Bu madde onerilmeyen bicimde kaynaklandırılmı?tır . Gosterilen kaynaklar kaynak gosterme ?ablonları kullanılarak dipnot belirtme bicemine uygun olarak duzenlenmelidir. ( Temmuz 2022 ) ( Bu ?ablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerekti?ini o?renin )

Tatarlar

Tатарлар, ??????
Kazan'daki Tatarlar , 1870
Toplam nufus
ort. 7-13 milyon [1] [2]
Volga Tatarları: 6.4-6.6 milyon
Kırım Tatarları: 500 bin ? 6,5 milyon
Sibirya Tatarları: 100.000-200.000
Onemli nufusa sahip bolgeler
Rusya	5.319.877 [3]
Ozbekistan	477.875
Ukrayna	319.377 [4]
Kazakistan	240.000 [5]
Turkiye	150,000-6,000,000 [6] [7] [8]
Afganistan	100.000 (tahmini) [9]
Turkmenistan	36.355 [10]
Kırgızistan	28.334 [11]
Azerbaycan	25.900 [12]
Romanya	20.282 [13] [ kaynak belirtilmeli ]
?srail	15,000 [ kaynak belirtilmeli ]
Amerika Birle?ik Devletleri	11,000 [14] [ kaynak belirtilmeli ]
Belarus	7,300
Fransa	7,000
Litvanya (co?unlukla hem Kırım hem de ?del-Ural kokenli Lipka Tatarlarını icerir)	3,000-7,200 [15] [16] [17]
Cin	5,100 [18]
Kanada	4,825 [19]
Estonya	1,981
Polonya	1,916
Bulgaristan (co?unlukla Kırım Tatarları)	1,803 [20]
Finlandiya	600-700 [21]
Japonya	600-2,000 [22]
Avustralya	500+
Cek Cumhuriyeti	300+ [23]
?svicre	150 [24]
Diller
Rusca (co?unluk) Tatarca Sibirce Kırım Tatarcası Ukraynaca
Din
Sunni ?slam (co?unluk), Do?u Ortodoks Kilisesi (azınlık), ?iilik (azınlık) [25]
?lgili etnik gruplar
Di?er Turki halklar

Tatarlar ( Tatarca :  татарлар , tatarlar , ????????; Kırım Tatarcası :  tatarlar ; Eski Turkce : ??????, romanize: Tatar ) veya Tatar Turkleri , "Tatar" ismini ta?ıyan farklı Turki etnik gruplar icin kullanılan bir ?emsiye terimdir . ^[26]

Gunumuzde Rusya icinde yer alan Tataristan Cumhuriyeti 'ndeki ?dil Tatarları , de facto olarak Rusya'ya ba?lı Kırım Ozerk Cumhuriyeti 'ndeki Kırım Tatarları gibi etnik gruplar kendilerini Tatar olarak adlandırmaktadır. Bunun dı?ında Cin 'in azınlıklarından biri olan Tatarlar (塔塔?族 t?t??r zu) da bilinmektedir. Rusya , Ukrayna , Polonya , Moldova , Litvanya , Belarus , Bulgaristan , Cin , Kazakistan , Romanya , Turkiye ve Ozbekistan gibi ulkeler Tatarların ya?adıkları yerlerdir.

"Tatar" sozcu?u, ce?itli zamanlarda de?i?ik anlamlarda kullanılmı?tır. Ruslar , yuzyıllar boyunca Rusya Avrupası'nda ya?ayan Turk soylu Muslumanlar icin, Batılı yazar ve ara?tırmacılar, Turkistan'da ve Karadeniz 'in kuzeyinde ya?ayan Turkler icin, Osmanlılar ise, on altıncı yuzyıldan ba?layarak Kuzey Turkleri icin kullanmı?lardır. ^[27]

Carlık Rusyası ve Rus ?mparatorlu?u 'nun co?u asilzade ailesi Tatar asıllıdır. ^{[28] [29]}

