Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Tomus secundus omnium operum
, 1562
Мартин Лютер
(
ниэм.
Martin Luther
, Сэтинньи 10 1483
Айслебен
? Олунньу 18, 1546 Айслебен) диэн
ниэмэс
христианство
манаа?а уонна теолога (та?араны ??рэтээччи). Кинини
Протестант
Реформацияны са?алаабытынан аа?аллар. Ол т?м?гэр Протестант сиэркэптэрэ Рим
Католик
сиэркэптэриттэн арахсабыттара. Кини Протестант бастакы сиэркэбин -
Лютеран
та?ара дьиэтин олохтообута,
Лютер
Эрфурт университетыгар
философияны ??рэппитэ. 1505 сыллаахха
Августин уордьаныгар
манаах бы?ыытынан киирбитэ. Лютер теологияны уонна былыргы тыллары ??рэппиттэрэ. 1512 сыллахха Виттенберг университетыгар теология дуохтара буолбута, уонна Псалм уонна Сибэтиэй Павел суруктарыгар олохтоммут лиэксийэлэри аа?арын са?алаабыта.
1517 сыл алтынньы ыйыгар 95 Тези?ын суруйбута. Онно сиэркэп араас олохтоммут идеяларын боппуруостаабыта, ол быы?ыгар
Папа Римскай
былаа?ын,
индульгенцияны
уонна да атыттары. Ол бириэмэ?э Католик та?ара дьиэтэ ки?и ?лб?т?н кэннэ чистилище?а барбат курдук, тута
ыраайга
барар "индульгенцияны" атыылыыр этэ. Ол с?п эбит буолла?ына дьада?ы дьон ыраайга сатаан барбат буолаллара, уонна та?ара дьиэтигэр ?лэлиир а?абыттар байаллара. Лютер ону сыы?а уонна
Библия?а
утарар диэн толкуйдуура.
Павел Суруктарын ??рэтэн баран "
сола фиде
" диэн толкуйга кэлэр. Ол аата итэ?эл эрэ н???? Та?араттан быы?ана?ын. Оччо?уна араас ?гэс сыы?а буолар уонна тохтотуллуохтаах диэн санаа?а кэлэр.
Бастаан Лютер Рим Католик сиэркэбин уларытыахха с?п диэн толкуйдуура, ол гынан баран Папство кини толкуйун ересь диэн ааттаабыта уонна 1520 сыллаахха та?ара дьиэтиттэн араарбыта уона кинилэр Лютер ыраайга барар бырааба суох диэн сурук суруйбуттара. Кини ол сыл алтынньытыгар дьону хомуйан ол кумаа?ыны умаппыта уонна Сиэркэп тылын истибэтин ту?унан кэпсээбитэ.
1521 сыллаахха Карл V император Вормскай рейхстакка ы?ырбыта уонна истэн баран санаатын уларыппытын ту?унан ыйыппыта. Ол гынан баран кини санаатын уларпыттара?а.
