?wi?to Pracy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
?wi?to Pracy
Ilustracja
Pochod pierwszomajowy w Krakowie , 1936
Dzie?

1 maja

Pa?stwa

  ?wiat

Typ ?wi?ta

pa?stwowe, mi?dzynarodowe

Zwyczaje

pochod pierwszomajowy

Upami?tnia

strajk robotnikow w Chicago (1886)

Znaczenie

podkre?lenie warto?ci pracy ludzkiej

Inne nazwy

Mi?dzynarodowe ?wi?to Proletariatu, ?wi?to Pracy, 1 Maja

Podobne ?wi?ta

?wiatowy Dzie? Pracownika Socjalnego ,
Dzie? Pracownika Administracyjnego

Multimedia w Wikimedia Commons
Demonstracja pierwszomajowa w Mi?sku w 1917
Pochod pierwszomajowy w Szczecinie , 1978

?wi?to Pracy , popularnie zwany 1 Maja ? mi?dzynarodowe ?wi?to klasy robotniczej , obchodzone od 1890 roku corocznie 1 maja . W Polsce ?wi?to Pracy jest ?wi?tem pa?stwowym od 1950 roku [1] .

?wi?to wprowadziła w 1889 II Mi?dzynarodowka dla upami?tnienia wydarze? z pierwszych dni maja 1886 w Chicago , w Stanach Zjednoczonych podczas strajku b?d?cego cz??ci? ogolnokrajowej kampanii na rzecz wprowadzenia 8-godzinnego dnia pracy.

Geneza [ edytuj | edytuj kod ]

Sytuacja w Chicago była napi?ta ju? kilka lat przed wydarzeniami z 1886. Fatalne warunki pracy, niskie płace i praca do dwunastu godzin na dob? były standardem. Dodatkowo antykapitalistyczne nastroje były podsycane przez agitatorow, walcz?cych m.in. o o?miogodzinny dzie? pracy. Opor robotnikow skierował si? przeciwko wła?cicielowi firmy McCormick Harvester Co., ktory zamierzał modernizowa? zakład, co spowodowałoby zwolnienia ogromnej rzeszy pracownikow. Poci?gn?ło to za sob? strajk robotnikow, w wyniku ktorego wła?ciciel fabryki zmuszony został do radykalnych ust?pstw. Nie trwało to jednak zbyt długo. Ju? w lutym 1886 dokonał zwolnienia wszystkich pracownikow. Na ich miejsce zatrudnił całkowicie now? kadr?, ktorej bezpiecze?stwa miała pilnowa? kilkudziesi?cioosobowa grupa ochroniarzy.

Działacze zwi?zkowi szybko przeszli do ofensywy. Rozpocz?li przygotowania do demonstracji zapowiedzianej na 1 maja. Jej celem było wywalczenie o?miogodzinnego dnia pracy. Na czele demonstracji stał Albert Parsons ? zwi?zkowiec , anarchokomunista ; opowiadaj?cy si? tak?e m.in. za rownouprawnieniem Afroamerykanow . Pomimo obaw wielu ludzi pochod przeszedł bez rozlewu krwi. Wzi?ło w nim udział kilkadziesi?t tysi?cy osob.

  Osobny artykuł: Haymarket Riot .

Do dalszej ofensywy ruszył inny, urodzony w Niemczech zwi?zkowiec, anarchista August Spies , redaktor pracowniczego pisma ? Chicagoer Arbeiter-Zeitung ”. Zorganizował on trzeciego maja wiec , w trakcie ktorego doszło do bojki mi?dzy wychodz?cymi z zakładu McCormicka nowymi robotnikami a demonstrantami. Ponad dwustu policjantow interweniowało, u?ywaj?c rewolwerow i pałek. Trudno jest okre?li? dokładn? liczb? ofiar. Według ro?nych ?rodeł zgin?ło od dwoch do pi?ciu robotnikow, około sze?ciu zostało powa?nie postrzelonych, wiele osob zostało pobitych. Spies zbulwersowany brutalno?ci? policji, apelował do robotnikow, aby stawili si? na demonstracji nast?pnego dnia.