Etimoloji [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kelimenin kokeni eski Turk dillerinde "di?er insanlar" anlamına gelen "Tatar" olup geleneksel olarak Cinceye "??" / "??" ( pinyin : dada), Japoncaya "??" (Dattan), Arapcaya ??? , Farscaya ????? , Ruscaya Татар , Batı Avrupa dillerine Tartar olarak gecmi?tir. ^{[ kaynak belirtilmeli ]}

Turk kaynaklarında ilk defa 8’inci yuzyılda Orhun Yazıtları ’nda devlet ve boy ismi olarak gecmektedir (Dokuz Tatar,Otuz Tatar gibi).

Osmanlı fermanlarında, Kırım Hanları icin ilk defa 1696 yılında Tatar ifadesi gecmektedir. ?slam dunyasında ise, "Tatar" kelimesiyle kastedilen, " Mo?ol " idi. 13. yuzyılda ya?amı? olan Arap tarihci ?bnul Esir , ?amanist , kısmen budist Mo?ollardan bahsederken "Tatarların ?slam ulkelerine geli?i", "Tatarların Turkistan ve Maveraunnehir 'e cıkı?ı", "Kafir Tatarların Harzem?ah uzerine yuruyu?u" gibi daima "Tatar" kelimesini kullanmaktadır.

Abbasi Halifeli?ini 1258'de yıkmı? olan, Cengiz Han 'ın o?lu olan, Tuluy 'un o?lu Hulagu ve ordusundan, butun ca?da? ve sonraki Arap tarihcileri "Tatar" diye bahsetmektedirler. Di?er milletler de, on ucuncu yuzyılda yeryuzunun en buyuk devletini kurmu? olan Mo?ollardan "Tatarlar" diye soz etmektedirler.

Tatar ve Turk kavimleri ili?kisi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Alm. Tatar (-in f) (m), Fr. Tartare (m), ?ng. Tatar. Muhtelif zamanlarda, muhtelif anlamlarda kullanılan Tatar kelimesine ilk olarak Orhun kitabelerinde ?stemi Hanın bir merasimine gelenler listesinde rastlanmaktadır. Aynı ?ekilde Kultegin ve Bilge Ka?an kitabelerinde de Tatarlar ce?itli vesilelerle anılır. Bu kitabelerde Otuz-Tatarlar olarak gecen kavim, Gokturk ve Uygur kitabelerinde Dokuz-Tatarlar ?eklinde gecer. Bayan-Cur Ka?an kitabesinde Uygurlarla Tatarların yaptıkları sava?lar anlatılır.

Tatarların Asya'dan batıya yayılmaları iki dalga halinde olmu?tur. ?lki Attila zamanındaki sava?lar esnasında batıya gitmi?lerse de, co?unlu?u geriye donmu? ve bir kısmı, Kuzey Kafkasya ve Karadeniz'de Bulgar birli?ini kurmu?lar. Altıncı asırda bu birlik da?ılmı? ve Balkanlara do?ru gocmu?lerdir. ?kinci dalga ise Cengiz Hanın sava?ları sırasında meydana gelmi?tir. Mo?ol ?mparatorlu?unun da?ılmasından sonra, batıya gelen Turk co?unluklu Tatarlar, Altınordu Devleti 'ni kurmu?lardır.

Tatarların soyu hakkındaki ara?tırmalar bitmemekle beraber, Tatarlar Turklerin Kıpcak boyundan gelmektedirler.

Tatar kokenli halklar ve Tatar boyları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bazı Cin kaynaklarına gore Tatarlar, bulundukları bolgeler, sosyal ve askeri ya?ayı? ?ekilleriyle farklılık gostermektedirler.

