Louis XIV c?a Phap

Bach khoa toan th? m? Wikipedia
Louis XIV c?a Phap
Vua M?t tr?i
Louis XIV, h?a ph?m c?a Hyacinthe Rigaud n?m 1701
Qu?c v??ng n??c Phap va Navarra
T?i v? 14 thang 5 n?m 1643 ? 1 thang 9 n?m 1715
72 n?m, 110 ngay
đ?ng quang 7 thang 6 n?m 1654
Nhi?p chinh Ana c?a Tay Ban Nha (1643-1651)
Ti?n nhi?m Louis XIII Vua hoặc hoàng đế
K? nhi?m Louis XV Vua hoặc hoàng đế
Thong tin chung
Sinh 5 thang 9 n?m 1638
Chateau de Saint-Germain-en-Laye , Saint-Germain-en-Laye , V??ng qu?c Phap
M?t 1 thang 9 n?m 1715 (76 tu?i)
Lau đai Versailles , Versailles , V??ng qu?c Phap
An tang Nha th? Saint-Denis , Saint-Denis , Phap
Ph?i ng?u Maria Teresa c?a Tay Ban Nha
Francoise d'Aubigne
H?u du? Louis, Thai t? n??c Phap
Anne-Elisabeth c?a Phap
Marie-Anne c?a Phap
Marie-Therese c?a Phap
Philippe-Charles c?a Phap
Louis-Francois c?a Phap
Ten đ?y đ?
Louis Dieudonne de France
V??ng t?c Nha Bourbon
Than ph? Louis XIII c?a Phap Vua hoặc hoàng đế
Than m?u Ana c?a Tay Ban Nha
Ch? ky Chữ ký của Louis XIV của Pháp
M?t ph?n c?a lo?t bai v?
V?n hoa Phap
Dan t?c
?m th?c
V?n h?c

Louis XIV c?a Phap ( Louis Dieudonne ; 5 thang 9 n?m 1638  – 1 thang 9 n?m 1715 ), con đ??c g?i la Louis đ?i đ? ( Louis the Great , Louis le Grand ) hay Vua M?t Tr?i ( The Sun King , le Roi Soleil ), la m?t quan ch? thu?c Nha Bourbon , đa cai tr? v?i danh hi?u Vua c?a Phap va Navarra t? ngay 14 thang 5 n?m 1643 cho đ?n khi ong qua đ?i vao n?m 1715. Ong đ??c xem la m?t trong nh?ng nha chinh ph?t l?n trong l?ch s? . [1] Tri?u đ?i keo dai 72 n?m 110 ngay đa khi?n ong tr? thanh v? vua c?a m?t qu?c gia co ch? quy?n t?i v? lau nh?t trong l?ch s?. [2] [a] Phap d??i th?i Louis XIV la bi?u t??ng c?a th?i đ?i chuyen ch? ? chau Au. [4] Xung quanh nha vua la hang lo?t nhan v?t chinh tr?, quan s? va v?n hoa quan tr?ng, ch?ng h?n nh? Mazarin , Colbert , Louvois , Grand Conde , Turenne , Vauban , Boulle , Moliere , Racine , Boileau , La Fontaine , Lully , Charpentier , Marais , Le Brun , Rigaud , Bossuet , Le Vau , Mansart , Charles Perrault , Claude Perrault va Le Notre .

Ong len ngoi khi đ??c 4 tu?i, va đ??c m? la Ana c?a Tay Ban Nha nhi?p chinh . Khi len 9 tu?i, sau nh?ng cu?c n?i lo?n, ong đ??c d?n đi ?n nau kh?i kinh đo Paris . Ong c?m th?y b? s? nh?c va nh?t quy?t mu?n t? ch?, khong đ? ai chi ph?i nh? H?ng y Richelieu đa chi ph?i cha ong va H?ng y Mazarin đa chi ph?i m? ong. C?ng t? đay tr? v? sau, ong co ac c?m v?i kinh đo Paris va khong bao gi? mu?n tr? l?i thanh ph? nay. N?m 1661 , khi đ??c 23 tu?i, Louis XIV m?i chinh th?c cai tr? v??ng qu?c sau cai ch?t c?a H?ng y Mazarin. [5] La m?t ng??i tuan th? khai ni?m v? quy?n l?c th?n thanh , Louis XIV ch? tr??ng thi?t l?p m?t tri?u đinh chuyen ch? , xoa b? tan d? phong ki?n phan quy?n đa ?nh h??ng sau s?c toan b? n??c Phap, va m?t trong nh?ng vi?c nay la ti?n hanh xay d?ng đi?n Versailles .