Wiec przygotowany przez Spiesa, Parsonsa i Samuela Fieldena miał miejsce na placu Haymarket. Przebiegał zasadniczo bez ekscesow. Obecny na demonstracji burmistrz Chicago Carter Harrison , twierdził po?niej, i? nic nie wskazywało na to, ?e policja b?dzie musiała interweniowa?. Pod koniec przemowienia Fieldena, na skutek obfitych opadow deszczu, na placu pozostało jedynie około 200 osob. Nagle, z nieznanych powodow, 180 policjantow dowodzonych przez kapitana Johna Bienfielda ruszyło do ataku na demonstrantow. Nie pomogły zapewnienia Fieldena, i? demonstracja jest pokojowa.

Chwil? po?niej w stron? policji poszybowała bomba. Na miejscu zgin?ł jeden funkcjonariusz, kilkunastu zostało rannych. W odpowiedzi policjanci otworzyli ogie? do demonstruj?cych. Nieznana jest liczba zabitych robotnikow. Musiała by? jednak znaczna skoro w chaosie, jaki zapanował na placu, wielu policjantow zostało postrzelonych przez swoich kolegow. Całe wydarzenie znane jest jako Haymarket Riot .

W wyniku tych zaj?? doszło do ostrych represji skierowanych przeciwko działaczom zwi?zkowym. Wszystkie te działania były podsycane przez prawicowe i bliskie establishmentowi chicagowskie gazety. Ostatecznie przed s?dem stan?ło osiem osob. W tym trzej głowni organizatorzy majowego wiecu i pi?ciu zwi?zkowcow, ktorzy w wiecu nawet nie uczestniczyli.

Proces rozpocz?ł si? 21 czerwca 1886. Wszystkich oskar?ono o zabicie policjanta, ktory zgin?ł na miejscu w wyniku wybuchu. Nie podejrzewano, ?e w obliczu braku dowodow, oskar?eni mog? zosta? skazani na surowe kary. Mimo to, siedem osob zostało skazanych na ?mier?. 11 listopada 1887 zostali powieszeni: Parsons, Engel, Spies i Fischer. Dzie? wcze?niej w celi odebrał sobie ?ycie Louis Lingg . Pozostali skorzystali z prawa łaski i po 7 latach opu?cili wi?zienie. Przyczyniła si? do tego kampania prowadzona przez ruch robotniczy , w wyniku ktorej wyroki zostały anulowane. Obecnie historycy podejrzewaj?, i? bomba została rzucona przez policyjnego agenta wspołpracuj?cego z kapitanem Johnem Bienfieldem. [ potrzebny przypis ]

Trzy lata po tragicznych wydarzeniach, czyli w 1889 II Mi?dzynarodowka uznała dzie? 1 maja ?wi?tem Pracy. Chciano w ten sposob doceni? oddanie dla sprawy licznych ofiar, jakie w wyniku tych zaj?? poniosł ruch robotniczy. Mimo to w Ameryce Połnocnej ?wi?to Pracy obchodzi si? w pierwszy poniedziałek wrze?nia. Najpierw doszło do tego w stanie Oregon , za? w skali federalnej ? od roku 1887 [2] .

?wi?to 1 Maja w Polsce [ edytuj | edytuj kod ]

Historyczn? uchwał? o ?wi?towaniu 1 maja we wszystkich krajach i corocznych manifestacjach w tym dniu powzi?ł I Kongres II Mi?dzynarodowki zwołany w Pary?u 14 lipca 1889. Uchwała ta miała na celu przede wszystkim wzmo?enie walki o realizacj? 8-godzinnego dnia pracy i jednocze?nie podkre?lenie wspolnoty interesow mi?dzynarodowego proletariatu. Apel Kongresu Paryskiego natrafił na podatny grunt w całej Polsce, we wszystkich trzech zaborach. Najwi?kszy jednak odd?wi?k miały hasła majowe w Krolestwie Polskim , gdzie ?wiadomo?? klasowa proletariatu była stosunkowo najwi?ksza i gdzie ucisk socjalny splatał si? ze szczegolnie wyrafinowanym uciskiem narodowym ze strony caratu. Ju? pierwszy obchod ?wi?ta majowego w roku 1890 przeszedł oczekiwania socjalistow polskich. Odezwa II Proletariatu wydana w przededniu 1 maja ? głownie dzi?ki energii i ofiarno?ci Marcina Kasprzaka ? wyja?nia znaczenie tego ?wi?ta, wskazuje na konieczno?? walki o 8-godzinny dzie? pracy i ko?czy si? wezwaniem do zgodnego wyst?pienia. W Warszawie 1 maja 1890 r. strajkowało około 8 tysi?cy robotnikow; niektore wi?ksze zakłady metalowe były nieczynne. Wybitny udział w zorganizowaniu tego wyst?pienia wzi?ł wysłannik polskiej emigracji socjalistycznej, skupionej wowczas w Szwajcarii, Stanisław Padlewski. We Lwowie cz??? robotnikow porzuciła prac?, w podworzu ratuszowym odbyło si? zgromadzenie ludowe. Du?? rol? w przygotowaniu ?wi?ta majowego odegrał tu wysłannik polskiej emigracji socjalistycznej Stanisław Kasjusz. W miejscowo?ci Bielsko-Biała wojsko strzelało do demonstruj?cych robotnikow, zabijaj?c kilku spo?rod nich [3] .

