Chi?n tranh K? v? Ba Lan

Chi?n tranh K? v? Ba Lan
	M?t ph?n c?a S? c?nh tranh gi?a Phap va Habsburg
	; Vay ham Danzig b?i l?c l??ng Nga-Sachsen n?m 1734
Th?i gian	10 thang 10 n?m 1733 – 3 thang 10 n?m 1735 ; (1 n?m, 11 thang, 3 tu?n va 2 ngay)
đ?a đi?m	Ba Lan , Rheinland , Ban đ?o Y
K?t qu?	Hi?p ??c Vien Augustus III len ngoi ; Bourbon va Habsburg gianh đ??c lanh th? ;
Thay đ?i ; lanh th?	Ao m?t v??ng quy?n ? Napoli va Sicilia vao tay Charles x? Parma ; Cong qu?c Lorraine thu?c v? Stanisław Leszczy?ski (sau khi qua đ?i s? thu?c v? Phap) ; Cong qu?c Parma thu?c v? Ao ; đ?i cong qu?c Toscana thu?c v? Francis Stephen ; Ba Lan m?t quy?n ki?m soat tr?c ti?p đ?i v?i Cong qu?c Courland va Semigallia ;
Tham chi?n
Ba Lan trung thanh v?i Stanislaus I ; Phap ; Tay Ban Nha ; Savoy - Sardinia ; B?n m?u:Country data Duchy of Parma ;	Ba Lan trung thanh v?i Augustus III ; Russia ; Habsburg Monarchy ; Holy Roman Empire (t? n?m 1734) ; Sachsen ; Prussia ;
Ch? huy va lanh đ?o
Jan Tarło ; Adam Tarło ; B?n m?u:Country data Duchy of Parma Charles I ; Berwick † ; Villars ; Coigny ; Broglie ; Belle-Isle ; James Fitz-James ; Albornoz ; Charles Emmanuel III	Peter Lacy ; von Munnich ; Thomas Gordon ; Eugene x? Savoia ; von Seckendorff ; von Daun ; Frederick Louis † ; de Mercy † ; Johann Adolf II ; von Konigsegg ; Frederick William I

Chi?n tranh K? v? Ba Lan ( ti?ng Ba Lan : Wojna o sukcesj? polsk? ; ti?ng Anh : War of the Polish Succession ; ) la m?t cu?c xung đ?t l?n ? chau Au , gay ra b?i cu?c n?i chi?n Ba Lan tranh gianh quy?n k? v? ngai vang sau s? qua đ?i c?a Vua August II , ma cac c??ng qu?c chau Au khac đa thuc đ?y va m? r?ng cu?c xung đ?t đ? theo đu?i quy?n l?i qu?c gia c?a rieng h?. V??ng qu?c Phap va Tay Ban Nha, hai c??ng qu?c đ?u n?m d??i v??ng quy?n Nha Bourbon , đa c? g?ng ki?m tra s?c m?nh c?a Quan ch? Habsburg ? Tay Au, V??ng qu?c Ph? c?ng v?y, trong khi Tuy?n h?u x? Sachsen va đ? qu?c Nga huy đ?ng đ? h? tr? ng??i chi?n th?ng cu?i cung. Cu?c giao tranh ? Ba Lan d?n đ?n vi?c Augustus III len ngoi vua, đ??c Nga va Sachsen ?ng h?, ngoai ra con đ??c Habsburg ?ng h? v? m?t chinh tr?.

Cac chi?n d?ch quan s? va tr?n đanh l?n c?a cu?c chi?n x?y ra ben ngoai Ba Lan. Quan Bourbon, đ??c h? tr? b?i Charles Emmanuel III c?a Sardinia , đa ti?n đanh cac lanh th? Habsburg b? co l?p. T?i Rheinland , Phap đa chi?m thanh cong Cong qu?c Lorraine , va ? Ban đ?o Y thi Tay Ban Nha gianh l?i quy?n ki?m soat cac V??ng qu?c Napoli va V??ng qu?c Sicilia đa m?t trong Chi?n tranh K? v? Tay Ban Nha , trong khi vi?c gianh đ??c lanh th? ? mi?n B?c Ban đ?o Y b? h?n ch? m?c du co chi?n d?ch đ?m mau. Vi?c V??ng qu?c đ?i Anh khong s?n long h? tr? Quan ch? Habsburg, đi?u nay ch?ng t? s? y?u kem c?a Lien minh Anh-Ao .

