Эстония

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
Эстон Республика?ы, Эстония
Eesti Vabariik, Eesti
Эстония флагы гербы Эстония
Эстония флагы Эстония гербы
Гимн: Эстония гимны
Бойондоро??о?ло? яулауы 24 февраль 1918
( Р?с?й империя?ынан ) 20 август 1991
( СССР -?ан)
Р?сми телд?р Эстон теле
Баш ?ала Таллин
И? ?ур ?алалары Таллин , Тарту , Нарва , Кохтла-Й?рве , П?рну
Идара ите? форма?ы Парламент республика?ы
Президент
Премьер-министр
Алар Карис
Кая Каллас
Территория
  ? Бары?ы
  ? % ?ыу.
132 урын
45 227 [1] км²
4,56
Халы?
  ? Бары?ы ( 2013 )
  ? Ты?ы?лы?
151 урын
1 286 540 кеше [2]
29 кеше/км²
ЭТП
  ? Б?т??е ( 2013 )
  ? Кеше башына
106 урын
34,393 млрд [3] . $
25 161 [3] $
Валюта Евро
С???т б?лк?те UTC +2, +3

Эстония , р?сми исеме Эстон Республика?ы ( эст.   Eesti [?eːs?ti] ) ? Т?нья? Европала?ы д??л?т [4] , Балтик ди?ге?ене? к?нсы?ыш яр буйында урынлаш?ан. К?нсы?ышта Р?с?й мен?н сикт?ш (о?онло?о ? 324 са?рым), к?нья?та Латвия (333 са?рым) мен?н сикт?ш. Т?нья?та, Фин ?улты?ында , Финляндия?а я?ынан ди?ге? сиге ?т?. Т?нья? ??м к?нбайышта Балтик ди?ге?е ?ыу?ары мен?н йыуыла. Баш ?ала ? Таллин ?ала?ы. Май?аны 45 227 км² т?шкил ит?, хал?ы ? 1 329 460 кеше. Шулай итеп, Эстония территория?ы буйынса донъяла 129-сы урынды бил?й (Европала 29-сы), 158-се ? халы? ?аны буйынса (34-се Европала), ? был к?р??ткест?р буйынса Балтик буйында и? а? к?р??ткес булып тора.

Берл?шк?н Милл?тт?р Ойошма?ы а?за?ы 1991 йылды? 17 сентябрен?н, Европа берлеге  ? 2004 йылды? 1 майынан, 2004 йылды? 29 мартынан ? НАТО , 2010 йылды? 9 декабрен?н ? Халы?-ара и?тисади хе?м?тт?шлек ??м ??еш ойошма?ы а?за?ы. Ю?ары у?ыу йорто а?за?ы (1993). Шенген зона?ына ??м еврозона?а ин?.

Илде? бойондоро??о?ло?о 1918 йылды? 24 февраленд? и?лан ителг?н.

Р?сми тел ? эстон теле [5] . А?са бер?меге ? евро [5] .

География [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Эстония, космостан к?ренеш, 2004

Европаны? т?нья?-к?нсы?ышында урынлаш?ан. Т?нья?та Р?с?й , к?нья?та Латвия мен?н сикт?ш. Т?нья?тан Фин ?улты?ы , к?нбайыштан Балтик ди?ге?е ??м Рига ?улты?ы ?ыу?ары мен?н йыуыла. Финляндия ??м Швеция мен?н ?ыу сиге бар. Ди?ге? буйы сиге 3 794 км. Эстония составына Балтик ди?ге?е акватория?ында?ы, д?й?м май?аны 4,2 ме? км² бул?ан 1 521 утрау ин?. Шулар?ы? и? ?ур?ары: Сааремаа , Хийумаа , Муху , Вормси , Кихну ??м баш?алар. Утрау?ар?ы? май?аны ?ур булыу?а ?арама?тан, унда халы?ты? ни бары 5 проценты ?ына й?ш?й. Эстония йыл?алары ?ур т?гел, ?мм? тулы ?ыулы. .
Эстонияны? май?аны 45 226 км².

Этимиология [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

XVIII-XIX быуат?а тиклем эстон хал?ы ????рен maarahvas тип ата?ан, был "ер хал?ы" тиг?нде а?лата, й??ни игенселек мен?н ш???лл?не?се [6] . Eestlane термины латин телен?н (Aesti) инг?н. Германияла Балтика ди?ге?ене? алы? ярында й?ш?г?н халы?ты шулай ата?андар. [7]

Борон?о Скандинавия сагалары Эйстланд (Eistland) ере тип телг? алына. Эстония ?леге ва?ыт?а тиклем дат , немец , нидерланд , швед ??м норвегия вариантында Эстланд (Estland) тип атала. Латин теленд?ге ирт? сы?ана?тар?а ла шулай у? Эстия ??м Гестия (Estia ??м Hestia) территория?ы тиг?н ер бар [8] .

1918 йылда бойондоро??о?ло?то и?лан итк?нд?н ?у? ил "Эстония" (Esthonia) тиг?н исем ала, ошо исем мен?н ул 1921 йылда Милл?тт?р Лига?ына [9] [10] ин?. СССР-?а ?ушыл?андан ?у? 1940 йылда Эстон Совет Социалистик Республика?ына ??г?ртел?, ? СССР тар?ал?андан ?у? 1991 йылда Эстония Республика?ы тип ??г?ртел?.

Тарихы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Бойондоро??о?ло? ?с?н ?у?ыш бар?ан ва?ытта Эстония бронепоезы

Х??ерге Эстония урынлаш?ан бил?м?л?р?? т??ге тора? пункттары бе??е? эра?а тиклем 9600?9500 йылдар?а барлы??а кил?, ул Кунд м???ни?те тип атала [11] [12] . X?XIII быуаттар?а й?м?и?тте? ирт? феодаль структура?ы хасил була, ул д??ер?? ер??р башында а??а?алдар ??м х?рби дружиналар башлы?тары тора [13] [14] .

XIII быуатта т?ре й?р?т??сел?р , Эстар?ы? ?аршылы?ын ба?тырып, улар?ы? ер??рен Ливон ордены ер??ре составына индер?. Шул осор?ан алып немецтар бер нис? быуат буйына Эстонияла власть структураларында, м???ни?тт?, и?тисадта ??м баш?а ?лк?л?р?? т?п урындар?ы бил?й. XVI быуатта Эстония Реформация д??ерен ?т?, шул м?лд?н алып уны? территория?ында протестантизм т?п дини конфессия?а ?йл?н?. Шул у? быуатта Ливония ?у?ышы йом?а?тары буйынса т?нья? Эстония Швеция составына ин?, та?ы ла ярты быуаттан Швеци?а к?нья? Эстония ла индерел? [13] .

Швеция ??м Р?с?й империя?ы ара?ында бар?ан Т?нья? ?у?ышынан ?у?, Ништадтский тыныслы? килеше?ен? ярашлы, Эстония, артабан Эстлянд губерния?ына ?йл?ндерелеп, 1721 йылда Р?с?й составына индерел?. 1897 йылда?ы халы? и??бен алыу м??л?м?тт?ре буйынса Эстлянд губерния?ында 958 000 кеше й?ш?й, улар?ы? 90 проценттан ашыуы эстондар була, уры?тар  ? 4,5 % ??м немецтар  ? 3,5 % [13] .

