К?ри? Республика?ы
大韓民國
大韓民國
Т??ан Минг?к
|
|
Флаг
|
{{{Герб урынына}}}
|
|
Девиз
:
≪
널리 人間 世界를 이롭게 하라
(Кешелекк? яр?ам к?р??т?,
弘益人間
)≫
|
Гимн
:
≪Эгукка≫
|
|
Р?сми тел
|
к?рийса
|
Баш ?ала
|
Сеул
|
Эре ?ала
|
Сеул, Пусан, Инсон, Тэгу, Тэйон
|
Идара ите? т?р?
|
Президент республика?ы
|
Президент
Премьер-министр
|
Юн Сок Ёль
[1]
Ким Хван Сик
[2]
|
Территория
? Б?т??е
? % ?ыу ??т?
|
107
99 392 км²
0,3
|
Халы?
? ?аны (2007)
? Халы? ты?ы?лы?ы
|
49 024 737 чел. (
25
)
480 чел./км²
|
ЭТП
? Б?т??е (2010)
? Бер кешег?
|
1,457 трлн.
[3]
долл.
(
12
)
29,730(2017)
[3]
долл.
|
ИЧР
|
0,897 (бик ю?ары) (
15 урын
)
|
Валюта
|
вон (
KRW, код 410
)
|
Интернет-домен
|
.kr
|
Код ISO
|
KR
|
МОК коды
|
KOR
|
Телефон коды
|
+82
|
С???т б?лк?те
|
+9
|
Коре?я Республика?ы
й?ки
К?ри? Республика?ы
(
кор.
大韓民國
[t?ːhanmin?uk?]
тэха?н мингу?к, Т??ан Минг?к
) ? К?нсы?ыш
Азияла?ы
д??л?т. Корея ярымутрауында урынлаш?ан. Ки? м??л?м?т сараларында ?улланыл?ан, р?сми булма?ан атама?ы ?
К?нья? Коре?я
.
Илде? май?аны 100 210 км²
[* 1]
. 2017-се йыл?ы и??пл????р??н ?у?, халы? ?аны 51 миллион булыуы асы?лана. Май?аны буйынса й?? ?? етенсе, ? халы? ?аны буйынса егерме етенсе[
[2]
] урында тора.
Баш ?ала?ы ?
Сеул
. Д??л?т теле:
корея
??м
К?ри? ым-ишаралар теле
ru
en
Унитар
д??л?т ойошоу форма?ы я?ынан
президент республика?ы
.
2017-се йыл?ы ?айлау?ар?ан
. ?у?, шул у? йылды? 10 майынан
илде? президенты
вазифа?ын
Мун Чжэ Ин
баш?ара.
Корея Республика?ы 16 административ-территориаль бер?мектр???н тора. Шулар ара?ынан 9 ? провинция, 6 ? метрополит ?ала (статустары провинция мен?н бер тиге?) ??м айырмалы р??ешт?ге статуслы бер ?ала ? (Сеул).
бар.
Ил
Корея ярымутрауыны?
к?нья? ?л?ш?нд? урынлаш?ан.
Корея Халы?-Демократик республика?ы
мен?н утрау?а к?ршелек ит?л?р. ?мм? улар
демилитаризованлан?ан зона
мен?н б?ленг?н. Ди?ге? аша к?рше?е булып
Япония
тора. К?нбайыштан ил
?ары
, к?нсы?ыштан ?
Япон
, к?нья?тан
К?нсы?ыш-?ытай
ди?ге???ре ??м
Корея проливы
мен?н йыуыла.
Корея Республика?ы ?
к?п милл?тле
,
корей?ар
халы? ?аныны? я?ынса 96 % т?шкил ит?.
65 % кеше
дин?е?
, ? т?п динд?ре булып
буддизм
??м
христианство
тора.
??ешк?н экономикалы
индустриаль д??л?т.
ВВПны?
д??м?ле
?атып алыу м?мкинселект?ре паритеты
буйынса 2018-се йылда 2,139 триллион
доллар
т?шкил ит? (я?ынса бер кешег? 41 400 доллар тура кил?). А?са бер?меге ?
К?нья? Корея воны
.
Корея д??л?те ?? тарихын б.э. тиклемге IV?III быуаттар?ан алып бара.
Икенсе донъя ?у?ышыны?нан
?у? Корея ( элекке
Япония империя?ыны? ?л?ш?
),
СССР
?анаты а?тында?ы
т?нья?
??м
США
?арама?ы а?тында?ы
к?нья?
?л?шт?рг? б?лен?. Корея Республика?ы 1948-се йылды? 15 авгусында америка зона?ында барлы??а кил?. Унан ?у?, 9 сентябр??, совет д??л?те зона?ында
Корея Халы?-Демократик Республика?ы
. Ошо ва?и?алар?ан ?у? ?тк?н
Корея ?у?ышы
(1950?1953) б?ленешт?р?е ны?ытып ?уя.
Корей теленд?