M?c du đ?t đ??c hoa binh s? b? vao n?m 1735, chi?n tranh chinh th?c k?t thuc v?i Hi?p ??c Vien (1738) , trong đo Augustus III đ??c xac nh?n la vua Ba Lan va đ?i th? c?a ong la c?u v??ng Stanisław Leszczy?ski đ??c trao Cong qu?c Lorraine va Cong qu?c Bar , khi đo c? hai đ?u la thai ?p c?a đ? qu?c La Ma Th?n thanh . Francis Stephen , Cong t??c x? Lorraine, đ??c trao đ?i cong qu?c Toscana đ? đ?n bu cho vi?c t? b? lanh th? Lorraine. Cong qu?c Parma r?i vao tay c?a ng??i Habsburg, trong khi Charles c?a Parma chi?m l?y v??ng mi?n c?a 2 v??ng qu?c Napoli va Sicilia. H?u h?t cac lanh th? gianh đ??c đ?u thu?c v? ng??i Nha Bourbon, vi cac Cong qu?c Lorraine va Bar t? ch? la thai ?p c?a đ? ch? La Ma Th?n thanh tr? thanh thai ?p c?a V??ng qu?c Phap, trong khi ng??i Bourbon Tay Ban Nha gianh đ??c hai v??ng qu?c Napoli va Sicilia ? Nam Ban đ?o Y. V? ph?n minh, Nha Habsburg đa nh?n l?i đ??c hai cong qu?c Y, m?c du Parma s? s?m quay tr? l?i quy?n ki?m soat c?a Bourbon. Toscana s? do Habsburg n?m gi? cho đ?n th?i Napoleon.

Chi?n tranh t? ra la m?t th?m h?a đ?i v?i n?n đ?c l?p c?a Ba Lan, đ?ng th?i tai kh?ng đ?nh r?ng cac v?n đ? c?a Kh?i th?nh v??ng chung Ba Lan-Litva , bao g?m c? vi?c b?u ch?n Nha vua, s? do cac c??ng qu?c khac c?a Chau Au ki?m soat. Sau August III, s? ch? con m?t v? vua n?a c?a Ba Lan la Stanisław August Poniatowski , b?n than la bu nhin c?a ng??i Nga, va cu?i cung Ba Lan s? b? cac n??c lang gi?ng chia c?t va khong con t?n t?i nh? m?t qu?c gia co ch? quy?n vao cu?i th? k? XVIII. Ba Lan c?ng t? b? cac yeu sach đ?i v?i Livonia va t? b? ki?m soat tr?c ti?p Cong qu?c Courland va Semigallia , m?c du v?n la m?t thai ?p c?a Ba Lan nh?ng khong đ??c sap nh?p vao Ba Lan va ch?u ?nh h??ng m?nh m? c?a Nga va ch? k?t thuc v?i s? s?p đ? c?a đ? qu?c Nga vao n?m 1917.

B?i c?nh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau cai ch?t c?a Sigismund II Augustus vao n?m 1572, Vua Ba Lan đa đ??c b?u ch?n b?i Szlachta , m?t c? quan g?m co gi?i quy t?c Ba Lan, trong m?t cu?c b?u c? đ??c g?i đ?c bi?t la Sejm. Quy?n l?c hoang gia ngay cang b? h?n ch? b?i Sejm, c? quan l?p phap c?a Kh?i th?nh v??ng chung Ba Lan-Litva . đ?i l?i, Sejm th??ng b? te li?t b?i Liberum Veto , quy?n c?a b?t k? thanh vien nao trong vi?c ng?n ch?n cac quy?t đ?nh c?a no. Cac n??c lang gi?ng c?a Ba Lan th??ng ?nh h??ng đ?n Sejm va đ?n đ?u th? k? XVIII, h? th?ng dan ch? đa suy yeu.