Р?с?й империя?ы тар?ал?андан ?у? 1918 йылды? 24 февраленд? Эстон Республика?ы и?лан ител? [15] . Эстон Азатлы? ?у?ышы барышында бойондоро??о?ло? яулана. 1920 йылды? 2 февраленд? Совет Р?с?йе ??м Эстония бер-бере?ен таныу?ары тура?ында тыныслы? килеше?ен? ?ул ?уя.

1920 йылды? 15 июненд? Эс­тон­ Рес­пуб­ли­ка?ы кон­сти­ту­ция?ы ?абул ител? (21 декабр?? ?? к?с?н? ин?). У?а ярашлы Эстония пар­ла­мент­ рес­пуб­ли­ка?ы булып ?ала. Рий­ги­ко­гу (Д??л?т йыйылышы) закон сы?арыу власыны? ю?ары органы тип таныла [5] .

Первый Эстонияны? беренсе президент Константин Пятс

1921 йылды? 22 сентябренд? Эстония Милл?тт?р Лига?ы а?за?ы итеп ?абул ител? [13] [16] .

1939 йылды? сентябренд? ??-ара яр?ам тура?ында?ы пакт т???л?, ? 1940 йылды? 6 авгусында Эстония СССР составына индерел?. Эстонияны СССР оккупациялай. 1940?1991 йылдар?а Эстония СССР составында була [17] [18] . 1941 йылды? 7 июлен?н 1944 йылды? 22 ноябрен? тиклем Эстония территория?ы нацист Германия?ы тарафынан оккупациялана. Совет ??ск?р??ре ?айтанан Эстония территория?ын ба?ып ал?андан ?у?, ул я?ынан СССР составына индерел?. США ??м та?ы бер нис? ил Эстонияны? СССР составына индереле??е де-факто таный ??м де-юре танымай (Эстонияла быны Сoвет оккупация?ы тип атай?ар) [19] [20] [21] .

Балти? юлы

1990 йылды? 8 майында Эстон ССР-ыны? Ю?ары Советы Бойондоро??о? Эстон Республика?ыны? 1938 йылда?ы Конституция?ыны? эшм?к?рлеген терге?е? тура?ында закон ?абул ит? [22] . 1991 йылды? 20 авгусында Эстония ??ене? бойондоро??о?ло?он ра?лай [23] [24] [25] , ? шул у? йылды? 17 сентябренд? ООН-?а ?абул ител? [26] . 2004 йылды? 1 майында Эстония Европа берлеге ??м НАТО а?за?ы була [13] .

2010 йылды? 9 декабренд? Эстония советтар?ан ?у? барлы??а килг?н илд?р??н беренсе булып И?тисади хе?м?тт?шлек ??м ??еш ойошма?ы а?за?ы була [27] . 2011 йылды? 1 ?инуарынан Эстония евроны ?улланыу?а к?с? [28] .

Эстонияны? административ б?ленеше [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Эстония Республика?ы 15 маакондтан (?й????н; эст.   maakond ) тора, ?й?? башы старейшина (а??а?ал) ; эст.   maavanem тип атала. ?й????р ике т?рл? муниципалитеттар?а б?лен?: ?алалар ( linn ) ??м ?асабалар ( vald ). Та?ы бер административ бер?меге ? ?асаба волосы ( alevvald ). ?асаба волосы составына бер ген? ?асаба ин?. Эстонияла 6 ?асаба волосы бар: Аэгвийду , Ярваканди , Кохтла-Нымме , Лавассааре , Тоотси ??м Вяндра .

ХийумааЛяэнемааСааремааХарьюмааЛяэне-ВирумааИда-ВирумааРапламааПярнумааЯрвамааВильяндимааЙыгевамааТартумааВалгамааПылвамааВырумаа

Х??ерге Эстонияла 227 муниципалитет бар.

?й??
гербы
?й??
(баш?)
?й??
(эст)
Код
ISO 3166-2
Халы? ?аны,
чел. ( 2012 ) [29]
Май?ан,
км²
Халы? ты?ы?лы?ы,
чел./км²
Административ
???ге
1 Валгамаа Valga maakond EE-82 31 059 2043,53 15,20 Валга
2 Вильяндимаа Viljandi maakond EE-84 48 604 3422,49 14,20 Вильянди
3 Вырумаа Voru maakond EE-86 34 178 2305,44 14,82 Выру
4 Ида-Вирумаа Ida-Viru maakond EE-44 153 716 3364,05 45,69 Йыхви
5 Йыгевамаа Jogeva maakond EE-49 31 967 2603,83 12,28 Йыгева
6 Ляэне-Вирумаа Laane-Viru maakond EE-59 61 154 3627,80 16,86 Раквере
7 Ляэнемаа Laane maakond EE-57 24 734 2383,12 10,38 Хаапсалу
8 Пылвамаа Polva maakond EE-65 28 026 2164,77 12,95 Пылва
9 Пярнумаа Parnu maakond EE-67 84 388 4806,58 17,56 Пярну
10 Рапламаа Rapla maakond EE-70 35 503 2979,70 11,91 Рапла
11 Сааремаа Saare maakond EE-74 31 835 2922,19 10,89 Курессааре
12 Тартумаа Tartu maakond EE-78 153 479 2992,74 51,28 Тарту
13 Харьюмаа Harju maakond EE-37 566 741 4333,13 130,79 Таллин
14 Хийумаа Hiiu maakond EE-39 8620 1023,26 8,42 Кярдла
15 Ярвамаа Jarva maakond EE-51 31 204 2459,58 12,69 Пайде
Б?т??е 1 325 217 43 432,31 30,51

И?тисад [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Коммунистар?ан ?у? бойондоро??о?ло? яула?ан илд?р ара?ында Эстония и? ??ешк?н ил булып и??пл?нел?. Бер кешег? тулайым эске продукт (номинал) ? $ 23 758 (Словениянан ?у? 2-се урында, 2019 йыл). [30] [31] Бер кешег? тулайым эске продукт (ППС) ? $ 38 540 (Словения ??м Чехиянан ?у? 3-с? урын, 2019 год). [19] [32] Средний размер оплаты труда в Эстонии в декабре 2020 йылды? декабренд? Эстонияла уртаса эш ха?ы 1604 € т?шкил ит? [33] . Эстонияла 2020 йылды? 1 ?инуарына эш ха?ыны? минималь брутто-?урлы?ы 584 € т?шкил ит?, минималь нетто-эш ха?ы ? 550,38 € [34] .

?у?ыштан ?у??ы ким?л [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Икенсе донъя ?у?ышына тиклем ауыл хужалы?ы и?тисади эшм?к?рлекте? м??им ?лк?л?рене? бере?е булып тора, ??т??ен? ауыл хужалы?ы продукция?ы экспортты? ?ур ?ына ?л?ш?н т?шкил ит?. Энергетика с?н???те [35] , граждандар ди?ге? судно?ын й?р?т?? ??м машиналар эшл?? тарма?тары ??еш?.