W roku 1891 ?wi?to majowe w zaborze rosyjskim przygotowały ju? dwie organizacje socjalistyczne ? II Proletariat i Zwi?zek Robotnikow Polskich . W wa?niejszych o?rodkach przemysłowych rozpowszechniano pierwszomajow? broszur? agitacyjn?. Pojawiły si? pierwsze piosenki majowe: ?Oto nadszedł maj uroczy” i ?Ludu roboczy poznaj sw? sił?”. Mimo zarz?dze? policji i masowych aresztowa? 1 maja 1891 r. strajkowało w Warszawie, a tak?e po raz pierwszy na prowincji ogołem ok. 25 tysi?cy robotnikow. W ?yrardowie ?wi?to majowe dało pocz?tek czterodniowemu strajkowi, ktory obj?ł 9 tysi?cy robotnikow. W Łodzi doszło do incydentu w fabryce Pozna?skiego . Spoliczkowany przez jednego z robotnikow fabrykant wezwał na pomoc wojsko carskie. W roku 1892 wyst?pienie majowe w Łodzi przerodziło si? w sze?ciodniowy strajk powszechny robotnikow miasta i okolic ( Zgierz , Pabianice ). Wysuni?to ??danie 8-godzinnego dnia pracy i 15% podwy?ki płac. Odbywały si? tłumne zebrania i spacery manifestacyjne ze ?piewem hymnow rewolucyjnych i patriotycznych. Dla stworzenia pretekstu do u?ycia siły zbrojnej gubernator piotrkowski Miller sprowokował rozruchy anty?ydowskie, w ktorych wzi?li udział tzw. ?pobytowcy” (złodzieje i recydywi?ci) z Bałut . 6 maja władze carskie ogłosiły w Łodzi stan wojenny. Robotnicy pozbawieni scentralizowanego kierownictwa (II Proletariat rozbity był przez aresztowania, za? Zwi?zek Robotnikow Polskich nie był w stanie pokierowa? akcj?) przyst?powali stopniowo do pracy. Liczba ofiar krwawego tygodnia wynosiła kilkudziesi?ciu zabitych, 200 rannych, 900 aresztowanych. Strajk powszechny w Łodzi ? pierwszy na ziemiach polskich strajk powszechny ? przeszedł do historii pod nazw? ? buntu łodzkiego ”. Nast?pne rocznice majowe przyniosły dalsze rozszerzanie si? akcji na coraz to nowe o?rodki Krolestwa Polskiego ? Zagł?bie D?browskie , Cz?stochow? , Radom , Białystok i inne. SDKPiL i PPS starały si? nada? obchodom majowym charakter odpowiadaj?cy ideologii tych partii. W Galicji odbywały si? ? mimo represji policyjnych ? coroczne zgromadzenia publiczne organizowane przez PPSD . W zaborze pruskim z okazji 1 maja PPS urz?dzała zebrania w Poznaniu, Gnie?nie, Inowrocławiu i innych. Na ?l?sku rozpowszechniony był zwyczaj wywieszania w noc przed 1 maja czerwonych sztandarow [3] .

