Vaduz

Vaduz
	gmina
Herb	Flaga
Pa?stwo	Liechtenstein
Region	Oberland
Powierzchnia	17,28 km²
Wysoko??	460
Populacja (30 czerwca 2022) ; ? liczba ludno?ci	; 5771
? g?sto??	334 os./km²
Kod pocztowy	9490
Tablice rejestracyjne	FL
	Poło?enie na mapie ;
	47°08′24,0″N 9°31′17,3″E / 47,140000 9,521472
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodro?ach
	Strona internetowa

Vaduz ( ^ⓘwymowa ; IPA : [ f a ? d ? ? ]) ? gmina (Politische Gemeinde) w Liechtensteinie oraz jego stolica , siedziba administracyjna regionu Oberland , Landtagu , rz?du , S?du Najwy?szego i Rodziny Ksi???cej .

Gmina Vaduz znajduje si? w zachodniej, najg??ciej zaludnionej cz??ci kraju i jest zamieszkiwana przez 5771 osob. Powierzchnia gminy wynosi 17,28 km². Vaduz nie stanowi samodzielnego o?rodka miejskiego , a wraz z s?siednimi gminami Schaan i Triesen tworzy aglomeracj? o ł?cznej populacji 17 243 (30 czerwca 2022). Do gminy nale?y sze?? eksklaw .

Nazwa [ edytuj | edytuj kod ]

Pochodzenie nazwy ?Vaduz” nie jest znane, jednak najprawdopodobniej wywodzi si? od staroroma?skiego słowa avadutg , oznaczaj?cego ?fos?” lub ?kanał dla młyna”, a wywodz?cego si? z kolei od łaci?skiego aquaeductus ^[1]^[2].

Poło?enie [ edytuj | edytuj kod ]

Gmina Vaduz i jej eksklawy

Gmina Vaduz le?y na lewym brzegu Renu , ktory stanowi jednocze?nie zachodni? granic? Liechtensteinu . Od południa Vaduz graniczy z gmin? Triesen , od zachodu z gmin? Triesenberg , za? od połnocy z najwi?ksz? gmin? Ksi?stwa ? Schaan . Vaduz poło?one jest u podno?a masywu Drei Schwestern , a wschodni? cz??? terenu gminy stanowi? strome, zalesione zbocza, za? jego wschodni? granic? ? granie masywu.

Najwy?szy punkt gminy stanowi szczyt Silberhorn ? 2150 m n.p.m. ^[1]

Poza głown? cz??ci? Vaduz w skład gminy wchodz? tak?e cztery eksklawy na połnocy Oberlandu w dolinie Renu : Dachsegg, Forst, Ruttistein i Vaduzer Riet. Dwie eksklawy znajduj? si? w jego wschodniej, alpejskiej cz??ci: Hindervalorsch i Pradamee wraz z Hahnenspiel ^[1].

?cisłe centrum Vaduz stanowi plac Peter-Kaiser-Platz i ulica Stadtle , przy ktorych zlokalizowane s? liczne instytucje rz?dowe i kulturalne oraz lokale usługowe. Na połnoc w kierunku Schaan dolina Renu rozszerza si?, a w niej rozci?ga si? g?sta zabudowa mieszkaniowa w dzielnicy nazywanej Ebenho, natomiast połnocy skrawek, cz??ciowo odizolowany od reszty zabudowy dolin? potoku Molibach , stanowi dzielnica i dawna osada handlowa Muhleholz . Obszar ten bezpo?rednio przylega do Schaan . Na południe w kierunku Triesen dolina Renu pozostaje w?ska i rownie? sie? osadnicza nie jest tak g?sta jak w połnocnej cz??ci gminy.

Sama osada nie znajduje si? bezpo?rednio nad Renem , a jest od niego oddzielona pasem dawniej wykorzystywanym głownie rolniczo , co wynika z historycznego zagro?enia powodziowego. Przez gmin? przepływa Liechtensteiner Binnenkanal .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Pierwsza wzmianka o miejscowo?ci pochodzi z roku 1150. W 1342 r. stała si? ona stolic? hrabstwa Vaduz , b?d?cego od 1712 r. w r?kach Liechtensteinow . W 1719 r. hrabstwa Vaduz i Schellenberg zostały poł?czone w suwerenne (w ramach Rzeszy Niemieckiej ) Ksi?stwo Liechtensteinu, ktore w 1866 r., po wyst?pieniu ze Zwi?zku Niemieckiego , uzyskało pełn? niepodległo??. Miejscowo?? Vaduz zostało jego stolic?.