N?m 1666 , ong ch?n đ?a đi?m c?a cung đi?n cho rieng ong, cach Paris 20 kilomet v? h??ng tay, r?i ra l?nh thi cong. Ong huy đ?ng 36.000 cong nhan , them 6.000 ng?a đ? chuyen ch? v?t li?u xay d?ng. Th??ng vong c?a cong nhan kha cao. M?i đem, xe goong đi nh?t xac ch?t do tai n?n ngh? nghi?p. Hang ch?c ng??i ch?t m?i tu?n vi s?t ret. N?m 1682 , đi?n Versailles hoan thanh, tr? thanh m?t cung đi?n v? đ?i nh?t th? gi?i. đi?n Versailles khong co thanh l?y, v? vua đa xay cung đi?n tr? vi khong đ??c che ch?n, gi?a đ?ng tr?ng, đ? ch?ng t? m?t đ?ng quan v??ng đ? quy?n l?c khong c?n đ?n hao va t??ng thanh đ? b?o v?. Versailles tr? thanh bi?u t??ng c?a v? th? giau co va quy?n l?c c?a đ? ch? hung m?nh nh?t chau Au . Tren toan l?c đ?a , nh?ng quan v??ng khac ? k? c? ng??i đang co chi?n tranh v?i Phap ? th? hi?n tinh than h?u, long ganh t? va thach đ? h? b?ng cach xay cung đi?n theo m?u Versailles. M?i quan v??ng đ?u mu?n xay m?t Versailles cho rieng minh. Ngay c? nh?ng đ?i l? dai va hoanh trang ? th? đo Washington, D.C. c?a M? , đ??c quy ho?ch 100 n?m sau, c?ng do m?t ki?n truc s? ng??i Phap thi?t k? t?ng th? theo m?u Versailles.

Sau khi hoan thanh đi?n Versailles, Louis XIV đa tri?u t?p cac nha quy t?c c?a Phap d?i đ?n trong tri?u đinh đ? đ?nh c?, lam d?u đi nh?ng s? phan tranh c?a t?ng l?p quy t?c, trong đo co nhi?u ng??i tham gia vao cu?c Bi?n lo?n Fronde khi ong con đang giai đo?n nhi?p chinh. B?ng cach nay, Louis XIV đa thi?t l?p m?t ch? đ? quan ch? chuyen ch? tuy?t đ?i c?a cac Vua Phap, đ??c duy tri mai t?n đ?n khi x?y ra cu?c Cach m?ng Phap .

Quan đ?i Phap bao g?m 15 v?n binh s? vao th?i binh va 40 v?n quan tinh nhu? trong th?i chi?n. B?n than vua Louis XIV khong co kinh nghi?m chi?n tr??ng, nh?ng ong la nha chi?n l??c va qu?n ly quan s? tai ba. Kiem nhi?m ch?c v? B? tr??ng Chi?n tranh, nha vua ban lu?n v? v? mo chi?n l??c v?i cac t??ng l?nh day d?n tr?n m?c c?a ong, r?i ch? đ?o cac ho?t đ?ng cung ?ng quan nhu, tuy?n quan, hu?n luy?n, tinh bao quan đ?i... Theo th?i gian, uy tin c?a Louis XIV va c?a n??c Phap dang cao m?i n?m. Quan đ?i Phap tr? nen đang s? nh?t chau Au. Turenne - v? th?ng soai đ??c Hoang đ? Napoleon Bonaparte ng?i ca la V? t??ng Phap v? đ?i nh?t - đa pho ta d??i tri?u vua Louis XIV. [6] Vao n?m 1672 , nha vua sai t??ng Turenne mang quan đi đanh Ha Lan nh?ng khong thanh, ph?i rut lui. [7] V? l?ng l?y c?a cung đi?n Versailles d?y len long ng??ng m? va ganh t? c?a th? gi?i. Ti?ng Phap tr? nen ngon ng? ph? c?p trong ngo?i giao, xa h?i va v?n h?c. D??ng nh? b?t k? vi?c gi ? m?i vi?c ? đ?u kh? thi, n?u d??i v?n b?n ch? th? co mang ch? ky cao to, ngu?ch ngo?c "Louis".