Kırım Tatarları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Kırım Tatarları ( Kırım Hanlı?ı )

Volga-Ural Tatarları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

2002 istatistiklerine gore;

• ?dil Tatarları ( Kazan Hanlı?ı )

• Kazan Tatarları
• Mi?ar Tatarları
• Qasim Tatarları
• Astrakhan Tatarları ^[30] ( Astrahan Hanlı?ı )

Sibirya Tatarları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Sıbırlar ( Sibir Hanlı?ı )

• Tubyl-Irtysh Sıbırları
• Baraba
• Tom Sıbırları

Ak Tatarlar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Cin sınırına yakın bolgede ya?arlar. Duzgun giyimli, medeni ve aile duzeni olan insanlardı. Uzun yıllar Uygur Turkleri ile ic ice ya?amı?lardır. Gelenekleri, Turkistan 'da ya?ayan Turk topluluklarının gelenekleriyle birebir ortu?mektedir.

Kara Tatarlar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

( Cuva?lar ) Turkistan'ın kuzeyinde, Cin sınırından uzak bolgelerde ya?amaktaydılar. Bir rivayete gore Cengiz Han 'ın ataları oldu?u du?unulmektedir. Cok ilkel bir hayat surerler ve Cinliler tarafından Turklerden ayrı bir yapıya sahip oldu?unu belirtmek icin Kara Tatar adı ile adlandırılırlardı. Kırmızı yuzlu, buyuk yanaklı, kirpikleri ve sakalları cok seyrek, belden yukarısı kısa, bacakları uzun, dolgun vucutlu insanlardır.

Osmanlı Ordusu ile ?li?kiler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Tatarlar Orta Ca? Ermeni muverrihlerince "ok atan millet" olarak tanımlanmı?tır. ^[31] Tatar sava?cılar, 1800'lu yıllarda Osmanlı ordusundaki Deliler adlı askeri birli?in da?ılmasından sonra o bo?lu?u doldurmak amacı ile orduya alınmı?lardır.

Tatarlar, Fatih doneminde Kırım hanlı?ının Osmanlı ordusunun asli kuvvetlerinden biri haline gelmi?lerdir.Sultan sefere cıktı?ında Kırım Hanlı?ından onemli sayıda sava?cıdan olu?an birlik Osmanlı ordusuna katılır ve sultanın emrinde ozellikle vur kac gorevi yapan ve ana sava? oncesinde du?man kuvvetlerini yıldıran i?levi olan sava? birlikleriydi. Tatarlar usta at binicileriydi,dayanıklı atlarıyla kısa surelerde uzun mesafeleri katedip ani baskınlar vermeleriyle unluyduler.

Turkiye'de Tatarlar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Osmanlının yıkılması ve Karadeniz'in kuzey taraflarının Rus idaresine girmesinden sonra Balkanlardan, Kırımdan, Kafkasya'dan ve Kazan cevresinden Turkiye'ye do?ru goc ya?anmı?tır. Turkiye'de ya?ayan toplam Tatar nufusu hakkında kesin bir malumat yoktur. Eski?ehir , ?zmir,Tekirda? , Bilecik , Kastamonu , Edirne , Sinop , Trabzon , Ordu , Kutahya , Manisa , Ankara , Malatya , Kırıkkale ^[32] , Corum , Amasya , Ceyhan , Ardahan , Yozgat , ?stanbul , Bursa , Balıkesir , Bolu , Osmaniye , Isparta 'nın Konya 'ya yakın kesimleri, Konya , Erzurum , Mersin (Gulnar) ve Tokat (Artova) ^{[ kaynak belirtilmeli ]}

Ubeydullah Bubi, Haris Feyzi Cistapol, Fatih Kerimi gibi ?stanbul’da tahsil gorup geri donen Tatar gencleri o?retmenlik yaptıkları okullarda ?stanbul Turkcesi tabirlerini yaymı?lar, yazılarında bu tabirleri kullanmı?lardır. Ayrıca Turkiye’den gelen gazete ve dergiler de bilhassa milliyetci gencler arasında olumlu tesir bırakıyordu. ^[33]

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Cin Tatarları

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]