματα και κιν?ματα δεν ε?χαν και πολ? υλικ? για να κ?νουν ζ?μωση. Αυτ? καθυστ?ρησε ?προσωριν?? την πορε?α του Χ?τλερ, ο οπο?ο? μετ? το αποτυχημ?νο πραξικ?πημα και τη φυλ?κισ? του αποφ?σισε να εφαρμ?σει τη ≪στρατηγικ? τη? νομιμ?τητα?≫, δηλαδ? να κερδ?σει πρ?τα την εξουσ?α με ν?μιμα μ?σα και ?στερα να εγκαθιδρ?σει τη ναζιστικ? δικτατορ?α, την οπο?α οραματιζ?ταν.

Ο δρ?μο? προ? την Καγκελαρ?α

Το 1925 ?χασε την αυστριακ? υπηκο?τητα (ο ?διο? υπ?βαλε την α?τηση, η οπο?α εγκρ?θηκε). Στα επ?μενα επτ? χρ?νια ?ζησε ω? ανιθαγεν??, χωρ?? υπηκο?τητα . Εκε?νο τον καιρ? αφοσι?θηκε απ?λυτα στην επαν?δρυση και αναδιοργ?νωση του NSDAP. Το κ?μμα αυτ? αποτ?λεσε τη β?ση τη? ν?α? του στρατηγικ??, να αποκτ?σει την κυβερνητικ? εξουσ?α με ν?μιμα μ?σα. Το 1928 , το NSDAP π?ρε στι? εθνικ?? εκλογ?? 2,6 %, εν? το 1930 εκτοξε?τηκε στο ποσοστ? του 18,3%.

Παρ? τι? περ? του αντιθ?του απ?ψει?, στην αρχ? το κ?μμα στηριζ?ταν στι? συνδρομ?? των μελ?ν του και κ?ποιων λ?γων πλο?σιων υποστηρικτ?ν. Η αριστοκρατ?α και η πλειοψηφ?α των μεγαλοαστ?ν προτιμο?σαν τα κ?μματα τη? δεξι?? και του κ?ντρου . Με τον καιρ? φυσικ? η κατ?σταση ?λλαξε και το NSDAP αρχ?ζει να αποκτ? ?λο και πιο μεγ?λα ερε?σματα στο στρ?μα των βιομηχ?νων και τον στρατ?.

Ο στρατ?? ?λπιζε ?τι με τον Χ?τλερ στην Καγκελαρ?α θα πετ?χει την εθνικ? αν?ρθωση τη? Γερμαν?α?, την ακ?ρωση τη? συνθ?κη? των Βερσαλλι?ν και τον επανεξοπλισμ? τη? Ρ?ιχσβερ. Εθνικιστικ? και συντηρητικ? στελ?χη τη? οικονομ?α? και τη? πολιτικ?? ?ρχισαν να τον υποστηρ?ζουν, επειδ? ν?μισαν ?τι με την ?νοδ? του στην εξουσ?α η Γερμαν?α θα αποκτ?σει πολιτικ? σταθερ?τητα και θα αναπροσανατολ?σει τον πολιτικ? τη? πολιτισμ? στην κατε?θυνση μια? αυταρχικ?? μοναρχ?α?. Εξ?λλου, φοβο?νταν την εγκαθ?δρυση σοσιαλιστικο? καθεστ?το? στη Γερμαν?α και ?τσι υποστ?ριξαν τον Χ?τλερ, ο οπο?ο? ?θελε να εξαφαν?σει τον μπολσεβικισμ?.

?να? ?λλο? σημαντικ?? ευνο?κ?? παρ?γοντα? για τον Χ?τλερ θα αποδειχτε? η ν?α οικονομικ? κρ?ση. Αυτ? τον βοηθ? οριστικ? στην αποσταθεροπο?ηση τη? ο?τω? η ?λλω? πολιτικ? αδ?ναμη? Δημοκρατ?α? τη? Βα?μ?ρη?.

Τ?λη Φεβρουαρ?ου 1932 εγκρ?θηκε επιτ?λου? η α?τησ? του για απ?κτηση τη? γερμανικ?? υπηκο?τητα? και απ?κτησε ?τσι το δικα?ωμα να κατ?βει υποψ?φιο? στι? εθνικ?? εκλογ?? του 1932. Σε αυτ??, το NSDAP αναδε?χθηκε ω? το ισχυρ?τερο κ?μμα και κ?ρδισε τι? περισσ?τερε? ?δρε? στη ν?α Βουλ? με ποσοστ? 37,2% και 230 ?δρε?, φ?ρνοντ?? το στην πρ?τη θ?ση στη Γερμαν?α. ^[41] Ο 85χρονο? πρ?εδρο? Π?ουλ φον Χ?ντενμπουργκ , επηρεασμ?νο? απ? την εθνικιστικ? κλ?κα που ε?χε συγκεντρωθε? γ?ρω του, π?στεψε ?τι μπορο?σε να ελ?γξει του? εθνικοσοσιαλιστ?? και κ?λεσε τον Χ?τλερ να αναλ?βει την καγκελαρ?α (πρωθυπουργ?α). Στι? 30 Ιανουαρ?ου 1933 ο Αδ?λφο? Χ?τλερ διορ?στηκε καγκελ?ριο? τη? Γερμαν?α?. Η διαδικασ?α αναρρ?χηση? των Εθνικοσοσιαλιστ?ν στην εξουσ?α ονομ?ζεται και Machtergreifung (≪Κατ?κτηση τη? εξουσ?α?≫).

Ο δικτ?τορα?

Καθι?ρωση τη? δικτατορ?α? - Το Τρ?το Ρ?ιχ

Στι? 27 Φεβρουαρ?ου 1933 πυρπολ?θηκε το Ρ?ιχσταγκ (Κοινοβο?λιο). Ω? δρ?στη? συνελ?φθη ο Ολλανδ?? Κομμουνιστ?? Μαρ?νου? φαν ντερ Λο?μπε ( Marinus van der Lubbe ), που κατηγορ?θηκε απ? του? ναζιστ?? ?τι ?θελε ?τσι να διαμαρτυρηθε? για την ?νοδο του Χ?τλερ στην εξουσ?α. Στον αντιφασιστικ?, ?μω?, κ?σμο υπ?ρχε η πεπο?θηση ?τι ο εμπρησμ?? ?ταν προβοκ?τσια τη? χιτλερικ?? κυβ?ρνηση?. Χαρακτηριστικ? η Εγκυκλοπα?δεια Μπριτ?νικα αναφ?ρει: ≪Πιστε?εται ευρ?τατα ?τι ο εμπρησμ?? στ?θηκε απ? την ?δια τη νεοσχηματισμ?νη ναζιστικ? κυβ?ρνηση για να στρ?ψει την κοιν? γν?μη εν?ντια στου? αντιπ?λου? τη? και να περιβληθε? με ?κτακτε? εξουσ?ε? (...) Ο Γκ?μπελ? , υπουργ?? Προπαγ?νδα? του Χ?τλερ, φ?ρεται να ε?χε καταστρ?σει το σχ?διο, σ?μφωνα με το οπο?ο δ?κα πρ?κτορε? του NSDAP με επικεφαλ?? τον Καρλ Ερνστ μπ?καν στο Ρ?ιχσταγκ απ? μια υπ?γεια σ?ραγγα, η οπο?α συν?δεε το Ρ?ιχσταγκ με την επ?σημη κατοικ?α του Γκ?ρινγκ ≫. Ο Ερνστ δολοφον?θηκε το 1934, κατ? την εκκαθ?ριση των SA . Στη διαθ?κη του ομολ?γησε την ενοχ? του για τον εμπρησμ?, που ε?χε γ?νει με διαταγ? του Χ?τλερ. Με τον εμπρησμ? του Ρ?ιχσταγκ δ?θηκε η ευκαιρ?α στον Χ?τλερ να πε?σει τον Πρ?εδρο Χ?ντενμπουργκ να εκδ?σει αναγκαστικ? δι?ταγμα β?σει του ?ρθρου 48 του Συντ?γματο? τη? Δημοκρατ?α? τη? Βα?μ?ρη? . Με αυτ? ο Χ?ντενμπουργκ εξουσιοδ?τησε στην ουσ?α τον Χ?τλερ να καταργ?σει τα κυρι?τερα πολιτικ? δικαι?ματα των Γερμαν?ν για ?να δι?στημα και να αρχ?σει διωγμο?? και συλλ?ψει? κομμουνιστ?ν και αριστερ?ν.

Καθ?? η εξουσιοδ?τηση που ε?χε π?ρει απ? τον Χ?ντεμπουργκ ε?χε περιορισμ?νο χρονικ? ορ?ζοντα, ο Χ?τλερ συγκ?λεσε τη Βουλ? και ζητε? να του δοθο?ν ?κτακτε? εξουσ?ε? β?σει του ≪Εξουσιοδοτικο? ν?μου≫ ( Ermachtigungsgesetz , ο οπο?ο? λεγ?ταν επ?σημα και ≪Ν?μο? αποτροπ?? κινδ?νου για τον λα? και το Ρ?ιχ≫) και να παραχωρηθε? ?λη η νομοθετικ? εξουσ?α στην κυβ?ρνηση, ανεξ?ρτητα απ? το Ρ?ιχσταγκ. Για ενεργοπο?ηση του ν?μου αυτο? ο Χ?τλερ χρειαζ?ταν ?μω? την υποστ?ριξη τουλ?χιστον των δ?ο τρ?των τη? Βουλ??. Για να το επιτ?χει εκμεταλλε?τηκε την εξουσ?α του και τον εμπρησμ? του Ρ?ιχσταγκ: οι βουλευτ?? του Κομμουνιστικο? Κ?μματο? ( KPD , 81 ?τομα) καταζητο?νταν ? συνελ?φθησαν (και φυσικ? δεν εμφαν?στηκαν στη Βουλ?) και οι βουλευτ?? του Σοσιαλδημοκρατικο? Κ?μματο? ( SPD , σημεριν? κυβερνητικ? κ?μμα, που τ?τε ?μω? επικαλο?νταν τον μαρξισμ?) τρομοκρατ?θηκαν απ? ομ?δε? των SA ( Sturmabteilung , Τ?γματα Εφ?δου). Οι βουλευτ?? του SPD ψ?φισαν παρ' ?λα αυτ? κατ? του Χ?τλερ. ?λοι οι ?λλοι βουλευτ?? ?μω? (?πω? κεντρ?οι και φιλελε?θεροι) τον υποστ?ριξαν. ?τσι, στι? 24 Μαρτ?ου 1933 το Ρ?ιχσταγκ αποφασ?ζει, με β?ση τον Εξουσιοδοτικ? ν?μο, την παραχ?ρηση ?λη? τη? νομοθετικ?? εξουσ?α? στη χιτλερικ? κυβ?ρνηση.