Корея Республика?ы
Тэха?н мингу?к
(
對한 民國
ты?лар?а
(
м??л.
)
) тип атала,
大韓 民國
. Йышыра? ?ы??артыл?ан исеме
Хангу?к
(
韓國
)
韓國
й?ки
Тэхан
(
對한
, 大韓) тип ?йтел?. ?ай?ы бер??
Намха?н
(
南韓
) тип ?йт?л?р. Ул ≪К?нья? Хан≫ тиг?нде а?лата, й??ни
Пукха?н
, (
北韓
,
北韓
) ≪Т?нья? Хан≫?а (Т?нья? Корея) ?апма-?аршы. "Хан" ???е Корея ярымутрауында й?ш?г?н ≪Самхан≫ ??бил?л?рен?н алын?ан. ≪
Корея≫
???е
918
?
1392
йылдар?а?ы
Корё
д??л?те исемен?н килг?н. ?
Корё
???е,
Корея ярымутрауы
, х??ерге ?ытай?ы? бер ?л?ш?, Приморье крайы урынлаш?ан борон?о
Когурё
д??л?те исемен?н.
?алып:Об
К?нья? Корея тарихы 1945 йыл?ы ярымутрау?а йо?онто даир?л?рен б?леше? тура?ында?ы СССР-А?Ш килеше?ен?н башлана. Ошо килеше?г? ярашлы, Кореяны? 38 параллельд?н к?нья?та?ы ?л?ш? ? А?Ш юрисдикция?ына, т?нья?та?ы ?л?ш? СССР юрисдикция?ына к?с?.
Корея Республика?ыны? конституция?ына
ярашлы,
Кореяны? Ва?ытлыса х?к?м?те
Япония
оккупация?ынан ?отол?ан
1919
-сы ??м
1948
-се йылдар?а, ?? илене? законлы башлы?ы тип атала. Илде? тарихында алмаш-тилм?ш
демократия
??м
авторитаризм
политик системалары ??т?нл?к ит?. Граждандар д??л?те илде? х?к?м?тенд? Беренсе Республиканан
Ли Сын Ман
х??ерге
Алтынсы Республика?а
тиклем кил?.
Беренсе Республика
баштан демократик булыуына ?арама?тан,
Авторитаризм
1960-сы йылдар?аса ????р ??т?нл?к ит?.
Кореяны? икенсе Республика?ы
демократия?а
принциптарына ?орола, ?мм? бер йыл ?теп ?лг?рм??т?н х?рби д??л?т барлы??а кил?.
?с?нс?
,
Д?ртенсе
??м
Бишенсе
Республикалар номиналь р??ешт? ген? демократик тип ?аналалар. Ысын барлы?та и??, х?рби политика?ыны? дауамдары булып торалар. Тик Алтынсы Республика ?ына демократияны? юлына ая? ба?а.
К?нья? Корея ниге? ?алын?ан осоронан бик ?ур юл ?т?:
экономика?ы
,
с?н??те
,
у?ытыу система?ы
ошо арала бихисап ??г?решт?р кисер?. 1960-сы йылдар?а ярлы илд?р ара?ына инг?н д??л?т, х??ер и??,
??ешк?н
с?н???тле булып ?анала. 1990-сы йылдар?ан корея
поп-музыка?ы
,
сериалдары
(дорамалары) ??м
кинематография?ы
мен?н билд?лелек яулай башлай. Бигер?к т?,
К?нья?-К?нсы?ыш Азия?ын
≪
корея тул?ыны≫
ялмап ала.
К?нья? Кореяны? д??л?т башлы?ы булып президент тора. 2017-се йылды? 10 майынан
Мун Чжэ Ин
был вазифаны бил?й. Ул республиканы? 12-се президенты булып ?анала.
Бер палаталы Милли йыйылыш
бар. (300 урынлы?).
246 депутат
бер мандатлы округтар?а
мажоритар система?ы
буйынса са?ыштырмаса к?п йыйыл?ан тауыш аша, илле д?рте 5-заградитель процентлы барьер мен?н милли
партия исемлеге
буйынса ?айлана. Депутат в?к?л?тт?р м????те ? 4 йыл.
1948-се йылдан парламент ?айлау?ары ?тк?релг? башлай. 1972-н?н алып 1988-г? тиклем илд? диктаторлы? ?оролошо ар?а?ында ?айлау?ар ??м?лд? ген? баш?арыла. Тик 1998-се йылда ?ына К?нья? Корея демократик ил бул?ас ?ына парламент ?айлау?ары биш йыл?а бер ?тк?рел? башлай.
?алып:Достоверность
К?нья? Кореяла асы? кейемг? кире ?арашталар. Улар ?с?н был "икенсе кешел?р?? у?ай?ы?лы? ??м дискомфорт тыу?ырыусы≫ тип ?анала.
[5]
[6]
.