Nh?ng n?m cu?i c?a tri?u đ?i Louis XIV x?y ra nhi?u th?m h?a. Trong cu?c Chi?n tranh K? v? Tay Ban Nha , lien quan Anh - Ao - Ph? do Cong t??c th? nh?t c?a Marlborough , Leopold I x? Anhalt-Dessau va V??ng cong Eugene de Savoie-Carignan ch? huy đ?p tan tac Quan đ?i vua Louis XIV trong tr?n đanh l?n t?i Blenheim ( 1704 ) [8] - m?t đon đanh c?c k? đau vao quan Phap. [9] Sau chi?n b?i the th?m t?i Blenheim, Quan đ?i vua Louis XIV l?i b? Qu?n cong Marlborough đ?i pha trong tr?n đanh t?i Ramilies ( 1706 ). [10] Cung n?m đo, lien quan Ao - Ph? c?a V??ng cong Leopold va V??ng cong Eugene đe b?p trong tr?n đanh t?i Turin . [11] Mai đ?n n?m 1712 , Quan đ?i Phap do Th?ng ch? Claude-Louis-Hector de Villars th?ng l?nh m?i đanh tan tac lien quan Ao - Ha Lan c?a Eugene trong tr?n đanh nh? t?i Denain . [12] [13] Song, ng??i con chinh th?c đ?c nh?t, ng??i k? v? ngai vang c?a nha vua, qua đ?i n?m 1711 . Con trai c?a ong, Qu?n cong c?a Bourgogne, hi?n than cho ni?m hy v?ng c?a n??c Phap trong t??ng lai, qua đ?i n?m 1711 vi b?nh s?i ? tu?i 30. đ?a con trai tr??ng c?a Qu?n cong, chau n?i c?a Louis XIV, c?ng ch?t vi b?nh s?i it ngay sau.

Ch? con co m?t đ?a tr? thu?c dong doi k? v? ngai vang tr?c ti?p, m?i len 2, la chau keu Louis XIV b?ng ong c?. đ?a tr? nay c?ng m?c b?nh s?i, nh?ng thoat ch?t nh? ng??i b?o m?u nh?t kin c?u be va khong cho phep cac bac s? s? đ?n c?u v?i hai ban tay mang nh?ng b?c m?ng n??c. Hoang ton nay đ??c s?ng sot đ? tr? vi n??c Phap trong 59 n?m d??i hi?u la Louis XV . Tren gi??ng b?nh, Louis XIV tri?u ng??i ch?t len 5 tu?i đ?n va noi: "Chau ?, m?t ngay chau s? la v? Quan ch? v? đ?i. đ?ng b?t ch??c tinh hi?u chi?n c?a ta. Hay luon hanh x? d?a theo Chua va khi?n cho th?n dan ph?i tr?ng v?ng Ng??i. Ta đau long ma th?y đa đ? cho th?n dan trong tinh tr?ng nh? th?." [14]

Vua Louis XIV qua đ?i n?m 1715 sau khi tr? vi 72 n?m, th? 76 tu?i. Co l? ong la v? Vua v? đ?i nh?t c?a Phap [14] . Nh?ng v? vua k? t?c ong khong tham v?ng nh? ong, va huy?n tho?i v? m?t l?c l??ng Quan đ?i Phap b?t kh? chi?n b?i đa b? pha v? tan tanh v?i vi?c h? b? Quan đ?i tinh nhu? Ph? c?a vua Friedrich II đ?i đ? đe b?p trong tr?n đanh l?n t?i Rossbach ( 1757 ), va sau nay la đ?i b?i trong Chi?n tranh B?y n?m tr??c ng??i Anh, va m?t h?t lanh th? B?c M? vao tay Anh . [15] [16]

Th?i th? ?u [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Louis XIV khi con nh?
Louis XIII c?a Phap , V??ng h?u Ana va con trai h? Louis XIV

