Baku
Bakı
|
---|
|
Hi?u k?
Huy hi?u
|
Ten hi?u:
Thanh ph? c?a gio
|
|
V? tri t?i Azerbaijan
|
T?a đ?:
40°23′43″B
49°52′56″đ
/
40,39528°B 49,88222°đ
/
40.39528; 49.88222
|
Qu?c gia
|
Azerbaijan
|
---|
Chinh quy?n
|
---|
? Th? tr??ng
| Hajibala Abutalybov
|
---|
Di?n tich
[1]
|
---|
? Thanh ph?
| 2.140 km
2
(830 mi
2
)
|
---|
đ? cao
| ?28 m (?92 ft)
|
---|
Dan s?
(2015)
[3]
|
---|
? Thanh ph?
| 2.204.200
|
---|
?
M?t đ?
| 996,38/km
2
(258,060/mi
2
)
|
---|
?
đo th?
| 3,125,000
[2]
|
---|
?
Vung đo th?
| 4,000,000
|
---|
Mui gi?
| AZT
(
UTC+4
)
|
---|
Postal code
| AZ1000
|
---|
Ma đi?n tho?i
| (+994) 12
|
---|
Ma ISO 3166
| AZ-BA
|
---|
Bi?n s? xe
| 10?90 AZ
|
---|
Thanh ph? k?t ngh?a
| Stavanger
,
Christiansted
,
V?ng Tau
,
Sivas
,
Basra
,
Bordeaux
,
Houston
,
Istanbul
,
?zmir
,
Mainz
,
Napoli
,
Sarajevo
,
Tabriz
,
Jeddah
,
Amman
,
Dakar
,
Konya
,
Sankt-Peterburg
,
Acapulco de Juarez
,
Balakovo
,
Luan đon
,
Venezia
,
Kyiv
,
Pretoria
,
Rio de Janeiro
,
Qu?n Honolulu
,
Aberdeen
,
Tbilisi
,
Honolulu
|
---|
Trang web
| www
.baku-ih
.gov
.az
|
---|
|
|
---|
Ten chinh th?c
| Thanh ph? t??ng bao Baku v?i
Cung đi?n Shirvanshahs
va
Thap Maiden
|
---|
Lo?i
| V?n hoa
|
---|
Tieu chu?n
| iv
|
---|
đ? c?
| 2000
|
---|
S? tham kh?o
| 958
|
---|
B? đe d?a
| 2003?2009
|
---|
Qu?c gia
| Azerbaijan
|
---|
Vung
| Chau A
|
---|
|
---|
|
Baku
, đ?c la
Ba C?
(
ti?ng Azerbaijan
:
Bakı
,
IPA:
[b??c?]
, Ba-ki-?), đoi khi c?ng vi?t
Baki
hay
Bakou
, la th? đo va thanh ph? l?n nh?t c?a
Azerbaijan
, c?ng nh? thanh ph? l?n nh?t n?m ben b?
bi?n Caspi
va vung
Kavkaz
. Baku t?a l?c t?i n?i co đ? cao 28 met (92 ft) d??i
m?c n??c bi?n
, khi?n no tr? thanh
th? đo th?p nh?t th? gi?i
va c?ng la thanh ph? l?n nh?t n?m d??i m?c n??c bi?n. Baku n?m ben b? nam c?a
ban đ?o Absheron
, d?c theo
v?nh Baku
. N?m 2009, dan s? Baku đ??c ??c tinh la h?n hai tri?u ng??i.
[4]
Kho?ng 25% dan s? đ?t n??c s?ng trong
vung đo th?
Baku.
Baku đ??c chia thanh 7 qu?n hanh chinh (raion) va 48 th? tr?n. Trong s? nay, co nh?ng th? tr?n tren cac đ?o ?
qu?n đ?o Baku
va th? xa
Neft Da?ları
xay tren c?c ?
bi?n Caspi
, 60 km (37 mi) so v?i Baku. Trung tam ph? c? Baku v?i
cung đi?n c?a Shirvanshah
va
thap Maiden
đa đ??c đ?a vao
di s?n th? gi?i
UNESCO
n?m 2000. Theo x?p h?ng
Lonely Planet
th? Baku thu?c nhom 10 đi?m đ?n hang đ?u v? cu?c s?ng v? đem.