Με την απ?φαση αυτ? αρχ?ζει στη Γερμαν?α η περ?οδο? τη? εθνικοσοσιαλιστικ?? δικτατορ?α? , που προπαγανδιστικ? ονομ?στηκε απ? του? εθνικοσοσιαλιστ?? ≪ Τρ?το Ρ?ιχ ≫.

Την 1 Ιουλ?ου 1933 καθιερ?θηκε η ≪ Δωρε? τη? γερμανικ?? οικονομ?α? για τον Αδ?λφο Χ?τλερ  ≫ ( Adolf-Hitler-Spende der deutschen Wirtschaft ), με την οπο?α υποχρε?νονται οι επιχειρ?σει? να καταβ?λλουν ?να συγκεκριμ?νο ποσοστ? των κερδ?ν του? στο NSDAP. Μ?χρι το 1945 συγκεντρ?θηκαν με αυτ?ν τον τρ?πο περ?που 700 εκατομμ?ρια μ?ρκα ( Reichsmark ) (1 δισ. ευρ?, σημεριν? χρ?ματα) στου? λογαριασμο?? του κ?μματο?. Το NSDAP και ο Χ?τλερ δεν αντιμετ?πισαν ξαν? οικονομικ? προβλ?ματα.

Στι? 14 Οκτωβρ?ου 1933, εν? ?χει ξεκιν?σει το πρ?γραμμα πολεμικο? επανεξοπλισμο?, ο Χ?τλερ ανακοιν?νει την αποχ?ρησ? του απ? την Κοινων?α των Εθν?ν και προσφε?γει σε δημοψ?φισμα. Στι? 12 Νοεμβρ?ου 1933, η Γερμαν?α ψηφ?ζει υπ?ρ του Χ?τλερ με ποσοστ? ?νω του 95%.

Με διαταγ? του Χ?τλερ δολοφον?θηκε στι? 30 Ιουν?ου με 1 Ιουλ?ου 1934 ( Η ν?χτα των μεγ?λων μαχαιρι?ν , στη γλ?σσα των εθνικοσοσιαλιστ?ν προπαγανδιστ?ν και Πραξικ?πημα του Ρεμ , Rohmputsch ) η ηγεσ?α των SA , αλλ? και στρατιωτικο? και πολιτικο? αντ?παλοι του Χ?τλερ γενικ??, ?πω? ο πρ?ην στρατηγ?? και Καγκελ?ριο? φον Σλ?ιχερ και η σ?ζυγ?? του. Συνολικ?, περ?που 200 ?τομα εκτελ?στηκαν εκε?νε? τι? ημ?ρε?. Η εν?ργεια αυτ? αμνηστε?τηκε με ν?μο του Χ?τλερ, λ?γε? μ?ρε? αργ?τερα, γιατ? θεωρ?θηκε ω? προληπτικ? μ?τρο κατ? του δ?θεν αναμεν?μενου πραξικοπ?ματο? του αρχηγο? των SA και παλιο? φ?λου του Χ?τλερ (μιλο?σαν μεταξ? του? στον ενικ?) Ερνστ Ρεμ . Στην πρ?τη αυτ? μαζικ? δολοφον?α ο Χ?τλερ επηρε?στηκε κυρ?ω? απ? τον αρχηγ? των SS Χ?ινριχ Χ?μλερ και τον Χ?ρμαν Γκα?ριγκ , οι οπο?οι ?θελαν να εξουδετερ?σουν ?τσι τον αντ?ζηλ? του? Ρεμ.

Η Γερμανοαμερικαν?δα καθηγ?τρια πανεπιστημ?ου Χ?να ?ρεντ θα πει, το 1964, ?τι η Ν?χτα των μεγ?λων μαχαιρι?ν και τα ?λλα φοβερ? συμβ?ντα που ?χουν αρχ?σει ?δη απ? το 1933 ωχριο?ν μπροστ? στα φρικαλ?α γεγον?τα που θα ακολουθ?σουν.

Μετ? τον θ?νατο του Προ?δρου Χ?ντενμπουργκ στι? 2 Αυγο?στου 1934 ο γερμανικ?? στρατ?? (Ρ?ιχσβερ, Reichswehr , που με την καθι?ρωση τη? υποχρεωτικ?? θητε?α? το 1935 μετονομ?ζεται σε Β?ρμαχτ , Wehrmacht ) ορκιζ?ταν στο πρ?σωπο του Χ?τλερ, ο οπο?ο? απ? εδ? και εμπρ?? ?ταν και Αρχηγ?? του Κρ?του?, φ?ροντα? τον τ?τλο ≪Ηγ?τη? και Καγκελ?ριο?≫ ( Fuhrer und Reichskanzler ).

Τ?λο?, τον Ιανου?ριο του 1938, ο Χ?τλερ αν?λαβε την αρχηγ?α τη? Β?ρμαχτ. Ο μ?χρι τ?τε αρχηγ?? τη? Β?ρνερ φον Φριτ? (Werner von Fritsch), ?πω? και ο υπουργ?? ?μυνα? Β?ρνερ φον Μπλ?μπεργκ (Werner von Blomberg), αναγκ?στηκαν να παραιτηθο?ν, ο πρ?το? επειδ?, σ?μφωνα με σκευωρ?α των SS του Χ?μλερ, ?ταν ομοφυλ?φιλο? και ο ?λλο? γιατ?, σε δε?τερο γ?μο παντρε?τηκε κ?ποιαν αμφιβ?λου ηθικ??.

Ρατσιστικ? και εξοντωτικ? πολιτικ? του Χ?τλερ

Το Ολοκα?τωμα ( Φ?σει? )

Αρχικ? στοιχε?α Φυλετικ? πολιτικ? · Ευθανασ?α Στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? ( Κατ?λογο? )

Εβρα?οι Ναζιστικ? Γερμαν?α, απ? το 1933 ?ω? το 1939 Τα Πογκρ?μ: Η Ν?χτα των Κρυστ?λλων (Kristallnacht) · Πογκρ?μ του Γιασ? · Πογκρ?μ του Λβιφ · Πογκρ?μ του Γιεντβ?μπνε ... Τα Γκ?το: Βαρσοβ?α , Λουτζ Κρακοβ?α , Τερ?ζιενσταντ ... Einsatzgruppen (Μον?δε? Ειδικ?? Δρ?ση?): Μπαμπ? Γι?ρ , Σφαγ? του Ρο?μπουλα Σφαγ? του Παν?ρια? , Σφαγ? τη? Οδησσο? ... Τελικ? Λ?ση: Δι?σκεψη τη? Β?νζεε Επιχε?ρηση Ρ?ινχαρντ Στρατ?πεδα θαν?του: Κ?λμνο , Μπ?λζεκ Σομπιμπ?ρ , Τρεμπλ?νκα , Μα?ντ?νεκ , ?ουσβιτ? Αντ?σταση: ZOB · ZZW Εξ?γερση των Γκ?το ( Βαρσοβ?α ) Τ?λο? του Πολ?μου: Πορε?ε? θαν?του Μπερ?χα · Σ?ριτ χα-Πλετ?

?λλα θ?ματα Αθ?γγανοι · Ομοφυλ?φιλοι Αν?πηρα ?τομα · Σλ?βοι τη? Ανατολικ?? Ευρ?πη? Πολωνο? · Σοβιετικο? αιχμ?λωτοι πολ?μου Μ?ρτυρε? του Ιεχωβ?

Τα μ?ρη που φ?ρουν ευθ?νη Ναζιστικ? Γερμαν?α : Χ?τλερ · ?ιχμαν Χ?μλερ · SS (Ε?-Ε?) · Γκεστ?πο Συνεργ?τε?: Ρουμαν?α · Κροατ?α Ουγγαρ?α · Κυβ?ρνηση του Βισ? · Σλοβακ?α Ιταλ?α · Ουκρανικ? / Λετονικ? / Λιθουανικ? στοιχε?α Δ?κε? τη? Νυρεμβ?ργη? · ?λλε? δ?κε?

?να απ? τα βασικ? κ?νητρα τη? πολιτικ?? του Χ?τλερ ?ταν η εξ?ντωση των αλλοεθν?ν και κυρ?ω? των Εβρα?ων, καθ?? στην Εθνικοσοσιαλιστικ? Γερμαν?α αλλ? και στον χ?ρο που θα κατακτο?σε, μ?νον η γερμανικ? φυλ? ?ταν επιτρεπτ? να ζει. Απ? την αρχ? των δημ?σιων εμφαν?σε?ν του μ?χρι τον θ?νατ? του, επιτ?θεται συνεχ?? στου? Εβρα?ου? αλλ? και σε ?λλε? αποκαλο?μενε? ≪κατ?τερε? φυλ??≫, στι? οπο?ε? συγκαταλ?γει και του? Τσιγγ?νου? ( Ρομ? ), του? Πολωνο?? και του? Ρ?σου? .

?σον αφορ? τον κοινωνικ? δαρβινισμ?, ε?ναι ολοφ?νερο?, αν εξετ?σει κανε?? τι? αντιλ?ψει? του σχετικ? με του? ασθενε?? και του? σωματικ? ? πνευματικ? αν?πηρου?. Κατ? τη γν?μη του, οι ?νθρωποι αυτο? δεν αξ?ζει καν να ζουν ( lebensunwert ). Η παγκ?σμια ιστορ?α, κατ? την ?ποψ? του, ε?ναι μια συνεχ?? μ?χη στην οπο?α οι ≪δυνατ??≫ φυλ?? θα εξαλε?ψουν τι? ≪αδ?ναμε?≫, οι ≪ισχυρ?τερε?≫ φυλ?? τι? ≪ασθεν?στερε?≫. ?τσι, ?λεγε π.χ. το 1929, στο συν?δριο του NSDAP στη Νυρεμβ?ργη : ≪Ε?ν στη Γερμαν?α γεννιο?νταν κ?θε χρ?νο ?να εκατομμ?ριο παιδι? και εξολοθρε?αμε απ? αυτ? 700.000-800.000, τα πιο αδ?ναμα, το αποτ?λεσμα θα ?ταν ?σω? η αναβ?θμιση τη? δ?ναμη?.≫ . Η ρ?ση αυτ? περι?χει, εν σπ?ρματι, το πρ?γραμμα ρατσιστικ?? γενετικ?? μηχανικ?? μ?σω μαζικ?ν δολοφονι?ν (≪ Πρ?γραμμα Ευθανασ?α? T-4≫ , ?πω? κατ' ευφημισμ?ν ονομ?στηκε), που θα υιοθετηθε? ?στερα απ? μικρ? χρονικ? δι?στημα, ?ταν θα ?χει πλ?ον αναλ?βει την εξουσ?α. ^[42]

Αυτ? και ?λλα πολλ? απ? αυτ? που ?λεγε αποδεικν?ουν ?τι η πραγματοπο?ηση των ρατσιστικ?ν του αντιλ?ψεων και του κοινωνικο? δαρβινισμο? ?ταν βασικ?? του στ?χο? και ?χι απλ? ?να ≪δευτερε?ον στοιχε?ο≫ του προγρ?μματο? των εθνικοσοσιαλιστ?ν, ?πω? π?στευαν πολλο? ψηφοφ?ροι του μ?χρι το 1933.