N?m 1697, Augustus II len ngoi vua, đ??c Ao va Nga h?u thu?n. B? Stanisław Leszczy?ski ph? tru?t vao n?m 1705, b?n n?m sau ong quay tr? l?i va Stanisław tr?n sang Phap, n?i con gai ong la Maria Leszczy?ska k?t hon v?i Vua Louis XV vao n?m 1725. Augustus đa th?t b?i trong n? l?c gianh l?i v??ng mi?n Ba Lan cho con trai ong la Augustus III , d?n đ?n m?t cu?c tranh gianh ngai vang khi ong qua đ?i n?m 1733. Trong Hi?p ??c Ba đ?i bang đen bi m?t n?m 1732, Nga, Ao va Ph? đa đ?ng y ph?n đ?i cu?c b?u c? c?a Stanislaus ho?c Augustus III va thay vao đo ?ng h? Manuel c?a B? đao Nha . ^[1]

Tranh ch?p x?y ra cung luc v?i s? tan ra c?a Lien minh Anh-Phap , v?n đa th?ng tr? chau Au t? n?m 1714. Th?a thu?n t?i Utrecht nh?m đ?m b?o Phap va Tay Ban Nha v?n tach bi?t, co ngh?a la b?t ch?p m?i quan h? huy?t th?ng ch?t ch? gi?a Vua Louis XV c?a Phap va chu Felipe V c?a Tay Ban Nha , hai n??c la đ?i th? trong Chi?n c?a Lien minh B? t? n?m 1718 đ?n 1720. Khi H?ng y Fleury tr? thanh Th? t??ng Phap vao n?m 1726, ong đa tim ki?m m?t m?i quan h? ch?t ch? h?n v?i Tay Ban Nha, nh? s? ra đ?i c?a V??ng t? Louis, Dauphin c?a Phap vao n?m 1729, đi?u nay d??ng nh? đ?m b?o r?ng 2 qu?c gia Phap va Tay Ban Nha v?n s? v?n tach bi?t du đ?u đ??c cai tr? b?i ng??i Nha Bourbon . ^[2]

Fleury ?ng h? Stanisław, hy v?ng lam suy y?u Ao va b?o v? Cong qu?c Lorraine , m?t lanh th? chi?n l??c b? Phap chi?m đong trong ph?n l?n th? k? tr??c. Cong t??c hi?n t?i la Francis Stephen d? ki?n ??s? k?t hon v?i ng??i th?a k? c?a Hoang đ? Karl VI c?a Thanh ch? La Ma la Maria Theresia , khi?n ng??i Phap c?m th?y nguy hi?m. đ?ng th?i, Felipe V c?a Tay Ban Nha mu?n gianh l?i cac lanh th? ? Ban đ?o Y đa đ??c nh??ng cho Ao vao n?m 1714, d?n đ?n Pacte de Famille n?m 1733 gi?a Phap va Tay Ban Nha. ^[3]

Cai ch?t c?a Augustus II [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Stanislaus I Leszczy?ski , chan dung c?a Jean-Marc Nattier

August III c?a Ba Lan , chan dung c?a Pietro Antonio Rotari

Augustus II qua đ?i vao ngay 1 thang 2 n?m 1733. Trong su?t mua xuan va mua he n?m 1733, V??ng qu?c Phap b?t đ?u xay d?ng l?c l??ng d?c theo bien gi?i phia B?c va phia đong c?a minh, trong khi Hoang đ? c?a Thanh ch? La Ma t?p trung quan đ?i ? bien gi?i Ba Lan, gi?m b?t cac đ?n tru ? Cong qu?c Milan . Trong khi Than v??ng Eugene x? Savoy đa khuy?n ngh? v?i hoang đ? m?t k? ho?ch hi?u chi?n h?n nh?m ch?ng l?i cac hanh đ?ng ti?m tang c?a Phap ? thung l?ng Rhein va mi?n B?c Ban đ?o Y.