Эстонияла (Балти? илд?рене? баш?алары ке?ек ?к) СССР-?а ба?ар и?тисадын булдырыу ?с?н и? я?шы шарттар була. Бында ??й?т ки? инновацион потенциал туплан?ан була. 1970?1980-се йылдар?а Балти? буйы СССР-?а бер кеше башына т?п капитал?а инвестициялар ?алыу к?л?ме буйынса алда бара [36] .

Бойондоро??о?ло? осоро [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Бойондоро??о?ло? терге?елг?нд?н ?у? [37] [38] Эстония и?тисады ба?ар принциптарына ярашлы ??г?ртеп ?орола ??м К?нбайыш Европа?а ?арап эш ит?. 1992 йылды? 20 июненд? Эстония совет ?умы урынына ??ене? милли валюта?ын ? Эстон крона?ын индер?. Эстон крона?ы немец марка?ына б?йле була (1 марканы 8 крон?а алмаштырыр?а була). Милли валютаны ?абул ите? т?б?нд?гене а?лата ?илд? сы?арыл?ан эстон кроналары ха?ына эквивалент була ал?ан сит ил валюта?ы запасы бул?ан осра?та ?ына Эстония Банкы?ы милли валютаны сы?ара ала. 1999 йылды? 1 ?инуарынан эстон крона?ы евро?а б?йл?н?, с?нки Германия д?й?м Европа валюта?ын ?уллана башлай. 2011 йылды? 1 ?инуарынан евро ?йл?нешк? индерел?, ул тулы?ынса кронаны алмаштыра [39] .

1991?1993 йылдар?а?ы и?тисади ??г?ртеп ?ороу?ар?ы? у?ышына 285 млн $ сит ил яр?амы, займдар ??м кредиттар ы??ай йо?онто я?ай, шулай у? Эстония ?у?ыш?а тиклемге республиканы? 100 млн $ доллар?ан ашыу а?са?ын да ала. Был а?салар 1940 йылда илде СССР-?а ?ушыу?а б?йле сит ил банкыларында ту?дырыл?ан килеш ят?ан була [40] .

БМО Кеше ??еше к?р??ткесе буйынса ба?ар и?тисадыны? ая??а ба?ыу осоро бар?ан?а к?р? Эстонияны 2000 йыл?а тиклем ≪??е?се≫ т?рк?мг? индер?.

1999 йылда Эстония [[Всемирная торговая организация|

Кеше башына Тулайым эске продукт (по ?атып алыу ??л?те паритеты буйынса): $ 32 130 (2017).

2008 йылда уртаса эш ха?ы 12 912 крон (€ 825), 2009 йылды? ?с?нс? кварталында 11 770 крон (€ 752) т?шкил ит?. 2013 йылды? икенсе кварталында Эстонияла уртаса эш ха?ы € 976, 2020 йылды? декабренд? € 1604 т?шкил ит?.

2000?2005 йылдар осоронда тулайым эске продукт 60 процент?а арта. ?мм? 2008 йылда?ы донъяла?ы и?тисади к?рс?к м?ленд? ул 3,6 процент?а к?мей, ? 2009 йылды? ?с?нс? кварталында, бынан алда?ы йылды? шул у? осоро мен?н са?ыштыр?анда [41] , тулайым эске продуктты? к?ме?е 15,6 % т?шкил ит?. 2009 йылды? ?с?нс? кварталынан 2010 йылды? д?ртенсе кварталына тиклем тулайым эске продуктты? э?м?-э?лекле ??е?е к???тел?. 2010 йылды? д?ртенсе кварталында ??м?лд? экспорт 53 процент?а ???. 2010 йылда тулайым эске продуктты? ??еше 3,1 % т?шкил ит?. [42] . Шулай итеп, 2010 йылда эстон и?тисады к?рс?кт?н сы?а [43] [44] ..

Эш?е?лек ким?ле 2001 йылда?ы 12 проценттан 2007 йылда 4,7 процент?а тиклем т?б?н?й?, л?кин 2009 йылды? ?с?нс? кварталында 14,6 % т?шкил ит? [45] , ? 2010 йылды? беренсе кварталында 19,8 процент?а тиклем к?т?рел? [46] . Эстония 2011 йылда Европа берлегенд? эш?е?лек ким?лен т?б?н?йте? буйынса 2-се урынды бил?й [47] .

2009 йылды? башында илд? с?н???т етештере?ене? интенсив р??ешт? т?б?н?йе?е к???тел?. 2009 йылды? февраленд? ул, 2008 йылды? феврале мен?н са?ыштыр?анда, 30 % т?шкил ит? [48] , был Евроберлект? и? ю?ары т?б?н т?г?р?? була [49] . Eurostat м??л?м?тт?ре буйынса, 2010 йылды? сентябренд?, 2009 йылды? сентябре мен?н са?ыштыр?анда, Эстонияла с?н???т етештере?ене? ??е?е 31,1 % т?шкил ит? ? шулай итеп, Эстония Евроберлект? был к?р??ткес буйынса 1-се урынды бил?й [50] . Эстонияла шулай у? Евроберлек илд?ре ара?ында д??л?т бурысы ??м д??л?т бюджеты дефициты минималь ким?лд?, 2010 году ул Евроберлект? бюджет дефицитын ?ы??артыу?а ?лг?шк?н ике илде? бере?е була (икенсе?е ? Мальта ) [51] .

2010 йылды? 4 июненд? И?тисади хе?м?тт?шлек ??м ??еш ойошма?ыны? Генеральный секретары А. Гурриа ??м Эстонияны? премьер-министры А. Ансип Таллинда Эстонияны был ойошма?а индере? тура?ында?ы килеше?г? ?ул ?уя [52] .

2009 йылды? июненд? Эстония х?к?м?тене? я?ыртыл?ан планына ярашлы, 2011 йылды? 1 ?инуарында евро?а к?се? ??м?лг? ашырыла [53] [54] .

2017 йылда Эстонияны? бер кеше башына и??пл?г?нд? тулайым эске продукты Евроберлек буйынса уртаса к?р??ткесте? 79 процентына ет?, был ?и?елерлек р??ешт? ал?а китеш тип и??пл?нел?. Эстония беренсе тап?ыр Еврозонаны? Португалия ке?ек ?ай?ы бер к?нья? илд?ре тор?ан килм?лг? к?т?рел?. ? бит был илд?р Евроберлекк? Эстониянан байта? алда инг?н була [55] . Европа берлеген? Эстония инг?нд?н ?у? ?тк?н 15 йыл эсенд?, 2004 йылдан 2019 йыл?а тиклем, илд? хе?м?т ха?ыны? уртаса ≪та?а≫ д??м?ле илд? 3,2 тап?ыр?а (363 евронан 1162 евро?а тиклем), минисмал хе?м?т ха?ы ?урлы?ы 3,4 тап?ыр?а 158,50 евронан 540 евро?а тиклем) арта [56] [57] .

