Chi?n tranh Mua đong
M?t ph?n c?a Chi?n tr??ng Chau Au thu?c Th? chi?n th? hai
T? sung may c?a Ph?n Lan
Th?i gian 30 thang 11 n?m 1939 ? 13 thang 3 n?m 1940 (3 thang, 1 tu?n va 6 ngay) đ?a đi?m Ph?n Lan K?t qu? Chi?n th?ng đ?t gia c?a Lien Xo [1] Hoa ??c Moskva Thay đ?i lanh th? Lien Xo thu h?i vung Karelia [2] .
Tham chi?n
Ph?n Lan	Lien Xo H? tr?: C?ng hoa Dan ch? Ph?n Lan (sau đo sap nh?p vao Nga Xo vi?t )
Ch? huy va lanh đ?o
Carl Gustaf Emil Mannerheim Kyosti Kallio Risto Ryti	Joseph Stalin Kirill Meretskov Kliment Yefremovich Voroshilov , sau b? thay th? b?i Semyon Konstantinovich Timoshenko [3]
L?c l??ng
337.000-346.000 [4] [5] 32 t?ng [6] 216 phi c? (114 may bay chi?n đ?u) [7]	425.000-760.000 quan [8] [9] 2.514?6.541 xe t?ng, 1.691 xe thi?t giap [10] 3.800 phi c? [11] [12]
Th??ng vong va t?n th?t
25.904 ch?t [13] 43.557 b? th??ng ~1.500 dan th??ng b? ch?t [14] 20-30 xe t?ng 62 may bay [15] T?ng s?: 71.000 th??ng vong trong chi?n đ?u (ch?a tinh th??ng vong ngoai chi?n đ?u)	126.875-167,976 ch?t ho?c m?t tich [16] [17] [18] 188.671-207,538 b? th??ng ho?c b? ?m [16] [17] (bao g?m 61,506 b? ?m ho?c b? l?nh cong [19] ) 5.600 b? b?t [20] 261-515 may bay [21] 1,200?3,543 xe t?ng va xe b?c thep b? pha h?y ho?c h? h?i. [22] [23] [24] T?ng th??ng vong: 321.000-381.000 (bao g?m 250.000 th??ng vong trong chi?n đ?u)

Chi?n tranh Mua đong ( ti?ng Ph?n Lan : talvisota , ti?ng Th?y đi?n : vinterkriget , Nga: Зи?мняя война? , chuy?n t?. Zimnyaya voyna ) hay Chi?n tranh Lien Xo-Ph?n Lan 1939-1940 ^[25] la cu?c chi?n gi?a Lien Xo va Ph?n Lan do tranh ch?p lanh th? t?i vung Karelia . No di?n ra vao th?i k? đ?u c?a Chi?n tranh th? gi?i th? hai , khi quan đ?i đ?c đa tran vao Ao , Ti?p Kh?c , va sau đo la Ba Lan .

Cu?c chi?n tranh ng?n nh?ng kh?c li?t nay ^[26] di?n ra vao m?t trong nh?ng mua đong kh?c nghi?t nh?t th? k? 20 , co th?i đi?m binh linh hai ben đa ph?i chi?n đ?u trong nhi?t đ? t?t xu?ng m?c ?43 °C (?45 °F). Ngay 5 thang 10 n?m 1939, Stalin đ? ngh? Ph?n Lan trao đ?i m?t ph?n lanh th? c?a n??c nay v?i Lien Xo ^[27] do lo ng?i Ph?n Lan s? đ?ng cung phe v?i đ?c Qu?c xa (đ?c bi?t la khi c? đo Leningrad ch? cach bien gi?i Ph?n Lan th?i đo 32 km). ^{[27] [28]} Chinh ph? Ph?n Lan đa t? ch?i nh?ng yeu c?u nay, d?n t?i vi?c Stalin huy đ?ng H?ng quan t?n cong vao lanh th? Ph?n Lan. M?t s? s? gia cho r?ng Lien Xo co y đ?nh chi?m đong hoan toan Ph?n Lan va d?ng len m?t chinh quy?n than Lien Xo ? đay ^{[29] [30] [31] [32] [33] [34]} , trong khi m?t s? khac l?i bac b? quan đi?m nay ^{[35] [36] [37]} , ng??i Nga thi cho r?ng cu?c chi?n la m?t n? l?c c?a Lien Xo nh?m khoi ph?c ch? quy?n lanh th?, khi n??c Nga Xo vi?t đang r?i lo?n vi n?i chi?n nen đa ph?i c?t nh??ng nh?ng vung lanh th? đang k? cho Ph?n Lan vao n?m 1920. ^[38]

Quan Ph?n Lan đa chi?n đ?u t?t va gay cho H?ng quan m?t vai th?t b?i, giup đ?ng vien tinh th?n ng??i Ph?n Lan. Nh?ng sau 100 ngay quy?t chi?n, h? th?t tr?n va ph?i nh??ng l?i m?t ph?n c?a Tay Karelia cho Lien bang Xo vi?t. ^{[1] [39] [40]} đay c?ng đ??c xem la m?t chi?n th?ng đ?t gia c?a Lien Xo, b?t ch?p s? xem nh? ban đ?u c?a nha lanh đ?o t?i cao Iosif Vissarionovich Stalin va Nguyen soai Kliment Yefremovich Voroshilov đ?i v?i quan Ph?n Lan. ^[41] Nh?ng sai l?m chi?n thu?t c?a H?ng quan, c?ng nh? chi?n thu?t t?t c?a quan Ph?n Lan ^[42] đa khi?n cho h? c?m c? đ??c lau h?n h?n d? ki?n c?a Lien Xo, do đo đay đ??c xem la m?t th?ng l?i tinh th?n c?a h?. V? th? qu?c t? c?a Ph?n Lan đ??c gia t?ng, trong khi Lien Xo, v?i t?n th?t l?n, thi ng??c l?i. ^{[2] [43]} Nh?ng du sao, Lien Xo đa co th? thu h?i l?i đ??c khu v?c chi?n l??c Karelia nh?m c?ng c? phong th? đ?t n??c tr??c cu?c chi?n s?p n? ra v?i đ?c Qu?c xa. ^[1]

B?i c?nh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T? n?m 1150, cac v? vua Th?y đi?n theo Thien Chua giao đa b?t đ?u chinh ph?t lanh th? Ph?n Lan v?i ly do th?p t? chinh ch?ng nh?ng ng??i b?n đ?a " vo th?n " ^{[ c?n d?n ngu?n ]} , t?i n?m 1634 thi Th?y đi?n chi?m toan b? Ph?n Lan. Cho t?i đ?u th? k? 19, Ph?n Lan la m?t ph?n phia đong c?a V??ng qu?c Th?y đi?n . Sau đ?i chi?n B?c Au , vung đ?t Tay Karelia đ??c Th?y đi?n nh??ng l?i cho Nga trong Hi?p ??c Nystad n?m 1721, Tay Karelia chinh th?c thu?c ch? quy?n c?a Nga k? t? đo.