К?нья? кореяны? хо?у? ?а?лаусыларыны? т???итен 1948-се йылда у? ?абул ителг?н д??л?т х??еф?е?леге тура?ында?ы Закон тыу?ыра. Был закон?а ярашлы,
Т?нья? Корея
≪анти-д??л?т ойошма?ы≫ булара?, уны? ха?ында?ы я?шы х?б?р??р?е таратыу тыйыла. ? ил д??л?тене? ризалы??ы? ?? белдеге? мен?н территория?ына ине? 10 йыл?а т?рм? мен?н янауы ихтимал.
[7]
[8]
[9]
. К?нья? Корея эсенд? т?нья? к?рше?ене? сайттары блоеировка а?тына ин?
[10]
.
90-сы йылдар?а тиклем К?нья? Кореяла
чучхе
идеялары артынан эй?ре?сел?р?е, т?нья? д??л?тк? инерг? тел??сел?р?е о?айлы ва?ыт?а т?рм?л?р?? бикл?г?нд?р.
Шу?а к?р? был кешел?р?е ≪
о?айлы тот?онсолар≫
тип й?р?тк?нд?р.
[3]
Халы?-ара амнистия?ына
ярашлы, д???л?т х??еф?е?леге ха?ында?ы а?лашылма?ан ?анундар бирелеше, й?н??е, ≪х?к?м?т ??м?лд?рен т?н?итл??се ??м бигер?к т? ? Т?нья? Корея?ыны?ы мен?н са?ыштырыусылар?ы (айырым кешел?р?е, й? т?рк?мд?р?е) ниге??е? р??ешт? ба?тырыу ?с?н ген? ?арал?ан≫.
Социаль б?й?нешт?р??
ошо?а б?йле ?се темалар?ы к?т?ре?сел?р, ен?й?т эше фигуранттары булып, суд ?арама?ы а?тына ин?л?р
[11]
. М???л?н, 2015-се йылды? 1 декабренд? 9 табипты ??м 3 студентты д??л?т хыянатында ??йепл?й??р. Улар?а Т?нья? Кореяны?
чучхе
идея?ын пропагандалаусы материалдар ??м
Ким Ир Сен
мен?н
Ким Чен Ир
мемуары?ары
табыла. Та?ы т?фтишсел?р был кешел?р?е? махсус электрон ссылка яр?амында ?ораллы ?у?ыш?а ?нд????рен асы?лай?ар
[12]
. 2017-се йылда улар?ы шартлы ?а? а?тына алалар.
[13]
.
Корея Республика?ы
Корея ярымутрауыны?
Азия
ерене? т?п ?л?ш?н?н 1100 километр?а сы?ып тор?ан к?нья? я?ында ята. К?нбайыштан ил
?ары
, к?сы?ыштан
Япон
ди?е???ре (Кореяла урынллаш?ан я?тарына ярашлы улар?ы "К?нсы?ышты?ы", "К?нбайышты?ы" тип й?р?т?л?р) мен?н, к?нья?тан ?
Корея бо?а?ы
??м
К?нсы?ыш??ытай ди?ге?е
(Кореяла улар?ы берг? ≪К?нья? ди?ге?е≫ тип атай?ар) мен?н йыуыла. Илде? д?й?м май?аны ? 100210
километр квадрат
т?шкил ит?.
Ландшафтыны? ?ур ?л?ш? таулы, тиге?лект?ре тик 30 % ерен ген? алып тора.
Яр?арыны? эрг??енд? я?ынса 3000 утрау урынлаш?ан (к?бе?енс?, ?ур булма?ан ??м й?ш??г? яра?лашма?ан). И? ?ур утрау тип
Чеджудо
?анала.
??нья? Кореяны? и? бейек н?кт??е булып Чеджудола урынлаш?ан
Халласан
тора. (1947 м
[14]
). Илде? к?нсы?ыш ??м ???к ?л?ш?н
К?нсы?ыш-Корея тау?ары
бил?г?н. Улар ясперстан Тхэбэк, Кёнсан, ? ар?ырынан
Собэк
, Норён, Чхарён тау те?м?л?рен?н тора. И? ?ур бейеклек мен?н Собэк ??рт?нда?ы Чирисан (1915 м), Тхэбэк ?ыртында?ы Сораксан (1708 м) тора.
Илде? к?нбайышы мен?н к?нья?ында б?л?к?с тиге?лект?р ??м уй?ыулы?тар урынлаш?ан. Тап шул ер??р?? халы?ты? т?п ?л?ш? й?ш?й.
Кореяла бай булма?ан
алтын
,
к?м?ш
,
вольфрам
,
тимер руда?ы
,
?ур?аш
,
цинк
,
графит
?.б. ят?ылы?тары урынлаш?ан. ?а?ылма байлы?тарыны? к?п ?л?ш?н сит илд?н индер?л?р.
[15]
.
Корея Республика?ы
|
---|
Азия илд?ре
|
---|
| |
|
???мт? хата?ы: "*" т?рк?м?н?? ??м?лд?ге
<ref>
там?алары ?с?н к?р?кле
<references group="*"/>
там?а?ы табылманы