Социаль х?л [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Эстонияла пенсионер?ар?а 3 т?рл? пособие бирел? ? SKAIS (онлайн-система), KOPIS (тупланма пенсия) ??м KIRST (медицин к?р??ткест?ре) [58] . Эш?е???р ?с?н EMPIS (эш?е???р регистры) ??м STAR (Социаль хе?м?тт?р ??м льготалар рееестры) программалары эшл?й. Студенттар ?с?н EHIS программа?ы бар.

Пенсионер?ар б?т??е ? 422 941 , эш?е???р ? 38 768 , эшл??сел?р ? 629 945 .

2021 йылды? 1 апрелен?н Эстонияла д??л?т пенсия?ы индексы к?т?рел?. ??г?решт?рг? ярашлы, халы? пенсия?ыны? айлы? минималь сумма?ы (?артлы? буйынса пенсия алыу?а хо?у?тары булма?андар?а т?л?н?) х??ер 255,18 евро т?шкил ит? [59] . Пенсияны? т?п (база) ?л?ш? 235,30 евро?а тиклем, ? эш стажыны? ??р йылыны? ?имм?те (ба?а?ы) 7,206 евро?а тиклем к?т?рел? [60] [61] [62] [63] 2021 йылды? 1 апрелен?н балалар т?рби?л?г?н ?с?н пенсия?а ??т?м? бер бала?а 3,55 евро?а арта. Был закон д?й?м ал?анда 203 300 тир??е кешег? ?а?ыла. [64]

2021 йылды? 1 апрелен?н эшк? яра??ы?лы? буйынса пособиены? бер к?нл?к ставка?ы, тулы?ынса эшк? яра?лы булма?ан осра?та, 15,13 евро т?шкил ит?, ? айлы? пособие д??м?ле 453 евро т?шкил ит?. ?л?шл?т? эшк? яра??ы?лы? буйынса ??м?лд?ге к?нл?к ставканы? 57 процентын, й??ни айына уртаса 258 евро т?шкил ит?. Эш?е?лек буйынса касса эшк? яра??ы?лы? буйынса пособиены? д??м?лен календарь ай?ы? ??р к?н? ?с?н и??пл?й [62] .

2019 йылда бала?а айлы? пособие (беренсе бала ?а) 60 евро, икенсе бала?а 60 евро ??м ?с?нс? бала?а ??м артабан?ы балалар?ы? ??р бере?ен? 100 евро т?шкил ит? [65] . Ата?ы й?ки ?с??е срочный й?ки альтернатив хе?м?тт? бул?ан осра?та 2019 йылда ??р бала?а срочный хе?м?тт?ре тамамлан?ансы айына 300 € т?л?н? [66] [67] .

2020 йылдан сире уртаса ауырлы?та бул?ан бала?а пособие ?урлы?ы 138 €, ауыр сире бул?ан бала?а 161 € була. ?т? ны? сирле балалар 241 € пособие аласа?. Эстонияла м?мкинлект?ре сикл?нг?н 13 000 тир??е бала бар. 2009 йыл мен?н са?ыштыр?анда улар?ы? ?аны ике тап?ыр?а тиерлек арт?ан. 2017 йылда сире уртаса ауырлы?тары балалар?а пособие 5000, ауыр сирле балалар?а пособие 7164 бала?а, ?т? ауыр сирле балалар?а пособие 732 бала?а бирел? [68] .

Эстонияла й?кл?л?к ??м бала табыу буйынса ?с?й??рг? бирелг?н отпуск донъяла и? о?оно, ??м ул 100 проценты мен?н т?л?н?, был отпуск 62 а?на?а тиге?. Эстон закондары буйынса декрет отпускы?ын баланы? ?с??е ген? т?гел, ? ата?ы ла алыр?а хо?у?лы. 2020 йылды? 1 июлен?н атай?ар отпускы?ы 30 к?н т?шкил ит? ??м ул 100 проценты мен?н т?л?н? [69] [70] [71] .

2013 йылды? 1 ?инуарынан Таллинда терк?лг?н ??р кеше ?ала й?м???т транспортында бушлай й?р?? хо?у?ына эй? [72] [73] . 2018 йылды? 1 июлен?н Эстонияла?ы 15 ?й???е? 11-енд? пассажир?ар автобустар?а бушлай й?р?рг? хо?у?лы [74] [75] [76] [77] .

Тыш?ы с?й?с?т [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Эстония граждандары ?с?н виза талаптарын са?ылдыр?ан донъя карта?ы       Эстония       Свободное передвижение       Виза не требуется       Виза оформляется по прибытии       eVisa       Виза оформляется по прибытии или через Интернет       Требуется заранее оформленная виза
неграждан Эстонияны? граждан булма?андары ?с?н виза талаптарын са?ылдыр?ан донъя карта?ы       Эстония       Виза не требуется       Требуется заранее оформленная виза

2004 йылды? 1 майынан Эстония ? Европа берлеге а?за?ы, ? 2011 йылды? 1 ?инуарынан Еврозона а?за?ы. Шулай итеп, элекке СССР-?ы? д?й?м Европа ба?арына ??м Шенген арауы?ына инг?н ?с республика?ыны? бере?е ул Эстония, шулай у? советтар?ан ?у? беренсе булып бер??м Европа валюта?ына к?ск?н ??м ??аллы монета с?й?с?тен?н баш тарт?ан республика. Европа берлегенд? а?за булыу шулай у? Европа Берлеге норматив акттарыны? д??л?т эсенд?ге юридик нормалар?ан ??т?н булыуын да к???? тота (?г?р д??л?т эсенд?ге юридик нормалар ??м Европа Берлеге норматив акттары ара?ында ?апма-?аршылы? тыу?а, д?й?м берлек нормалары ??т?н була [78] ).

2004 йылды? 29 мартынан Эстония шулай у? ? НАТО а?за?ы ла. НАТО-ны? Иракта?ы ??м Аф?анстанда?ы х?рби миссияларында ?атнаша. Эстония парламенты 2003 йылды? 7 майында х?рби хе?м?тк?р??рен Ирак?а еб?рерг? ризалы? бир?. 2003 йылды? 20 июненд? американ командование?ыны? ?тенесе буйынса эстон оборона к?ст?рене? т??ге х?рби кадр?ары Ирак?а еб?рел? [79] [80] .

1993 йылды? 13 майынан ? Европа Советы а?за?ы [81] .

Былар?ан тыш, Эстония ? БМО, И?тисади хе?м?тт?шлек ??м ??еш ойошма?ы , ОБСЕ ??м ВТО а?за?ы.

2004 йылды? 1 майынан, Эстония Европа берлегене? тулы хо?у?лы а?за?ыь бул?андан ?у?, Эстония граждандары Европа берлеге ??м Европа и?тисади арауы?ы илд?ре, шулай у? Швейцария Конфедерация?ы буйлап виза?ы? с?й?х?т ит? ала. ??т??ен? сикт?р аша ?тк?нд? паспорт к?р??теп т?, шулай у? ID-карта?ы мен?н д? фай?алана ала [82] .

