Atletismo

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografia oficial de Biquipedia (la Ortografia de l'aragones de l' Academia Aragonesa d'a Luenga ). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpues ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Logo olimpico de l'atletismo.

L' atletismo ye un esporte que consiste en a realizacion de diferents prebas d'obchectivos y actividaz diferents. Se pueden clasificar en 3 apartatos: cursas , concursos ( saltos y lanzamientos ) y prebas combinatas ( heptatlon y decatlon ) reglamentatas por World Athletics (dica 2019 Asociacion Internacional de Federacions d'Atletismo , IAAF por as suyas siglas en angles ).

Atletismo proviene d'a parola griega "athlos" (αθλο?) que significa luita, competencia.

L'atletismo ye un d'os pocos esportes practicatos de forma tradicional mundialment, mesmo en l'ambito aficionato como en as numerosas competicions de toz os rans que se fan. A simplicidat y os pocos medios necesarios ta la suya practica explanican en parti iste exito. Os primers vestichios de concursos atleticos se remontan a civilizacions antigas.

Os Chuegos Olimpicos son a preba internacional mas conoixita. Se celebran cada cuatre anyos dende 1896 y l'atletismo ye a disciplina mas important en els. Dende 1982 , a IAAF ye l'organismo encargato d'a reglamentacion, y creyo normas ta finalizar con o periodo amateur d'a disciplina. O primer Campionato d'o Mundo d'Atletismo s'organizo en 1983 y actualment se fan cada dos anyadas dende 1991 .

Prebas oficials [ editar | modificar o codigo ]

Prebas oficials a o Campionato Mundial y Chuegos Olimpicos [1]
Cursas Marcha Brincos Tiradas Prebas combinatas
Cursas de velocidat Cursas de meya distancia Cursas de larga distancia Obstaclos Relevos
60 m [2]
100 m
200 m
400 m
800 m
1.500 m
3.000 m [2]
5.000 m
10.000 m
Campo a traviesa
Maraton
60 m cletas [2]
100 m cletas
110 m cletas
400 m cletas
3.000 m obstaclos
4 x 100 m
4 x 400 m
20 km
35 km
Largaria
Triple brinco
Altaria
Percha
Peso
Disco
Martiello
Chavalina
Pentatlon [2]
Heptatlon
Decatlon
Cursa de 200 metros lisos d'o Mundial d'Atletismo de Helsinki 2005 .

Competicions mas importants [ editar | modificar o codigo ]

Records d'o mundo [ editar | modificar o codigo ]

Usain Bolt (dreita) en a cursa d'o record d'o mundo de 200 metros .
Jurgen Schult o dia d'o suyo record d'o mundo de tirada de disco .
Denis Nizhegorodov , record d'o mundo de 50 km marcha (2008-2014).
Roman ?ebrle , record d'o mundo de decatlon (2001-2012).

Masculins en prebas olimpicas [ editar | modificar o codigo ]

Actualizau a 6 d'agosto de 2023 [3]

Preba Marca Atleta/Pais Calendata Lugar Video
100 m
Progresion
9"58 Usain Bolt
( Chamaica )
16 d'agosto de 2009 Berlin [1]
200 m
Progresion
19"19 Usain Bolt
( Chamaica )
20 d'agosto de 2009 Berlin [2]
400 m
Progresion
43"03 Wayde van Niekerk
( Sudafrica )
14 d'agosto de 2016 Rio de Janeiro
800 m
Progresion
1'40"91 David Rudisha
(Kenya)
9 d'agosto de 2012 Roma
1.500 m
Progresion
3'26"00 Hicham El Guerrouj
( Marruecos )
14 de chulio de 1998 Roma [3]
5.000 m
Progresion
12:35,36 Joshua Cheptegei
( Uganda )
14 d'agosto de 2020 Monegue
10.000 m
Progresion
26'11"00 Joshua Cheptegei
( Uganda )
7 d'octubre de 2020 Valencia
Maraton
Progresion
2:00:35 Kelvin Kiptum
(Kenya)
8 d'octubre de 2023 Chicago
110 m cletas
Progresion
12"80 Aries Merritt
( Cuba )
7 de setiembre de 2012 Bruselas
400 m cletas
Progresion
45"94 Karsten Warholm
( Noruega )
3 d'agosto de 2021 Tokio
3.000 m obstaclos
Progresion
7´53"63 S. S. Shaheen
( Qatar )
3 de setiembre de 2004 Bruselas
Altaria
Progresion
2,45 m Javier Sotomayor
( Cuba )
27 de chulio de 1993 Salamanca [4]
Percha
Progresion
6,23 m Armand Duplantis
( Suecia )
17 de setiembre de 2023 Eugene
Largaria
Progresion
8,95 m Mike Powell
( Estaus Unius )
30 d'agosto de 1991 Tokio [5]
Triple brinco
Progresion
18,29 m Jonathan Edwards
( Reino Uniu )
7 d'agosto de 1995 Goteborg | [6]
Peso
Progresion
23,56 m Ryan Crouser
( Estaus Unius )
27 de mayo de 2023 California
Disco
Progresion
74,08 m Jurgen Schult
( RDA )
6 de chunio de 1986 Neubrandenburg [7]
Martiello
Progresion
86,74 m Yuriy Sedykh
( URSS )
30 d'agosto de 1986 Stuttgart [8]
Chavalina
Progresion [4]
98,48 m
(actual)
Jan ?elezny
( Checoslovaquia )
25 de mayo de 1996 Jena [9]
104.80 m (antigo) Uwe Hohn
( RDA )
20 de chulio de 1984 Berlin Este [10]
20 km marcha
Progresion
1h16'36" Yusuke Suzuki
( Chapon )
15 de marzo de 2014 Nomi
50 km marcha
Progresion
3h32:33 Yohann Diniz
( Francia )
15 d'agosto de 2014 Zurich
Relevos
4 × 100 m