Sau hi?p đ?nh Tilsit n?m 1807, trong giai đo?n cac cu?c chi?n tranh c?a Napoleon , cac n??c chau Au gay chi?n h?n lo?n v?i nhau trong cac lien minh quan s? ng?n ng?i, co th?i đi?m Nga la đ?ng minh c?a Phap, va bu?c Th?y đi?n theo h? th?ng l?c đ?a co l?p V??ng qu?c Anh n?u mu?n co quan h? yen binh v?i Nga, nh?ng Th?y đi?n khong đ?ng y vi la đ?ng minh c?a Anh. Thang 2 n?m 1808, quan đ?i đ? qu?c Nga t?n cong Th?y đi?n. Chi?n tranh keo dai t?i thang 9 n?m 1809 khi Hi?p ??c Fredrikshamn đ??c ky k?t. Th?y đi?n thua nhi?u tr?n, đa ph?i c?t nh??ng đ?i cong qu?c Ph?n Lan cho Nga va tr? thanh m?t lanh th? do Sa hoang cai qu?n. T?i H?i ngh? b?n đ?ng c?p c?a x? Ph?n Lan nhom h?p t?i Ngh? vi?n Porvoo vao ngay 29 thang 3 n?m 1809, cac đ?i bi?u Ph?n Lan cam k?t bay t? long trung thanh v?i đ? qu?c Nga đ? đ?i l?y s? đ?m b?o v? lu?t phap va quy?n t? do c?ng nh? ton giao s? đ??c gi? nguyen v?n. Ph?n Lan tr? thanh m?t n??c t? tr? tr?c thu?c đ? qu?c Nga. đ? ban th??ng cho l?i th? trung thanh c?a quy t?c Ph?n Lan, Sa hoang Nga quy?t đ?nh trao vung Tay Karelia vao lanh th? đ?i cong qu?c nay. ^[44]

Sau Cach m?ng thang M??i (1917), đ? qu?c Nga va ch? đ? Nga hoang s?p đ?. Ngay 6 thang 12 n?m 1917, Ph?n Lan chinh th?c tuyen b? đ?c l?p, tr? thanh m?t n??c c?ng hoa. đ?u n?m 1918, 3 tu?n sau khi Ph?n Lan tuyen b? đ?c l?p, Lenin va nha n??c Cong nong c?a Nga đa tuyen b? cong nh?n n?n đ?c l?p c?a Ph?n Lan ^[45] . Nh?ng n??c Ph?n Lan m?i thanh l?p l?i b? chia r? trong n?i b?. T? ngay 27 thang 1 đ?n 15 thang 5 n?m 1918 đa di?n ra cu?c N?i chi?n Ph?n Lan gi?a phe B?ch V? Ph?n Lan (đ??c đ? qu?c đ?c h? tr?) v?i C?ng hoa Cong nhan Xa h?i ch? ngh?a Ph?n Lan (đ??c n??c Nga Xo vi?t h? tr?). Sau cung, phe B?ch V? chi?n th?ng va hang ch?c ngan ng??i trong đ?ng Xa h?i Dan ch? Ph?n Lan tr? thanh n?n nhan c?a cu?c kh?ng b? tr?ng . Nh?ng ng??i con l?i ph?i ?n tr?n, chuy?n sang ho?t đ?ng bi m?t hay r?i kh?i đ?t n??c. Vai thang sau đo, b? ph?n nh?ng ng??i r?i kh?i đ?t n??c đa thanh l?p đ?ng C?ng s?n Ph?n Lan trong vung t? n?n t?i Moskva.

Theo đa th?ng l?i v? quan s? c?ng nh? tranh th? vi?c n??c Nga đang lam vao n?i chi?n h?n lo?n, quan Ph?n Lan đa t?n cong vung đong Karelia thu?c Nga vao n?m 1920 nh?m sap nh?p vung đ?t nay vao lanh th? Ph?n Lan theo k? ho?ch " đ?i Ph?n Lan ". N??c Nga Xo vi?t đang ph?i lo đ?i pho v?i B?ch V? va quan đ?i c?a 14 n??c ph??ng Tay can thi?p quan s? nen khong co đ? l?c l??ng đ? ch?ng l?i cu?c t?n cong c?a Ph?n Lan. N?m 1920, 2 n??c đa ky k?t Hi?p ??c Tartu , theo đo quan đ?i Ph?n Lan đ?ng y rut kh?i vung Repola va Porajarvi (thu?c đong Karelia) đ?i l?y vi?c Lien Xo s? ph?i c?t lanh th? t?i c?ng Petsamo cho Ph?n Lan ^{[46] [47]} .

T? th?p nien 1930 , Ph?n Lan đa t? ch?i tham gia b?t k? m?t t? ch?c qu?c t? nao nh?m b?o đ?m cho s? trung l?p c?a minh. Tuy nhien, quan h? gi?a Lien Xo va Ph?n Lan v?n c?ng th?ng. Ph?n Lan tr? giup cac ph?n t? đoi ly khai ? đong Karelia ^[48] , trong khi Lien Xo h?u thu?n cho nh?ng ng??i c?ng s?n Ph?n Lan co y đ?nh lam cach m?ng l?t đ? chinh ph? t? s?n Ph?n Lan.

Nguyen nhan chi?n tranh do Lien Xo mu?n trao đ?i ph?n đ?t Karelia g?n Leningrad nh?m b?o v? thanh ph? nay v?i ph?n đ?t khac v?i Ph?n Lan nh?ng Ph?n Lan t? ch?i đ? ngh?. Karelia đ??c chia lam 2 ph?n thanh lanh th?, ph?n đong Karelia thu?c Nga k? t? hi?p ??c Stolbov n?m 1617 ^[49] va ph?n Tay Karelia ma Ph?n Lan đanh chi?m đ??c vao n?m 1921 (đ??c Sa hoang cho sap nh?p vao đ?i cong qu?c Ph?n Lan k? t? khi Ph?n Lan v?n con thu?c đ? qu?c Nga ).

N?m 1938-1939, đ?c Qu?c xa xam chi?m Ti?p Kh?c va Ba Lan, nguy c? chi?n tranh gi?a đ?c va Lien Xo đa c?n k?. M?t khac, m?i lien h? m?t thi?t gi?a chinh ph? Ph?n Lan v?i đ? qu?c đ?c trong cu?c chi?n 20 n?m tr??c khi?n lanh đ?o Lien Xo lo ng?i Ph?n Lan s? tr? thanh đ?ng minh c?a đ?c đ? t?n cong h?. đ? đ?m b?o an ninh vung bien gi?i phia b?c (đ?c bi?t la thanh ph? Leningrad ) va tim đ??ng thong ra bi?n, Lien Xo đa đ?t ra cac đ? ngh? đ?i v?i Ph?n Lan nh? sau:

• Bien gi?i Ph?n Lan tren eo bi?n Karel ph?i lui v? phia sau kho?ng 100 km đ? đ?a Leningrad ra kh?i t?m đ?i bac c?a đ?i ph??ng (đ?c va Ph?n Lan) b?i thanh ph? nay ch? cach bien gi?i 2 n??c kho?ng 20?30 km. Ph?n Lan nh??ng l?i m?t s? đ?o nh? ? sat Lien Xo tren V?nh Ph?n Lan (Lien Xo e ng?i r?ng đ?c s? đ?t đ?i bac tren cac đ?o nay đ? b?n vao Leningrad). Di?n tich đ?t ma Ph?n Lan ph?i c?t đi la 2.000 km2, đ? đ?n bu song ph?ng, Lien Xo s? nh??ng l?i m?t vung đ?t l?n h?n (kho?ng 5.000 km2) cho Ph?n Lan (ph?n đ?t nay ? xa Leningrad nen it nguy hi?m v?i Lien Xo h?n).
• Lien Xo đ??c thue c?ng Petsamo , c?ng duy nh?t khong b? đong b?ng c?a Ph?n Lan ? bi?n B?c C?c va c?ng Hango tren đ??ng vao v?nh Ph?n Lan đ? Nga dung lam c?n c? h?i quan va khong quan . Th?i h?n thue la 30 n?m, m?i n?m Lien Xo tr? ti?n thue la 8 tri?u mac Ph?n Lan (th?c ra c?ng Petsamo v?n thu?c ch? quy?n c?a Nga, nh?ng b? Ph?n Lan chi?m vao n?m 1920)

Ph?n Lan ch?p nh?n h?u h?t yeu c?u, nh?ng kh??c t? t?t c? nh?ng đ? ngh? cho thue c?ng Hango ^[50] vi h? cho r?ng v?i vi?c Lien Xo ki?m soat cac v?nh then ch?t, an ninh qu?c gia c?a h? s? b? đe d?a. Nh?ng cu?c đam phan di?n ra lien t?c trong 6 tu?n nh?ng khong đi đ?n th?a thu?n do khong ben nao ch?u nh??ng b?.