Louis XIV sinh vao ngay 5 thang 9 n?m 1638 , t?i Lau đai Chateau de Saint-Germain-en-Laye , la con trai c?a Louis XIII c?a Phap va v??ng h?u Ana c?a Ao . Cha m? c?a ong đa k?t hon đ??c 23 n?m tr??c khi sinh ra ong. M? ong đa t?ng mang thai b?n l?n, nh?ng c? b?n l?n đ?u b? h?ng . Do đo, m?i ng??i coi ong nh? la m?t mon qua ma Thien Chua ban t?ng, va ngay sinh c?a ong la m?t phep l? c?a Chua Tr?i . [17] C?ng vi v?y ma ong đ??c đ?t ten Louis-Dieudonne (Louis Chua ban) [18] va s?m mang danh hi?u Tr? quan n??c Phap: Dauphin . [19]

N?m 1643 , khi đang h?p h?i, Louis XIII đa chu?n b? t?t c? m?i th? đ? giup đ? con trai minh trong nh?ng n?m đ?u tren ngai vang. Ong l?p m?t H?i đ?ng nhi?p chinh , t?m quy?n thay cho Louis trong th?i gian con th? ?u. Trai ng??c v?i truy?n th?ng, ong khong cho v? Anne đ?c chi?m ch?c nhi?p chinh vi ong khong ch?c ch?n v? tai n?ng chinh tr? c?a ba. Nh?ng ong đa nh??ng b? v? vi?c b? nhi?m Anne tr? thanh ng??i đ?ng đ?u H?i đ?ng. [20]

Quan h? gi?a Louis va m? ong đ??c xem la hi?m co vao th?i đi?m đo. Nhi?u ng??i đ??ng th?i cho r?ng, V??ng h?u Anne g?n nh? đa danh toan b? th?i gian v?i Louis. C? hai đ?u co nh?ng s? thich v? ?m th?c va ngh? thu?t san kh?u . C?ng chinh thai h?u đa khi?n Louis v?ng tin th?c hi?n y ni?m ti?n hanh quan ch? chuyen ch? c?a minh. [21]

Tu?i v? thanh nien va n?i chi?n Fronde [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Len ngoi [ s?a | s?a ma ngu?n ]

B?c tranh Louis-Dieudonne, Tr? quan n??c Phap, đ??c Claude Deruet v? vao n?m 1643

Ngay sau khi Louis XIII qua đ?i vao ngay 14 thang 5 n?m 1643, V??ng h?u Anne đa dung Parlement de Paris (m?t c? quan t? phap bao g?m ch? y?u la quy t?c va giao s? cao c?p) đ? tuyen b? h?y b? di chuc c?a ch?ng. [22] Hanh đ?ng nay đa bai b? h?i đ?ng nhi?p chinh va đ?a Anne tr? thanh Nhi?p chinh duy nh?t c?a Phap. Sau khi l?u đay m?t s? B? tr??ng than c?n c?a ch?ng, Anne đa đ? b?t Brienne lam B? tr??ng Ngo?i giao c?a minh. [23]

Anne gi? v?ng đ??ng h??ng chinh sach ton giao trong tay cho đ?n n?m 1661. M?t trong nh?ng quy?t đ?nh chinh tr? quan tr?ng nh?t c?a ba la đ? c? H?ng y Mazarin lam Th? t??ng, ti?p t?c chinh sach c?a ng??i ch?ng qua c? va H?ng y Richelieu . đ? b?o v? Mazarin, Anne đa đay ?i nh?ng ai ma ba cho r?ng đang co am m?u ch?ng l?i ong ta nh? Cong t??c Beaufort va Marie de Rohan . [24] V??ng h?u c?ng la ng??i đ?a ra m?t s? đ?nh h??ng cho đ??ng l?i đ?i ngo?i c?a Phap. đi?u nay co th? c?m nh?n đ??c khi m?t đ?ng minh c?a Phap la Ha Lan đa đam phan v?i Tay Ban Nha v? m?t n?n hoa binh đ?c l?p vao n?m 1648. [25]