Παρ?λο που στον Α' Παγκ?σμιο Π?λεμο σκοτ?θηκαν 12.000 ^[43] Γερμανοεβρα?οι στρατι?τε? για την πατρ?δα του?, ο Χ?τλερ, στο Mein Kampf (1924/25), επιτ?θεται εναντ?ον των Εβρα?ων ω? εξ??: ≪Ε?ν πριν απ? τον π?λεμο και κατ? τη δι?ρκει? του ε?χαμε β?λει δ?δεκα με δεκαπ?ντε χιλι?δε? κεφ?λια αυτ?ν των Εβρα?ων διαφθορ?ων του λαο? μ?σα σε δηλητηρι?δε? α?ριο, ?πω? συν?βη στο πεδ?ο τη? μ?χη? σε εκατοντ?δε? χιλι?δε? των καλ?τερ?ν μα? Γερμαν?ν εργατ?ν, η θυσ?α εκατομμυρ?ων στρατιωτ?ν ?σω? να μην ε?χε π?ει χαμ?νη.≫ ^[44]

Ακ?μη και στη διαθ?κη του, την οπο?α ?γραψε λ?γο πριν αυτοκτον?σει, απαιτε? την ≪απ?λυτη τ?ρηση των ν?μων τη? φυλετικ?? καθαρ?τητα? και ?καμπτη αντ?σταση στον παγκ?σμιο δηλητηριαστ? ?λων των λα?ν, τον διεθν? εβρα?σμ?≫ ^[45] .

Ο διωγμ?? των Εβρα?ων

Ο αντισημιτισμ?? του Χ?τλερ και των εθνικοσοσιαλιστ?ν ?γινε για πρ?τη φορ? εμφαν?? στι? διακρ?σει? και στη στ?ρηση των δικαιωμ?των των Εβρα?ων και οδ?γησε, κατ? τη δι?ρκεια του Β? Παγκοσμ?ου Πολ?μου στο Ολοκα?τωμα . Η αποκαλο?μενη ≪ Τελικ? Λ?ση του Εβρα?κο? Ζητ?ματο? ≫ (Endlosung), την οπο?α ε?χε υποδε?ξει ο Χ?τλερ ?δη στο Mein Kampf , δηλαδ? η εξ?ντωση ?λων των Εβρα?ων, ε?χε ω? θ?ματα περ?που ?ξι εκατομμ?ρια Εβρα?ου? σε ?λη την Ευρ?πη. Τα πραγματικ? α?τια του αντισημιτισμο? του δεν προ?κυψαν ?μω? μ?νο και μ?νο απ? τα προσωπικ? του π?θη. Ο Χ?τλερ ε?χε πρ?βλημα να εν?σει πολλ?? αντικρου?μενε? μερ?δε? του γερμανικο? λαο? κ?τω απ? την επιρρο? του και οι Εβρα?οι ?παιξαν τον ρ?λο του αποδιοπομπα?ου τρ?γου, ο οπο?ο? ευθυν?ταν για ?λα ανεξαιρ?τω? τα δειν? τη? Γερμαν?α?, αν και οι Εβρα?οι αποτελο?σαν μ?νο το 2% του συνολικο? πληθυσμο? τη? χ?ρα?. ?τσι, ο Χ?τλερ απ?δωσε στου? Εβρα?ου? τ?σο την κακ? στ?ση των πολιτικ?ν ηγετ?ν τη? μεσοπολεμικ?? Γερμαν?α? και κατ? συν?πεια την ?ττα τη? στον Α? Παγκ?σμιο Π?λεμο, ?σο και την οικονομικ? κρ?ση τη? μεσοπολεμικ?? Γερμαν?α?. Την ?λη υπ?θεση χειρ?στηκε με μεγ?λη επιμ?λεια ο Υπουργ?? Προπαγ?νδα? Γκ?μπελ? καταφ?ρνοντα? ?τσι να ξεπεραστο?ν τα εμπ?δια συν?νωση? ασυμβ?βαστων κοινωνικ?ν ομ?δων, ?πω? ?ταν η πρωσικ? αριστοκρατ?α και οι ε?ποροι βιομ?χανοι απ? τη μια, και η φτωχ? εργατικ? τ?ξη και οι κομμουνιστ?? απ? την ?λλη, τ?ξει? οι οπο?ε? μισο?νταν θαν?σιμα. Ο Γκ?μπελ? κατηγορο?σε του? Εβρα?ου? ?τι βρ?σκονταν π?σω απ? την καθεμι? απ? αυτ?? τι? κοινωνικ?? ομ?δε?, αποφε?γοντα? ?τσι να π?ρει το μ?ρο? τη? μια? ? τη? ?λλη?. Ο αντισημιτισμ?? εκε?νο? υπ?ρξε για του? Ναζ? ο μοχλ?? τη? πολιτικ?? χειραγ?γηση? μια? χ?ρα? η οπο?α επρ?κειτο να υποταχθε? στο δ?γμα ≪?να ?θνο?, ?να? Λα??, ?να? Ηγ?τη?≫ (Ein Nation, ein Volk, ein Fuhrer). Η τακτικ? αυτ? του ≪εσωτερικο? εχθρο?≫ ευδοκιμε? π?ντοτε στι? χ?ρε?, στι? οπο?ε? οι αρχ?? σκοπε?ουν να στρ?ψουν την προσοχ? του λαο? απ? τα πραγματικ? προβλ?ματα εν ?ψει εν?? προσχεδιασμ?νου πολ?μου, στον οπο?ον απαιτο?ν την απ?λυτη σ?μπνοια ?λων των κοινωνικ?ν στρωμ?των του?. Ιστορικ? δεν ε?ναι η πρ?τη φορ? που ο αντισημιτισμ?? θα πα?ξει αυτ?ν τον ρ?λο σε χ?ρε? τη? Ευρ?πη?, ?πω? στα τελευτα?α χρ?νια τη? τσαρικ?? Ρωσ?α? και στη Γαλλ?α μετ? την ταπεινωτικ? ?ττα στον Γαλλο-Πρωσικ? π?λεμο ( Υπ?θεση Ντρ?ιφου? ).

Οι διακρ?σει? στη Γερμαν?α αρχ?ζουν να υλοποιο?νται λ?γε? μ?ρε? μετ? την ?κδοση του Εξουσιοδοτικο? ν?μου ( Ermachtigungsgesetz ) απ? το γερμανικ? Κοινοβο?λιο, στι? 24 Μαρτ?ου 1933. Τον Απρ?λιο του 1933 η ν?α κυβ?ρνηση συν?στησε το μπο?κοτ?ρισμα των εβρα?κ?ν καταστημ?των για μια μ?ρα ω? απ?ντηση στην ≪απα?σια εβρα?κ? προπαγ?νδα≫ του εξωτερικο?. Ακολο?θησαν διατ?ξει? και ν?μοι που περι?ρισαν ?λο και περισσ?τερο τα δικαι?ματα των Εβρα?ων και του? υποβ?βασαν σε πολ?τε? δε?τερη? κατηγορ?α?. Β?σει, π.χ., του ≪Ν?μου για την αναδιοργ?νωση των δημοσ?ων υπηρεσι?ν≫, απ? τι? 7 Απριλ?ου δεν ε?χαν πλ?ον το δικα?ωμα να προσλαμβ?νονται στο Δημ?σιο. ?σοι Εβρα?οι εργ?ζονταν μ?χρι τ?τε στο Δημ?σιο απολ?θηκαν. Με την π?ροδο του χρ?νου αποκλε?στηκαν και απ? ?λλου? τομε??: Απαγορε?τηκε σε Εβρα?ου? γιατρο?? και δικηγ?ρου? να ?χουν πελ?τε? μη Εβρα?ου?. ?λλα επαγγ?λματα ?γιναν εντελ?? κλειστ? για του? Εβρα?ου?.

Με του? φανερ? ρατσιστικο?? ≪ ν?μου? τη? Νυρεμβ?ργη? ≫ του 1935, οι Εβρα?οι ?χασαν τα πολιτικ? του? δικαι?ματα. Μεταξ? ?λλων, αυτο? οι ν?μοι απαγ?ρευαν τον γ?μο μεταξ? Εβρα?ων και μη Εβρα?ων και οι σεξουαλικ?? σχ?σει? με Εβρα?ου?, που ονομ?ζονται ≪φυλετικ? ντροπ?≫ ( Rassenschande ), τιμωρο?νται. Το κρ?το? και το Κ?μμα υποστ?ριξαν τη λεγ?μενη αριοπο?ηση , δηλαδ? την αν?ληψη εβρα?κ?ν επιχειρ?σεων απ? μη Εβρα?ου?. Εννοε?ται ?τι οι ν?οι ιδιοκτ?τε? πλ?ρωναν μηδαμιν?? αποζημι?σει? στου? παλαιο??. Στου? Εβρα?ου? που ?θελαν να μεταναστε?σουν επιβλ?θηκε ο ≪φ?ρο? φυγ?? απ? το Ρ?ιχ ≫. Με τον φ?ρο αυτ? εξασφαλιζ?ταν να μην του? απομε?νει αξι?λογη περιουσ?α, ?ταν εγκατ?λειπαν τη Γερμαν?α. Η προπολεμικ? καταδ?ωξη των Εβρα?ων κορυφ?θηκε με το νυχτεριν? πογκρ?μ τη? 9 Νοεμβρ?ου 1938, που αποκαλε?ται Ν?χτα των Κρυστ?λλων ( Kristallnacht ) και δι?ρκεσε μ?χρι τα ξημερ?ματα τη? 10η? Νοεμβρ?ου. Τ?τε ο Υπουργ?? Προπαγ?νδα? Γκ?μπελ? οργ?νωσε, με διαταγ? του Χ?τλερ, β?αια επεισ?δια, με στ?χο τι? εβρα?κ?? κοιν?τητε? και συναγωγ??, οι οπο?ε? και πυρπολ?θηκαν σε ολ?κληρη τη χ?ρα. Επ?σημα, τα επεισ?δια αυτ? θα παρουσιαστο?ν ω? ≪αυθ?ρμητο ξ?σπασμα τη? λα?κ?? οργ??≫ κατ? των Εβρα?ων.