W roku 1900 doszło w Warszawie do burzliwej manifestacji znanej pod nazw? ?bitwy pod Sans-Souci”. W niedziel? 29 kwietnia ? w ostatni? niedziel? przed ?wi?tem majowym ? z inicjatywy PPS (SDKPiL po represjach policyjnych lat ubiegłych znajdowała si? jeszcze w stadium odbudowy) uformował si? w Alejach Ujazdowskich wielotysi?czny pochod, zd??aj?cy z pie?ni? ? Czerwony sztandar ” na ustach w kierunku pomnika Mickiewicza. Kroczyli obok siebie robotnicy z PPS, SDKPiL i Bundu . Zwi?kszone siły wojskowo-policyjne, ktorym przewodził carski generał-gubernator Imerety?ski rozproszyły pochod. Do szczegolnie ostrego starcia doszło przed restauracj? Sans-Souci, ktore spowodowało nast?pnie masowe aresztowania. Obchod majowy w roku 1904 przybrał szerokie rozmiary w Warszawie, Łodzi, Zagł?biu D?browskim, Cz?stochowie, Radomiu, Lublinie, Suwałkach itd. Marcin Kasprzak, zaskoczony w czasie drukowania odezwy pierwszomajowej w tajnej drukarni SDKPiL w Warszawie, stawił zbrojny opor, zabijaj?c pi?ciu ?andarmow i policjantow carskich [3] .

W roku 1905, w okresie rewolucji , ?wi?to pierwszomajowe wypadło szczegolnie imponuj?co w Warszawie, Łodzi, Cz?stochowie i Zawierciu. Najliczniejsza i najbardziej bojowa była demonstracja w Warszawie przygotowana przez SDKPiL; du?? rol? odegrał wowczas Feliks Dzier?y?ski . Wzi?ło w niej udział 20 tysi?cy manifestantow. W Alejach Jerozolimskich kozacy przypu?cili szar??. Pod kopytami ich koni i ciosami szabli padło około 50 zabitych, a około 100 odniosło rany. Na znak protestu warszawska organizacja SDKPiL ogłosiła na dzie? 4 maja strajk, ktory przybrał charakter strajku powszechnego, a III Zjazd SDPRR pot?pił masakr? zorganizowan? przez rz?d carski, wyra?aj?c pełn? solidarno?? z wyzwole?cz? walk? proletariatu polskiego. Lata reakcji i spot?gowanego terroru, a nast?pnie lata o?ywienia rewolucyjnego znalazły swoje odbicie w obchodach pierwszomajowych w Polsce. W okresie I wojny ?wiatowej SDKPiL i PPS-Lewica nie były w stanie wyprowadzi? mas na ulic?, starały si? jednak uczci? ?wi?to proletariackie wzmo?on? agitacj? antyimperialistyczn? [3] .

Po odzyskaniu niepodległo?ci dzie? 1 maja stał si? przegl?dem sił bojowych proletariatu w walce o socjalizm. Rokrocznie w tym dniu demonstrowały masy robotnicze b?d? pod sztandarami KPP , b?d? te? PPS czy Bundu. Manifestacje organizowane przez nielegaln? parti? komunistyczn? były z reguły atakowane przez policj? i poci?gały za sob? liczne ofiary. Podobnie liczne pochody i demonstracje klasowych organizacji robotniczych i partii lewicowych : Polskiego Stronnictwa Ludowego ?Wyzwolenie” , Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy , Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi odbywały si? te? w ten dzie? w okresie II RP , cz?sto były one atakowane przez policj? oraz nacjonalistycznych bojowkarzy, dochodziło do morderstw działaczy klasowych zwi?zkow zawodowych i partii lewicowych. Manifestacje zwoływane przez PPS przed drug? wojn? ?wiatow? miały charakter do?? spontanicznego przemarszu, gromadz?cego zwolennikow partii socjalistycznej. W roku 1919 dziesi?tki tysi?cy robotnikow Warszawy, Łodzi, Zagł?bia i innych o?rodkow demonstrowały w pochodach komunistycznych pod hasłem: ?Niech ?yje władza Rad Delegatow Robotniczych miast i wsi”. Wniosek o ustanowienie 1 maja jako powszechne w całej Polsce ?wi?to pracy , z prawem do dnia wolnego, był omawiany w Sejmie Ustawodawczym w 1919 roku [3] [4] .