2020 йылды? 3 апрелен? Эстония граждандары виза?ы? 179 д??л?тк? ??м территория?а бара ала, Паспорттар индексына ярашлы х?р?к?т азатлы?ы ким?ле буйынса Эстония паспорты донъяла 13-с? урында тора. [83]

?ораллы к?ст?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

М???ни?т [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Был районда тел т?рк?мд?ре.        Скандинав телд?ре (Исландия ??м Скандинавия).        Балти? буйы-фин телд?ре (Финляндия, Эстония).        Балти? телд?ре (Латвия, Литва).

Балти? буйы-фин мира?ы эстондар?ы? менталитетында ??м м???ни традицияларында ?ур ???ми?тк? эй? [84] .

Эстония т?рл? м???ни?тт?р ки?ешк?н урында урынлаш?ан. М???ни?т буйынса улар?а латыштар , финдар , литвалар , Р?с?й?е? т?нья?-к?нбайышында?ы уры?тар , Белорустар , шведтартар ??м немецтар я?ын [85] [86] .

Остзей немецтарыны? , Балти?а шведтарыны? ??м старообрядсы уры?тар?ы? м???ни?те Эстония территория?ы мен?н б?йле.

XIII быуатты? икенсе сирегенд? т?ре й?р?т??сел?р ба?ып ал?андан ?у? Эстония к?нбайыш Европа м???ни?тене? туранан-тура йо?онто?о а?тында ?ала [87] .

1523 йылда Реформация [88] х?р?к?те Эстония?а килеп ет?. Я?ыу?а ??м грамоталылы??а ?ур ???ми?т бирг?н Лютеранлы? эстон ауы?-тел ижадына ??м ???би?тен?, шулай у? кр??ти?н м?кт?бен? ниге? ?ала.

1802 йылда терге?елг?н Дерпте (х??ер Тарту) университеты к?нбайыш м???ни?тен таратыусы ?ына булып ?алмай, ? милли ??а?ды? уяныуына булышлы? ит?. Эстон теленд? н?шер ителг?н г?зитт?р халы?ты? а? даир??ен ки??йтерг? яр?ам ит? ??м грамота?ын арттыра. Крепостной хо?у? б?т?р?лг?с, и?тисади тормош ??м я?ма тел мен?н берг? милли м???ни?т т? ( ???би?т , музыкаль ижад, с?н??т ) тыуа. 1869 йылда Дерптела т??ге йырлаусылар байрамы ?тк?рел?; б?г?нг? к?нг? тиклем йырлаусылар байрамы традициялары эстон м???ни?тене? ??м милли билд?л?нешене? м??им ?л?ш? булып тора [89] .

1897 йыл?а Эстлянд губерния?ы буйынса протестанттар ара?ында уртаса грамоталы? 83 % т?шкил ит? (Эстляндияла й?ш?г?нд?р ара?ында ? 79,9 %) [90] .

XIX?XX быуаттар ара?ында индустриалл?штере? , я?ыртыу ??м ?алалар?ы? й???т ??еше эстон м???ни?тен? к?сл? йо?онто я?ай. ХХ быуатты? т??ге ун йыллы?ында Эстонияла Балти?-немец м???ни?те арт?ы план?а к?с?. Архитектура, ???би?т ??м музыкала, донъяла?ы м???ни а?ым?а эй?ре? мен?н бер р?тт?н, милли стиль сифаттары хасил була, художество й???тен?н ?лг?рг?н ???р??р я?ыла [91] .

Транспорт ??м элемт? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

2013 йылды? 1 ?инуарында Таллинда терк?лг?н ??р кеше ?ала й?м???т транспортында бушлай й?р?? хо?у?ын ала [72] [73] . Й?ш?г?н урынына ?арамайынса 19 й?ше тулма?ан у?ыусылар бушлай й?р?? хо?у?ынан фай?алана ала, шулай у? льготалар?а хо?у?тары бул?андар?а ла был закон ?а?ыла. 2013 йылды? 1 ?инуарынан ?а?ы? юл й?р?? билеттары б?т?р?л? ??м улар урынына контакт?ы? платик карталар индерел?. Й?м???т транпортына инг?н пассажир транспорт?а инг?с т? махсус терк?гест? (валидатор?а) терк?ле? ?терг? тейеш. Карта?ы булма?ан осра?та пассажир водителд?н бер тап?ыр ?уллана тор?ан талон ?атып ала [72] [92] . Б?т? ил территория?ында тиерлек й?м???т транспортында бушлай й?р???е Европа илд?ренд? беренсе булып Эстония индер?. 2018 йыцлды? 1 июлен?н Эстонияла?ы 15 ?й???е? 11-енд? пассажир?ар автобустар?а бушлай й?р?й башлай [74] [75] [76] [77] [93] [94] [95] [96] . Эстония территория?ында мобиль элемт?не? ?с операторы эшл?й: Tele2 , Telia ??м Elisa.

Электрон д??л?т (E-д??л?т) [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Основная статья: э-Эстония [en]
Основная статья: Эстонияла электрон ?ултам?а [en]

2000 йылдан Эстония х?к?м?те, документтар?ы? Интернетта?ы электрон селт?рен фай?аланып, министр?ар кабинетыны? ултырыштарын ?а?ы??ы? ?тк?ре?г? к?с? [97] . Европа комиссия?ы конкурсы ????мт?л?ре буйынса д??л?т секторын электрон документация?а к?сере? проекты Европала и? я?шы?ы тип таныла. Уны? ????мт??енд? 500-г? я?ын учреждение, шул и??пт?н б?т? министрлы?тар, ?й?? управалары ??м депатаменттар ??м инспекциялар?ы? б?т??е л? тип ?йтерлек документтар?ы электрон вариантта алмашыу?а к?с? [98] .

2000 йылдан Эстонияла ?алым декларацияларын электрон юл мен?н тапшырыр?а м?мкин [99] . 2010 йылда Эстонияла ?алым декларацияларыны? 92 проценты интернет аша тапшырыла [100] . Интернет селт?ре буйынса гражданинды? бер??м порталы аша т?рл? д??л?т хе?м?тт?рен?н фай?аланыр?а була [101] .

Эстонияла Интернет сегменты Европала, шулай у? б?т? донъяла?ы ??еш буйынса и? ны? ал?а китк?нд?р?е? бере?е булып тора. 2019 йылда, по данным Халы?-ара электроэлемт? союзы (МСЭ) м??л?м?тт?ре буйынса, илд? 1 276 521 интернет-?улланыусы булыуы асы?лана, был б?т? ил хал?ыны? я?ынса 97,9 процентын т?шкил ит?, был к?р??ткес буйынса Европа берлегенд? Эстония 1-се урынды алып тора [102] . Донъяны? 65 иленд?ге публичный веб-арауы?та кеше хо?у?тарына ??м улар?ы? азат булыуына анализ я?ау мен?н ш???лл?нг?н Freedom House аналитика ???гене? унынсы доклады м??л?м?тт?ре буйынса (2019 йылды? июнен?н алып 2020 йылды? июнен? тиклемге осор?а): Эстония донъяла интернет азатлы?ы буйынса Исландиянан ?у? икенсе урынды бил?й [103] М??л?м?т технологияларын ??тере? рейтингында Эстония донъяны? 142 иле ара?ында 24-се урында кил?, ? Интернетты? асы? булыуы рейтингында ышаныслы р??ешт? алда бара. Йорттар ??м фатир?ар хужалырыны? 71 проценты [104] , шулай у? б?т? эстон м?кт?пт?ре Интернет мен?н тоташ?ан. Илд? 1100-??н ашыу бушлай Wi-Fi-зоналары булдырыл?ан [105] [106] . 2006 йылда Эстонияла сымдар?ы? WiMAX селт?р??рен т???? башлана [107] , улар 2013 йыл?а тиклем илде? б?т? территория?ын тип ?йтерлек ?? йо?онто?о а?тына аласа? [108] .