Μετ? την ?ναρξη του πολ?μου, το καθεστ?? του Χ?τλερ π?ρασε απ? την εκτ?πιση και την απ?λαση των Εβρα?ων στην εξ?ντωσ? του?. Η μεταν?στευση των Εβρα?ων, που ω? τ?τε ευνοο?νταν, απαγορε?τηκε. Στ?χο? των αντισημιτικ?ν μ?τρων δεν ?ταν πλ?ον μ?νον οι Εβρα?οι τη? Γερμαν?α?, αλλ? ?λοι οι Εβρα?οι των περιοχ?ν που ελ?γχονταν απ? τη Γερμαν?α. Απ? την 1η Σεπτεμβρ?ου 1941 ο Χ?τλερ υποχρ?ωσε ?λου? του? Εβρα?ου? ?νω των ?ξι ετ?ν να φ?ρουν στα ρο?χα ?να κ?τρινο αστ?ρι, το οπο?ο ?πρεπε να ε?ναι αρκετ? ευδι?κριτο. Του? επιβλ?θηκαν, επ?ση?, αναρ?θμητε? διακρ?σει? και περιορισμο?. Του? απαγορε?θηκε, μεταξ? ?λλων, η χρ?ση δημ?σιων μ?σων μεταφορ?? καθ?? και αυτοκιν?των, ραδιοφ?νων ? ακ?μη και η κατοχ? κατοικιδ?ων ζ?ων. Βαθμια?α οι Εβρα?οι μεταφ?ρθηκαν στα γκ?το των γερμανικ?ν ≪περιοχ?ν ελ?γχου≫ ? σε στρατ?πεδα συγκ?ντρωση?. Τ?λο?, το 1942 κατασκευ?στηκαν στην κατεχ?μενη Πολων?α στρατ?πεδα εξ?ντωση?, ?πω? το ?ουσβιτ? και το Μα?ντ?νεκ . Αυτ? θα εξυπηρετ?σουν αποκλειστικ? την επιστημονικ? οργανωμ?νη μαζικ? δολοφον?α Ρ?σων, Πολων?ν, Ρομ? , αντιστασιακ?ν κ?θε εθνικ?τητα?, Εβρα?ων, Γερμαν?ν τη? αντιπολ?τευση? και ?λλων.

Μετ? τον π?λεμο, οι αρνητ?? του Ολοκαυτ?ματο? αμφισβ?τησαν την προσωπικ? ευθ?νη του Χ?τλερ για τι? πρ?ξει? αυτ??. Ω? βασικ? επιχε?ρημα χρησιμοποιο?ν την ?λλειψη εγγρ?φου υπογεγραμμ?νου απ? τον ?διο τον Χ?τλερ με τη διαταγ? τη? εξ?ντωση? των Εβρα?ων, ?πω? ?γινε με το πρ?γραμμα ευθανασ?α? Τ-4. Το ?τι η φυλετικ? πολιτικ? τη? κυβ?ρνησ?? του, ?μω?, αντιστοιχε? τ?σο στου? προσωπικο?? του στ?χου? ?σο και στι? αντιλ?ψει? του, το αποδεικν?ει ο ?διο? με πολλ? απ? αυτ? που συνεχ?? δ?λωνε δημοσ?ω? και τα οπο?α σ?ζονται μ?χρι σ?μερα. Οι εκφρ?σει? του στο Mein Kampf δεν ε?ναι η αρχ?, ο?τε ο λ?γο? του στο Ρ?ιχσταγκ στι? 30 Ιανουαρ?ου 1939 το τ?λο?, ?ταν απε?λησε, σε περ?πτωση πολ?μου, με την ≪εξολ?θρευση τη? εβρα?κ?? φυλ?? στην Ευρ?πη≫ . Το γεγον?? εξ?λλου ?τι δεν υπ?γραφε ο ?διο? τι? σχετικ?? διαταγ?? δεν τον απαλλ?σσει απ? την ευθ?νη, εφ?σον αυτ?? καθ?ριζε την πολιτικ? τη? κυβ?ρνησ?? του, ?ντα? επικεφαλ?? τη?, και αν?θετε την εκτ?λεση των εντολ?ν του στου? καθ' ?λην αρμ?διου? υφισταμ?νου? του.

Το πρ?γραμμα ευθανασ?α?

Διαφορετικ? απ? ?,τι στην περ?πτωση του Ολοκαυτ?ματο?, η προσωπικ? ευθ?νη του Χ?τλερ για τα εγκλ?ματα των εθνικοσοσιαλιστ?ν, σε μια ?λλη περ?πτωση, αποδεικν?εται με ?γγραφα: Τον Οκτ?βριο του 1939 υπ?γραψε ιδι?χειρα τη διαταγ? για την πραγματοπο?ηση του ≪ Προγρ?μματο? Τ-4 ≫ ^[46] . ?τσι, ?γινε δυνατ? η δολοφον?α, αποκαλο?μενη κατ' ευφημισμ?ν ευθανασ?α , σωματικ? ? πνευματικ? αναπ?ρων, των οπο?ων η ?παρξη ?ταν, κατ? την ιδεολογ?α του Τρ?του Ρ?ιχ, ≪ζω?? αν?ξιε? να ζουν≫.

Νευρολογικ?? κλινικ??, νοσοκομε?α και θεραπευτ?ρια μετατρ?πηκαν σε ιδρ?ματα εξ?ντωση?, τα αποκαλο?μενα ≪Κ?ντρα Ευθανασ?α?≫, ?πω? το Κ?στρο Χ?ρτχα?μ και το Χ?νταμαρ . Μ?νο στη Γερμαν?α, μ?σα στα σ?νορ? τη? του 1939, δολοφον?θηκαν 190.000 ?νθρωποι σε παρ?μοια κ?ντρα και με δι?φορου? τρ?που?: με δηλητηρι?δη α?ρια, με δηλητηρ?αση, με φαρμακευτικ? αγωγ?, με πυροβ?λο ?πλο ? αφ?θηκαν να πεθ?νουν απ? την πε?να. Μεταξ? ?λλων, οι δολοφ?νοι του? χρησιμοπο?ησαν μικρ? κλειστ? φορτηγ?, των οπο?ων τα καυσα?ρια ( μονοξε?διο του ?νθρακα ) διοχετε?θηκαν στο ερμητικ? κλειστ? εσωτερικ? του?.

Αντιπρ?σωποι των δ?ο μεγ?λων εκκλησι?ν τη? Γερμαν?α?, ?πω? ο Επ?σκοπο? του Μ?νστερ Κλ?μεν? ?ουγκουστ Γκραφ φον Γκ?λεν ^[47] ( Clemens August Graf von Galen ), εναντι?θηκαν στι? δολοφον?ε? αυτ??, με αποτ?λεσμα το ≪Πρ?γραμμα Τ-4≫ να ανασταλε? επ?σημα. Ωστ?σο, εξακολο?θησε να εκτελε?ται στα κρυφ?. Μ?χρι το τ?λο? του πολ?μου, οι μισο? περ?που απ? του? τροφ?μου? των ιδρυμ?των που συμμετε?χαν στο πρ?γραμμα ε?χαν θανατωθε?. Η δολοφον?α των αναπ?ρων χρησ?μευσε στα ≪Αποσπ?σματα Δρ?ση?≫ των SS , ω? πεδ?ο πειραματισμο? για τη μαζικ? θαν?τωση των Εβρα?ων που θα επακολουθο?σε.

Β? Παγκ?σμιο? Π?λεμο?

Εκτ?? απ? την εξ?ντωση των Εβρα?ων και τη διατ?ρηση τη? κυριαρχ?α? των εθνικοσοσιαλιστ?ν με τη μορφ? μια? μ?νιμη? δικτατορ?α?, ο Χ?τλερ ε?χε μ?νο ?ναν ακ?μα πολιτικ? στ?χο, που τον ε?χε ?δη καθορ?σει στο Mein Kampf : Να κ?νει τη Γερμαν?α παγκ?σμια δ?ναμη, ακυρ?νοντα? τη Συνθ?κη των Βερσαλλι?ν του 1918, αλλ? και κατακτ?ντα? μια απ?ραντη αποικιακ? αυτοκρατορ?α, που την ον?μαζε ≪ζωτικ? χ?ρο≫ ( Lebensraum ) στην Ανατολ?. Επειδ? ?μω? ?λα αυτ? δεν μπορο?σαν να πραγματοποιηθο?ν δ?χω? β?α, ο Χ?τλερ προετο?μασε απ? την αρχ? τη? πολιτικ?? του καρι?ρα? τον επ?μενο π?λεμο.

Οι σχεδιαζ?μενε? κατακτ?σει? στ?χευαν στην ουσ?α τη Σοβιετικ? ?νωση . Επειδ? την πολιτικ? αυτ? την παρουσ?αζε ω? αγ?να εναντ?ον του μπολσεβικισμο? , πολλο? δυτικο? πολιτικο? ?βλεπαν τη ναζιστικ? Γερμαν?α ω? ≪φρο?ριο≫ εν?ντια στη Σοβιετικ? ?νωση και ?φησαν επι μεγ?λο χρονικ? δι?στημα τον Χ?τλερ ανεν?χλητο. Αντ?κτυπο των απ?ψεων αυτ?ν ?ταν η ≪Πολιτικ? Κατευνασμο?≫ που ακολο?θησαν οι Πρωθυπουργο? τη? Αγγλ?α? Ν?βιλ Τσ?μπερλεν και τη? Γαλλ?α? Εντου?ρ Νταλαντι? . Απ? την ?λλη πλευρ?, υπ?ρχε και η π?εση που εξασκο?σε ο πληθυσμ?? των δ?ο χωρ?ν ?ιδια?τερα τη? Γαλλ?α??, που ?θελε να αποφ?γει σε κ?θε περ?πτωση ?ναν ν?ο π?λεμο. Χαρακτηριστικ?, η εφημερ?δα ≪ Daily Mail ≫ ε?χε γρ?ψει πριν απ? την ?ναρξη του πολ?μου: ≪Οι λεβ?ντε? νεαρο? ναζ?δε? αποτελο?ν το προπ?ργι? μα? κατ? του κομμουνισμο?≫. ^[48]

Μετ? την εισβολ? του γερμανικο? στρατο? στην Πρ?γα, η Γαλλ?α και το Ηνωμ?νο Βασ?λειο ε?δαν ?τι ο π?λεμο? κατ? τη? Γερμαν?α? ?ταν πλ?ον αναπ?φευκτο?. ?τσι, α?ξησαν τι? δαπ?νε? για εξοπλισμο?? και στρ?φηκαν προ? τη Σοβιετικ? ?νωση ω? φυσικ? του? σ?μμαχο. Απ? εδ? και εμπρ?? επιδ?ωξαν τη συμμαχ?α με τον Ιωσ?φ Στ?λιν .