N?m 1648, Anne va Mazarin đam phan thanh cong Hoa ??c Westfalen , k?t thuc Chi?n tranh Ba M??i N?m . [26] Cac đi?u kho?n c?a hoa ??c đ?m b?o s? đ?c l?p c?a Ha Lan kh?i Tay Ban Nha , trao m?t s? quy?n t? tr? cho cac hoang t? đ?c khac nhau c?a đ? qu?c La Ma Th?n thanh , va cho Th?y đi?n cac gh? trong H?i đ?ng Hoang gia c?ng nh? cac vung lanh th? đ? ki?m soat cac c?a song Oder , Elbe va Weser . [27] Tuy nhien, Phap đ??c h??ng l?i nhi?u nh?t t? vi?c dan x?p nay. Ao d??i s? cai tr? c?a Hoang đ? Ferdinand III đa nh??ng l?i t?t c? cac vung đ?t va tuyen b? ch? quy?n c?a nha Habsburg ? Alsace cho Phap va th?a nh?n ch? quy?n tren th?c t? c?a minh đ?i v?i ba giao ph?n Metz , Verdun va Toul . [28] H?n n?a, v?i mong mu?n t? gi?i phong kh?i ach th?ng tr? c?a Habsburg, cac qu?c gia nh? be c?a đ?c đa tim ki?m s? b?o v? c?a Phap. đi?u nay đa d?n đ?n s? hinh thanh c?a Lien đoan song Rhine n?m 1658, lam s? suy gi?m h?n n?a quy?n l?c c?a đ? qu?c.

B??c đ?u hanh đ?ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Chau Au sau Hoa ??c Westfalen n?m 1648

Sau khi Chi?n tranh Ba M??i N?m k?t thuc, m?t cu?c n?i chi?n Fronde đa n? ra ? Phap . Cu?c n?i chi?n nay c?ng đa ki?m nghi?m kh? n?ng khai thac quy?n l?i t? Hoa ??c Westfalen c?a tri?u đinh Phap. Anne va Mazarin ch? y?u theo đu?i cac chinh sach c?a đ?c H?ng Y Richelieu , lam t?ng s?c m?nh c?a V??ng v? trong gi?i quy t?c va Parlements . V??ng Thai h?u Anne can thi?p nhi?u vao chinh sach đ?i n?i h?n la đ?i ngo?i; ba la m?t v??ng h?u r?t kieu hanh, ng??i kien đ?nh v?i cac quy?n thieng lieng c?a Vua n??c Phap. [29]

T?t c? nh?ng đi?u nay đa khi?n ba tr? thanh m?t nha quy?t sach m?nh m? trong m?i v?n đ? lien quan đ?n quy?n l?c c?a Nha vua, theo cach c?p ti?n h?n nhi?u so v?i chinh sach do Mazarin đ? xu?t. H?ng y ph? thu?c hoan toan vao s? h? tr? c?a Anne va ph?i s? d?ng t?t c? ?nh h??ng c?a minh len V??ng h?u đ? ki?m ch? m?t s? hanh đ?ng c?p ti?n c?a ba. Anne s?n sang b? tu b?t k? ai k? c? gi?i quy t?c n?u h? thach th?c y chi c?a ba; m?c đich chinh c?a ba la chuy?n giao cho con trai minh m?t quy?n hanh tuy?t đ?i trong cac v?n đ? tai chinh va t? phap. M?t trong nh?ng lanh đ?o c?a Qu?c h?i Paris đa ch?t sau khi b? V??ng h?u b?t b? tu. [30]

Trong b?i c?nh đo, Frondeurs ? nh?ng ng??i th?a k? chinh tr? c?a t?ng l?p quy t?c phong ki?n ? đa c?c k? b?t man va tim m?i cach đ? b?o v? quy?n l?i bao đ?i nay c?a h? kh?i m?t tri?u đinh ngay cang t?p quy?n. Ben c?nh đo, m?t l?c l??ng m?i n?i len la Noblesse de Robe (quy t?c ao choang) đa d?n l?y đ??c s? tin t??ng c?a nh?ng ng??i đ?ng đ?u v??ng qu?c. Ni?m tin c?a tri?u đinh cang l?n, s? ph?n u?t c?a quy t?c cang gia t?ng.

B?c chan dung c?a Louis vao n?m 1655, đ??c mieu t? la th?n Jupiter

N?m 1648, Anne va Mazarin c? g?ng đanh thu? cac thanh vien c?a Parlement de Paris (Qu?c h?i Paris). Cac thanh vien Qu?c h?i đa t? ch?i tuan th? va t? ra ph?n khang b?ng cach đ?t t?t c? cac s?c l?nh tr??c kia c?a nha vua. Tr??c s? kh?ng kh?ng c?a V??ng h?u Anne, Mazarin đa ti?n hanh b?t gi? m?t s? ng??i tham gia Tr?n Lens đ? pho tr??ng v? l?c sau chi?n th?ng c?a Louis, duc d’Enghien (sau nay đ??c g?i la le Grand Conde ). [31] M?t trong nh?ng v? b?t gi? quan tr?ng nh?t trong m?t Anne lien quan đ?n Pierre Broussel , m?t trong nh?ng nha lanh đ?o quan tr?ng nh?t ? Parlement de Paris .

