A?kabat

Ba?lantıları de?i?tir
Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Akcaabat ile karı?tırılmamalıdır.
A?kabat
A?gabat
?ehir
A?kabat ?ehri
Yukarıdan saat yonune do?ru: Bitarap Turkmenistan Bulvarı ve ?ehir gorunumu, O?uzhan ve O?ulları Ce?mesi , Park, A?kabat Bayrak Dire?i , A?kabat banliyoleri, Turkmenba?ı Ruhu Camii , A?kabat Garı
Aşkabat mührü
Muhur
Slogan:
Aşkabat'ın Türkmenistan'daki konumu
Aşkabat'ın Türkmenistan'daki konumu
A?kabat
A?kabat'ın Turkmenistan 'daki konumu
Ulke   Turkmenistan
Kurulu? 1881
?dare
 ? Belediye ba?kanı Rahym Nurgeldiyewic Gandymow (9.07.2021) [1]
Yuzolcumu
 ? Toplam 830 km²
Nufus
  (2012)
 ? Toplam 1,031,992
 ? Yo?unluk 2300/km²
Zaman dilimi UTC+05.30 ( TZD )
Posta kodu
744000
Alan kodu (+993) 12
Plaka kodu AG
Resmi site
ashgabat.gov.tm

A?kabat ( Turkmence : A?gabat, Farsca ??? ????), Turkmenistan 'ın ba?kentidir . 1.031.092 (2012) [ kaynak belirtilmeli ] ki?iyle Turkmenistan 'ın en buyuk ?ehridir. ?ran sınırı yakınında, Kopet Da?ları 'nın ete?inde, Karakum Colu 'nde bir vahada bulunur. 'A?gabat ?aheri' adlı kendine ait bolgede, ulkenin Ahal Vilayeti'nde yer alır. A?kabat, Turkmenistan 'ın guneyinde, ?ran sınırından 26 km'de yer alır. 1881'de bu bolge Rus i?gal gucleri tarafından alınmı?tır. ?ran'ın en buyuk ikinci ?ehri olan Me?hed 'dan 920 km uzaklıkta bulunur.

A?kabat bir ba?kent olarak ce?itli yonetim binalarıyla bezenmi?tir. Bunlar ozellikle kentin en onemli caddesi olan Turkmenba?ı Caddesi'nde toplanmı?tır. Kent uluslararası bir havaalanına sahiptir. 2016 senesinde hizmete giren havalimanı Turkmen kulturunde onemli bir figur olan "Lacin" ku?u ?eklinde olup mimari oduller almı?tır. Ayrıca bu havalimanı eskisinden daha buyuk ve daha modern. Kent bir endustri merkezi de?ildir. Kent merkezindeki ekonomik faaliyetler kucuk esnaf dukkanları ve devlete ait olan ma?azalarla surmektedir. ?ehirde bir kultur merkezi, universite, ce?itli yuksekokullar, tiyatro, muzeler ve bir hayvanat bahcesi bulunmaktadır.

Etimoloji [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

A?kabat, Turkmence A?gabat, Farsca ??? ????, Rusca Ашхаба?д olarak bilinir. 1991'den once ?ehir ?ngilizcede Ashkhabad olarak Ruscadan direkt ceviri yapılarak kullanılmı?tır. Ayrıca Ashkabat , Ashgabad ve 'Ishqabad kullanımları da gorulmekteydi. Adın Farsca Ashk-?b?d , " Arsaces ?ehri"nden turetildi?i sanılmaktadır. Ba?ka bir acıklama da adın Farsca'daki ??? ( eshq :"a?k") ve ???? ( ?b?d : "yerle?im yeri" veya "kent"), sozcuklerinin birle?mesinden olu?an "a?k ?ehri" anlamında oldu?udur.

Tarih [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

A?gabat 1818'de kervan yollarının kesi?me noktasında bir koy olarak kurulmu?tur. Nisa koyu(antik ba?kent Parthia )'nden ve ?pek Yolu 'nda bulunan antik ?ehir Konjikala (Mo?ollar tarafından 13. yuzyılda yok edilmi?tir.)'nın harabelerinden fazla uzakta de?ildir.