Komunistyczna demonstracja majowa roku 1920 była przede wszystkim demonstracj? antywojenn?, wzywaj?c? do zako?czenia wojny z Rosj? Sowieck? . W roku 1922 i 1923 Komitet Centralny KPP probował zorganizowa? wspoln? z wszystkimi partiami socjalistycznymi demonstracj? pierwszomajow? w imi? hasła utrzymania 8-godzinnego dnia pracy, walki z dro?yzn? i bezrobociem, walki o wolno?? zebra?, strajkow, prasy itd. Porozumienia w tej sprawie nie osi?gni?to. Z podobn? propozycj? wyst?pił Komitet Centralny KPP i Komitet Centralny Zwi?zku Młodzie?y Komunistycznej w roku 1926, lecz rownie? bezskutecznie. W trakcie demonstracji majowej w tym roku bojowka PPS usiłowała uniemo?liwi? poł?czenie si? demonstracji komunistycznej z pochodem PPS otwieraj?c ogie? do komunistow; zabitych zostało wowczas sze?ciu robotnikow, a kilkudziesi?ciu zostało rannych. Podobny przebieg nawet w jeszcze wi?kszym zakresie miała demonstracja 1 maja w roku 1928 [3] .

Pocz?tek pochodu pierwszomajowego w Warszawie w 2022.

W latach trzydziestych cech? charakterystyczn? demonstracji pierwszomajowych był masowy udział chłopow, zwłaszcza na Kresach Wschodnich . Cz?stokro? dochodziło tu do krwawych star? z policj?. Pami?tny był szczegolnie 1 maja w roku 1935 pod miasteczkiem Kołki na Wołyniu , gdzie padło wielu zabitych i rannych. W latach 1936-38, a zwłaszcza w roku 1936, ?wi?to majowe obchodzone było pod hasłem jednolitego i ludowego frontu antysanacyjnego, pod hasłem obrony zagro?onej przez hitleryzm niepodległo?ci Polski. W Warszawie, Łodzi, Zagł?biu, Krakowie, Lwowie i w dziesi?tkach innych miast wraz z komunistami szli członkowie PPS, całe organizacje tej partii, szli chłopi-ludowcy nios?c zielone sztandary. Jednolitofrontowe manifestacje w 1936 zgromadziły w całej Polsce 400 tysi?cy uczestnikow [3] . W 1939 r. władze administracyjne zakazały pochodow i publicznych zgromadze? pierwszomajowych [5] .

Demonstracja z okazji ?wi?ta Pracy na Placu Grzybowskim w Warszawie w 2023.

W okresie okupacji hitlerowskiej mimo mno??cego si? terroru ?wi?to majowe nie uległo zapomnieniu. Zwłaszcza od roku 1942 ? z chwil? powstania PPR , w dniu 1 maja w wielu miastach polskich wywieszano czerwone sztandary, na murach domow pojawiały si? antyhitlerowskie napisy wzywaj?ce do czynnej walki z naje?d?c?. PPR wspolnie z Gwardi? Ludow? , a nast?pnie Armi? Ludow? , wspolnie ze Zwi?zkiem Walki Młodych wzmagały w tym dniu antyhitlerowsk? akcj? sabota?u i dywersji. 1 maja w roku 1944 stał si? dniem walki o szeroki antyhitlerowski front narodowy. Wspolna odezwa KC PPR i CKW RPPS wzywała do wywalczenia ?wolnej, demokratycznej Polski ludu pracuj?cego miast i wsi”. 1 maja w roku 1945 ? pierwsze ?wi?to majowe w Polsce Ludowej ? przebiegło pod hasłem walki o ostateczne zwyci?stwo nad hitleryzmem, o odbudow? zniszczonego kraju, o zespolenie sił demokratycznych całego narodu, o budow? socjalizmu [3] .

