Chi?n tranh Chechnya l?n th? nh?t
Tr?c th?ng Mi-8 c?a Nga b? b?n h? b?i quan Chechnya g?n Grozny thang 12 n?m 1994
Th?i gian 11 thang 12 n?m 1994 - 31 thang 8 n?m 1996 đ?a đi?m C?ng hoa Chechnya , Nga K?t qu? Chechnya chi?n th?ng Nga rut quan Chechnya đ?c l?p ti?p t?c t?n t?i
Tham chi?n
Nga Quan đ?i Nga GRU FSB H?i đ?ng lam th?i Chechnya	C?ng hoa Chechnya Ichkeria
Ch? huy va lanh đ?o
Boris Yeltsin Pavel Grachev Anatoly Kulikov Konstantin Pulikovsky	Dzhokhar Dudayev † Aslan Maskhadov
L?c l??ng
38.000 (thang 12 n?m 1994) 70.500 (thang 2 n?m 1995)	15.000 binh s? [1]
Th??ng vong va t?n th?t
5.732 ch?t ho?c m?t tich 17.892 b? th??ng	3.000 ch?t ho?c m?t tich (quan Chechen tuyen b?) 17.391 ch?t ho?c m?t tich (Nga tuyen b?)
30.000 dan th??ng ch?t, b? th??ng hang v?n [2]

Cu?c chi?n Chechnya l?n th? I la m?t cu?c xung đ?t gi?a Lien bang Nga va C?ng hoa Chechnya Ichkeria , t? thang 12 n?m 1994 đ?n thang 8 n?m 1996 . Nguyen nhan b?t ngu?n t? vi?c Chinh ph? t? tr? ? Chechnya tuyen b? đ?c l?p, ly khai vung nay kh?i n??c Nga. Chinh ph? Nga khong ch?p nh?n vi?c m?t vung lanh th? c?a h? ly khai vi no đe d?a s? toan v?n lanh th? c?a n??c Nga, nen đa đem quan đanh d?p chinh ph? Chechnya.

đ?nh đi?m c?a cu?c chi?n la tr?n đanh ? th? đo Grozny . M?c du quan s? ap đ?o, đ??c s? h? tr? c?a khong quan , quan Nga đa c? g?ng chi?m quy?n ki?m soat khu v?c mi?n nui c?a Chechnya nh?ng khong thanh cong. N?m 1996 , chinh ph? c?a Boris Yeltsin tuyen b? m?t th?a thu?n ng?ng b?n va m?t hi?p ??c hoa binh đ??c ky k?t m?t n?m sau đo. Con s? chinh th?c s? quan Nga t? tr?n la 5.732. Khong co con s? chinh xac cho s? quan Chechnya b? gi?t, con s? ??c l??ng la t? 3.000 đ?n 17.391 ng??i t? tr?n. ??c tinh s? th??ng dan b? ch?t t? 30.000 đ?n 80.000 ng??i, nhi?u thanh ph? va lang m?c tren kh?p n??c C?ng hoa trong tan pha va h?y ho?i.

B?i c?nh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Lien Xo tan ra [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Lien Bang Nga đ?c l?p sau khi Lien Bang Xo Vi?t tan ra. Nga đa đ??c ch?p nh?n r?ng rai la nha n??c k? v? Lien Xo. Trong th?i gian đ?u, tinh hinh chinh tr? Nga khong ?n đ?nh. H? vi?n Nga (Duma) đa ban hanh cac b? lu?t nh?m c?ng c? quy?n hanh. Trong khi đo, ? Chechnya , m?t chinh ph? ch?ng đ?i d?n hinh thanh.

N?m 1992, T?ng th?ng Nga đa thong qua đi?u lu?t Duma ban hanh. Tuy nhien, hai qu?c gia Chechnya va Tatarstan đa khong thong qua. Cu?i cung, n?m 1994, T?ng th?ng Yeltsin đa ky hi?p đ?nh đ?c bi?t, ban cho cac n??c c?ng hoa tr?c thu?c đ?c quy?n chinh tr? l?n h?n. Nh?ng Chechnya đa khong thong qua. Mau thu?n n?y sinh.