đam phan tan v? ngay 13 thang 11, chinh ph? Ph?n Lan b?t đ?u ra l?nh t?ng đ?ng vien. Ngay 28 thang 11, Ngo?i tr??ng Lien Xo Vyacheslav Mikhailovich Molotov đ?n ph??ng h?y b? hi?p ??c b?t kh? xam ph?m ky gi?a Ph?n Lan va Lien Xo n?m 1932 (co gia tr? trong 10 n?m) va quan Lien Xo tran vao Ph?n Lan v?i ly do "quan Ph?n Lan b?n đ?i bac" sang lanh th? Lien Xo.

Ngay 1 thang 12 n?m 1939, t?i Terijoki , m?t chinh quy?n than Lien Xo v?i ten g?i la "C?ng hoa Nhan dan Ph?n Lan" đa đ??c thanh l?p do Otto Wille Kuusinen , m?t chinh tr? gia ng??i Ph?n Lan lanh đ?o ^[50] . Kuusinen la đ?ng vien đ?ng Xa h?i Dan ch? Ph?n Lan , do cu?c kh?ng b? tr?ng nen ph?i ch?y sang s?ng l?u vong ? Lien Xo va la thanh vien n?i b?t c?a Qu?c t? c?ng s?n. Kuusinen c?ng đa tr? thanh m?t nha lanh đ?o tinh bao quan s? c?a Lien Xo va co cong lao trong vi?c thi?t l?p m?t m?ng l??i tinh bao Lien Xo t?i cac n??c B?c Au ^[51] Chinh quy?n Kuusinen b? ph??ng Tay coi la "con bu nhin" c?a Stalin. ^{[52] [53] [54]} Tuy nhien, chi?n tranh đa khong đi theo k? ho?ch va cac lanh đ?o Lien Xo đa quy?t đ?nh đam phan hoa binh v?i chinh ph? Ph?n Lan con Chinh ph? Kuusinen đa đ??c l?ng l? gi?i tan sau đo.

Ngay 3 thang 12 n?m 1939, Ph?n Lan đa yeu c?u H?i Qu?c Lien ra tuyen b? len an cu?c t?n cong c?a Lien Xo ^[50] . Cac n??c trong H?i Qu?c Lien đa đ?ng y giup đ? Ph?n Lan trang b? va kinh t? trong cu?c chi?n nay. Ph?n Lan khi ?y hoan toan đ?n đ?c: đ?c Qu?c xa khong th? h? tr? h? do ph?i tuan theo Hi?p ??c Xo-đ?c , Th?y đi?n va Na Uy thi tuyen b? trung l?p trong khi s? h?u thu?n c?a Y va Hungary c?ng b? đ?c ng?n c?n. H? ch? đ??c s? giup đ? c?a m?t nhom quan tinh nguy?n n??c ngoai, du trong h?n 100 ngay sau đo h? đa thu hut s? chu y c?a toan th? gi?i ^[55] . Anh va Phap đa l?p k? ho?ch tr? giup Ph?n Lan, nh?ng m?i s? đa di?n ra qua nhanh đ? co th? t?ng đ?ng vien, trong khi Na Uy va Th?y đi?n thi t? ch?i vi?c cho quan Anh-Phap đi ngang qua n??c h? đ? t?i Ph?n Lan. ^[2]

T??ng quan l?c l??ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Phia Lien Xo [ s?a | s?a ma ngu?n ]

L?c l??ng Lien Xo đ??c t? ch?c nh? sau ^[56] :

T?p đoan quan s? 7 c?a t??ng Vsevolod Yakovlev (sau đo b? thay b?ng t??ng Kirill Meretskov), bao g?m 2 quan đoan sung tr??ng (t?ng c?ng 7 s? đoan), 2 s? đoan sung tr??ng đ?c l?p, m?t quan đoan xe t?ng va 3 l? đoan xe t?ng, đong tren eo đ?t Karelia . M?c tieu c?a no la thanh ph? Vyborg . L?c l??ng nay sau đo đ??c chia thanh cac T?p đoan quan s? 7 va s? 13 . ^[57]

T?p đoan quan s? 8 c?a t??ng Ivan Nikitich Khabarov (sau nay b? thay b?ng t??ng Grigory Mikhailovich Shtern , bao g?m hai quan đoan (t?ng c?ng sau s? đoan b? binh, m?t s? đoan xe t?ng, m?t l? đoan khong quan oanh t?c), đ??c b? tri ? phia b?c H? Ladoga. Nhi?m v? c?a no la th?c hi?n m?t cu?c đi?u đ?ng ben s??n quanh b? phia b?c c?a H? Ladoga đ? t?n cong vao phia sau c?a Phong tuy?n Mannerheim . ^[57]

T?p đoan quan s? 9 c?a t??ng Mikhail Pavlovich Dukhanov (sau nay b? thay b?ng t??ng Vasily Ivanovich Chuikov ) đ??c b? tri đ? t?n cong vao mi?n Trung Ph?n Lan qua khu v?c Kainuu . No bao g?m ba quan đoan sung tr??ng va m?t s? đoan sung tr??ng đ?c l?p, m?t s? đoan xe t?ng. V? sau, no con đ??c b? sung b?ng m?t b? ph?n n?a. Nhi?m v? c?a no la t?n cong v? phia tay đ? c?t đoi Ph?n Lan. ^[57]

T?p đoan quan s? 14 c?a t??ng Valerian Aleksandrovich Frolov, bao g?m ba s? đoan b? binh, m?t s? đoan xe t?ng cung cac đ?n v? phao binh va khong quan, đong t?i Murmansk . M?c tieu c?a no la chi?m c?ng Petsamo ? B?c C?c va sau đo ti?n đ?n th? tr?n Rovaniemi. ^[57]

Phia Ph?n Lan [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac l?c l??ng Ph?n Lan đ??c b? tri nh? sau ^[58] :

T?p đoan quan Eo đ?t bao g?m sau s? đoan d??i s? ch? huy c?a Hugo Osterman . Quan đoan c? gi?i II đ??c b? tri ? canh ph?i va Quan đoan c? s? III b? tri ? canh trai.

T?p đoan quan IV đong ? phia b?c H? Ladoga. No bao g?m hai b? ph?n do Juho Heiskanen ch? huy, ng??i s?m đ??c thay th? b?i Woldemar Hagglund .

C?m B?c Ph?n Lan la m?t t?p h?p c?a B?ch v?, linh bien phong va cac đ?n v? d? b? đ??c so?n th?o do Wiljo Tuompo ch? huy.

Di?n bi?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay 26 thang 11 n?m 1939, quan đ?i Lien Xo phao kich lang Mainila, m?t ngoi lang c?a ng??i Nga n?m g?n bien gi?i v?i Ph?n Lan. Chinh quy?n Lien Xo đ? l?i cho Ph?n Lan v? v? t?n cong va s? d?ng v? vi?c nay lam cai c? đ? xam chi?m Ph?n Lan. Chi?n tranh mua đong chinh th?c bung n? b?n ngay sau đo ^[60] .

