Guerra d'os Cient Anyos

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografia oficial de Biquipedia (la Ortografia de l'aragones de l' Academia Aragonesa d'a Luenga ). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpues ista plantilla.
Guerra d'os Cient Anyos
[[]]

A batalla de Crecy ( 1346 , ilustracion d'as Cronicas de Jean Froissart .
Informacion cheneral
Calendata : 1337 - 1453
Puesto : Principalment, Francia y os Paises Baixos borgonyons
Resultau : Victoria francesa ; o reino d'Anglaterra pierde os suyos dominios feudals en l'actual Francia
En conflicto
Reino de Francia ,
Reino de Castiella ,
Escocia ,
Chenova ,
Bohemia ,
Reino d'Aragon y
Reino de Mallorca
Reino d'Anglaterra ,
Borgonya
Bretanya ,
Portugal ,
Navarra ,
Flandres ,
Hainaut ,
Aquitania y
Luxemburgo
Guerra d'os Cient Anyos
Guerra d'os Cient Anyos (1337-1360) ? Guerra de Succesion de Bretanya ? Primera Guerra Civil de Castiella ? Guerra d'os Dos Peros ? Guerra d'os Cient Anyos (1369-1389) ? Guerra d'os Cient Anyos (1415-1429)

Se conoixe en a Historiografia con o nombre de Guerra d'os Cient Anyos a o periodo 1337 - 1453 , cuan os reinos de Francia y Anglaterra luitoron entre els en muitas guerras , separadas por treguas de breve durada.

A guerra entre os dos paises escomenzo cuan Eduardo III d'Anglaterra pretendio o trono de Francia , en estar nieto d'o rei Felipe IV O Bello de Francia , en contra de Felipe de Valois , qui nomas en descendeba indirectament, per brancas femeninas.

L'exercito angles iba ganando a guerra a lo prencipio gracias a los arquers , que permitioron exitos en as batallas de Crecy ( 1346 ) y Azincourt ( 1415 ). Os angleses no podioron controlar por muito tiempo os territorios conquiestos en no tener refirme local (a diferencia d'os Plantachenet d'o sieglo XII yeran vistos como forans por a poblacion). A unica rechion de Francia on bi heba un refirme cutiano a los angleses yera en Guyena .

Os franceses yeran desorientaus y en estau de guerra civil ( armanyacs contra borgonyons ), pero a hostilidat contra os angleses iba augmentando y Chuana d'Arco se en aproveito.

Oficialment, a guerra d'os Cient Anyos remato con o tractau de paz sinyau en Picquigny ( Picardia ) o 29 d'agosto de 1475 , encara que a historiografia prefiere a calendata de 1453 , cuan as tropas anglesas fuoron forachitadas de Francia (encara que no pas d'a ciudat de Calais , que contino en mans d'os angleses dica o sieglo XVI ).

A guerra remato con a consciencia nacional separada d'os dos paises, Francia y Anglaterra, que dica ixas envueltas compartiban muitas d'as suyas particularidaz culturals y churidicas, en estar a Casa Reyal anglesa d'orichen frances, encara que luitaban por o control de l'ueste y o norte de l'actual Francia, ye decir, Normandia , Bretanya , Maine , Anchu , Poitou y Guyena . Ta tentar de controlar istos territorios, dende 1159 dica 1240 ya bi n'heba habiu luitas entre a Casa de Plantagenet anglesa y a Casa de Capeto francesa, evolucionando os dos reinos dende una estructura politica feudal muit dividida enta una estructura mas centralizada. Como en rematar ista primera luita no s'heba definiu a situacion d'o Ducau d'Aquitania (posesion d'os reis d'Anglaterra encara que infeudaus a o rei de Francia), y como entre os dos paises intrigaban ta apoderar-se'n d'o condau de Flandres y d'o Ducau de Bretanya , o luita no se podeba pas evitar, y a situacion desemboco en a guerra ubierta entre todas dos nacions.

A primera fase d'a guerra [ editar | modificar o codigo ]

Os capetos dreitos s'extinguioron en 1328 , y se planteyo un problema de succesion. Os grans de Francia adrezaban mes a suya atencion por Felipe de Valois en estar frances que por atros candidatos posibles como Eduardo III d' Anglaterra , nieto de Felipe o Fermoso .

Eduardo pareixio acceptar-lo pero dimpues reivindico a corona y ataco. O rei Eduardo III s'enfrentaba con o rei de Francia tamien por a cuestion succesoria d'o Ducau de Bretanya . O papa Climent IV ninvio como meyador aman d'a cort anglesa a Chuan Ferrandez de Heredia , pero l'aragones fracaso en as suyas chestions.

Os exitos militars d'os angleses estioron importants: destruccion de l' armada francesa en L'Ecluse , en Flandres en 1340 , a victoria de Crecy en 1346 , (en a que Chuan Ferrandez d'Heredia luitaba a favor de Felipe VI y fue feito presionero), y de Piteus en 1356 , a on o rei de Francia Chuan o Bueno fue feito presionero. En 1360 por o tractau de Bretigny una Guyena asaber-lo d'ixamplada (muito mes gran que a comarca de Burdeus , plegando dica Piteus y Cevenas ), fue atribuita a lo rei d'Anglaterra en pagas por renunciar a la corona francesa. Sindembargo, Carlos V teneba de condestable a lo breton Bertrand du Guesclin y pronto reconquirio os territorios perdius. Enta 1375 os angleses no dominaban que Calais , Ponthieu y as rechions de Bordeus y Bayona .

A segunda fase d'a guerra [ editar | modificar o codigo ]

S'establio un equilibrio frachil. A primers d'o sieglo XV bi heba dos clans franceses opuestos. Os armanyacs , que yeran fuertes en o centro y sud, y os borgonyons . Chuan o Bueno cedio a un fillo suyo dito Felipe l'Atreviu o ducau de Borgonya , que feba una politica prou independient y convencio a Carlos VI l'Ababol de que desheredase a lo delfin Carlos VII en proveito d' Henrique V d'Anglaterra . Henrique V, que en 1415 ya heba venciu a la caballeria francesa, teneba asinas una enchaquia pa reviscolar a guerra.

En 1429 Chuana d'Arco libero Orleans , que yera asetiada por os angleses, y facio coronar a Carlos VII en Rems , y dende ixe inte os angleses rebloron y retaculoron; en 1453 no conservaban que Calais y a guerra remato.

Os duques de Borgonya heban aproveitau pa asegurar-se a suya posicion en una ampla zona entre o Sacro Imperio Romano Chermanico y o reino de Francia , y poseyeban o Ducau de Borgonya , Flandres , Artois , Picardia . O Ducau de Nevers yera en mans d'una branca menor d'a familia y o Ducau de Bretanya gano a suya independencia. En o tot o sieglo XIV o Biarn se libero d'a sobirania anglesa y francesa.

Bibliografia [ editar | modificar o codigo ]

  • ( es ) Jean Sellier : Atlas de los pueblos de Europa Occidental . Editorial Paidos.

Vinclos externos [ editar | modificar o codigo ]