H?u t??c de Monti, đ?i s? Phap t?i Warsaw, đa thuy?t ph?c 2 gia t?c đ?i đ?ch Potocki va Czartoryski đoan k?t l?i đ?ng đ?ng sau đ? ?ng h? Stanisław. Teodor Andrzej Potocki , Giao tr??ng Ba Lan va interrex sau cai ch?t c?a Augustus, đa th?c hi?n m?t cu?c tri?u t?p vao thang 3 n?m 1733. Cac đ?i bi?u tham d? đa thong qua m?t ngh? quy?t c?m ng??i n??c ngoai ?ng c? đ? vao v? tri vua Ba Lan; đi?u nay ro rang s? lo?i tr? c? Emmanuel c?a B? đao Nha va con trai c?a Augustus II la Frederick August II , Tuy?n h?u x? Sachsen .

Frederick August đa đam phan cac th?a thu?n v?i Ao va Nga vao thang 7 n?m 1733. đ? đ?i l?y s? h? tr? c?a Nga, ong đ?ng y t? b? m?i yeu sach con l?i c?a Ba Lan đ?i v?i Livonia , va h?a v?i N? hoang Anna c?a Nga v? vi?c l?a ch?n ng??i k? v? Cong qu?c Courland va Semigallia , m?t thai ?p c?a Ba Lan (trong đo ba t?ng la n? cong t??c đ?t nay tr??c khi len ngoi N? hoang Nga), n?u khong thi s? n?m d??i s? cai tr? tr?c ti?p c?a Ba Lan sau cai ch?t c?a cong t??c hi?n t?i la Ferdinand Kettler , ng??i khong đ? l?i ng??i th?a k?. V?i Hoang đ? La Ma Th?n thanh, ong h?a s? cong nh?n L?nh tr?ng ph?t th?c d?ng n?m 1713, m?t tai li?u đ??c thi?t k? đ? đ?m b?o quy?n th?a k? ngai vang c?a Ao cho Maria Theresia , con c? c?a Karl VI.

Vao thang 8, gi?i quy t?c Ba Lan đa t?p trung cho cu?c b?u c? Sejm. Vao ngay 11 thang 8, 30.000 quan Nga d??i s? ch? huy c?a Th?ng ch? Peter Lacy đa ti?n vao Ba Lan nh?m gay ?nh h??ng đ?n quy?t đ?nh c?a Sejm. Vao ngay 4 thang 9, Phap cong khai tuyen b? ?ng h? Leszczy?ski, ng??i đ??c b?u lam vua b?i m?t Sejm g?m 12.000 đ?i bi?u vao ngay 12 thang 9. M?t nhom quy t?c, d?n đ?u b?i cac quy t?c ng??i Litva trong đo co Cong t??c Michał Serwacy Wi?niowiecki (c?u đ?i t? t??ng Litva đ??c Augustus II đ? c?), v??t song Vistula d??i s? b?o v? c?a quan Nga. Nhom nay, v?i s? l??ng kho?ng 3.000 ng??i, đa b?u Frederick August II lam Vua Ba Lan v?i v??ng hi?u Augustus III vao ngay 5 thang 10. M?c du th?c t? r?ng nhom nay ch? la thi?u s?, Nga va Ao, co y đ?nh duy tri ?nh h??ng c?a h? ? Ba Lan, nen đa cong nh?n Augustus la vua.