2009 йылды? ?инуарына ?арата Эстонияла 1 000 000 -дан ашыу кеше (Эстонияла й?ш?г?нд?р?е? 90 проценты) ? ID-карта хужа?ы. ID-карта Эстонияны? 15 й?шт?н ?лк?нер?к гражданины ??м илд? о?айлы ва?ыт й?ш?? хо?у?ы ал?ан даими й?ш?г?нд?р ?с?н ш?хесте ра?лаусы документ булып тора. Эстонияла й?ш?г?нд?р ID-карта яр?амында ????ти ысул мен?н д?, шулай у? электрон ысул буйынса ла ????рене? ш?хесен ра?лай ала, ?анлы ?ултам?а ?уйыу, ?айлау?ар?а ?атнашыу ??м й?м???т транпортына проездной билет ?атып алыу ?с?н д? картаны фай?аланып була [97] .

Эстонияны? беренсе электрон резиденты, британ журналисы Эдвард Лукас

2005 йылды? октябренд? урында?ы ??идара органдарына интернет-?айлау?ар булып ?т?. Донъя илд?ре ара?ында Эстония беренсе булып, тауыш бире? сараларыны? бере?е булара?, интернет аша тауыш бире??е ойоштора [109] . 2007 йылда парламент ?айлау?арында Эстония, донъя илд?ре ара?ында беренсе булып, ?айлаусылар?а Интернет аша тауыш бире? м?мкинлеген булдыра [110] [111] [112] . ?тк?н 2019 йыл?ы парламент ?айлау?арында Эстонияла ?айлаусылар?ы? д?й?м ?аныны? 43,8 проценты ( 247 232 тауыш) интернет аша тауыш бир? [113] .

Электрон резидентлы? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Электрон резидентлы? (e-Residency) ? 2014 йылды? 1 декабренд? Эстония Х?к?м?те тарафынан эшк? ?ушыл?ан программа , ул Эстония граждандары булма?ан кешел?рг? компание ойоштороу, банк хе?м?тт?рен?н фай?аланыу, т?л????рен ?т?? ??м ?алымдарын т?л?? буйынса м?мкинлект?р бир?. Программала ?атнашыусылар?ы? б?т??ен? л? (e-resident'тар?а) смарт-карталар бир?, артабан улар?ы документтар?а ?ул ?уйыу ?с?н фай?аланыр?а була.

Британия журналисы Эдвард Лукас Эстонияны? т??ге виртуаль резиденты [114] [115] [116] [117] .

Виртуаль резидентлы? гражданлы? мен?н б?йле т?гел ??м Эстония?а киле? й?ки к?сене? хо?у?ын бирм?й. Виртуальное резидентлы? не влияет на налогообложение доходов резидентты? килемен? ?алым ?алыу?а йо?онто я?амай, не делает обязанностью платить подоходный налог в Эстонияла килем ?алымын т?л?? бурысын й?км?тм?й ??м резидент й?ш?г?н илд? килемг? ?алым ?алыу?ан азат итм?й. Виртуаль резидентлы? т?б?нд?ге м?мкинлект?р мен?н т?ьмин ит?: компаниены терк??, документтар?а ?ул ?уйыу, шифр?ар яр?амында документтар мен?н алмашыу, онлайн-банкинг, ?алым декларация?ын тапшырыу, шулай у? медицина рецептары мен?н б?йле медицина хе?м?тт?рен? идара ите? [118] . Ярашлы органдар тарафынан бирелг?н смарт-карта хе?м?тт?рг? табан юлды аса.

2019 йыл?а 60 000 -д?н ашыу кеше Эстонияны? электрон резиденттары бул?ан [119] , 2020 йыл?а ? 65 000 -д?н ашыу кеше, улар тарафынан 10 100 -??н ашыу компание ойошторола [120] . 5 йыл эшл?? осоронда Программа Эстония и?тисадына 35 млн € тура килем килтер?, бынан тыш баш?а т?рл? и?тисади килемд?р ?? була [120] .