Lien Xo đa huy đ?ng s? binh linh đong g?p 3 l?n s? l??ng linh c?a Ph?n Lan, h?n 30 l?n s? l??ng may bay, g?p 100 l?n s? l??ng xe t?ng. H?ng quan đa b? th??ng t?n b?i cu?c thanh l?c chinh tr? c?a lanh t? Xo Vi?t Joseph Stalin 1937. ^[61] V?i h?n 30.000 s? quan c?a h? đa b? giam tu, x? b?n ho?c b? cach ch?c, trong s? đo co c? nh?ng s? quan cao c?p nh?t, nhi?u s? quan cao c?p va trung c?p c?a H?ng quan 1939 khong co nhi?u kinh nghi?m. ^{[62] [63]} Vi nh?ng y?u t? nay, quan đ?i Ph?n Lan đa co th? ch?ng c? lau h?n nh? phia Lien Xo mong đ?i. ^[42] Ch? huy Lien Xo trong chi?n d?ch la Nguyen soai Kliment Yefremovich Voroshilov , m?t ng??i n?i ti?ng vi vai tro ph? ta h? tr? đ?c l?c cho Stalin trong ho?t đ?ng chinh tr? h?n la vi thanh tich tren chi?n tr??ng. D??i s? ch? huy c?a nh?ng S? quan c?p cao thi?u kinh nghi?m va d? hi?u la hay lo l?ng, ^[2] H?ng quan c?ng khong co s? am t??ng v? lanh th? Ph?n Lan va s? ph?i h?p chi?n đ?u gi?a cac đ?n v? c?ng thi?u hi?u qu?. M?t khac, đ?a hinh g?m toan r?ng r?m xen k? v?i vo s? đ?m l?y t?i khu v?c nay đa h?n ch? đang k? ?u th? v? thi?t giap c?a H?ng quan trong khi l?i cung c?p nhi?u n?i tru ?n cho cac đ?n v? b? binh Ph?n Lan ti?n hanh ph?c kich (trong chi?n tranh Lapland , đ?c Qu?c xa c?ng g?p nh?ng kho kh?n t??ng t? ngay c? khi đa huy đ?ng c? xe t?ng h?ng n?ng ).

Ngay 30 thang 11 n?m 1939, H?ng quan Lien Xo t?n cong tam đi?m d?c bien gi?i dai 1.000 d?m c?a Ph?n Lan va dung khong quan oanh t?c th? đo Helsingfors . May bay Lien Xo tran ng?p b?u tr?i Ph?n Lan, ti?n hanh oanh t?c d? d?i nhi?u thanh ph?, th? tr?n. Vao luc 6h sang cung ngay, 23 s? đoan c?a 4 t?p đoan quan v?i 425.000 binh linh, cung 6 s? đoan thi?t giap v?i h?n 3.000 xe t?ng , đ??c y?m h? b?i h?n 3.000 may bay v??t bien gi?i Ph?n Lan. Vao th?i đi?m nay, Ph?n Lan co l?c l??ng quan đ?i 337.000 ng??i (trang b? 250.028 kh?u sung, 200 may bay, vai ch?c xe t?ng va xe thi?t giap), trong đo kho?ng 120-130 nghin quan đang đong t?i khu v?c x?y ra chi?n s?.

Khong quan Lien Xo t?n cong Ph?n Lan ch? y?u la đ?n v? nem bom va trinh sat t?m xa ADD (Aviatsiya Dalnego Deystviya), d??i quy?n ch? huy tr?c ti?p c?a B? t? l?nh t?i cao. Ngoai ra con co cac đ?n v? khong quan khac, t?ng s? may bay kho?ng 1.500 t?i 3.200 chi?c. Khong l?c Ph?n Lan luc đ?u ch? co 36 chi?c tiem kich Fokker D.XXI, 17 may bay nem bom Blenheim Mk.I, 31 may bay b? nhao Fokker C.X (cac lo?i khac nh? Gladiator, Fiat G.50, Brewster B 239, Messerschmitt Bf 109... ch?a co), t?ng c?ng la 210 chi?c, nh?ng cac phi cong đ??c đao t?o t?t, nhi?u kinh nghi?m. Du ph?i s? d?ng cop nh?t đ? lo?i may bay va s? l??ng m?i lo?i r?t it, khong quan Ph?n Lan s? d?ng chung r?t hi?u qu?, v?i t? l? tieu di?t đ?i ph??ng cao.

Ngay ngay đ?u tien c?a chi?n tranh đa co t?i 16 thanh ph? va th? tr?n mi?n Nam Ph?n Lan b? 200 may bay Nga nem bom. Trong đo ng??i Nga th?c hi?n m?t cu?c nem bom b?t ng? vao th? đo trong luc nhi?u ng??i dan Ph?n Lan ch?a bi?t tin gi v? chi?n tranh đa n? ra. Theo cac ngu?n tin c?a Nga thi 9 chi?c may bay SB-2 đ??c giao nhi?m v? tim ki?m cac k? h?m "Vainamoinen" va "Ilmarinen" c?a Ph?n Lan nh?ng khong tim th?y nen chuy?n m?c tieu vao dinh t?ng th?ng g?n qu?ng tr??ng trung tam. đa co s? nh?m l?n trong vi?c tim m?c tieu va bom r?i xu?ng trung tam thanh ph?, khu v?c tr?m xe buyt vao luc 14h50, 2 d?m tinh t? dinh t?ng th?ng. 91 ng??i ch?t, 236 ng??i b? th??ng h?u h?t đ?u la th??ng dan. Nhi?u nha c?a b? pha h?y. M?c du cac may bay Nga l?i d?ng may đ? t?n cong b?t ng?, v?n co 3 chi?c b? r?i vi trung đ?n cao x? c?a Ph?n Lan. M?c tieu chi?n l??c c?a Nga la ep chinh ph? Ph?n Lan ph?i đ?u hang, tieu di?t ngu?n l?c chi?n tranh va gay hoang mang trong dan chung. Cac phi v? nem bom chi?n l??c th?c hi?n nh?m vao cac h?i c?ng , ga xe l?a nh?m c?t đ?t ti?p t? c?a Ph?n Lan trong khi cac phi v? chi?n thu?t nh?m vao cac đ?o quan tren chi?n tuy?n cung cac c?n c? khong quan .

Cac chi?n l??c gia H?ng quan qua t? tin sau cu?c t?n cong Ba Lan nen đa quy?t đ?nh t?n cong b?t ng? vao Ph?n Lan ngay cu?i mua thu n?m 1939 ma khong c?n chu?n b? trang b?, khi tai mua đong cho binh s? c?a minh. Tinh bao Lien Xo cho bi?t Ph?n Lan ch? co 120.000 quan phong th? cung 162 may bay đ? lo?i, y?u h?n nhi?u so v?i đ?i quan Lien Xo. L?c l??ng Ph?n Lan th?c t? g?p đoi s? đo. ^{[ c?n d?n ngu?n ]}

Du luc đ?u it co ac c?m v?i Lien Xo nh?ng sau cac cu?c nem bom, ng??i Ph?n Lan hinh dung Lien Xo la m?t đ?t n??c hung b?o, t? đo h? b?t đ?u c?m ghet va mong mu?n đ??c tr? thu, đo la m?t trong nh?ng nguyen nhan d?n t?i vi?c Ph?n Lan tr? thanh đ?ng minh c?a đ?c Qu?c xa . T?ng th?ng Hoa K? Roosevelt g?i thong đi?p t?i Moskva, khuy?n cao v? vi?c Lien Xo nem bom cac thanh ph? thi Molotov, B? tr??ng Ngo?i giao Lien Xo tr? l?i r?ng "chung toi khong nem bom va s? khong bao gi? nem bom thanh ph? c?a Ph?n Lan, ma ch? nem bom cac san bay , cac san bay nay cach M? 8 ngan km nen ng??i M? khong th? phan bi?t đ??c" . Chinh ph? Lien Xo noi r?ng cac hinh ch?p nha chay, ng??i ch?t co t? n?m 1918.

