Ten artykuł dotyczy portugalskiego odkrywcy. Zobacz te?: Vasco da Gama .

Vasco da Gama

Domniemany portret Vasco da Gamy z XVI wieku
Data i miejsce urodzenia	ok. 1460 lub 1469 Sines
Data i miejsce ?mierci	24 grudnia 1524 Koczin
Miejsce spoczynku	Klasztor Hieronimitow , Lizbona
Zawod, zaj?cie	?eglarz, odkrywca
Narodowo??	Portugalczyk
Krewni i powinowaci	Estevao da Gama Paulo da Gama
Multimedia w Wikimedia Commons

Vasco da Gama (wym. portugalska ? v a ? k u d ? ? g ? m ? ; ur. ok. 1460 lub 1469 w Sines , w niewielkim porcie w prowincji Alentejo , zm. 24 grudnia 1524 w Koczinie ) ? portugalski odkrywca, ktory jako pierwszy dotarł drog? morsk? z Europy do Indii , opływaj?c Afryk? od południa, co usprawniło Europejczykom handel z Azj? Południow? .

Młodo?? [ edytuj | edytuj kod ]

Niewiele wiadomo o jego młodo?ci. Według Antonio de Limy , autora Nobiliario , Vasco da Gama wywodził si? z rodziny szlacheckiej, o ktorej istniej? wzmianki ju? z 1166 roku, jednak?e m?ska linia rodu bez ?białych plam” prowadzi tylko do roku 1280, do Alvaro da Gamy, ktorego potomkiem był ojciec Vasco ? Estevao da Gama , piastuj?cy funkcj? gubernatora ( alcaide mor ) miasta Sines i s?dziego ( commendador ) Cercal . Matka Vasco da Gamy, Isabel Sodr, była Angielk?. Vasco był ich trzecim synem (najstarszym z rodze?stwa był Paulo da Gama ). Jako szlachcic oraz syn gubernatora i s?dziego, otrzymał staranne wykształcenie w Lizbonie , gdzie sp?dził młodo??. W 1484 roku został ?eglarzem. Wiadomo, ?e mi?dzy 1484 a 1492 r. studiował astronomi? i nawigacj? w szkole w Evorze . W 1492 roku dowodził obron? kolonii portugalskiej przed Francuzami na wybrze?u Gwinei.

Wyprawa do Indii [ edytuj | edytuj kod ]

Tło historyczne [ edytuj | edytuj kod ]

Na pocz?tku XV wieku szkoła nawigacji ksi?cia portugalskiego, Henryka ?eglarza , przyczyniła si? do poszerzenia wiedzy o wybrze?u Afryki . W pierwszej połowie lat 60. XV wieku celem stało si? okr??enie Afryki od południa i zdobycie dost?pu do Indii, ktore obfitowały w drogocenny pieprz oraz inne bardzo po??dane w Europie przyprawy .

W roku 1488 Bartolomeu Dias powrocił z wyprawy do południowego kra?ca Afryki, ktory nazwał Przyl?dkiem Burz (potem nazw? zmieniono na Przyl?dek Dobrej Nadziei) i a? do rzeki Fish River ( Ponta da Pescaria , dzisiejsza Republika Południowej Afryki ), podczas gdy wyruszaj?c z Indii, Pedro de Covilhao zapu?cił si? na południe, przemierzaj?c tras? a? do terenow, do ktorych dotarł Dias. Pozostało tylko poł?czy? te dwie wyprawy w jedn?.