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. Статистика ООН (2012)
  2. Statistikaamet: mullu randas Eestist valja 10 000 inimest   (эве) . DELFI (18 ?инуар 2013). Дата обращения: 18 ?инуар 2013. Архивировано 19 ?инуар 2013 года. 2013 йыл 17 май архивлан?ан .
  3. 3,0 3,1 Report for Selected Countries and Subjects   (ингл.) . МВФ (октябрь 2014). Дата обращения: 31 октябрь 2014.
  4. UNSD ? Methodology . unstats.un.org. Дата обращения: 12 февраль 2019.
  5. 5,0 5,1 5,2 ЭСТОНИЯ ? Большая российская энциклопедия ? электронная версия 2020 йыл 5 ноябрь архивлан?ан .
  6. Ariste, Paul (1956). Maakeel ja eesti keel. Eesti NSV Teaduste Akadeemia Toimetised 5: 117-24; Beyer, Jurgen (2007). Ist maarahvas (?Landvolk‘), die alte Selbstbezeichnung der Esten, eine Lehnubersetzung? Eine Studie zur Begriffsgeschichte des Ostseeraums. Zeitschrift fur Ostmitteleuropa-Forschung 56: 566?593.
  7. Аналогичным образом тацитовский этноним ≪фенны≫ ( Fenni ) был распространён на суоми , породив современное название ≪ финны≫ .
  8. Cole, Jeffrey. Ethnic Groups of Europe: An Encyclopedia  (билд??е?) . ? ABC-CLIO , 2011. ? С. 124. ? ISBN 9781598843026 .
  9. Spell it "ESTHONIA" here; Geographic Board Will Not Drop the "h," but British Board Does. (17 апрель 1926). Дата обращения: 6 ноябрь 2009.
  10. Ineta Ziemele. Baltic yearbook of international law   (билд??е?) . ? Martinus Nijhoff Publishers   (инг.) баш. , 2002. ? С. 26?. ? ISBN 978-90-411-1736-6 .
  11. Siim Veski and other.   Early Holocene coastal settlements and palaeoenvironment on the shore ofthe Baltic Sea at Parnu, southwestern Estonia   (инг.) // Quaternary International . ? Elsevier , 2005. ? Т. 130. ? С. 75?85. ? ISSN 1040-6182 .
  12. Aivar Kriiska. The Chronology of the Estonian Stone Age // Stone age Settlement and Economic Processes in the Estonian Coastal Area and Islands . ? University of Helsinki. ? ISBN 951-45-9858-X . Архивная копия от 20 март 2012 на Wayback Machine
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 Даты эстонской истории . Estonian Embassy in Russia. Дата обращения: 27 сентябрь 2013. Архивировано из оригинала 6 ?инуар 2014 года.
  14. V. Lang, M. Laneman. Archaeological research in Estonia, 1865-2005. ? Tartu University Press, 2006. ? P. 30, 38. ? 388 p. ? (Estonian archaeology).
  15. Манифест независимости . Сайт Президента Эстонии. Дата обращения: 2 ?инуар 2014.
  16. Estonia's history   (ингл.) . Estonia.eu. Дата обращения: 27 сентябрь 2013. Архивировано из оригинала 1 сентябрь 2013 года. 2013 йыл 1 сентябрь архивлан?ан .
  17. The World Book Encyclopedia ISBN 0-7166-0103-6
  18. The History of the Baltic States by Kevin O’Connor ISBN 0-313-32355-0
  19. 19,0 19,1 Rislakki, Jukka. The case for Latvia: disinformation campaigns against a small nation   (инг.) . ? Rodopi, 2008. ? P. 262. ? ISBN 90-420-2424-0 .
  20. The European Court of Human Rights (Fourth Section) DECISION AS TO THE ADMISSIBILITY OF Application no. 23052/04 by August KOLK, Application no. 24018/04 by Petr KISLYIY against Estonia 2015 йыл 5 ?инуар архивлан?ан . , 17 January 2006
  21. Архивированная копия . Дата обращения: 30 май 2019. Архивировано из оригинала 22 декабрь 2015 года. 2015 йыл 22 декабрь архивлан?ан .
  22. Закон ЭССР от 08.05.1990 ≪О СИМВОЛИКЕ ЭСТОНИИ≫   (недоступная ссылка ? история ) . Дата обращения: 10 ?инуар 2016.
  23. Постановление Верховного Совета Эстонской Республики от 20 августа 1991 г. ≪О государственной независимости Эстонии≫ .
  24. Президент Республики 22-я годовщина восстановления независимости Эстонской Республики 20 августа 2013 года, розарий в Кадриорге . Сайт президента Эстонии. Дата обращения: 2 ?инуар 2014. Архивировано из оригинала 2 ?инуар 2014 года. 2014 йыл 2 ?инуар архивлан?ан .
  25. Вярэ Э. Путь к независимости . Эстоника (11 февраль 2010). Дата обращения: 7 ?инуар 2015. 2014 йыл 25 февраль архивлан?ан .
  26. Справочник по практике Совета Безопасности?Дополнение за 1989?1992 годы
  27. С сегодняшнего дня Эстония ? полноправный член ОЭСР . Дата обращения: 21 май 2014. Архивировано из оригинала 20 апрель 2014 года. 2014 йыл 20 апрель архивлан?ан .
  28. Еврокомиссия: Переход на евро в Эстонии начался успешно
  29. Площадь и население Эстонии (2012)  (инг.)
  30. Report for Selected Countries and Subjects
  31. Report for Selected Countries and Subjects
  32. Report for Selected Countries and Subjects
  33. [ https://www.stat.ee/stat-average-monthly-gross-wages-salaries Average monthly gross wages (salaries) - Statistics Estonia] . Stat.ee. Дата обращения: 29 ноябрь 2018. 2018 йыл 13 ноябрь архивлан?ан .
  34. В 2020 году минимальная зарплата вырастет до 584 евро | Экономика | ERR
  35. Орлов Л. М. Трест Севзапэнергомонтаж. 60 лет . ? СПб.: Селеста, 2004 . Дата обращения: 18 ?инуар 2013. Архивировано из оригинала 2 ноябрь 2013 года.
  36. ≪Отношения России и стран Прибалтики: от упущенных возможностей к реальным перспективам≫, Аналитический доклад, Факультет международных отношений Санкт-Петербургского государственного университета, 2013. 2013 йыл 20 октябрь архивлан?ан .
  37. Мялксоо Лаури. Советская аннексия и государственный континуитет: международно-правовой статус Эстонии, Латвии и Литвы в 1940?1991 гг. и после 1991 г.  ? Тарту: Тартуский университет, 2005. ? 399 с. ? ISBN 9949-11-144-7 . Дата обращения: 18 ?инуар 2013. Архивировано из оригинала 3 февраль 2014 года. 2014 йыл 3 февраль архивлан?ан .
  38. Тоомас Карьяхярм.   Сборник документов и материалов по истории Эстонии для школ с русским языком обучения. Принципы составления сборника // Поворотные моменты истории Эстонии : учебное пособие. ? С. 19. ? ISBN 978-9949-438-29-7 .
  39. Estonia entra en el euro, mientras otros se muestran reticentes   (исп.)
  40. Country Studies/Estonia , Federal Research Division of the Library of Congress
  41. Decrease of the GDP decelerated in the 3rd quarter . Statistics Estonia (9 декабрь 2009). Дата обращения: 9 декабрь 2009. Архивировано из оригинала 21 сентябрь 2010 года. 2010 йыл 21 сентябрь архивлан?ан .
  42. Economic growth is continually driven by vigorous exports in manufacturing 2016 йыл 15 ноябрь архивлан?ан .
  43. Президент Ильвес выступил на представительном экономическом форуме в Кринице . Дата обращения: 3 июнь 2011. Архивировано из оригинала 15 июнь 2013 года. 2013 йыл 15 июнь архивлан?ан .
  44. Банк: экономика Эстонии вышла из кризиса 2013 йыл 17 май архивлан?ан .
  45. 102,000 persons are unemployed . Statistics Estonia (13 ноябрь 2009). Дата обращения: 13 ноябрь 2009. Архивировано из оригинала 13 ноябрь 2010 года. 2010 йыл 13 ноябрь архивлан?ан .