Ο Στ?λιν , θεωρ?ντα? ?τι ματαιοπονε? επιδι?κοντα? συνενν?ηση κατ? του Χ?τλερ με του? ?γγλου? και του? Γ?λλου?, που επ? δ?ο χρ?νια κωλυσιεργο?ν στι? διαπραγματε?σει?, και πιστε?οντα? ακρ?δαντα ?τι τελικ? η ναζιστικ? Γερμαν?α θα επιτεθε? στην ΕΣΣΔ , θ?λησε να κερδ?σει χρ?νο για να αναδιοργαν?σει τον Κ?κκινο Στρατ?, που πρ?σφατα (1934) ε?χε εκκαθαριστε? απ? του? πλ?ον ικανο?? και ?μπειρου? αξιωματικο?? του.

Απ? την ?λλη πλευρ? ο Χ?τλερ ?θελε να αποφ?γει με κ?θε τρ?πο τον π?λεμο σε δυο μ?τωπα, ?πω? συν?βη στον Α? Παγκ?σμιο Π?λεμο με ολ?θριε? για τη Γερμαν?α συν?πειε?. Επομ?νω?, τα συμφ?ροντα Γερμαν?α? - ΕΣΣΔ στην πρ?ξη ε?χαν ?να κοιν? σημε?ο. ?τσι, υπογρ?φηκε στι? 23 Αυγο?στου 1939, Σ?μφωνο μη επ?θεση? μεταξ? τη? Σοβιετικ?? ?νωση? και τη? Γερμαν?α?, το αποκαλο?μενο και σ?μφωνο ≪Μολ?τωφ - Ρ?μπεντροπ≫. Το σ?μφωνο αυτ?, σε μυστικ? συμπληρωματικ? πρωτ?κολλο, προ?βλεπε τη δια?ρεση τη? Ανατολικ?? Ευρ?πη? (Πολων?α?, Ρουμαν?α?) σε μια γερμανικ? και μια σοβιετικ? ≪σφα?ρα συμφερ?ντων≫. Τ?ρα ο Χ?τλερ μπορο?σε να ασχοληθε? με την Πολων?α, δ?χω? τον κ?νδυνο να τον εμποδ?σει η Σοβιετικ? ?νωση, εν? ο Στ?λιν, ο οπο?ο? γν?ριζε καλ? την επιθυμ?α του Χ?τλερ να αποκτ?σει ≪ζωτικ? χ?ρο≫ στην ανατολικ? Ευρ?πη και στη Ρωσ?α, κ?ρδισε χρ?νο για να προετοιμ?σει τον Κ?κκινο Στρατ? , ?πω? ο ?διο? ισχυρ?σθηκε στη ραδιοφωνικ? του ομιλ?α δ?κα ημ?ρε? μετ? την ?ναρξη τη? επ?θεση? του Χ?τλερ στην ΕΣΣΔ.

?ναρξη του πολ?μου

Οι ευρωπα?κ?? δυν?μει? θε?ρησαν τη συνομολ?γηση του Συμφ?νου μη Επ?θεση? μεταξ? Χ?τλερ και Στ?λιν ω? ασφαλ? ?νδειξη εν?? ?μεσα επικε?μενου πολ?μου. Ο Χ?τλερ ζ?τησε την παραχ?ρηση του Πολωνικο? Διαδρ?μου μεταξ? τη? Πομεραν?α? και τη? Ανατολικ?? Πρωσ?α? και την προσ?ρτηση τη? ελε?θερη? π?λη? του Ντ?ντσιχ ( Danzig , το σημεριν? Γκντανσκ ? Gdansk ) στο Ρ?ιχ . Το Ντ?ντσιχ ε?χε παραχωρηθε? στην Πολων?α μετ? τον Α? Παγκ?σμιο Π?λεμο .

Το ?διο δι?στημα αυξ?θηκαν και οι ανταποκρ?σει? του ελεγχ?μενου απ? την κυβ?ρνηση γερμανικο? Τ?που για δ?θεν θηριωδ?ε? και σφαγ?? στην Πολων?α εναντ?ον τη? γερμανικ?? μειον?τητα? τη? χ?ρα?. Ο Τ?πο? απα?τησε να δοθε? απ?ντηση σε αυτ?? τι? υποτιθ?μενε? προκλ?σει?.

Τη ν?χτα μεταξ? 31 Αυγο?στου και 1 Σεπτεμβρ?ου, μ?α ομ?δα SS , φορ?ντα? στολ?? του πολωνικο? στρατο?, σκηνοθ?τησε επ?θεση κατ? του γερμανικο? ραδιοφωνικο? σταθμο? Γκλ?ιβιτ? τη? ομ?νυμη? π?λη? στη Σιλεσ?α (σημεριν? Γκλ?βιτσε τη? Πολων?α?). Αργ?τερα παρουσι?στηκαν στον Τ?πο πτ?ματα αιχμ?λωτων απ? στρατ?πεδα συγκεντρ?σεω? , ντυμ?να και αυτ? με πολωνικ?? στολ??, ω? πτ?ματα Πολων?ν επιτιθ?μενων.

Την 1 Σεπτεμβρ?ου, ο Χ?τλερ ανακο?νωσε στο Ρ?ιχσταγκ ?τι η Πολων?α επιτ?θηκε στη Γερμαν?α και ?τι απ? τι? 5.45? το πρω? οι γερμανικ?? δυν?μει? π?ρασαν στην αντεπ?θεση. Στο ψε?δο? αυτ? ακ?μη και η ?ρα που αναφ?ρεται δεν ?ταν σωστ?: Στην πραγματικ?τητα η Β?ρμαχτ εισ?βαλε με πλατ? μ?τωπο στι? 04.45? στην Πολων?α, δ?χω? να τη? ?χει κηρ?ξει π?λεμο. Ο Χ?τλερ ?σφαλλε ?μω? στην εκτ?μησ? του ?σον αφορ? στη στ?ση των Γ?λλων και των Βρεταν?ν απ?ναντι στην εισβολ?. Αυτ? τη φορ?, σε αντ?θεση με ?τι συν?βη στην περ?πτωση τη? εισβολ?? στην Τσεχοσλοβακ?α ?να χρ?νο πριν, το Ηνωμ?νο Βασ?λειο και η Γαλλ?α τ?ρησαν τι? συμμαχικ?? του? υποχρε?σει? και κ?ρυξαν τον π?λεμο κατ? τη? Γερμαν?α?, δ?ο ημ?ρε? μετ? την εισβολ? του Χ?τλερ στην Πολων?α. ?τσι ?ρχισε ο Β? Παγκ?σμιο? Π?λεμο? . Παρ? την κ?ρυξη πολ?μου ωστ?σο, ο?τε η Γαλλ?α ο?τε η Βρεταν?α κιν?θηκαν για την υπερ?σπιση τη? Πολων?α? ?, ?στω, τη δημιουργ?α δε?τερου μετ?που στα δυτικ? τη? Γερμαν?α?. Ο Χ?τλερ δεν ε?χε σφ?λει σε αυτ? το σημε?ο. Η μ?νη πολεμικ? συμπλοκ? μεταξ? Γαλλ?α? και Γερμαν?α? την περ?οδο τη? εισβολ?? τη? δε?τερη? στην Πολων?α ?ταν μερικ?? αψιμαχ?ε? στην περιοχ? του Σα?ρλαντ στα γαλλογερμανικ? σ?νορα.

Κατ? τη δι?ρκεια του πολ?μου

Η Πολων?α κατ?ρρευσε στρατιωτικ? και κατακτ?θηκε μ?σα σε 18 μ?ρε?. Β?σει του μυστικο? συμπληρωματικο? πρωτοκ?λλου του Σ?μφωνου Μολ?τωφ ? Ρ?μπεντροπ , ο Κ?κκινο? Στρατ?? κατ?λαβε την ανατολικ? Πολων?α στι? 17 Σεπτεμβρ?ου 1939. Λ?γο αργ?τερα ο Στ?λιν δι?ταξε επ?θεση κατ? τη? Φινλανδ?α? , ?που το χειμ?να του 1939-1940 υπ?στη αρχικ? βαρι?? ?ττε?. Οι ?ττε? αυτ?? εν?σχυσαν περαιτ?ρω την εκτ?μηση του Χ?τλερ ?τι ο Κ?κκινο? Στρατ?? θα ε?ναι ε?κολο? αντ?παλο?. Τελικ?, ο Στ?λιν ?λθε σε συμφων?α ανακωχ?? με τη Φινλανδ?α.

Ο Χ?τλερ ε?χε τι? μεγαλ?τερε? στρατιωτικ?? του επιτυχ?ε? την ?νοιξη του 1940. Τ?τε οι γερμανικ?? δυν?μει? υπ?ταξαν, με μια σειρ? ≪αστραπια?ων πολ?μων≫ ( Blitzkrieg ), οι οπο?οι δεν δι?ρκεσαν ο?τε δυο μ?νε?, τη Δαν?α , τη Νορβηγ?α , το Β?λγιο , την Ολλανδ?α , το Λουξεμβο?ργο και τη Γαλλ?α .

Το φθιν?πωρο του ?διου ?του? η Βασιλικ? Αεροπορ?α τη? Αγγλ?α? ( RAF ) προξ?νησε στη γερμανικ? Luftwaffe την πρ?τη τη? σημαντικ? ?ττα στη Μ?χη τη? Αγγλ?α? . Στο μεταξ? ο Ν?βιλ Τσ?μπερλεν ε?χε αντικατασταθε? απ? τον Ου?νστον Τσ?ρτσιλ , ο οπο?ο? ?δη απ? το 1933 ?ταν αντ?θετο? σε κ?θε ε?δου? συμβιβασμ? με τον Χ?τλερ, εν? ο Χ?τλερ θεωρο?σε τη Μεγ?λη Βρεταν?α ω? πιθαν? σ?μμαχο. ?τσι ?κανε την πρ?ταση να μην ενοχλ?σει τη Βρεταν?α στην αποικιακ? τη? πολιτικ?, εφ?σον αυτ? αναγνωρ?σει τη γερμανικ? κυριαρχ?α στην ευρωπα?κ? ?πειρο. Ο Τσ?ρτσιλ ?μω?, παρ? τη δυσμεν? θ?ση τη? Αγγλ?α?, αρν?θηκε κ?θε συνενν?ηση με τον Χ?τλερ. ^[48]

Αφο? οι γερμανικ?? δυν?μει? δεν κατ?φεραν να αποκτ?σουν την κυριαρχ?α στον ενα?ριο χ?ρο τη? Βρεταν?α?, ο Χ?τλερ σχεδ?ασε την απ?βαση στη Ν?τια Αγγλ?α απ? τη θ?λασσα, με β?ση τη λεγ?μενη Επιχε?ρηση Θαλ?σσιο? Λ?ων (Seelowe). Την ?νοιξη του 1941 ?μω?, εγκατ?λειψε οριστικ? αυτ? το σχ?διο, επειδ?, κατ? τη γν?μη του, το Ηνωμ?νο Βασ?λειο δεν αποτελο?σε πλ?ον σοβαρ? στρατιωτικ? απειλ?. Θε?ρησε ?τι η βρετανικ? αποφασιστικ?τητα στηριζ?ταν στην ΕΣΣΔ και πω?, συντρ?βοντ?? την, θα καταρρε?σει μαζ? τη? και η Βρεταν?α. Αφιερ?θηκε πλ?ον ολοκληρωτικ? και με π?θο? στον πραγματικ? του στ?χο, την επ?κταση στην Ανατολ? (βλ. και Mein Kampf , 1924).