Przygotowania [ edytuj | edytuj kod ]

Zadanie to powierzono ojcu Vasco, Estevao da Gama, ktory jednak zmarł przed rozpocz?ciem przygotowa?. Podj?cie wyprawy powierzono wtedy jego synowi Vasco da Gamie. Wyruszył on 8 lipca 1497 roku z Santa Maria de Belem , obecnie dzielnicy Lizbony , nieopodal kaplicy Ermida do Restelo (inaczej Capela de Sao Jeronimo ), zało?onej przez Henryka ?eglarza. W kaplicy tej Vasco da Gama i jego załoga modlili si? w noc przed wypłyni?ciem (po powrocie da Gamy, Manuel I zbudował w tym miejscu Klasztor Hieronimitow ( Mosteiro dos Jeronimos ) dla upami?tnienia odkrycia drogi morskiej do Indii). Vasco da Gama opu?cił Lizbon?, maj?c pod swymi rozkazami cztery okr?ty ( Sao Gabriel , Sao Rafael , Berrio oraz okr?t transportowy o nieznanej nazwie) i 160 ludzi załogi (niektore ?rodła podaj? liczb? 170), w?rod ktorych było wielu skaza?cow.

Przebieg wyprawy i jej konsekwencje [ edytuj | edytuj kod ]

Trasa wyprawy wiodła przez Atlantyk koło Wysp Kanaryjskich i Wysp Zielonego Przyl?dka . Mimo ?e cz??? drogi do Przyl?dka Dobrej Nadziei była na tamte czasy ju? dobrze znana, rejs nie nale?ał do łatwych. Vasco musiał radzi? sobie z buntami załogi, z gwałtownymi sztormami oraz ze szkorbutem w?rod marynarzy. 16 grudnia wyprawa min?ła Fish River i kontynuowała ?eglug? po wodach nieznanych Europejczykom. W dniu 25 grudnia wybrze?u, ktore wowczas mijali, nadano nazw? Natal (dosł. Bo?e Narodzenie ). W styczniu osi?gn?li wybrze?e dzisiejszego Mozambiku , kontrolowanego przez Arabow wschodniego wybrze?a Afryki, ktore stanowiło cz??? sieci handlowej Oceanu Indyjskiego . B?d?c tak daleko, da Gama wynaj?ł w Malindi pilota, ktory poprowadził ekspedycj? przez dalsz? cz??? drogi do Kalikat (Kozhikode) na południowo-zachodnim wybrze?u Indii (20 maja 1498 r.). Gwałtowne niekiedy negocjacje z miejscowymi władcami spotkały si? z oporem handlowcow arabskich. Ostatecznie jednak da Gama zdołał uzyska? niejasn? ugod? handlow?, lecz zmuszony był odpłyn?? bez ostrze?enia po tym, jak rad?a Kalikatu starał si? skłoni? go do pozostawienia wszystkich towarow jako formy zabezpieczenia. Da Gama zatrzymał towary, lecz pozostawił kilku Portugalczykow z poleceniem prowadzenia stacji handlowej (faktorii).

W drodze powrotnej wielu członkow załogi zmarło na szkorbut. Do Portugalii dopłyn?ło tylko 55 osob. Po swoim powrocie do Portugalii we wrze?niu 1499 roku da Gama został szczodrze nagrodzony jako człowiek, ktoremu udało si? sfinalizowa? plan, ktorego realizacja zaj?ła osiem lat.

Po?niejsze losy [ edytuj | edytuj kod ]

W 1501 roku po?lubił Catarin de Ataide. Da Gama miał siedmioro dzieci: sze?ciu synow i jedn? cork?. ^[1]

Da Gama otrzymał tytuł ?Admirała morz indyjskich” po czym 12 lutego 1502 roku po?eglował ponownie do Indii na czele floty składaj?cej si? z dwudziestu okr?tow w celu wyegzekwowania interesow portugalskich oraz zagarni?cia sił? towarow, ktorych nie mogłby naby? drog? pokojow?. Zatrzymany przez Portugalczykow statek z pielgrzymami z Mekki został ograbiony i spalony, a około 380 osob (w tym kobiety i dzieci) zamordowano, zagrabiaj?c dobra o warto?ci około 22 tysi?cy dukatow ^[2] . Dwa lata wcze?niej wysłano Pedro Alvaresa Cabrala (w czasie swojej podro?y odkrył on Brazyli? ), ktory stwierdził, ?e załoga faktorii handlowej została wymordowana, spotykaj?c si? z oporem Kalikatu.