Vao ngay 10 thang 10, Phap tuyen chi?n v?i Ao va Sachsen. Vua Louis XV sau đo đ??c chu c?a ong la Vua Felipe V c?a Tay Ban Nha h? tr?, v?i hy v?ng đ?m b?o cac lanh th? ? Y cho cac con trai c?a minh v?i ng??i v? th? hai la Elisabeth Farnese . C? th?, ong hy v?ng co th? b?o đ?m Cong qu?c Mantua cho con trai l?n la V??ng t? Don Carlos , ng??i đa la Cong t??c x? Parma va co k? v?ng v? đ?i cong qu?c Toscana , c?ng nh? V??ng qu?c Napoli va Sicilia cho con trai nh? la V??ng t? Don Felipe . Hai v? vua Bourbon c?ng nh?n đ??c s? h? tr? quan s? t? Charles Emmanuel III c?a Sardinia , c?ng hy v?ng đ?m b?o l?i ich t? cac Cong qu?c Milan va Mantua c?a Ao.

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

^ Lewinski-Corwin 1917 , tr. 266-268.
^ Lodge 1931 , tr. 146-147.
^ Ward & Prothero 1909 , tr. 63.

Ngu?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Chisholm, Hugh bien t?p (1911). “Polish Succession War” . Encyclopædia Britannica . 21 (?n b?n 11). Cambridge University Press. tr. 981?982.
Lewinski-Corwin, Edward H (1917). The Political History of Poland . Polish Book Imports.
Lodge, Richard (1931). “English Neutrality in the War of the Polish Succession”. Transactions of the Royal Historical Society . 14 : 141?173. doi : 10.2307/3678511 . JSTOR 3678511 . S2CID 155803033 .
Ward, AW; Prothero, GW bien t?p (1909). The Cambridge Modern History; Volume VI The 18th century . Cambridge University Press.
Sutton, John L (1980). The King's honor & the King's Cardinal: the war of the Polish succession . University Press of Kentucky. ISBN 978-0-8131-1417-0 .
Wilson, Peter Hamish (1998). German armies: war and German politics, 1648?1806 . Routledge . ISBN 978-1-85728-106-4 .
Austrian-Hungarian Monarchy. Kriegsarchiv (1891). Geschichte des Kampfe Osterreichs: Feldzuge des Prinzen Eugen von Savoyen: Nach den Feldacten und anderen authentischen Quellen [ History of Austrian Battles: Campaigns of Prince Eugene of Savoy: from the field records and other authentic sources ] (b?ng ti?ng đ?c). Verlag des K.K. Generalstabes, in Commission bei C. Gerold's Sohn.
Colletta, Pietro; Horner, Ann Susan (translator) (1858). History of the kingdom of Naples, 1734?1825, with a suppl, Parts 1825?1856 .
Lindsay, J. O (1957). The New Cambridge Modern History . Cambridge, England: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-04545-2 .
Pajol, Charles Pierre (1881). Les guerres sous Louis XV [ The Wars of Louis XV ] (b?ng ti?ng Phap). Paris: Librairie de Firmin-Didot et Cie. tr. 288 . Clausen Coigny.
Navarro i Soriano, Ferran (2019). Harca, harca, harca! Musiques per a la recreacio historica de la Guerra de Successio (1794-1715). Editorial DENES. ISBN 978-84-16473-45-8 .
Van Alphen, Marc; Hoffenaar, Jan; Lemmers, Alan; Van der Spek, Christiaan (2019). Krijgsmacht en Handelsgeest: Om het machtsevenwicht in Europa (b?ng ti?ng Dutch). Boom. ISBN 978-90-244-3038-3 . Qu?n ly CS1: ngon ng? khong ro ( lien k?t )
Israel, Jonathan (1995). The Dutch Republic: Its Rise, Greatness and Fall, 1477?1806 . Oxford University Press. ISBN 0-19-873072-1 .

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

[FOOTNOTELewinski-Corwin1917266-268-1] Lewinski-Corwin 1917 , tr. 266-268.

[FOOTNOTELodge1931146-147-2] Lodge 1931 , tr. 146-147.

[FOOTNOTEWardProthero190963-3] Ward & Prothero 1909 , tr. 63.

[1]

[2]

[3]