Αφο? η φασιστικ? Ιταλ?α απ?τυχε τελε?ω? στην κατ?ληψη τη? Ελλ?δα? και οι ?λληνε? με αντεπ?θεση αν?γκασαν του? Ιταλο?? να υποχωρ?σουν βαθι? μ?σα στην Αλβαν?α , ο Χ?τλερ ?στειλε στι? 6 Απριλ?ου 1941 στρατιωτικ? βο?θεια στον σ?μμαχ? του Μουσολ?νι . Εκτ?? αυτο?, ?θελε με την κατ?κτηση των Βαλκαν?ων να εξασφαλ?σει το ν?τιο πλευρ? του γερμανικο? στρατο?, για τη σχεδιασμ?νη εισβολ? στην ΕΣΣΔ και, κυρ?ω?, τα πετρ?λαια τη? Ρουμαν?α?. Η επ?θεση κατ? τη? ΕΣΣΔ ?γινε ?π?λι χωρ?? να κηρυχτε? π?λεμο?- στι? 22 Ιουν?ου 1941 ( Επιχε?ρηση Μπαρμπαρ?σα ). Η καθυστ?ρηση αυτ? (η επιχε?ρηση ε?χε αρχικ? προγραμματισθε? για τι? αρχ?? Μα?ου) οφειλ?ταν στην επ?μβαση τη? Β?ρμαχτ στα Βαλκ?νια ^{[ εκκρεμε? παραπομπ? ]} και αποδε?χτηκε μοιρα?α για την ?κβαση του πολ?μου. Η ναζιστικ? προπαγ?νδα παρουσ?ασε τον π?λεμο ω? αγ?να μεταξ? του αντικομμουνισμo? , του αντιμπολσεβικισμο? και του ≪πολιτισμο? τη? Εσπερ?α?≫ εναντ?ον τη? ≪ασιατικ?? βαρβαρ?τητα?≫ και του ≪εβρα?κο? μπολσεβικισμο?≫. Στην πραγματικ?τητα επρ?κειτο -και κατ? την προσωπικ? αντ?ληψη του Χ?τλερ- για ?να ληστρικ? και εξολοθρευτικ? π?λεμο. Εξυπηρετο?σε μ?νο τον σκοπ? τη? κατ?κτηση? ≪ζωτικο? χ?ρου≫ (lebensraum) για την ≪αρ?α φυλ?≫, ?σο δε για του? πληθυσμο?? των κατακτημ?νων περιοχ?ν, επιφυλασσ?ταν η υποδο?λωση ? η εξ?ντωση, ?πω? γιν?ταν για του? Εβρα?ου?. ?δη στο Mein Kampf ο Χ?τλερ ε?χε εξισ?σει το ≪τ?λο? τη? εβρα?κ?? κυριαρχ?α?≫ στη Ρωσ?α με την καταστροφ? τη? Σοβιετικ?? ?νωση? .

Μετ? απ? τι? αρχικ?? επιτυχ?ε?, η επ?θεση τη? Β?ρμαχτ αναχαιτ?στηκε τον Δεκ?μβριο του 1941 λ?γο ?ξω απ? τη Μ?σχα (22 μ?λι? χιλι?μετρα). Τον ?διο μ?να η σ?μμαχο? τη? Γερμαν?α? Ιαπων?α επιτ?θηκε στην αμερικανικ? ναυτικ? β?ση του Περλ Χ?ρμπορ στη ( Χαβ?η ). Οι ΗΠΑ κ?ρυξαν τον π?λεμο στην Ιαπων?α και μπ?καν πλ?ον επισ?μω? στον Β? Παγκ?σμιο Π?λεμο . Ο Χ?τλερ κ?ρυξε στι? 7 Δεκεμβρ?ου του 1941 τον π?λεμο στι? ΗΠΑ. Η Β?ρμαχτ π?ρασε ξαν? στην επ?θεση το 1942, αλλ?, στι? αρχ?? του 1943 υπ?στη στη Μ?χη του Στ?λινγκραντ τη μ?χρι τ?τε μεγαλ?τερ? τη? ?ττα. Η μ?χη του Στ?λινγκραντ θεωρε?ται γενικ?? το σημε?ο καμπ?? του Β? Παγκοσμ?ου Πολ?μου. Υπε?θυνο? γι' αυτ? τη βαρι? ?ττα ?ταν ο ?διο? ο Χ?τλερ, που ε?χε απαγορε?σει την υποχ?ρηση απ? το Στ?λινγκραντ, με αποτ?λεσμα τον εκμηδενισμ? τη? 6η? Στρατι?? τη? Β?ρμαχτ. Ορισμ?νοι συγγραφε?? υποστηρ?ζουν πω? η διαταγ? του, η 6η Στρατι? να μην εγκαταλε?ψει το Στ?λινγκραντ και η παρατεταμ?νη αντ?στασ? τη?, ?σωσαν απ? την κ?κλωση ?λη τη ν?τια πτ?ρυγα του Γερμανικο? Στρατο?(1.000.000 ?νδρε?, ?να υπερστ?λινγκραντ), που ε?χε απλωθε? μ?χρι το Μπακο? . Αποσιωπο?ν ?τι και για την παρ?τολμη αυτ? διασπορ? των δυν?με?ν του, υπε?θυνο? ?ταν π?λι ο Φ?ρερ και Αρχιστρ?τηγο? ^{[ εκκρεμε? παραπομπ? ]} .

Το ?διο ?το? οι ενα?ριε? συμμαχικ?? δυν?μει? κ?ρδισαν την υπεροχ? στον ενα?ριο χ?ρο τη? Γερμαν?α? και ?ρχισαν οι βομβαρδισμο? πολλ?ν γερμανικ?ν π?λεων, πολλ?? απ? τι? οπο?ε? ?γιναν ερε?πια και στ?χτη. Μια απ? τι? αιτ?ε? ?ταν ?τι, παρ? το γεγον?? του πολλαπλασιασμο? τη? παραγωγ?? αεροσκαφ?ν,κυρ?ω? καταδιωκτικ?ν,οι ?ρε? εκπα?δευση? των πιλ?των μειωθηκαν δραματικ? λ?γω ?λλειψη? καυσ?μων κα? οι απ?λειε? απ? ατυχ?ματα εξισ?νονταν σχεδ?ν με τι? πολεμικ??.Με εντολ? του Χ?τλερ τα πρ?τα αεριωθο?μενα θα ?ταν βομβαρδιστικ?,?που τραγικ? πλ?ον,υστερο?σε η Λο?φτβαφε.Αντιθ?τω? παρ?χθησαν ω? καταδιωκτικ? και η αλλαγ? πο? ζ?τησε ο Χ?τλερ καθυστ?ρησε 6 μ?νε? τη μετατροπ? του?,ικαν? δι?στημα ?που θα μπορο?σαν να αποτρ?ψουν, ? τουλ?χιστον να μει?σουν, τι? επιθ?σει? στι? γερμανικ?? π?λει?. Μια επιπλ?ον αιτ?α ?ταν ?τι ο Χ?ρμαν Γκ?ρινγκ , ο επικεφαλ?? τη? Λουφτβ?φε , δεν ασχολ?θηκε με αυτ?ν παρ? ελ?χιστα, παραμελ?ντα? τ?σο τι? τεχνολογικ?? βελτι?σει? ?σο και την εκπα?δευση των ιπτ?μενων πληρωμ?των.

Στι? 6 Ιουν?ου του 1944 οι δυτικο? Σ?μμαχοι ?νοιξαν και δε?τερο μ?τωπο, με την απ?βασ? του? στη Νορμανδ?α . Και αυτ? επ?ση? οφε?λεται σε στρατηγικ?? αποφ?σει? του Χ?τλερ, που περιε?χαν σοβαρ? λ?θη, την ?ρα που η ναζιστικ? προπαγ?νδα τον υμνο?σε ω? τον ≪μεγαλ?τερο στρατηλ?τη ?λων των εποχ?ν≫. Παρ' ?λε? τι? ?ττε?, τι? τερ?στιε? απ?λειε? του ?μαχου πληθυσμο? και τι? φοβερ?? καταστροφ?? και παρ? το γεγον?? ?τι ο ?διο? ο Χ?τλερ ε?χε αναγνωρ?σει απ? το 1943 ?τι δεν ?ταν πλ?ον εφικτ? μια στρατιωτικ? ν?κη, συν?χισε τον π?λεμο δ?ο ολ?κληρα χρ?νια. Η προσωπικ? του αν?μειξη στη διεξαγωγ? του πολ?μου, με το να απαγορε?ει την ?γκαιρη υποχ?ρηση σε τμ?ματα του Στρατο? που κινδ?νευαν, ε?χε ω? αποτ?λεσμα να υποστε? η Β?ρμαχτ μαζικ?? απ?λειε?.

?τσι, π?ρασαν δ?ο χρ?νια στα οπο?α οι Γερμανο? ?χαναν συνεχ?? μ?χε? και δυν?μει?. Την ?νοιξη του 1945, οι δυτικο? Σ?μμαχοι ?φτασαν στον ποταμ? ?λβα και ο Κ?κκινο? Στρατ?? βρισκ?ταν στο κ?ντρο του Βερολ?νου .