[5]
Thanh ph? la trung tam khoa h?c, v?n hoa va cong nghi?p c?a Azerbaijan. Nhi?u c? quan quy mo c?a qu?c gia n?m ? đay, bao g?m Cong ty d?u khi qu?c gia Azerbaijan, n?m trong nhom 100 cong ty hang đ?u th? gi?i.
[6]
H?i c?ng th??ng m?i qu?c t? Baku
n?m tren cac đ?o c?a v? phia đong
qu?n đ?o Baku
va phia b?c
ban đ?o Absheron
co th? x? ly 2 t?n hang r?i va hang kho m?i n?m.
[7]
B?i nh?ng c?n gio m?nh va tho rap, thanh ph? co bi?t danh "
Thanh ph? c?a gio
" (
Kul?kl?r ??h?ri
, k?l?kl? s?h?ri).
Nganh cong nghi?p l?n nh?t c?a Baku la d?u khi va xu?t kh?u d?u khi co m?t đong gop l?n đ? can b?ng can can thanh toan c?a Azerbaijan. S? hi?n di?n c?a d?u khi t?i khu v?c đa đ??c bi?t đ?n t? th? k? th? 8. Trong th? k? th? 10, l? hanh gia ? R?p, Marudee, bao cao r?ng d?u c? hai mau tr?ng va đen đ??c chi?t xu?t t? nhien t? Baku
[8]
. Vao th? k? 15, d?u dung cho th?p đen nay đ??c thu th?p b?ng cach đao tay t? cac gi?ng b? m?t. Khai thac th??ng m?i b?t đ?u vao n?m 1872, va đ?u th? k? 20, cac m? d?u Baku la l?n nh?t th? gi?i. đ?n cu?i th? k? 20 nhi?u d?u khi tren b? đa c?n ki?t, va vi?c khoan th?m do đa m? r?ng ra ngoai kh?i bi?n. đ?n cu?i th? k? 19 cong nhan lanh ngh? va chuyen gia đ? xo đ?n Baku. đ?n n?m 1900 thanh ph? co h?n 3.000 gi?ng d?u, trong đo 2.000 s?n xu?t d?u ? cac c?p đ? cong nghi?p. Baku x?p h?ng la m?t trong nh?ng trung tam l?n nh?t cho vi?c s?n xu?t cac thi?t b? nganh cong nghi?p d?u m? tr??c khi chi?n tranh th? gi?i th? II. Tr?n Stalingrad Chi?n tranh th? gi?i th? II đa đ??c di?n ra đ? xac đ?nh xem ai s? co quy?n ki?m soat c?a cac m? d?u Baku. N?m m??i n?m tr??c khi tr?n chi?n di?n ra, Baku s?n xu?t m?t n?a ngu?n cung c?p d?u c?a th? gi?i: Azerbaijan va Hoa K? la hai n??c duy nh?t đa đ??c s?n xu?t ph?n l?n d?u c?a th? gi?i
[9]
.
Hi?n t?i, n?n kinh t? d?u Baku tr?i qua m?t s? h?i sinh v?i s? phat tri?n c?a m? d?u Azeri-Chirag-Guneshli l?n (n??c nong Gunashli SOCAR, con m? sau h?n c?a m?t t?p đoan d?n đ?u la BP), phat tri?n m? khi Shah Deniz, vi?c m? r?ng kho c?ng Sangachal va xay d?ng cac đ??ng ?ng BTC.
S? Giao d?ch Ch?ng khoan Baku
la san giao d?ch ch?ng khoan l?n nh?t Azerbaijan va l?n nh?t trong khu v?c
Kavkaz
tinh theo gia tr?
v?n hoa th? tr??ng
. M?t s? l??ng t??ng đ?i l?n c?a cac cong ty xuyen qu?c gia đ?t tr? s? chinh t?i Baku. Cac ngan hang qu?c t? v?i chi nhanh t?i Baku bao g?m HSBC,
Societe Generale
va
Credit Suisse
.