Stalin do qua ch? quan, khinh th??ng l?c l??ng quan đ?i Ph?n Lan nen ngh? r?ng Ph?n Lan s? th?t b?i chong vanh, tr??c ?u th? ap đ?o v? quan s? va v? khi c?a Lien Xo ^{[1] [64]} . Ong ch? đ?t k? ho?ch đanh b?i Ph?n Lan ch? trong 2 tu?n v?i L?c quan Lien Xo hung h?u tren n?a tri?u linh, khi đo du Molotov noi gi c?ng khong con quan tr?ng. Ng??i Nga đa l?p tr??c m?t chinh quy?n g?i la "C?ng hoa Dan ch? Ph?n Lan" c?ng nh? tuyen b? m?i hanh đ?ng quan s? la đ? giup chinh ph? noi tren. Chinh quy?n nay con g?i la "Chinh ph? Terijoki" , theo ten ngoi lang Terijoki , n?i đ?u tien ma H?ng quan chi?m đ??c trong cu?c t?n cong. ^[65] Chinh ph? nay co trach nhi?m ch? huy cac ho?t đ?ng ch?ng "cac nhom v? trang ph?n đ?ng" t?i Hensinki đang đan ap nhan dan. Sau nay ng??i Nga con dung nhi?u t? khac nhau đ? ch? cu?c chi?n nh?: "cu?c chi?n khong tuyen b?", "chi?n d?ch Ph?n Lan", "chi?n d?ch truy quet B?ch v? Ph?n Lan" v.v... Nh?ng khi chi?n tranh bung n?, đa s? ng??i dan Ph?n Lan ?ng h? chinh ph? h?p phap ? Helsinki. ^[66]

Ban đ?u ng??i Nga t?n cong ch? y?u vao cong trinh b? phong tren bien gi?i Ph?n Lan ? eo bi?n Karel , bao g?m m?t vung co cong s? phong ng? r?ng kho?ng 20 d?m ch?y t? B?c đ?n Nam. Tuy nhien xe t?ng Lien Xo th??ng xuyen v?p min c?a quan Ph?n Lan cai l?i nen nhi?u chi?c b? pha hu?, con binh s? Lien Xo b? v??ng rao k?m gai trong phong tuy?n c?a đ?i ph??ng nen ph?i minh cho cac ? sung may b? tri kheo leo trong r?ng. Quan đ?i Ph?n Lan v?i s? l??ng it h?n, kho?ng h?n 250.000, d?a vao đ?a hinh quen thu?c va cac cong s? v?ng ch?c đa ch?ng tr? quy?t li?t. H? ch? đ?ng rut lui nh? cac binh đoan Xo Vi?t v?i v? khi h?ng n?ng vao sau trong lanh th?. Khi quan Nga keo sau vao 30 d?m, ng??i Ph?n Lan t? ch?c ph?n cong. B? ch?n l?i t?i cac phong tuy?n Ph?n Lan đ??c xay d?ng trong r?ng, ngay đem b? t?n cong d? d?i vao s??n, đ??ng giao thong phia sau b? gian đo?n, cac binh đoan Nga ph?i rut lui v? đi?m xu?t kich v?i t?n th?t l?n ^{[ c?n d?n ngu?n ]} .

Mua đong n?m 1939 co nhi?t đ? am 40-50 đ? C , l?nh th? hai k? t? n?m 1828. đay đ??c xem la m?t trong mua đong kh?c nghi?t nh?t c?a th? k? 20. ^[1] Khong qu?n ao ?m, nhien li?u, thu?c men d? tr? va v?p ph?i s? khang c? manh li?t c?a quan Ph?n Lan ^[1] , binh linh Lien Xo ph?i chi?n đ?u trong đ?a ng?c b?ng gia (frozen hell). H?u c?n qua kem đ?n n?i s? ng??i ch?t ret cao g?p nhi?u l?n s? b? đ?i ph??ng gi?t. M?c du chi?n đ?u v?i đ?i quan g?p 2 l?n s? b? binh, 50 l?n s? xe t?ng, 15 l?n s? may bay, tinh th?n quan Ph?n Lan v?n r?t cao.

Trong su?t thang 12, g?n 12 s? đoan Lien Xo đ?ng lo?t t?n cong ? ?t tren toan phong tuy?n Mannerheim thu?c eo bi?n Karel nh?ng đ?u th?t b?i. T? ngay 7 thang 12 n?m 1939 đ?n ngay 8 thang 1 n?m 1940, kho?ng 45.000-50.000 quan Lien Xo co xe t?ng y?m tr? t?n cong m?nh 11.000 quan Ph?n Lan ? Suomussalmi , k?t qu? la kho?ng 13.000 linh H?ng quan b? th??ng vong va 2.100 b? b?t lam tu binh đ? đ?i l?y 2.000 th??ng vong v? phia quan Ph?n Lan. đ?c bi?t la trong kho?ng t? 4 thang 1 đ?n 7 thang 1 n?m 1940, 6.000 quan Ph?n Lan ph?c kich m?t l?c l??ng Xo vi?t kho?ng 25.000 quan trong m?t tr?n l?n tren đ??ng Raate , quan Ph?n Lan co 402 ng??i ch?t đ? đ?i l?y 7.000-9.000 quan Xo vi?t ch?t ho?c m?t tich va 1.300 tu binh. 2 s? đoan 163 va 44 B? binh Lien Xo b? k?t trong đ?m l?y nen b? ch?t ret d?n d?n, trong s? 44.000 quan thi đa t? tr?n, ch?t cong, b? th??ng ho?c b? ?m m?t h?n 30.000, b? m?t 86 xe t?ng con phia Ph?n Lan t?ch thu lam chi?n l?i ph?m 69 xe T-26 va 10 xe c? gi?i cac lo?i. ^[67] Tan quan Lien Xo rut ch?y v? h?u c?.

Th?ng ke trong cac chi?n d?ch nay Ph?n Lan đa t?ch thu 288 xe t?ng va 35 xe c? gi?i cac lo?i c?a Lien Xo bao g?m T-26 , BT-5 va BT-7 . 167 chi?c đa đ??c trang b? l?i cho cac đ?i xe t?ng luc nay con nh? be c?a Ph?n Lan. ^[68]

H?ng quan r?t lung tung b?i nhi?u v?n đ? ch?a l??ng h?t: quan ph?c linh lien Xo co mau s?m khi?n h? d? b? l? tren tuy?t, v?n đ? lien l?c, v?n đ? di chuy?n tren cac vung đ?m l?y Ph?n Lan, v?n đ? l??ng th?c , nhien li?u va s??i ?m trong nhi?t đ? am 40 đ? C cho m?t đ?i quan n?a tri?u... T?i eo đ?t Karelia, cac đ?n v? Nga g?p bao tuy?t va b? k?t trong cac cong s? b?ng g?, nhi?u ng??i b? ch?t cong. Cac đoan xe v?n t?i, xe t?ng lao ph?i đ?m l?y , m?c k?t gi?a song b?ng cho t?i t?n mua xuan m?i chim xu?ng đay. Hang đoan xe b? b? gi?a nh?ng con đ??ng xuyen r?ng. Ph?n Lan chi?m đ??c 85 xe t?ng, 437 xe t?i, 36 xe keo, 10 xe g?n may, 1.620 ng?a, 92 phao, 78 sung ch?ng t?ng, 13 phao cao x? va hang ngan sung tr??ng, sung may, nhi?u kho đ?n d??c.

Trong cu?c chi?n nay, quan đ?i Ph?n Lan đa sang ch? ra m?t lo?i v? khi đ?c bi?t la Cocktail Molotov (ham y ch? gi?u Molotov - Ngo?i tr??ng Lien Xo luc đo) hay con g?i la chai x?ng đ? ch?ng l?i nh?ng xe t?ng h?ng nh?, xoay tr? ch?m ch?p, v? thep m?ng c?a Lien Xo đ?t hi?u qu? r?t cao c?ng nh? vi?c cac binh s? Ph?n Lan m?c ao khoac tr?ng ngu? trang trong tuy?t đ? ph?c kich quan đ?ch. Nh?ng kinh nghi?m nay v? sau đa đ??c Lien Xo h?c l?i trong Chi?n tranh Xo-đ?c du Cocktail Molotov vi nhi?u ly do đa khong đ?t hi?u su?t tieu di?t xe t?ng đ?c cao nh? nh?ng gi ng??i Ph?n Lan đa lam v?i Lien Xo (do xe t?ng Lien Xo tham chi?n h?u h?t la t?ng h?ng nh? T-26 d? b? pha h?y, trong khi xe t?ng đ?c ch? y?u la xe t?ng h?ng trung ho?c h?ng n?ng). Khi k?t thuc cu?c chi?n H?ng quan Lien Xo b? thi?t h?i 2.268 xe t?ng, t??ng đ??ng 9,2% s? xe t?ng Lien Xo co đ??c n?m 1939. ^[69]

Cu?c t?n cong tren b? c?a 6 s? đoan H?ng quan, đ??c y?m h? b?i 440 kh?u đ?i bac c? l?n (b?n 300.000 qu? đ?n tren phong tuy?n ch? dai 1,6 km), cung v?i 500 may bay va hang tr?m xe t?ng t?i Hatjalahti va h? Muolaa đa b? b? gay. H?ng quan thi?t h?i n?ng, nh?ng Stalin ti?p t?c đi?u them 300.000 quan, trong su?t m?t thang, cac cu?c t?n cong ti?p di?n t?i h? Ladoga, t?i v?nh Ph?n Lan.