B?t đ?u co s? phan nan trong dan chung khi quy?n l?c c?a v??ng th?t ngay cang m? r?ng, m?c thu? t?ng cao va quy?n l?c c?a Parlement de Paris b? c?t gi?m. D??i ap l?c d? d?i sau khi Paris n? ra b?o lo?n, Anne bu?c ph?i tr? t? do cho Broussel. Vao đem 9-10 thang 2 n?m 1651, khi Louis ch? m?i 12 tu?i, m?t đam đong ng??i Paris đa xong vao cung đi?n va yeu c?u đ??c g?p m?t nha vua. Sau khi đ??c nhin th?y Louis trong tinh tr?ng gi? v? ng?, đam đong đa đ??c xoa d?u va ch?p nh?n r?i đi. [32]

Ngay sau đo, k?t lu?n c?a Hoa ??c Westfalen đa cho phep quan đ?i c?a Conde quay tr? l?i đ? tr? giup Louis va v??ng th?t. Vao th?i đi?m đo, gia đinh Conde co m?i quan h? c?c k? t?t v?i Anne, va ong đa đ?ng y h? tr? V??ng h?u gianh l?i quy?n l?c c?a nha vua. [33] Quan đ?i c?a V??ng h?u v?i s? đ?ng đ?u c?a Conde đa t?n cong vao quan n?i d?y Paris. Sau m?t vai tr?n chi?n, c? hai ben đa đ?t đ??c m?t th?a hi?p chinh tr?, Hoa ??c Rueil đ??c ky k?t.

Khong may cho Anne la chi?n th?ng m?t ph?n nay c?a ba ph? thu?c ph?n l?n vao Conde ? m?t ng??i co da tam ki?m soat V??ng h?u va tri?t tieu s?c ?nh h??ng c?a Mazarin. Chinh ch? gai c?a Conde la ng??i đa thuc đ?y anh quay l?ng l?i v?i V??ng h?u. Sau khi đ?t đ??c th?a thu?n v?i ng??i b?n c? Marie de Rohan , Anne đa ra l?nh b?t gi? Conde cung v?i m?t s? ng??i than c?a ong ta g?m Armand de Bourbon, Hoang t? x? Conti va ch?ng c?a Anne Genevieve de Bourbon , N? cong t??c x? Longueville . Tinh tr?ng nay c?ng khong keo dai, đ?c bi?t vi?c Mazarin khong đ??c long dan đa d?n đ?n s? hinh thanh c?a m?t lien minh do Marie de Rohan va N? cong t??c Longueville đ?ng đ?u. Lien minh quy t?c nay đ? m?nh đ? gi?i phong cac v??ng t?, đay ?i Mazarin va ap đ?t đi?u ki?n qu?n thuc t?i gia đ?i v?i V??ng h?u Anne.

Louis đa ch?ng ki?n t?t c? nh?ng s? vi?c nay, c?ng t? đay ma ong ngay cang m?t long tin đ?i v?i Paris va t?ng l?p quy t?c. [34] Theo m?t ngh?a nao đo, th?i th? ?u c?a Louis đa k?t thuc v?i s? bung n? c?a Fronde. No khong ch? khi?n cu?c s?ng tr? nen b?t an va kho ch?u ma Louis con ph?i tin t??ng vao s? tin t??ng c?a m? va Mazarin c?ng nh? nh?ng v?n đ? chinh tr? va quan s? ma ong khong th? hi?u sau s?c". [35] Nh?ng n?m Fronde đa gieo vao Louis long c?m thu Paris va h?u qu? la quy?t tam r?i kh?i c? đo cang s?m cang t?t, khong bao gi? quay tr? l?i. [36]

M? r?ng lanh th? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S? m? r?ng lanh th? c?a Phap d??i th?i Louis XIV (1643?1715) đ??c mo t? b?ng mau cam