1881 yılında bolgedeki bir Rus Ordu Ussu'nun etrafında geli?meye ba?lamı?tır. Trans-Hazar-Demiryolu'na ba?lantısı, Kazakistan , Ozbekistan ve Hazar Denizi 'yle ba?lanmasını ve bunun sonucunda kentin 1885 yılından itibaren surekli geni?lemesine neden olmu?tur. 1919-1927 yılları arasında kentin adı 'Poltorazk'tı.

1919 yılında A?kabat'ta dunyanın ilk Bahai mabedi yapılmı?tır. 1938'de zorunlu olarak sanat galerisine cevrilmi? ve 1963 yılında da yıkılmı?tır.

1924'te A?kabat Sovyetler Birli?i icinde Turkmenistan'ın ba?kenti olmu?tur. 5. Ekim 1948'deki yıkıcı deprem sonucunda kent tamamen zarar gormu?tur ve daha sonra yeniden in?a edilmi?tir. 1962'de A?kabat'ın Karakumkanal 'ına ba?lantısı gercekle?tirilmi?tir. Bu su kanalı , dunyanın en uzun su kanallarından biri olup, 600 kilometre do?udan akan Amuderya nehriyle ba?lanmı?tır.

27 Ekim 1991'de Turkmenistan'ın ba?ımsızlı?ını ilan etmesiyle A?kabat ba?kent olmu?tur.

?klim [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  A?kabat iklimi  
Aylar Oca ?ub Mar Nis May Haz Tem A?u Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yuksek sıcaklık (°C) 28,7 32,6 38,6 39,4 44,5 47,2 46,0 45,7 45,6 40,1 37,0 33,1 47,2
Ortalama en yuksek sıcaklık (°C) 8,6 11,2 16,5 24,1 30,1 36,0 38,3 37,2 31,7 24,3 16,8 10,4 23,8
Ortalama sıcaklık (°C) 3,5 5,5 10,4 17,4 23,3 29,0 31,3 29,6 23,6 16,5 10,2 5,1 17,1
Ortalama en du?uk sıcaklık (°C) ?0,4 1,0 5,5 11,6 16,6 21,5 23,8 21,7 16,1 10,1 5,2 1,2 11,2
En du?uk sıcaklık (°C) ?24,1 ?20,8 ?13,3 ?0,8 1,3 9,2 13,8 9,5 2,0 ?5,1 ?13,1 ?16 ?24,1
Ortalama ya?ı? (mm) 20 24 41 32 21 6 3 2 3 10 19 20 201
Kaynak: Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi [3]


Ula?ım [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

A?kabat'ta ula?ım otobus, dolmu? ve taksilerle yapılmaktadır. Kentteki hemen hemen tum ozel araclar aynı zamanda taksi olarak da hizmet vermektedir. Ulkede petrol ve gaz cok ucuz ve bol oldu?undan oturu kucuk motorlu ekonomik araclar son derece az olup araclar genelde 2500cc ve ustu motorlu, luks araclardır. Yollar cok geni? ve genelde 4 ?eritlidir. Bu sebepten oturu ula?ım cok rahat ve ucuzdur. Kentte metro yoktur.

Anav Kalıntıları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Anav Kulturu bolgesinde 1904, 1905 yıllarında yapılan kazılarda M.O. 9000 yılında ba?layan bir neolitik uygarlı?a rastlanmı?tır. Bu uygarlık M.O. 8000 yıllarında hayvancılı?ı ve M.O. 6000 yıllarında ise madencili?i uygulamı?tır. Bilinen en eski medeniyetin burada kuruldu?u ve dunyaya medeniyetin buradan yayıldı?ı arkeologlar tarafından acıklanmı?tır. Arkeologlar, bulguların ilk Orta Asyalı on-Turklere ait oldu?unu ve uygarlı?ın Cin'e ve ?ran'a buradan yayıldı?ını one acıklarlar.