Ngoai nh?ng tr?n đanh tr?c di?n, quan Ph?n Lan con s? d?ng cac tay b?n t?a , ma trong đo n?i ti?ng nh?t la Simo Hayha (Simo Hayha), ng??i đ??c quan Nga m?nh danh la Cai ch?t tr?ng ( ti?ng Nga : Белая Смерть , ti?ng Anh: White Death , ti?ng Ph?n Lan : Valkoinen kuolema ). S? d?ng 1 kh?u sung tr??ng Pystykorva va sau đo đ??c t?ng 1 kh?u sung ti?u lien Suomi M-31 SMG , anh đ??c quan đ?i Ph?n Lan ghi nh?n la đa h? 505 quan đ?ch trong su?t cu?c chi?n (trong đo 259 la b?ng sung tr??ng b?n t?a). Tuy nhien, 1 tu?n tr??c khi chi?n tranh k?t thuc, Simo Hayha đa b? m?t x? th? b?n t?a Lien Xo b?n tr?ng th??ng va khong th? chi?n đ?u ti?p đ??c n?a.

Nh?ng th?ng l?i phong ng? c?a quan Ph?n Lan trong cu?c chi?n đa len day cot cho tinh th?n c?a binh linh. Trong khi đo, ? h?u ph??ng, ng??i Ph?n Lan tr? nen t? tin r?ng h? co kh? n?ng đ??ng đ?u v?i cu?c chi?n. ^[40] H?i Qu?c Lien (g?m Anh, Phap va M?) đa ph?n đ?i cu?c t?n cong nay va v?i đa s? phi?u đa khai tr? Lien Xo ra kh?i t? ch?c nay. ^[50] .

Tuy đ?t đ??c nh?ng th?ng l?i ?n t??ng nh?ng Ph?n Lan khong th? sanh l?i ?u th? c?a Lien Xo v? ng??i va c?a. Trong khi chi?n tranh lam hao t?n l?c l??ng Ph?n Lan khong th? bu đ?p thi Lien Xo du thi?t h?i n?ng nh?ng v?i 170 tri?u dan so v?i 4 tri?u c?a Ph?n Lan thi thi?t h?i nhan m?ng la khong đang k?. Ngay c? quan đ?i Xo vi?t v?i 4 tri?u ng??i n?m 1939 c?ng đa đong b?ng toan b? dan s? Ph?n Lan.

đ?n thang 2 n?m sau, H?ng quan thay đ?i chi?n thu?t. H? t?p trung gom quan m? cu?c t?n cong l?n vao khu v?c ven eo bi?n, n?i co đ?a hinh it hi?m tr? h?n, k?t h?p v?i nh?ng cu?c khong kich l?n vao cac nha ga va cac khu đ?u m?i đ??ng s?t phia sau chi?n tuy?n.

Thang 2 n?m 1940, khong quan Lien Xo đanh bom t?p trung nh?m c?t đ?t đ??ng xe l?a-ngu?n ti?p t? cho m?t tr?n. Xe l?a ch? co th? ch?y vao ban đem, du v?y cac cu?c nem bom trong đ?t nay di?n ra day đ?c đ?n n?i h? th?ng đ??ng s?t c?a Ph?n Lan g?n nh? tan tanh vao th?i đi?m k?t thuc cu?c chi?n. Stalin ti?p t?c huy đ?ng hang đoan quan ra m?t tr?n, ong tuyen b? h? h?i: " khong quan c?a chung ta đa tham chi?n! R?t nhi?u c?u đa b? pha s?p! R?t nhi?u đoan tau đa b? tieu di?t! Quan Ph?n Lan ch? con van tr??t tuy?t (đ? đanh nhau)! Ngu?n cung c?p van tr??t c?a chung qu? la vo t?n..." .

Sau n?a thang chi?n đ?u, phong tuy?n c?a Ph?n Lan b? pha v?. ? phia đong Karelia, quan Ph?n Lan ti?p t?c ch?ng tr? nh?ng đ?t cong kich c?a H?ng quan, đanh lui H?ng quan trong tr?n Taipale . ^[70] Ngay 12 thang 3 n?m 1940 quan Lien Xo đ? b? 2 s? đoan (1 s? đoan Lien Xo kho?ng 8.000-9.000 ng??i) len Petsamo đ? t?n cong 3 đ?i đ?i c?a Ph?n Lan v?i 400 quan. Tuy?n phong th? phia b?c c?a quan Ph?n Lan b? ch?c th?ng, 3 đ?i đ?i quan Ph?n Lan phong th? ? đay b? tieu di?t hoan toan. Ngay 26/2, sau khi đa h?t s?ch đ?n d??c va nhien li?u, l??ng th?c, quan Ph?n Lan bu?c ph?i rut kh?i Koivisto. Ngay 12 thang 3 n?m 1940, chinh ph? Ph?n Lan đa ph?i tuyen b? ch?p thu?n cac đi?u ki?n ban đ?u c?a Lien Xo. Hai ben ch?p nh?n ng?ng b?n. Sau 100 ngay quy?t chi?n ^[1] , cu?c chi?n k?t thuc v?i th?ng l?i c?a Lien Xo, du h? c?ng b? thi?t h?i n?ng.

Sau khi chi?n tranh k?t thuc, tren ph?n đ?t phia tay c?a ban đ?o Karelia (chi?m 11% lanh th? c?a Ph?n Lan tr??c chi?n tranh ^[2] ), Lien Xo đa thanh l?p C?ng hoa Xa h?i ch? ngh?a Xo vi?t t? tr? Karelia va sap nh?p vao Lien Xo do Otto Kusinen (m?t nha chinh tr? Ph?n Lan l?u vong ? Lien Xo) lanh đ?o. Nhi?u ng??i dan g?c Ph?n Lan ? đay đa b? sang vung lanh th? c?a chinh ph? Ph?n Lan sau chi?n tranh. Chi?n tranh Lien Xo-Ph?n Lan cung v?i Hi?p đ?nh gi?a Lien Xo va Ph?n Lan đa đanh d?u th?t b?i c?a Lien Xo trong nh?ng n? l?c bi?n Ph?n Lan tr? thanh m?t n??c C?ng hoa Xo vi?t ^[64] . Th?ng l?i đ?t gia trong cu?c chi?n đ??c xem la m?t đon giang m?nh vao uy th? quan s? c?a Lien Xo, đem l?i cho H?ng quan nh?ng bai h?c l?n v? tac chi?n. ^{[71] [72]} Chi?n tranh Lien Xo-Ph?n Lan va M?t tr?n Ph?n Lan (Chi?n tranh Xo-đ?c) đ??c xem la giai đo?n l?ch s? đ??c ng??i n??c ngoai bi?t đ?n nhi?u nh?t c?a Ph?n Lan. ^[55]

H?u qu? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cu?i cu?c chi?n 105 ngay, khong quan Lien Xo đa nem bom 690 thanh ph? , th? tr?n va lang m?c . May bay c?a khong l?c l?c quan bay 44.041 phi v?, h?i quan bay 8.000 phi v?, nem h?n 25 ngan t?n bom (55.000 qu?), 41 ngan kh?i bom chay. C??ng kich H?ng quan t?n cong h?n 440 phi v?. Khong l?c H?ng quan m?t 314 may bay do cao x? Ph?n Lan, 207 chi?c khac b? h? b?i cac may bay tiem kich .