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ Some monarchs of states that were not internationally sovereign for most of their reign ruled for longer. For example, Sobhuza II at 82 years and Lord Bernard VII of Lippe in the Holy Roman Empire at 81 years. [3]

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ Christopher Duffy, Siege Warfare: The fortress in the early modern world, 1494-1660 , trang 247
  2. ^ “Louis XIV” . MSN Encarta . 2008. B?n g?c l?u tr? ngay 28 thang 10 n?m 2009 . Truy c?p ngay 20 thang 1 n?m 2008 .
  3. ^ Buchanan, Rose Troup (ngay 29 thang 8 n?m 2015). “Longest serving rulers ever” . The Independent . Truy c?p ngay 4 thang 7 n?m 2017 .
  4. ^ Spielvogel 2016 , tr. 419.
  5. ^ “Louis XIV” . Catholic Encyclopedia . 2007 . Truy c?p ngay 19 thang 1 n?m 2008 .
  6. ^ Jay Luvaas, Napoleon on the Art of War , trang 35
  7. ^ Jay Luvaas, Napoleon on the Art of War , trang 36
  8. ^ Christopher Duffy , Frederick the Great: A Military Life , trang XVI
  9. ^ Jay Luvaas, Frederick the Great on the Art of War , trang 65
  10. ^ Christopher Duffy, The fortress in the age of Vauban and Frederick the Great, 1660-1789 , trang 37
  11. ^ Jay Luvaas, Frederick the Great on the Art of War , trang 32
  12. ^ Christopher Duffy, The fortress in the age of Vauban and Frederick the Great, 1660-1789 , trang 44
  13. ^ Jay Luvaas, Napoleon on the Art of War , trang 100
  14. ^ a b Theo cu?n L?ch s? th? gi?i
  15. ^ Christopher Duffy , Borodino and the War of 1812 , trang 15
  16. ^ Jay Luvaas, Frederick the Great on the Art of War , trang 230
  17. ^ Barentine (2016) , tr. 129.
  18. ^ Bremond, Henri (1908). La Provence mystique au XVIIe siecle (b?ng ti?ng Phap). Paris, France: Plon-Nourrit. tr.  381 ?382.
  19. ^ Bluche (1990) , tr. 11.
  20. ^ Reinhardt (2016) , tr. 20.
  21. ^ Petitfils (2002) , tr. 30?40.
  22. ^ Bely (2001) , tr. 57.
  23. ^ Sonnino (1998) , tr. 217?218.
  24. ^ Petitfils 2002
  25. ^ Petitfils (2002) , tr. 29?36.
  26. ^ Beem (2018) , tr. 83.
  27. ^ Barentine (2016) , tr. 131.
  28. ^ Dvornik (1962) , tr. 456.
  29. ^ Kleinman (1985) .
  30. ^ Petitfils (2002) , tr. 70?75.
  31. ^ Petitfils (2002) , tr. 80?85.
  32. ^ Blanning 2008 , tr. 306.
  33. ^ Petitfils 2002 , tr. 84?87.
  34. ^ Petitfils 2002 , tr. 88?90, 91?98.
  35. ^ Hatton 1972 , tr. 22.
  36. ^ Hatton 1972 , tr. 31.

Ngu?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?c them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tim hi?u them v?
Louis XIV c?a Phap
t?i cac d? an lien quan
Tìm kiếm Commons T?p tin ph??ng ti?n t? Commons
Tìm kiếm Wikiquote Danh ngon t? Wikiquote
Tìm kiếm Wikisource V?n ki?n t? Wikisource
Tìm kiếm Wikidata D? li?u t? Wikidata
Louis XIV c?a Phap
Nhanh th? c?a V??ng tri?u Capet
Sinh: 5 thang 9, 1638 M?t: 1 thang 9, 1715
T??c hi?u
Ti?n nhi?m
Louis XIII c?a Phap 		Danh sach quan ch? Phap
14 thang 5 n?m 1643 ? 1 thang 9 n?m 1715 		K? nhi?m
Louis XV c?a Phap
V??ng th?t Phap
Ti?n nhi?m
Louis XIII c?a Phap 		Dauphin n??c Phap
5 thang 9 n?m 1638 ? 14 thang 5 n?m 1643 		K? nhi?m
Louis, Thai t? Phap
L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Louis_XIV_c?a_Phap&oldid=71122831 ”