Vasco da Gama zaatakował i wymusił okup od wschodnioafryka?skiego portu arabskiego Kilwa Kisiwani , ktory był zaanga?owany w opor przeciw Portugalii. Da Gama prowadził działalno?? pirack? przeciwko arabskim statkom handlowym, rozgromił flot? Kalikatu, składaj?c? si? z około 29 okr?tow, i ostatecznie podbił to portowe miasto. W zamian za pokoj otrzymał cenne koncesje handlowe i olbrzymi? ilo?? łupow, co zapewniło mu wyj?tkowe uznanie korony portugalskiej. Po powrocie do Portugalii otrzymał tytuł hrabiego Vidigueira i ziemie nale??ce poprzednio do krolewskiej rodziny Braganca .

Zdobywszy złowrog? reputacj? człowieka, ktory umie ?naprawi?” problemy pojawiaj?ce si? w Indiach, został tam jeszcze raz wysłany w roku 1524 z zamiarem zast?pienia niekompetentnego wicekrola posiadło?ci portugalskich Eduardo de Menezesa , lecz zachorował na malari? i zmarł w Wigili? Bo?ego Narodzenia w Kalikacie. Pochowany został w pierwszym katolickim ko?ciele Indii, ko?ciele ?w. Franciszka w Koczin, lecz w roku 1539 jego szcz?tki przeniesiono do Portugalii i pochowano ponownie w Vidigueira. Obecnie jego grob znajduje si? w Klasztorze Hieronimitow w Belem , na zachodnim przedmie?ciu Lizbony .

Znaczenie [ edytuj | edytuj kod ]

Da Gama, jak nikt inny po Henryku ?eglarzu , przyczynił si? do sukcesow Portugalii i szybkiego wzrostu jej pot?gi kolonialnej. Poza samym faktem pierwszej podro?y do Indii, to jego poł?czenie przebiegło?ci z polityk? oraz z sił? militarn? dało Portugalii siln? pozycj? handlow? na Oceanie Indyjskim . W?rod rodakow Vasco da Gama zyskał wielk? popularno??, jego czyny opiewali poeci i w?drowni ?piewacy. Portugalska epopeja narodowa Luzjady autorstwa Luisa de Camoes w du?ej mierze dotyczy podro?y Vasco da Gamy ^[3] .

Relacje z podro?y [ edytuj | edytuj kod ]

Relacja z pierwszej podro?y Vasco da Gamy do Indii, tzw. Diario da viagem de Vasco da Gama , przypisywana tradycyjnie jednemu z marynarzy podro?nika Alvaro Velho, zachowała si? w odpisie w pocz?tku XVI w. Nast?pnie istnieje list florenty?skiego kupca Girolamo Sernigi z 1499 r., zachowany w antologii Paesi novamente retrovati (Vicenza, 1507), wydanej przez Fracanzano da Montalboddo, ktory tak?e opowiada o tej pierwszej podro?y. W tym?e samym zbiorze znajduje si? list kupcow z Hiszpanii i Portugalii, opowiadaj?cy o wydarzeniach drugiej podro?y da Gamy do Indii ^[4] .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz galeri? zwi?zan? z tematem: Vasco da Gama

• Gaspar da Gama
• portugalskie imperium kolonialne

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Aragao, Augusto Carlos Teixeira de . D. Vasco da Gama e a Villa da Vidigueira . Lisboa: Typographia Universal, 1871.
• Aragao, Augusto Carlos Teixeira de. Vasco da Gama e a Vidigueira: Estudo historico . Lisboa: Imprensa Nacional, 1887. 303p.
• Carl Waldman, Alan Wexler: Encyclopedia of Exploration: Volume I, The Explorers . New York: Facts On File, Inc., 2004. ISBN  0-8160-4676-X . brak strony w ksi??ce
• Norbert Ankenbauer: ?Das ich mochte meer newer dyng erfaren”. Die Versprachlichung des Neuen in den Paesi novamente retrovati (Vicenza, 1507) und in ihrer deutschen Ubersetzung (Nurnberg, 1508). Frank & Timme, Berlin 2010.

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Biografia Vasco da Gama w serwisie doportugalii.pl