T?n th?t c?a dan th??ng Ph?n Lan do khong kich la 956 ng??i ch?t, 540 b? th??ng n?ng, 1.300 b? th??ng nh? v?i 2.000 ngoi nha b? pha h?y, 5.000 nha khac b? h? h?i. Trong c? cu?c chi?n, Ph?n Lan ph?i h?ng ch?u thi?t h?i n?ng n? ^[55] , v?i 25.000 ng??i ch?t, 55.000 b? th??ng, 450.000 ng??i m?t nha c?a. N??c Ph?n Lan đa "ch?y mau t? muon nghin v?t th??ng" ^[43] .

H?ng quan Xo Vi?t đa khong th?c hi?n đ??c k? ho?ch đ? ra ban đ?u va b? t?n th?t l?n, do v?y v? th? c?a Lien Xo tren v? đai qu?c t? b? suy s?p. ^[73] Co th? th?y, du nh? be va trang b? kem nh?ng quan Ph?n Lan đa c?m chan H?ng quan trong su?t cu?c chi?n (lau h?n h?n d? ki?n c?a Lien Xo ^[2] ), do đo đay la m?t th?ng l?i tinh th?n cho h? va th?c s? la m?t bai h?c đ?i v?i quan đ?i Lien Xo. Nh?ng th?t b?i c?a Lien Xo trong chi?n tranh đa đem l?i cho Stalin m?t d?u ?n khong th? phai m?, khi?n ong ph?i đanh gia th?p h?n kh? n?ng c?a quan đ?i Lien Xo. Ong tr? nen h?t s?c th?n tr?ng tr??c nguy c? n??c đ?c c?a Hitler t?n cong Lien bang Xo vi?t. ^{[26] [43] [64]} Trong khi ng??i Ph?n Lan xem chi?n tranh mua đong la cu?c tranh đ?u khong con l?a ch?n nao khac đ? b?o v? đ?t n??c ^[40] , cu?c chi?n đa mang l?i cho Ph?n Lan s? đoan k?t dan t?c ? m?t m?c đ? cao, g?i la Hao khi c?a Chi?n tranh Mua đong ^[74] . Ngoai ra, v? th? qu?c t? c?a Ph?n Lan c?ng gia t?ng. ^{[2] [55]} Johan Nykopp - nha ngo?i giao hang đ?u c?a Ph?n Lan va la m?t thanh vien c?a nhom đam phan t?i Moskva vao thang 11 n?m 1939 đa cho r?ng ^[75] chi?n tranh Mua đong va Hoa ??c đinh chi?n đa c?u Ph?n Lan kh?i vi?c m?t ten hoan toan tren b?n đ? th? gi?i.

Du sao, Lien Xo đa co th? đo?t đ??c cac khu v?c chi?n l??c nh?m c?ng c? phong th? đ?t n??c va l?y them nhi?u nha may, cong trinh c?a Ph?n Lan tren vung đ?t m?i Karelia ^[1] . 30% s?n l??ng kinh t? Ph?n Lan đa r?i vao tay Lien Xo. ^[2] Cho nen, nh? nhi?u s? ki?n l?ch s? khac, chi?n tranh Lien Xo-Ph?n Lan đ??c xem la cau chuy?n s?ng đ?ng v? cu?c tranh đ?u c?a m?t n??c nh? ch?ng l?i s? t?n cong c?a m?t n??c m?nh lang gi?ng m?nh h?n, ma k?t thuc nh? d? đoan la n??c nh? thua va ph?i nh??ng b? cho n??c m?nh. ^[75] Ngoai ra, cu?c chi?n c?ng đem l?i m?t s? bai h?c quy bau cho H?ng quan Xo Vi?t. ^[76] Song, h?u qu? tr?c ti?p c?a cu?c Chi?n tranh Lien Xo-Ph?n Lan la s? co l?p c?a Lien Xo v?i cac c??ng qu?c, ngo?i tr? đ?c. ^[26] Sau khi Lien Xo chi?m d?i đ?t Karelia c?a Ph?n Lan, h? đa t?o đ??c cai đ?m quan tr?ng cho Leningrad ^[2] nh?ng c?ng gay ra s? c?m ph?n trong dan chung va chinh ph? Ph?n Lan , khi?n h? t? b? chinh sach trung l?p va tham gia cung v?i quan đ?c t?n cong Lien Xo trong Chi?n tranh Xo-đ?c n?m 1941. Du v?y sau khi gianh l?i cac vung đ?t b? m?t n?m 1940, quan Ph?n Lan đa đ?n ph??ng d?ng l?i, khong ti?p t?c ti?n vao lanh th? Lien Xo va khong tham gia nhi?u vao bao vay Leningrad cung phat xit đ?c.

N?m 1944, H?ng quan Lien Xo ph?n cong t?i Tr?n Leningrad va ph?i tr? m?t gia đ?t đ? đanh b?i đ??c quan Ph?n Lan, đ?ng th?i chi?m l?i cac vung đ?t nay. V? ly thuy?t, H?ng quan co th? l?y ly do Ph?n Lan tham chi?n trong phe Tr?c cung đ?c Qu?c xa đ? t?n cong, chi?m toan b? đ?t n??c nay. Tuy nhien, luc nay đ?c đa s?p b? đanh b?i, ban lanh đ?o Lien Xo xet th?y vi?c t?n cong Ph?n Lan la khong con c?n thi?t đ? t? v? nh? cu?c chi?n n?m 1940. H?ng quan d?ng t?n cong, hai ben xuc ti?n vi?c ky hi?p ??c hoa binh.

Ph?n Lan va Lien Xo sau đo đa ky k?t hoa ??c: Ph?n Lan cong nh?n ch? quy?n c?a Lien Xo t?i Karelia , trong khi Lien Xo đ?m b?o s? khong đ?a quan vao Ph?n Lan va c?ng khong thue c?ng bi?n c?a Ph?n Lan n?a (do m?i đe d?a t? đ?c đa s?p k?t thuc), đ?ng th?i Lien Xo cam k?t b?o v? Ph?n Lan n?u h? b? quan đ?c t?n cong. Sau đo 1 thang, qu? nhien đ?c đem quan t?n cong Ph?n Lan ( Chi?n tranh Lapland ), va tuan theo hi?p ??c, Lien Xo đa h? tr? Ph?n Lan đanh b?i quan đ?c t?n cong n??c nay. T? sau 1944, 2 n??c co quan h? ngo?i giao kha t?t, Ph?n Lan la m?t trong s? it n??c ph??ng Tay duy tri quan h? h?p tac kinh t?, k? thu?t v?i Lien Xo trong su?t th?i k? Chi?n tranh L?nh (Xem chi ti?t: M?t tr?n Ph?n Lan (Chi?n tranh Xo-đ?c) )