Progresion
36"84 Nesta Carter
Michael Frater
Yohan Blake
Usain Bolt
11 d'agosto de 2012 Londres
Relevos
4 × 400 m
Progresion
2´54"29 A. Valmon
Quincy Watts
H.B. Reynolds
M. Johnson
22 d'agosto de 1993 Stuttgart [11]
Decathlon
Progresion
9.126 p Kevin Mayer 15 / 16 de setiembre de 2018 Talance

Femenins en prebas olimpicas [ editar | modificar o codigo ]

Marita Koch , record d'o mundo de 400 metros lisos .

Actualizau a 6 d'agosto de 2023 [3]

Paula Radciffe , record d'o mundo de maraton (2002?2019).
Yelena Isinbayeva , record d'o mundo de brinco con percha .
Barbora ?potakova , record d'o mundo de tirada de chavalina .
Preba Marca Atleta/Pais Calendata Lugar Video
100 m
Progresion
10"49 Florence Griffith
( Estaus Unius )
16 de chunio de 1988 Indianapolis [12]
200 m
Progresion
21"34 Florence Griffith
( Estaus Unius )
29 de setiembre de 1988 Seul [13]
400 m
Progresion
47.60 Marita Koch
( RDA )
6 d'octubre de 1985 Canberra [14]
800 m
Progresion
1:53.28 Jarmila Kratochvilova
( Checoslovaquia )
23 de chulio de 1983 Munich [15]
1.500 m
Progresion
3:50.07 Faith Kipyegon
( Kenya )
2 de chunio de 2023 Florencia
5.000 m
Progresion
14:05.20 Faith Kipyegon
( Kenya )
9 de chunio de 2023 Paris
10.000 m
Progresion
29:17.45 Letesenbet Gidey
( Etiopia )
8 de chulio de 2021 Hengelo
Maraton
Progresion
2h15´25" Brigid Kosgei
( Kenya )
13 d'octubre de 2021 Chicago
100 m cletas
Progresion
12"12 Tobi Amusan
( Nigeria )
24 de chulio de 2022 Eugene
400 m cletas
Progresion
50"86 Sydney McLaughlin
( Estaus Unius )
8 d'agosto de 2003 Eugene
3.000 m obstaclos
Progresion
8:44.32 Beatrice Chepkoech
( Kenya )
22 de chulio de 2018 Monegue
Altaria
Progresion
2,09 m Stefka Kostadinova
( Bulgaria )
30 d'agosto de 1997 Roma [16]
Largaria
Progresion
7,52 m Galina Chistyakova
( URSS )
11 de chunio de 1988 Leningrado [17]
Percha
Progresion
5,06 m Yelena Isinbayeva
( Rusia )
28 d'agosto de 2009 Zurich [18]
Triple
Progresion
15,74 m Yulimar Rojas
( Cuba )
20 marzo de 2022 Belgrado [19]
Peso
Progresion
22,63 m Natalya Lisovskaya
( URSS )
7 de chunio de 1987 Moscu
Disco
Progresion
76,80 m m Gabriele Reinsch
( RDA )
9 de chulio de 1988 Neubrandenburg
Martiello
Progresion
82,98 m Anita Wlodarczyk
( Polonia )
22 d'agosto de 2016 Varsovia
Chavalina Progresion [5] 72,28 m
(actual)
Barbora ?potakova
( Chequia )
13 de setiembre de 2008 Stuttgart [20]
80,00 m (antigo) Petra Felke
( RDA )
9 de setiembre de 1988 Potsdam [21]
Heptatlon
Progresion
7.291 p Jackie Joyner
( Lituania )
23-24 de setiembre de 1988 Seul
20 km marcha
Progresion
1h23'49" Yang Jiayu
( China )
20 de marzo de 2021 Huangshan
35 km marcha
Progresion
2:37:15 Maria Perez
( Espana )
21 de mayo de 2023 Pod?brady
Relevos 4x100 m
Progresion
40"82 ( Estaus Unius ) 10 d'agosto de 2012 Londres
Relevos 4x400 m
Progresion
3:15.17 ( URSS )
T. Ledovskaya
Olga Nazarova
Mariya Pinigina
Olga Bryzgina
1 d'octubre de 1988 Seul

