Nga Wikipedia, enciklopedia e lire
Kinezce
(中文,
zh?ngwen
) sot flitet nga rreth 1.300.000.000 foles, shumica e te cileve jane banore nga
Kina
dhe
Republika e Kines
(Tajvani), kurse nje numer i vogel i folesve te kinezces jetojne jashte ketyre shteteve. Forma standarde e gjuhes Kineze eshte
Mandarin
. Nje foles i dialektit veri-lindor veshtire se mund te kuptohet me nje foles te dialektit jug-perendimor, per kete arsye eshte pranuar dialekti Mandarine si gjuha Kineze standarde.
Gjuhet kineze formojne degen
sinitike
te familjes se
gjuheve sino-tibetiane
.
Llojet e folura te kinezishtes
zakonisht konsiderohen nga folesit vendas si
dialekte te nje gjuhe te vetme
. Megjithate, mungesa e tyre e
kuptueshmerise se ndersjelle
ben qe ato nganjehere konsiderohen si gjuhe te vecanta te nje
familje
.
[a]
Hetimi i marredhenieve historike midis varieteteve te kinezishtes eshte ne vazhdim. Aktualisht, shumica e klasifikimeve parashtrojne 7 deri ne 13 grupe rajonale kryesore bazuar ne zhvillimet fonetike nga
kinezishtja e mesme
, nga te cilat me i foluri deri tani eshte ai
Mandarin
(me rreth 800 milione foles, ose 66%), i ndjekur nga
Min
(75 milione, p.sh.
Mini jugor
),
Wu
(74 milione, p.sh
Shangaineze
), dhe
Yue
(68 milione, p.sh
kantoneze
). Keto dege jane te pakuptueshme per njera-tjetren, dhe shume nga nengrupet e tyre jane te pakuptueshme me varietetet e tjera brenda se njejtes dege (p.sh. Mini Jugor). Megjithate, ka zona kalimtare ku varietetet nga dege te ndryshme ndajne vecori te mjaftueshme per nje kuptueshmeri te kufizuar duke perfshire
Kinezishten Xuanzhou Wu
me
Mandarinin Yangtze te Poshtem
,
Jin
me
Mandarinin e Rrafshit Qendror
dhe disa dialekte divergjente te
Hakka-s
me
Gan
(megjithese keto jane te pakuptueshme me Hakken kryesore). Te gjitha varietetet e kinezeve jane
tonale
deri ne nje fare mase dhe jane kryesisht
analitike
.
Regjistrimet me te hershme kineze i takojne
dinastise Shang
me gdhendjet e kockave te orakullit qe datohen ne 1250 pes.
- Emri
Fjala shqipe “mandarin” (nga
Portugalishtja
mandarim, nga
Malajzishtja
menteri, nga
Hindi
mantri, nga
Sanskrishtja
mantrin, do te thote “minister ose keshilltar”), ne origjinal do te thoshte zyrtar i perandorise Kineze.
Gjuha kineze ka shume dialekte dhe forma te ndryshme te te folurit te cilet kane shkrim te njejte. Dialekti i cili perdoret si gjuhe zyrtare e Gjuhes Kineze eshte Mandarin (kinezce: 官?; gjuha tradicionale: 官話; pinyin: Gu?nhua)
Gabim referencash: Etiketat
<ref>
ekzistojne per nje grup te quajtur "lower-alpha", por nuk u gjet etiketa korresponduese
<references group="lower-alpha"/>