Chechen đ?c l?p [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong khi đo, ? Chechen , Dzhokhar Dudayev -m?t chinh tr? gia l?n đa đ?ng len, tuyen b? đ?c l?p cho Chechnya. Qu?c h?i do ong nay l?p ra đa đ?t ten n??c la C?ng hoa Chechen. Tuy nhien, khong co s? ?ng h? t? qu?c t?. Sau khi Chechen tuyen b? đ?c l?p, Nga ph?n ?ng d? d?i. Co th? g?p s? ph?n ?ng nay t??ng t? nh? Gruzia trong Chi?n tranh Nam Ossetia 2008 .

Nh? kh? n?ng "thien b?m" c?a minh, Dzhokhar Dudayev đa co đ??c s? ?ng h? m?nh m? c?a qu?n chung Chechen . Ong nay c?ng thanh l?p nen quan đ?i Chechen, co s? trang b? hi?n đ?i va s? h?u thu?n c?a M? c?ng nh? ph??ng Tay, s?n sang đ?i đ?u v?i quan Nga .

Di?n bi?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

C?ng th?ng Grozny - Moskva [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T? n?m 1991, nhi?u ng??i dan t?c Chechen đa co y đ?nh ch?ng đ?i Nga . Sau khi Chechen đ?c l?p, c?ng th?ng Grozny va Moskva đa x?y ra. Chinh ph? Chechen đa quy?t đ?nh tr?c xu?t nh?ng ng??i Nga s?ng t?i Chechen (Dan s? Chechnya ch? y?u la ng??i Nga, Ukraina , Armenia ). ^[3] . Sau s? ki?n bi?u tinh ch?ng Nga n?m 1993, chinh ph? lam th?i do Dudayev đa len thay th? chinh th?c chinh quy?n Nga t?i đay.

đ?n thang 8 n?m 1994, cac đ?ng đ?i l?p, ch?ng đ?i Dudayev đa ra m?t ch?ng đ?i. Moskva đa bi m?t cung c?p v? khi cho cac tay sung ch?ng đ?i Dudayev. S? vi?c v? l?, Grozny cao bu?c Moskva ti?p tay cho kh?ng b?. L?p t?c, Yeltsin đa cho binh s? keo đ?n, phong to? Chechen .

Phi?n quan lam lo?n ? Grozny t? thang 10 n?m 1994. Tuy nhien, khong thanh cong. Nga đa chinh th?c tuyen chi?n v?i Chechnya . FSB , Quan đ?i Nga đ??c cai vao cac c? quan c?a Chechen đ? đ?i pho. K? t? ngay 01 Thang 12, l?c l??ng Nga đa cong khai th?c hi?n khong kich Chechnya. Ngay 11 Thang 12 N?m 1994, T??ng Pavel Grachev c?a Nga đa đ?ng y đ? "tranh ti?p t?c s? d?ng v? l?c", l?c l??ng Nga ti?n vao n??c C?ng hoa đ? "thi?t l?p tr?t t? hi?n phap t?i Chechnya va b?o qu?n s? toan v?n lanh th? c?a Nga".

Di?n bi?n quan s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Giai đo?n đ?u [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay 11 thang 12 n?m 1994, Nga đa t?n cong Chechen t? nhi?u phia. Hanh đ?ng nay khong đ??c ?ng h?. R?t nhi?u quan ch?c Nga đa t? ch?c đ? ph?n đ?i. Tinh hinh nay khi?n B? tr??ng B? Qu?c phong Nga c?ng ph?i t? ch?c. Ng??i Nga coi đay la hanh đ?ng "n?i da n?u th?t". H?n 800 quan nhan đa t? ch?i tham chi?n, trong đo co 83 ng??i b? xet x? ^[4] . T??ng Nga la Lev Rokhlin c?ng t? ch?i tham gia. Vi?c khong chu?n b? t?t v? t? t??ng chinh tr? đa khi?n tinh th?n va hi?u qu? tac chi?n c?a quan Nga b? s?t gi?m nghiem tr?ng trong chi?n d?ch.