đanh gia [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Quan đi?m Lien Xo cho r?ng cu?c chi?n nay la m?t ph?n trong c? g?ng thu h?i l?i cac lanh th? c?a đ? qu?c Nga c?, nh?m t?o m?t "vung đ?m" chu?n b? cho cu?c chi?n v?i đ?c Qu?c xa, đ?m b?o ch?n đ?ng cac l?i vao Lien Xo t? phia tay, v?i Ph?n Lan ? phia B?c la con đ??ng cu?i cung c?n ph?i ki?m soat - sau khi H?ng quan đa thu h?i mi?n đong Ba Lan (vung ma tr??c đo b? Ba Lan chi?m t? Nga vao n?m 1920, ngay nay thu?c v? Tay Belarus va Tay Ukraina) va sap nh?p cac qu?c gia vung Baltic . Lien Xo đa đ?y bien gi?i c?a minh v? phia tay đ??c hang tr?m km. Hitler đa b? t??c đi cac ban đ?p chi?n l??c r?t thu?n l?i ma t? đo, khi x?y ra chi?n tranh, ch? trong 1 thang cac binh đoan đ?c đa co th? ti?n th?ng t?i song Volga. Th?c t?, khi ti?n hanh k? ho?ch Barbarossa , cac đ?n v? quan đ?c đa ph?i ti?n đanh Moscow t? bien gi?i phia tay Lien Xo qua Kisinhov, Lvov, Minsk, Smolensk, Kiev, Oriol... v?i nh?ng t?n th?t l?n v? sinh l?c va trang b? ^[77]

M?t s? s? gia ph??ng Tay thi cho r?ng cac đoi h?i v? lanh th? ch? la ly do Lien Xo dung đ? ep Ph?n Lan vao "vong ?nh h??ng" c?a minh ^{[78] [79]} sau khi đa ky hi?p ??c khong t?n cong v?i đ?c Qu?c xa ( Hi?p ??c Xo-đ?c ) vao thang 8 n?m đo, co kem theo m?t ngh? đ?nh th? bi m?t phan chia vung ?nh h??ng t?i đong Au, ma trong đo Ph?n Lan đ??c đ?t vao vung ?nh h??ng c?a Lien Xo, đ??c ky b? sung. ^{[80] [81] [82] [83]} H?i Qu?c Lien (g?m 2 thanh vien ch? ch?t la Anh va Phap ) đa len an hanh đ?ng c?a Lien Xo vao ngay 14 thang 12 n?m 1939 va tr?c xu?t n??c nay ra kh?i t? ch?c, c?ng nh? keu g?i cac h?i vien giup đ? Ph?n Lan b?o v? đ?t n??c. ^[84] . Tuy nhien, v?i vi?c th? chi?n th? hai đa n? ra, quan đ?c đa ap sat bien gi?i va Anh-Phap đa t? ch?i l?p lien minh ch?ng đ?c, vi?c b? tr?c xu?t kh?i H?i Qu?c lien (m?t t? ch?c khong co th?c quy?n ^[85] ) khong con la v?n đ? khi?n Lien Xo ph?i b?n tam khi so v?i vi?c h? c?n lam đ? chu?n b? cho cu?c đ?i chi?n v?i đ?c . Sau cu?c chi?n, v?i cac đi?m y?u đ??c b?c l?, qua trinh hi?n đ?i hoa quan đ?i Lien Xo đa đ??c đ?y nhanh t?c đ? vao n?m 1940-1941.

B?n than n??c Anh ph?n đ?i hanh đ?ng c?a Lien Xo, nh?ng ch? 4 thang sau, chinh h? c?ng đa đ? quan t?n cong Iceland (m?t n??c trung l?p) đ? đ?m b?o đ?c s? khong bi?n n??c nay thanh ban đ?p t?n cong Anh. đi?u nay cho th?y khi b? đe d?a nghiem tr?ng, khong ch? Lien Xo ma b?t k? m?t c??ng qu?c nao c?ng s?n sang t?n cong m?t n??c khac đ? b?o v? s? an toan c?a chinh minh. ^{[86] [86]} .

V? sau, t?ng th?ng Nga (n??c th?a k? c?a Lien Xo) la ong Boris Yeltsin đa xin l?i vi cu?c t?n cong c?a Lien Xo. ^[87] Vao n?m 2001, t?ng th?ng Nga sau đo la Vladimir Putin đa ti?n xa h?n, khi đ?n m? c?a th?ng ch? Mannerheim đ? đ?t vong hoa ^[87] Tuy nhien đ?n n?m 2013, T?ng th?ng Nga Vladimir Putin trong cu?c g?p m?t cac nha s? h?c quan s?, tuyen b? r?ng vi?c Lien Xo phat đ?ng cu?c chi?n tranh la chinh đang nh?m "s?a ch?a sai l?m" khi ti?n hanh ho?ch đ?nh bien gi?i v?i Ph?n Lan sau Cach m?ng Thang M??i n?m 1917, khi ma n??c Nga Xo vi?t m?i thanh l?p con r?t non y?u nen đa ph?i c?t nh??ng nh?ng vung lanh th? đang k? ? Karelia cho Ph?n Lan. ^{[38] [88]} . Ong Putin tuyen b? hoan nghenh y t??ng xay d?ng đai t??ng ni?m nh?ng ng??i linh Xo Vi?t đa hy sinh trong cu?c chi?n tranh 1939-1940, ong phat bi?u: "Chung ta ph?i nh? t?i cac anh hung c?a n??c Nga, nh?ng ng??i đa dang hi?n sinh m?nh c?a minh vi đ?t n??c c?a chung ta" ^[89]

Am nh?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m 1942, ngh? s? Ph?n Lan Matti Jurva đa hat bai Njet Molotoff (Khong Molotov) đ? len an cu?c t?n cong c?a Lien Xo.

Nguyen tac	L?i Vi?t
đo?n 1
Finlandia, Finlandia, Sinne taas matkalla oli Iivana. Kun Molotoffi lupas: "Juu kaikki harosii, Huomenna jo Helsingissa syodaan marosii". Njet Molotoff, njet Molotoff, Valehtelit enemman kuin itse Bobrikov.	Ph?n Lan, Ph?n Lan Ivan đa quay l?i n?i nay l?n n?a Molotov noi "nhanh thoi, m?i th? s? ?n Ngay mai chung ta s? ?n kem ? Helsinki" Khong Molotov, khong Molotov Ong noi d?i nhi?u h?n c? Bobrikov
đo?n 2
Finlandia, Finlandia, Mannerheimin linja oli vastus ankara. Kun Karjalasta alkoi hirmu tulitus, Niin loppui monen Iivanan puhepulistus. Njet Molotoff... Valehtelit enemman kuin itse Bobrikov.	Ph?n Lan, Ph?n Lan Phong tuy?n Mannerheim la hang rao đ?c ac L?a gi?n b?c len t? Karelia đa ch?m d?t nh?ng l?i ba hoa c?a Ivan Khong Molotov, khong Molotov Ong noi d?i nhi?u h?n c? Bobrikov

đo?n 3
Finlandia, Finlandia Sita pelkaa voittamaton Puna-Armeija Ja Molotoffi sanoi etta katsos torppas niin Tsuhna aikoo kayda meita kraivelista kii Njet Molotoff, njet Molotoff Valehtelit enemman kuin itse Bobrikoff (Njet Molotoff, njet Molotoff) (Valehtelit enemman kuin itse Bobrikoff)	Ph?n Lan, Ph?n Lan H?ng quan hung m?nh, nay đa s? s?t r?i Va Molotov noi r?ng b?n nh? v?y, Chung toi
đo?n 3
Uralin taa, Uralin taa, Siella onpi Molotoffin torpan maa Sinne paasee Stalinit ja muutkin huijarit Politrukit, komissaarit ja petroskoijarit Njet Molotoff, njet Molotoff Valehtelit enemman kuin itse Bobrikoff

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v? Chi?n tranh Lien Xo?Ph?n Lan .

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v? Chi?n tranh Lien Xo?Ph?n Lan .

• The Battles of the Winter War comprehensively covered by Sami H. E. Korhonen
• Telegrams from each day of the Winter War L?u tr? 2006-10-08 t?i Wayback Machine (ti?ng Ph?n Lan) (ti?ng Th?y đi?n) (ti?ng Anh)
• Report and resolution adopted by the assembly of the League of Nations, dated 14 December. 1939.
• The Front Museum on the Hanko Peninsula , documenting the lease of Hanko to the USSR
• Finnish wartime photos and history website Stories by veterans, historians, and wartime pictures.
• Those Burly Finns , History House magazine article