Το τ?λο? του Χ?τλερ

Η κατ?σταση τη? υγε?α? του Χ?τλερ χειροτ?ρευε διαρκ?? με την εξ?λιξη του πολ?μου. Σ?μφωνα με την επικρατο?σα σ?μερα αντ?ληψη, υπ?φερε απ? τη ν?σο του Π?ρκινσον σε προχωρημ?νο στ?διο. ^[49] Στι? 19 Μαρτ?ου του 1945 εξ?δωσε το δι?ταγμα ≪ Μ?τρα για την καταστροφ? των εδαφ?ν του Ρ?ιχ ≫ με το οπο?ο ?δινε εντολ? να καταστραφο?ν, απ? τι? μον?δε? τη? Β?ρμαχτ και σε συνεργασ?α με του? γκ?ουλα?τερ , ?λα τα στρατιωτικ? μεταφορικ? μ?σα, οι επικοινων?ε?, οι βιομηχανικ?? εγκαταστ?σει? και οι υποδομ?? εφοδιασμο?, καθ?? και ?λα τα υλικ? αγαθ? τα οπο?α μπορο?σε να χρησιμοποι?σει ο εχθρ??. Στον εχθρ? δεν ?πρεπε να αφεθε? παρ? μ?νο ≪καμ?νη γη≫. ?πω? εκμυστηρε?τηκε ο Χ?τλερ στον Υπουργ? Εξοπλισμο?, ?λμπερτ Σπ?ερ , ο γερμανικ?? λα??, λ?γω τη? ?ττα? του, αποδε?χθηκε ο πιο αδ?ναμο? και επομ?νω? δεν χρειαζ?ταν να ενδιαφ?ρεται για την επιβ?ωσ? του. ^[50] ?μω?, στην πρ?ξη, ο Σπ?ερ με τον στρατ?ρχη Μ?ντελ ?πεισαν του? γκαουλ?ιτερ να μην εφαρμ?σουν τη διαταγ? αυτ?, παρ?λο που ?ταν απ?λυτα σ?μφωνη με τον τρ?πο σκ?ψη? του Χ?τλερ. Λ?γο αργ?τερα, ο Σπ?ερ αν?λαβε προσωπικ? την ευθ?νη τη? εφαρμογ?? του διατ?γματο?, με σκοπ? να μη το εφαρμ?σει. ?λα αυτ? τα γεγον?τα ?ταν το πρ?το σημ?δι ?τι κατ?ρρεε η εξουσ?α του Χ?τλερ. ^[51]

Στι? 22 Απριλ?ου 1945 ο Χ?τλερ ?παθε νευρικ? κατ?ρρευση. Αυτ? συν?βη ?ταν πληροφορ?θηκε, κατ? τη δι?ρκεια του καθημερινο? σχολιασμο? τη? κατ?σταση? στο υπ?γειο καταφ?γιο, κ?τω απ? την Καγκελαρ?α στο Βερολ?νο, ?τι η επ?θεση που ε?χε διατ?ξει για την ?ρση τη? πολιορκ?α? του Βερολ?νου δεν ε?χε εκτελεστε? απ? τον Αρχηγ? των μον?δων των Ε?-Ε? Στ?ινερ, γιατ? εκε?νο? τη θε?ρησε ανεφ?ρμοστη λ?γω του συσχετισμο? δυν?μεων. Ο Χ?τλερ ε?πε ?τι ?λα πλ?ον χ?θηκαν και ?τι ?λοι τον ?χουν προδ?σει, ακ?μα και τα Ε?-Ε?. ?φησε ελε?θερο ?να μ?ρο? του προσωπικο? του και αρν?θηκε, παρ? τι? παρακλ?σει? του Μπ?ρμαν , του Κ?ιτελ και του Γκα?ρινγκ , να εγκαταλε?ψει το Βερολ?νο. Δι?ταξε τον αρχιυπασπιστ? του, Γιο?λιου? Σ?ουμπ, να κ?ψει ?λα τα προσωπικ? του στοιχε?α και ?γγραφα που βρ?σκονταν στην Καγκελαρ?α και στο Καταφ?γιο, καθ?? και ?σα βρ?σκονταν στο Μ?ναχο.

Δ?ο θ?ματα κυριαρχο?σαν στο καταφ?γιο τι? τελευτα?ε? μ?ρε? του Β? Παγκοσμ?ου Πολ?μου: Π?σο κοντ? ε?ναι ο Κ?κκινο? Στρατ?? και ποιο? ε?ναι ο πιο σ?γουρο? τρ?πο? αυτοκτον?α? . Στι? 29 Απριλ?ου νυμφε?θηκε τη σ?ντροφο τη? ζω?? του Ε?α Μπρ?ουν και αμ?σω? μετ? υπαγ?ρευσε τη διαθ?κη του. ?σοι απ? το προσωπικ? ?θελαν, παρ?λαβαν φιαλ?δια με πρωσσικ? οξ? ( υδροκυ?νιο ), ?μω? ο Χ?τλερ ?τρεφε παρανο?κ?? υποψ?ε? για την αποτελεσματικ?τητ? του? και γι' αυτ? ?δωσε εντολ? να δοκιμ?σουν το δηλητ?ριο στο αλσατικ? λυκ?σκυλ? του, τη Μπλ?ντι, στην οπο?α ε?χε δε?ξει περισσ?τερη στοργ? απ? ?ση ε?χε δε?ξει σε οποιοδ?ποτε ?νθρωπο. Ο Χ?τλερ μπ?κε για λ?γο στο δωμ?τιο με το νεκρ? ζ?ο και ?στερα ?φυγε αν?κφραστο?. ^[52] Την επ?μενη μ?ρα, κατ? τι? 3:30, η Ε?α Μπρ?ουν αυτοκτ?νησε με υδροκυ?νιο. Συγχρ?νω? ο Χ?τλερ ?βαλε ?να πιστ?λι στο στ?μα του ^[48] και αυτοπυροβολ?θηκε. ^[53] Ο Μ?ρτιν Μπ?ρμαν μαζ? με τον οδηγ? του Χ?τλερ ?ριχ Κ?μπκα , τον υπηρ?τη του Χ?ιντ? Λ?γκε , τον επιλοχ?α των SS ?ττο Γκ?νσε και μερικο?? στρατι?τε? τη? προσωπικ?? του φρουρ?? ?καψαν τα πτ?ματα, ?πω? ε?χαν διαταχθε?, λ?γω του φ?βου του Χ?τλερ για εξευτελισμ? του?, αν ανακαλ?πτονταν απ? του? Συμμ?χου?. Η τ?φρα τ?φηκε αργ?τερα ?ξω απ? το καταφ?γιο, μ?σα σε ?ναν κρατ?ρα απ? β?μβα. Παρ?λα αυτ?, διασ?θηκαν η κ?τω γν?θο? και μ?α οδοντικ? γ?φυρα του Χ?τλερ και μ?α γ?φυρα τη? Ε?α? Μπρ?ουν, που οι Σοβιετικο? ?δειξαν στον οδοντ?ατρο του Χ?τλερ, ο οπο?ο? τα αναγν?ρισε. ^[54]

Για να πραγματοποι?σει τι? ιδ?ε? του, ο Αδ?λφο? Χ?τλερ ξεκ?νησε ?ναν Παγκ?σμιο Π?λεμο, ο οπο?ο? στο?χισε τη ζω? σε 55 εκατομμ?ρια ανθρ?που?, απ? του? οπο?ου? τα 20 εκατομμ?ρια ?ταν Σοβιετικο?. Ακ?μα περισσ?τεροι στρατι?τε? και πολ?τε?, εξαιτ?α? τη? πολιτικ?? του, τραυματ?στηκαν, ?μειναν ?στεγοι, απελ?θηκαν, εξορ?στηκαν ? φυλακ?στηκαν. Συν?πειε? του πολ?μου ?ταν η δι?λυση του γερμανικο? κρ?του?, η καταστροφ? εν?? μεγ?λου τμ?ματο? τη? Ευρ?πη?, η ηγεμον?α για 40 χρ?νια τη? ΕΣΣΔ στην Ανατολικ? Ευρ?πη και η δια?ρεση τη? Γερμαν?α? και τη? Ευρ?πη? σε δ?ο αντ?θετα, εχθρικ? στρατ?πεδα, μ?χρι το 1989-1990.

Στι? Δ?κε? τη? Νυρεμβ?ργη? , οι πρωταγωνιστ?? και οι κ?ριοι αξιωματικο?, υπαξιωματικο?, διοικητ?? και λοχαγο?, καθ?? και οι κ?ριοι στρατιωτικο? συνεργ?τε? του Αδ?λφου Χ?τλερ, δικ?στηκαν και ?στερα οι περισσ?τεροι απ? αυτο?? καταδικ?στηκαν, εν? η ιδεολογ?α του Ναζισμο? θεωρ?θηκε ω? ?γκλημα κατ? τη? ανθρωπ?τητα?.

Σχ?λια για τον Χ?τλερ

Το περιοδικ? Time τον ανακ?ρυξε ≪?νδρα του ?του? 1938≫ . Ο Χ?τλερ χαρακτηρ?στηκε ω? η μεγαλ?τερη απειλητικ? δ?ναμη που αντιμετωπ?ζει σ?μερα ο δημοκρατικ?? κ?σμο? που αγαπ?ει την ελευθερ?α . Δεν τιμ?θηκε ?μω? αν?λογα, αφο? το πρ?σωπ? του δεν ?ταν στο εξ?φυλλο ^[55] . Εμφαν?ζεται ?μω? στα εξ?φυλλα του περιοδικο? στι? 13 Απριλ?ου, 1936 και στι? 7 Μα?ου 1945 ^{[56] [57]}

Συγγραφε?? για τον Χ?τλερ

• Ο Σεμπ?στιαν Χ?φνερ ?γραψε, ?ξι χρ?νια πριν απ? τον θ?νατο του Χ?τλερ: Ο Χ?τλερ ε?ναι ο ιδανικ?? υποψ?φιο? αυτ?χειρα?. Δεν νι?θει υποχρεωμ?νο? απ?ναντι σε καν?ναν εκτ?? απ? τον εαυτ? του. Επομ?νω? με την εξολ?θρευση του εαυτο? του ξεφορτ?νεται κ?θε ευθ?νη και κ?θε στενοχ?ρια. Ε?ναι στην προνομιο?χα θ?ση του ?ντρα, ο οπο?ο? δεν αγαπ? τ?ποτε εκτ?? απ? τον εαυτ? του. Οι μο?ρε? των κρατ?ν και των ανθρ?πων, με τι? οπο?ε? πα?ζει, δεν τον ενδιαφ?ρουν καθ?λου. (απ? το 1939 στο ≪Germany: Jekyll & Hyde. Deutschland von innen betrachtet≫, Munchen 1998, σελ. 24)
• Ο Τ?μα? Μαν ?γραψε: ?σο και να τεντ?νεται, ?σο και να διαδ?δει φ?βο, ?σο και να προξ?νησε ελεειν?τητα, ατ?μωση, απελπισ?α, δ?κρυα, α?μα και αυτοκτον?α και κ?θεται τ?ρα στο βουν? του και νι?θει ≪μ?ρο? τη? ιστορ?α?≫ ? τ?ποτε δε θα με?νει απ? τα λ?για και τα ?ργα του, επειδ? ε?ναι λ?θο? και τιποτ?νια και η φ?μη του θα ε?ναι η ντροπ?. (απ? το 1938 στο ≪An die gesittete Welt≫, ≪Essays, Bd. 5: Deutschland und die Deutschen 1938-1945≫, σελ. 34)
• Ο Ντ?ιβιντ Λ?ιντ Τζορτζ (πρωθυπουργ?? τη? Μεγ?λη? Βρεταν?α?, 1916-1922) ?γραψε Η δ?ναμη του Χ?τλερ μετ? το 1933 θεμελι?θηκε, επειδ? τ?ρησε τι? υποσχ?σει? του. Ανεβα?νοντα? στην εξουσ?α θα καταργο?σε κ?θε ταξικ? π?λη του 19αι. και θα δημιουργο?σε μια Γερμαν?α ?σων ευκαιρι?ν τ?σο για του? χειρ?νακτε?, ?σο και για του? διανοο?μενου?, για του? πλο?σιου? και του? φτωχο??