Nufus [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

A?kabat, 865.000(01.01.2020) ki?iyle Turkmenistan 'ın en buyuk ?ehridir. ?ehrin nufusu co?unlukla Turkmenlerden olu?maktadır. Daha sonra sırasıyla Rus, Ermeni ve Azeri gibi etnik azınlıklar gelir. Kentin buyuk co?unlu?unun Sunni Musluman olmasının yanında, Hristiyan azınlıklar da bulunur. Ayrıca A?kabat gecmi?te Bahai azınlı?ının da onemli bir yerle?im yeriydi.

Gorulmeye De?er Yerler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

1948 yılındaki 7,3 buyuklu?undeki deprem sonucunda eski ?ehir merkezi tamamen yok olmu?tur. Bu nedenle di?er Orta Asya ?ehirlerinde tipik olan do?u tarzı eski ?ehir yoktur. A?gabat ?ehir merkezi depreme dayanıklı modern celik-beton ve cam binalarla donatılmı?tır.

A?kabat'ta ?ehir ya?amının genel goruntusu, ulkenin eski cumhurba?kanı Saparmurat Turkmenba?ı 'nın eserleri ile doludur. Kentin en yuksek binası, 'Tarafsızlık Ku?a?ı' cumhurba?kanının altından heykeliyle taclandırılmı?tır.

Sanat Muzesi, Ulke Muzesi, Tarih Muzesi ve botanik bahcesi bazı gorulmeye de?er yerlerdendir. A?kabat ayrıca ulkenin el sanatları merkezi durumunda ve ozellikle de el dokuması halılarıyla me?hurdur.

Karde? ?ehirler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

A?kabat'ın a?a?ıdaki ?ehirler ile karde? ?ehir anla?ması bulunmaktadır.

Partner ?ehirler

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ "Turkmenistany? Prezidentini? gol ceken resminamalary" . TDH (?ngilizce). Turkmenistan State News Agency (TDH) - Turkmenistan Today. 9 Temmuz 2021. 5 A?ustos 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 9 Temmuz 2021 .  
  2. ^ "В Ашхабаде переименованы два городских этрапа" . news.asgabat.net (Rusca). 10 Kasım 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 29 Nisan 2020 .  
  3. ^ "A?kabat ?klim Verileri 1961?1990" . Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi . Eri?im tarihi: 14 Mayıs 2015 .  
  4. ^ "Sister Cities Delegation to visit Ashgabat from Albuquerque, New Mexico." 10 A?ustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . U.S. Embassy in Turkmenistan website. May 20, 2015. 29 Nisan 2020 tarihinde eri?ilmi?tir.
  5. ^ "Karde? Kentleri Listesi ve 5 Mayıs Avrupa Gunu Kutlaması [via WaybackMachine.com] " . Ankara Buyuk?ehir Belediyesi ? Tum Hakları Saklıdır. 14 Ocak 2009 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 29 Nisan 2020 .  
  6. ^ "Ashgabat becomes Astana’s new sister city." 30 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . Tengrinews in KazSocial. April 18, 2017. 29 Nisan 2020 tarihinde eri?ilmi?tir.
  7. ^ "Посольство Укра?ни в Туркмен?стан?" (Ukraynaca). Mfa.gov.ua. 28 Aralık 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 29 Nisan 2020 .  
  8. ^ "Города-побратимы" (Ukraynaca). Eternityclub.kiev.ua. 4 Aralık 2010. 3 Aralık 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 29 Nisan 2020 .  
  9. ^ "YEREVAN MUNICIPALITY: Partner cities" . yerevan.am . Yerevan Municipal Government. 19 A?ustos 2014 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 29 Nisan 2020 .  

Konuyla ilgili yayınlar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  • Kavuncu, A. Colpan (2014). Turk Dunyası Ba?kentleri 22 A?ustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .. s. 189. ISBN 978-9944-237-25-3
  • Е. М. Поспелов (Ye. M. Pospelov). "Имена городов: вчера и сегодня (1917-1992). Топонимический словарь." ( City Names: Yesterday and Today (1917-1992). Toponymic Dictionary. ) Москва, "Русские словари", 1993. (Rusca)

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=A?kabat&oldid=32904599 " sayfasından alınmı?tır