Tr?n Grozny [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nga ti?p t?c t?n cong [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tr?n Grozny (1996) la tr?n đanh th? ba ? Grozny trong Chi?n tranh Chechnya. Tr?n Grozny nay b?t đ?u khi cac phi?n quan ch?ng đ?i Dudayev cung v?i quan Nga b?t ng? cong kich. đay la tr?n đanh d?n đ?n th?a thu?n ng?ng b?n cu?i cung gi?a hai ben. Trong tr?n nay, Nga co ?u th? v? quan s? va v? khi, nh?ng chi?n thu?t c?a h? khong phu h?p, tinh th?n chi?n đ?u th?p va binh s? ch? đ??c hu?n luy?n s? sai, nen đa b? thi?t h?i n?ng vi s?c ch?ng tr? qua d? d?i c?a quan Chechnya , khi?n h? ph?i đ? ngh? ng?ng b?n. ^[5]

K?t qu? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Theo phia Nga cong b?, h? co 3.826 binh linh đa thi?t m?ng, 17.892 b? th??ng, va 1.906 m?t tich. Theo u? ban Quan s? đ?c l?p c?a Nga, h? co 5.362 binh linh thi?t m?ng, 52.000 ng??i b? th??ng ho?c b? b?nh ^[6] . Th??ng vong c?a phia Chechnya đ??c ??c tinh len đ?n 100.000 ng??i ch?t ho?c nhi?u h?n, trong đo ph?n l?n la dan th??ng ^[7] , B? tr??ng N?i v? Nga Anatoly Kulikov cho r?ng it h?n 20.000 dan th??ng đa thi?t m?ng.

Thang 11 n?m 1996, hai ben đa ky m?t tho? thu?n, quy?t đ?nh Nga ph?i b?i th??ng cho nh?ng ng??i dan Chechnya b? ?nh h??ng t? cu?c chi?n. Nga c?ng ch?p nh?n m?t an xa cho cac binh s? Nga va phi?n quan Chechnya nh? nhau. ^[8] . Tuy nhien, quan h? Grozny - Moskva v?n ch?a th? ?m len. Sau cu?c t?n cong l?i n?m 1999, mau thu?n l?i ti?p t?c n?y sinh.

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• A Military History of Russia: From Ivan the Terrible to the War in Chechnya Author: David R. Stone (preview available)
• A Small Corner of Hell: Dispatches from Chechnya Author: Anna Politkovskaya (preview available)
• Allah's Mountains: The Battle for Chechnya Author: Sebastian Smith (preview available)
• Angel of Grozny ^{[ lien k?t h?ng ]} Author: Asne Seierstad
• Chechnya: Calamity in the Caucasus ^{[ lien k?t h?ng ]} Author: Carlotta Gall , Thomas De Waal
• Chechnya: From Nationalism to Jihad Author: James Hughes (preview available)
• Chechnya: From Past To Future Author: Richard Sakwa and others (preview available)
• Chechnya: Life in a War-Torn Society Author: Valery Tishkov (preview available)
• Chechnya: The Case for Independence Author: Tony Wood
• Chechnya: Tombstone of Russian Power Author: Anatol Lieven
• Landscapes of War: From Sarajevo to Chechnya Author: Juan Goytisolo (preview available)
• My Jihad ^{[ lien k?t h?ng ]} Author: Aukai Collins
• Open Wound: Chechnya 1994-2003 Author: Stanley Greene
• Russia Confronts Chechnya: Roots of a Separatist Conflict Author: John B. Dunlop (preview available)
• Russia in Afghanistan and Chechnya Author: Robert M. Cassidy (preview available)
• Russia's Chechen War Author: Tracey C. German (preview available)
• Russia's Restless Frontier: The Chechnya Factor in Post-Soviet Russia Author: Dmitri Trenin, Anatol Lieven (preview available)
• Russia's Wars with Chechnya 1994-2003 ^{[ lien k?t h?ng ]} Author: Michael Orr
• Russian Military Reform, 1992-2002 Author: Anne Aldis, Roger N. McDermott
• The Chechen Wars: Will Russia Go the Way of the Soviet Union? Author: Matthew Evangelista (preview available)
• The Lone Wolf and the Bear: Three Centuries of Chechen Defiance of Russian Rule Author: Moshe Gammer (preview available)
• The Russian Army in a Time of Troubles Author: Pavel K. Baev (preview available)
• The Oath: A Surgeon Under Fire Author: Khassan Baiev
• The Wolves of Islam: Russia and the Faces of Chechen Terror Author: Paul J. Murphy (preview available)

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v? Chi?n tranh Chechnya l?n th? nh?t .