D? li?u khi h?u c?a Baku
|
Thang
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
N?m
|
Trung binh cao °C (°F)
|
6.6
|
6.3
|
9.8
|
16.4
|
22.1
|
27.3
|
30.6
|
29.7
|
25.6
|
19.6
|
13.5
|
9.7
|
18,1
|
Trung binh ngay, °C (°F)
|
4.4
|
4.2
|
7.0
|
12.9
|
18.5
|
23.5
|
26.4
|
26.3
|
22.5
|
16.6
|
11.2
|
7.3
|
15,1
|
Trung binh th?p, °C (°F)
|
2.1
|
2.0
|
4.2
|
9.4
|
14.9
|
19.7
|
22.2
|
22.9
|
19.4
|
13.6
|
8.8
|
4.8
|
12,0
|
Giang th?y
mm (inch)
|
21
(0.83)
|
20
(0.79)
|
21
(0.83)
|
18
(0.71)
|
18
(0.71)
|
8
(0.31)
|
2
(0.08)
|
6
(0.24)
|
15
(0.59)
|
25
(0.98)
|
30
(1.18)
|
26
(1.02)
|
210
(8,27)
|
S? ngay giang th?y
TB
(≥ 0.1 mm)
|
6
|
6
|
5
|
4
|
3
|
2
|
1
|
2
|
2
|
6
|
6
|
6
|
49
|
S? ngay tuy?t r?i
TB
(≥ 1 cm)
|
4
|
3
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
3
|
10
|
S? gi? n?ng trung binh hang thang
|
89.9
|
89.0
|
124.0
|
195.0
|
257.3
|
294.0
|
313.1
|
282.1
|
222.0
|
145.7
|
93.0
|
102.3
|
2.207,4
|
Ngu?n:
T? ch?c Khi t??ng Th? gi?i
(UN),
[10]
đai Thien v?n H?ng Kong
[11]
v?i d? li?u v? s? gi? n?ng
|
T? li?u lien quan t?i
Baku
t?i Wikimedia Commons
|
---|
đong A
| |
---|
đong Nam A
| Bandar Seri Begawan
,
Brunei
·
Phnom Penh
,
Campuchia
·
Dili
,
đong Timor
·
Jakarta
,
Indonesia
·
Vieng Ch?n
,
Lao
·
Kuala Lumpur
(chinh th?c) va
Putrajaya
(hanh chinh),
Malaysia
·
Naypyidaw
,
Myanmar
·
Manila
,
Philippines
·
Singapore
,
Singapore
·
B?ng C?c
,
Thai Lan
·
Ha N?i
,
Vi?t Nam
|
---|
Nam A
| |
---|
Trung A
| |
---|
Tay A
| Kabul
,
Afghanistan
†
·
Yerevan
,
Armenia
·
Baku
,
Azerbaijan
·
Manama
,
Bahrain
·
Nicosia
,
Sip
·
Tbilisi
,
Gruzia
·
Tehran
,
Iran
·
Bagdad
,
Iraq
·
Jerusalem
,
Israel
‡
·
Amman
,
Jordan
·
Thanh ph? Kuwait
,
Kuwait
·
Beirut
,
Liban
·
Muscat
,
Oman
·
Doha
,
Qatar
·
Riyadh
,
? R?p Xe Ut
·
Damascus
,
Syria
·
Ankara
,
Th? Nh? K?
·
Abu Dhabi
,
Cac Ti?u v??ng qu?c ? R?p Th?ng nh?t
·
Sana'a
,
Yemen
|
---|
†
Afghanistan đoi khi đ??c coi thu?c Trung A ho?c Nam A
·
‡
Jerusalem đ??c quy đ?nh la th? đo c?a Israel theo hi?n phap
|