Δε?τε επ?ση?

• Ο Αγ?ν μου
• Εθνικοσοσιαλισμ??
• Ναζιστικ? Γερμαν?α
• Ολοκα?τωμα
• Ν?μοι τη? Νυρεμβ?ργη?
• Η ν?χτα των μεγ?λων μαχαιρι?ν
• Εθνικοσοσιαλιστικ? Γερμανικ? Εργατικ? Κ?μμα

Παραπομπ?? - σημει?σει?

Πηγ??

• Καρτι?, Ρε?μ?ν (1965). Ιστορ?α του Β? Παγκοσμ?ου Πολ?μου , Εκδ. Π?πυρο?, Αθ?να, 1974, τ. Α? (μτφ. απ? τα Γαλλικ?)
• Fest, Joachim (1973). Hitler , μτφρ. στα αγγλικ?: R. and C. Winston, Harvest Books, 2002, ISBN 0-156-02754-2
• Haffner, Sebastian (1979). The Meaning of Hitler . Harvard University Press. σελ. 3. ISBN 9780674557758 .  
• Hamann, Brigitte & Thornton, Thomas (1999). Hitler's Vienna , B.Tauris Publishers, 2010. ISBN 9781848852778
• Kershaw, Ian (1998). Χ?τλερ 1889-1936: ?βρι? , μτφρ. Στ. Ροζ?νη?, Sripta, Αθ?να 2005, ISBN 9-607-90925-9
• Kershaw, Ian (2000). Χ?τλερ 1936-1945: Ν?μεσι? , μτφρ. Γρ. Ν. Κονδ?λη?, Sripta, Αθ?να 2005, ISBN 9-607-90937-2
• Mondadori (1972). Τα υπ?ρ και τα κατ? . Τ?μο? 3 - Χ?τλερ
• Ryback, Timothy W. Η Βιβλιοθ?κη του Χ?τλερ , (μτφ. Αλεξ?νδρα Κονταξ?κη) εκδ?σει? Πατ?κη, 2012
• Shirer, William L. (1960). The Rise and Fall of the Third Reich , Gramercy. ISBN 0-517-10294-3
• Trevor-Roper, Hugh (1947). Χ?τλερ - Οι τελευτα?ε? μ?ρε? - 1945 , Ιωλκ?? Εκδ?σει? , Αθ?να 2005 ISBN 9-604-26386-2

Βιβλιογραφ?α

• Doron Arazi, Adolf Hitler: A Bibliography , Greenwood, 1994, ISBN 0-877-36360-1
• Alan Bullock, Hitler and Stalin: Parallel Lives , HarperCollins, 1991, ISBN 0-679-72994-1
• Alan Bullock, Hitler: A Study in Tyranny , ISBN 0-06-092020-3
• Eberhard Jackel, 1981, Hitler's World View: A Blueprint for Power , Cambridge: Harvard University Press
• Lothar Machtan, The Hidden Hitler (Basic Books, 2001, ISBN 0-465-04308-9 ; English translation by John Brownjohn) See Northeast Middle School Assistant principal
• Christian Graf von Krockow, Hitler und seine Deutschen (German). List, Munchen 2001 ISBN 3-471-79415-8
• Konrad Heiden, Hitler I Das Leben eines Diktators (German). Zurich 1936
• Konrad Heiden, Hitler II Ein Mann gegen Europa (German). Zurich 1937
• Albert Marrin, ≪Hitler≫. Penguin Books 1987. ISBN 0-670-81546-2

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι

Τα Wikimedia Commons ?χουν πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα    Αδ?λφο? Χ?τλερ

Στα Βικιφθ?γματα υπ?ρχει υλικ? σχετικ? με το λ?μμα:    Αδ?λφο? Χ?τλερ

• Ο Αγ?ν μου (Mein Kampf) , σε μετ?φραση James Murphy, Hurst & Blackett LTD, 1939 ( Αγγλικ? )
• Οι ομιλ?ε? του Χ?τλερ: πλ?ρη κε?μενα Αρχειοθετ?θηκε 2009-03-15 στο Wayback Machine . ( Αγγλικ? )
• Βιογραφικ? σημε?ωμα του Χ?τλερ ( Αγγλικ? )
• Το ψυχολογικ? προφ?λ του Χ?τλερ. ?κθεση του ψυχι?τρου Henry Murray , 1943, Office of Strategic Services (OSS), DD247.H5 M87 ( Αγγλικ? )
• Το γενεαλογικ? δ?νδρο του Χ?τλερ ( Γερμανικ? )

π   ?   σ   ?   ε Καγκελ?ριοι τη? Γερμαν?α? Γερμανικ? Αυτοκρατορ?α (1871?1918) ?ττο φον Μπ?σμαρκ  · Λ?ο φον Καπρ?βι  · Πρ?γκιπα? Χλ?ντβιχ του Χοενλ?ε-Σ?λινγκσφιρστ  · Μπ?ρνχαρντ φον Μπ?λοβ  · Τ?ομπαλντ φον Μπ?τμαν-Χ?λβεγκ  · Γκ?οργκ Μιχα?λι?  · Γκ?οργκ φον Χ?ρτλινγκ  · Μαξιμιλιαν?? του Μπ?ντεν Δημοκρατ?α τη? Βα?μ?ρη? (1919?1933) Φ?λιπ Σ?ιντεμαν  · Γκο?σταφ Μπ?ουερ  · Χ?ρμαν Μ?λερ  · Κονσταντ?ν Φ?ρενμπαχ  · Γι?ζεφ Βιρτ  · Β?λχελμ Κο?νο  · Γκο?σταβ Στρ?ζεμαν  · Β?λχελμ Μαρξ  · Χαν? Λο?τερ  · Β?λχελμ Μαρξ  · Χ?ρμαν Μ?λερ  · Χ?ινριχ Μπρ?νινγκ  · Φραντ? φον Π?πεν  · Κουρτ φον Σλ?ιχερ Τρ?το Ρ?ιχ (1933?1945) Αδ?λφο? Χ?τλερ  · Γι?ζεφ Γκα?μπελ?  · Κ?μη? Σβ?ριν φον Κρ?ζιγκ ( Επικεφαλ?? Υπουργ?? ) Ομοσπονδιακ? Δημοκρατ?α (1949?) Κ?νραντ Αντεν?ουερ  · Λο?ντβιχ ?ρχαρτ  · Κουρτ Γκ?οργκ Κ?ζινγκερ  · Β?λλυ Μπραντ  · Χ?λμουτ Σμιτ  · Χ?λμουτ Κολ  · Γκ?ρχαρντ Σρ?ντερ  · ?νγκελα Μ?ρκελ  · ?λαφ Σολτ?

π   ?   σ   ?   ε Μ?λη τη? Κυβ?ρνηση? Αδ?λφου Χ?τλερ Αδ?λφο? Χ?τλερ ( Καγκελ?ριο? και Φ?ρερ ) Χ?ινριχ Χ?μλερ ( Ρ?ιχσφυρερ των Ε?-Ε? ) Φραντ? φον Π?πεν (ανεξ?ρτητο?) Χ?ρμαν Γκα?ρινγκ Κ?νσταντιν φον Ν?ιρατ Γιο?χιμ φον Ρ?μπεντροπ Μ?ρτιν Μπ?ρμαν Γι?ζεφ Γκα?μπελ? Β?λχελμ Φρικ Ρο?ντολφ Ε? Λο?ντβιχ Γκραφ Σβερ?ν φον Κρ?ζιγκ (ανεξ?ρτητο?) ?λφρεντ Χο?γκενμπεργκ ( DNVP ) Κουρτ Σμιτ Χι?λμαρ Σαχτ (ανεξ?ρτητο?) Β?λτερ Φουνκ Φραντ? Ζ?λτε Φραντ? Γκ?ρτνερ (DNVP) Φραντ? Σλ?γκελμπεργκερ ?ττο Γκ?οργκ Τ?ρακ Β?ρνερ φον Μπλ?μπεργκ (ανεξ?ρτητο?) Β?λχελμ Κ?ιτελ (ανεξ?ρτητο?) Π?ουλ Φρ?ιχερ φον Ελτ?-Ρ?μπεναχ (ανεξ?ρτητο?) Γιο?λιου? Ντ?ρπμυλερ Β?λχελμ Ονεζ?ργκε Ρ?χαρντ Β?λτερ Νταρ? Χ?ρμπερτ Μπ?κε Μπ?ρνχαρντ Ρουστ Φριτ? Τοτ ?λμπερτ Σπ?ερ ?λφρεντ Ρ?ζενμπεργκ Χανν? Κερρλ Χ?ρμαν Μου? ?ττο Μ?ισνερ (ανεξ?ρτητο?) Χαν? Λ?μερ? Καρλ Χ?ρμαν Φρανκ Ερνστ Ρεμ Σημε?ωση: ?λα τα πρ?σωπα ?ταν ? ?γιναν μ?λη του NSDAP , εκτ?? αν σημει?νεται διαφορετικ?

Καθιερωμ?νοι ?ροι WorldCat VIAF : 38190770 Europeana : agent/base/157558 ΕΒΕ : 67111 AA : 126928 BiblioNet : 63255 LCCN : n79046200 ISNI : 0000 0001 2278 465X ORCID : 0000-0001-7276-0509 GND : 118551655 SELIBR : 207178 SUDOC : 185951457 BNF : cb11907574g (data) BIBSYS : 90072396 ULAN : 500119333 HDS : 048732 MusicBrainz : 8530d70e-778c-4eba-b08d-831d16783c03 NLA : 35198137 NDL : 00443438 NCL : 000340243 NKC : jn19990003541 ICCU : CFIV006915 ΡΚΒ : 000083075 BNE : XX943009 CiNii : DA00980088 KulturNav : id RKD : 38605

Π?λη:Βιογραφ?ε? Π?λη:Δε?τερο? Παγκ?σμιο? Π?λεμο?