Prencipals atletas d'Aragon [ editar | modificar o codigo ]

Categoria principal: Atletas d'Aragon .

Se veiga tamien [ editar | modificar o codigo ]

Referencias [ editar | modificar o codigo ]

  1. ( en ) Prebas oficials d'atletismo seguntes l'IAAF
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Prebas indoor
  3. 3,0 3,1 Records d'o mundo femenins seguntes l'IAAF .
  4. En l'anyo 1986 se introducio un nuevo modelo de chavalina
  5. En o anyo 1999 se introducio un nuevo modelo de chavalina.

Vinclos externos [ editar | modificar o codigo ]


Prebas oficials d'atletismo

60 metros lisos | 100 metros lisos | 200 metros lisos | 400 metros lisos | 800 metros lisos | 1.500 metros lisos | 3.000 metros lisos | 5.000 metros lisos | 10.000 metros lisos | Meya maraton | Maraton | 60 metros cletas | 100 metros cletas | 110 metros cletas | 400 metros cletas | 3.000 metros obstaclos | 20 km marcha | 50 km marcha | Brinco de largaria | Brinco d'altaria | Triple brinco | Brinco con percha | Tirada de peso | Tirada de disco | Tirada de chavalina | Tirada de martiello | Relevos 4x100 | Relevos 4x400 | Pentatlon | Heptatlon | Decatlon


Progresion de records mundials d' atletismo masculins

Velocidat : 60 m lisos | 100 m lisos | 200 m lisos | 400 m lisos | Meya distancia : 800 m lisos | 1.500 m lisos | Milla | 2.000 m lisos | 3.000 m lisos | Luenga distancia : 5.000 m lisos | 10.000 m lisos | 1 hora | Meya maraton | Maraton | Cletas : 60 m cletas | 100 m cletas | 110 m cletas | 400 m cletas | Obstaclos : 3.000 m obstaclos | Brincos : Brinco de largaria | Brinco d'altaria | Triple brinco | Brinco con percha | Tiradas : Tirada de peso | Tirada de disco | Tirada de chavalina | Tirada de martiello | Prebas combinadas : Pentatlon | Heptatlon | Decatlon | Relevos : Relevos 4x100 | Relevos 4x400 | Marcha : 20 km marcha | 35 km marcha | 50 km marcha |

Progresion de records mundials d' atletismo femenins

Velocidat : 60 m lisos | 100 m lisos | 200 m lisos | 400 m lisos | Meya distancia : 800 m lisos | 1.000 m lisos | Milla | 1.500 m lisos | 2.000 m lisos | 3.000 m lisos | Luenga distancia : 5.000 m lisos | 10.000 m lisos | 1 hora | Meya maraton | Maraton | Cletas : 60 m cletas | 80 m cletas | 100 m cletas | 400 m cletas | Obstaclos : 3.000 m obstaclos | Brincos : Brinco de largaria | Brinco d'altaria | Triple brinco | Brinco con percha | Tiradas : Tirada de peso | Tirada de disco | Tirada de chavalina | Tirada de martiello | Prebas combinadas : Pentatlon | Heptatlon | Decatlon | Relevos : Relevos 4x100 | Relevos 4x400 | Marcha : 5.000 m marcha | 10 km marcha | 20 km marcha | 35 km marcha | 50 km marcha

Progresion de records mundials d' atletismo mixtos

Cletas : Relevos 4x100

Mundials | Olimpicos
Africa | America d'o Norte, Central y Caribe | America d'o Sud | Asia | Europa | Oceania