?wi?to narodowe [ edytuj | edytuj kod ]

W dniu ?wi?ta narodowego Liechtensteinu, 15 sierpnia, odbywaj? si? parady i pokazy sztucznych ogni. Tury?ci mog? rownie? degustowa? wina pochodz?ce z ksi???cych winnic, ale odbywa si? to tylko w grupach zorganizowanych, licz?cych co najmniej jedena?cie osob.

Turystyka [ edytuj | edytuj kod ]

Liechtenstein Tourism (Stadtle 37) pomaga znale?? kwatery osobom, ktore osobi?cie zjawi? si? w biurze oraz dysponuje bogatymi informacjami o kraju. Personel jest stale zaj?ty przybijaniem stempli pami?tkowych w paszportach turystow (usługa płatna, 3 CHF ). Głowny urz?d pocztowy (Aulestrasse 38) prowadzi sekcj? filatelistyczn? tu? obok głownego budynku.

Zabytki [ edytuj | edytuj kod ]

Najwa?niejsze zabytki Vaduz to gotycki zamek z XII w. ? rezydencja ksi???t Liechtensteinu, neogotycka katedra ?w. Floriana (St. Florian) z lat 1868?1873, siedziba rz?du z lat 1903?1905 oraz ratusz powstały w latach 30. XX wieku.

Zamek Vaduz goruje nad miastem i nie jest otwarty dla turystow, mo?na jednak wspi?? si? na wzgorze, aby przyjrze? si? twierdzy z bliska. Ze szczytu roztaczaj? si? widoki na miejscowo?? i gory. Rozchodzi si? st?d kilka znakowanych szlakow pieszych.

Neogotycki ko?cioł ?w. Floriana (St. Florian) został zbudowany w latach 1868?1873 jako ko?cioł parafialny . Po utworzeniu archidiecezji Vaduz awansował do rangi katedry . W ?wi?tyni znajduje si? arcyksi???ca krypta grobowa .

Muzea [ edytuj | edytuj kod ]

Postmuseum (Muzeum Pocztowe) przy ul. Stadtle 37, obok centrum informacji turystycznej zajmuje zaledwie jedn? sal?, eksponuj?c a? 300 serii znaczkow emitowanych w Liechtensteinie od 1912 r.
Kunstmuseum Liechtenstein przy ul. Stadtle 32 oprocz historycznych ekspozycji prezentuje rownie? prace wspołczesne
Kunstraum (Galeria Sztuki) przy ul. Stadtle 37, specjalizuje si? w wystawach czasowych, a Liechtenstei?skie Muzeum Narodowe (Liechtensteinisches Landesmuseum) przy ul. Stadtle 43 zaprasza do obejrzenia wystaw po?wi?conych historii i kulturze ludowej ksi?stwa. Warto rownie? odwiedzi? Muzeum Narciarstwa (Skimuseum) przy ul. Bengarten 10.

Wspołpraca [ edytuj | edytuj kod ]

Miejscowo?ci partnerskie:

La Paz , Boliwia
Zell am Ziller , Austria

Galeria [ edytuj | edytuj kod ]

Zamek ksi???cy
Herb na placu Rathausplatz
Postmuseum: listonosz i sanie do przewozu przesyłek pocztowych
Postmuseum
Vaduz 3D

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ ^a ^b ^c Historischer Verein fur das Furstentum Liechtenstein, Liechtensteiner Namenbuch [dost?p:18-07-2022]
↑ Vaduz (Gemeinde) ? Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dost?p 2022-07-18] ( niem. ) .

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

oficjalna strona miasta ( niem. )
galeria fotografii Ksi?stwa Liechtenstein

[:2-1] Historischer Verein fur das Furstentum Liechtenstein, Liechtensteiner Namenbuch [dost?p:18-07-2022]

[2] Vaduz (Gemeinde) ? Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dost?p 2022-07-18] ( niem. ) .

[1]

[2]

Region Oberland	Balzers Planken Schaan Triesen Triesenberg Vaduz
Region Unterland	Eschen Gamprin Mauren Ruggell Schellenberg