  46. Безработица ? 19,8 % . Дата обращения: 22 май 2010. Архивировано из оригинала 11 ноябрь 2018 года. 2018 йыл 11 ноябрь архивлан?ан .
  47. Эстония заняла второе место в ЕС по снижению уровня безработицы
  48. Объемы производства за год снизились на треть
  49. По спаду производства ? Эстония первая . Дата обращения: 19 апрель 2009. Архивировано из оригинала 27 ?инуар 2018 года. 2018 йыл 27 ?инуар архивлан?ан .
  50. 168/2010 ? 12 November 2010 . Дата обращения: 3 июнь 2011. Архивировано из оригинала 21 сентябрь 2012 года. 2012 йыл 21 сентябрь архивлан?ан .
  51. Евросоюз назвал лидеров региона по объёму госдолга и дефицита бюджета . Архивировано из оригинала 11 ?инуар 2012 года. 2012 йыл 11 ?инуар архивлан?ан .
  52. Эстония подписала договор с ОЭСР ? Эстония, ОЭСР ? Росбалт-Бизнес (недоступная ссылка)
  53. План перехода Эстонии на евро 2008 йыл 6 сентябрь архивлан?ан .
  54. ЕК предложила Эстонии присоединиться к еврозоне   (недоступная ссылка ? история ) . (недоступная ссылка) // Novosti ERR , 12.05.2010
  55. {title} .
  56. Average monthly gross wages (salaries) ? Statistics Estonia 2018 йыл 13 ноябрь архивлан?ан .
  57. {title} .
  58. Квартальный сборник статистики Эстонии 2019 йыл 13 июль архивлан?ан .
  59. Пенсия, виды пенсий и льготы | Sotsiaalkindlustusamet 2019 йыл 1 апрель архивлан?ан .
  60. С 1 апреля пенсия увеличится в среднем на 24 евро | Экономика | ERR
  61. Пенсии с апреля вырастут в среднем на 1,6% | Эстония | ERR
  62. 62,0 62,1 В Эстонии с сегодняшнего дня выросли пенсии - Экономика - Rus.Postimees.ee
  63. Пенсии с 1 апреля выросли в среднем на 1,6% | Экономика | ERR
  64. [pensioni summa]
  65. {title} .
  66. {title} .
  67. {title} .
  68. {title} .
  69. {title} .
  70. {title} .
  71. Riigikogu parandas lopuks seaduseaugu, mis aastas pool tuhat peret oigustatud rahast ilma jattis - DELFI
  72. 72,0 72,1 72,2 Таллинн перешёл на систему электронных проездных . Информационный портал города Таллина (2 ?инуар 2013). Дата обращения: 8 ?инуар 2013. Архивировано 10 ?инуар 2013 года. 2013 йыл 9 ?инуар архивлан?ан .
  73. 73,0 73,1 Три четверти таллинцев ? за бесплатный проезд . Информационный портал города Таллина (26 март 2012). Дата обращения: 27 март 2012. Архивировано 27 май 2012 года. 2012 йыл 7 апрель архивлан?ан .
  74. 74,0 74,1 {title} .
  75. 75,0 75,1 {title} .
  76. 76,0 76,1 {title} .
  77. 77,0 77,1 {title} .
  78. Разъяснение Верховного суда Эстонии № 3-4-1-1-05 RT III 2005, 13, 128 (на эстонском) (недоступная ссылка)
  79. Военные расходы Эстонии в Ираке и Афганистане достигли почти полумиллиарда крон ? Новости России ? ИА REGNUM
  80. Газета ≪Молодёжь Эстонии≫
  81. Эстония и Совет Европы . Архивировано из оригинала 29 июнь 2004 года.
  82. Право на безвизовый въезд в Эстонию с 1 мая получат граждане ещё 31 страны ? Delfi (недоступная ссылка)
  83. Henley Passport Index 2008 to 2020   (ингл.) . Henley Passport Index . Дата обращения: 16 апрель 2020.
  84. Национальная культура 2020 йыл 17 июнь архивлан?ан .
  85. Население 2021 йыл 7 май архивлан?ан .
  86. Население: этнический и сословный состав 2013 йыл 14 июнь архивлан?ан .
  87. Распространение христианского учения и духовные ордены 2021 йыл 7 май архивлан?ан .
  88. Религиозная жизнь в конце Средневековья. Реформация 2013 йыл 14 июнь архивлан?ан .
  89. Косвенное влияние Французской революции 2021 йыл 7 май архивлан?ан .
  90. Vita academica, vita feminea. Сборник статей. Изд. Тартуского университета, 1999 . Дата обращения: 2 октябрь 2009. Архивировано из оригинала 30 июль 2012 года. 2012 йыл 30 июль архивлан?ан .
  91. Национальное пробуждение 2022 йыл 11 сентябрь архивлан?ан .
  92. Читайте, как купить проездную карточку и что делать, если она потеряется . Delfi.ee (19 декабрь 2012). Дата обращения: 8 ?инуар 2013. Архивировано 10 ?инуар 2013 года. 2013 йыл 18 ?инуар архивлан?ан .
  93. {title} .
  94. {title} .
  95. {title} .
  96. {title} .
  97. 97,0 97,1 Э-Эстония . Дата обращения: 17 март 2011. Архивировано из оригинала 19 ?инуар 2011 года.
  98. Европа сильно хвалит наше э-государство . Дата обращения: 17 март 2011. Архивировано из оригинала 2 май 2013 года. 2013 йыл 2 май архивлан?ан .
  99. EE: E-tax is yet another e-government success for Estonia . Дата обращения: 18 март 2011. Архивировано из оригинала 18 август 2011 года.
  100. Декларации подали более 70 % налогоплательщиков
  101. Эстония погружается в интернет-пространство . Первый канал (19 июнь 2011). Дата обращения: 9 июль 2013. Архивировано из оригинала 13 апрель 2014 года.
  102. Source; InternetWorldStats for countries of Europe , Asia updated for June 30, 2019
  103. Freedom House: cвобода интернета в Эстонии по-прежнему занимает лидирующие позиции в мире ? Авто/Техника ? Rus.Postimees.ee
  104. Постоянный доступ в Интернет ? Elion 2016 йыл 28 март архивлан?ан .
  105. Интернет в Эстонии 2019 йыл 18 февраль архивлан?ан .
  106. Самый свободный Интернет ? в Эстонии 2021 йыл 10 май архивлан?ан .
  107. В Эстонии начала работать сеть WiMAX . sotovik.ru (7 март 2006). Дата обращения: 8 июль 2013. Архивировано из оригинала 24 сентябрь 2015 года.
  108. Скоростной домашний Интернет во всей Эстонии (WiMAX) . Дата обращения: 4 ?инуар 2020. Архивировано из оригинала 13 апрель 2014 года. 2014 йыл 13 апрель архивлан?ан .
  109. Estonia pulls off nationwide Net voting , News.com , October 17, 2005
  110. The Electronic State: Estonia’s New Media Revolution 2012 йыл 2 февраль архивлан?ан .
  111. Estonia to hold first national Internet election , News.com , February 21, 2007
  112. Estonia Scores World Web First In National Polls 2020 йыл 28 май архивлан?ан . , InformationWeek February 28, 2007
  113. {title} .
  114. President Ilves annab tana ule esimese e-residendi kaardi 2015 йыл 6 февраль архивлан?ан . Estonian Development Foundation, 1 Dec 2014 (in Estonian) (Accessed on February 6, 2015)
  115. Eesti avab 2014. aasta lopus oma e-teenused ulejaanud maailmale 2015 йыл 19 ?инуар архивлан?ан . Majandus- ja kommunikatsiooniministeerium (in Estonian) (Accessed on February 6, 2015)
  116. Milliste huvede osaliseks saab Eesti esimene e-resident Edward Lucas? Eesti Paevaleht, 29 Nov 2014 (in Estonian) (Accessed on February 6, 2015)
  117. E-residency ? up against great expectations E-Estonia.com, 13.01.2015 (Accessed on February 6, 2015)
  118. A Brexit bolthole? For €100 you can become an e-resident of an EU country you've never visited | Estonia | The Guardian
  119. e-Residency Week 2019 | e-Residency 2021 йыл 28 февраль архивлан?ан .
  120. 120,0 120,1 Number of UK Estonian e-residents triples following Brexit | News | ERR