Po 1945 przejmuj?cy władz? w Polsce komuni?ci probowali pocz?tkowo nawi?zywa? do przedwojennego schematu (np. obecno?? mszy ?wi?tej w programach uroczysto?ci), ale powoli nasilał si? proces odgornego planowania całej ceremonii i traktowanie tego dnia jako ?wi?ta pa?stwowego, ktory stawał si? obowi?zkowym ?rytuałem” [6] . W Polsce jest od 1950 ?wi?tem pa?stwowym , wolnym od pracy [7] . W czasach PRL organizowano tego dnia pochody pierwszomajowe , ktore miały upami?tnia? wa?ne wydarzenia dla ?rodowiska robotniczego. Przez cały okres PRL zmieniał si? charakter pochodow. W latach 50. ich charakterystycznym elementem były gigantyczne kukły wy?miewaj?ce wrogow systemu - ameryka?skich imperialistow , Bundeswehr? , kułakow , zachodnich politykow: Churchilla czy Trumana . Kukły znikn?ły po odwil?y , podobnie jak portrety Jozefa Stalina , pozostał rytuał prezentowania osi?gni?? - makiet wznoszonych budowli, przede wszystkim Pałacu Kultury i Nauki , ci?gnikow, maszyn rolniczych, samochodow osobowych. Sposob ich eksponowania przypominał wzory z procesji ko?cielnych - od prezentowanego obiektu biegły wst??ki, ktorych ko?ce trzymali chłopcy lub dziewcz?ta z ZMP lub innych organizacji młodzie?owych. Wa?n? rol? odgrywali gimnastycy, formuj?cy ?ywe piramidy i ro?nego rodzaju figury akrobatyczne. Stałym, rytualnym punktem obchodow było ?spontaniczne” wr?czanie przez dzieci kwiatow przywodcom partyjnym i pa?stwowym [8] . Po zako?czeniu pochodow na stadionach i w miejskich parkach odbywały si? festyny na ktorych rozstawiały si? stragany i pojazdy ci??arowe PSS Społem . Oferowano w nich napoje, pieczywo oraz ro?ne rodzaje w?dlin [9] . W latach 80. nielegalne demonstracje pierwszomajowe organizowała w opozycji do oficjalnych obchodow podziemna Solidarno?? . ?wi?to Pracy było jednym z najwa?niejszych ?wi?t w PRL-u, miało ono rownie? szczegoln? wag? dla nazewnictwa w tym okresie. Nazw? imienia ?1 maja” nosiło wiele ulic i placow Polski. Na cze?? ?wi?ta Pracy otrzymała nazw? rownie? jedna z najnowocze?niejszych i najwi?kszych kopal? w owczesnej Polsce ? KWK 1 Maja w Wodzisławiu ?l?skim .

Obecnie Mi?dzynarodowe ?wi?to Pracy w Polsce ma charakter spontaniczny, pluralistyczny i wielonurtowy. Swoje demonstracje organizuj? ?rodowiska anarchistyczne i anarchosyndykalistyczne, np. Zwi?zek Syndykalistow Polski ; osobne uroczysto?ci organizuje Ogolnopolskie Porozumienie Zwi?zkow Zawodowych i Sojusz Lewicy Demokratycznej , a lokalnie tak?e inne organizacje lewicowe. Własne obchody w Warszawie organizuje Ruch Sprawiedliwo?ci Społecznej , Komunistyczna Partia Polski oraz Pracownicza Demokracja . Podobne uroczysto?ci organizuje Polska Partia Socjalistyczna i Lewica Razem w Łodzi oraz Warszawie. Demonstracjom towarzysz? pikniki, kiermasze prasy lewicowej, konferencje, dyskusje plenerowe oraz koncerty, np. Warszawskiego Choru Rewolucyjnego czy Krakowskiego Choru Rewolucyjnego.

1 Maja na ?wiecie [ edytuj | edytuj kod ]

  Ta sekcja jest niekompletna. Je?li mo?esz, rozbuduj j? .

?wi?to Pracy 1 maja jest obecnie (2022) obchodzone jako ?wi?to pa?stwowe i/lub dzie? wolny od pracy m.in. w nast?puj?cych krajach:

Inne tradycje 1 maja [ edytuj | edytuj kod ]

Ko?cioł katolicki [ edytuj | edytuj kod ]

III Rzesza [ edytuj | edytuj kod ]

  • W Niemczech 1 maja został ?wi?tem pa?stwowym w 1933. ?wi?to nazywało si? ?Narodowy Dzie? Pracy”, a jego oficjalne obchody powi?zano ?ci?le z ideologi? narodowosocjalistyczn? .

Galeria [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

  1. ↑ Ustawa z dnia 26 kwietnia 1950 r. o ustanowieniu dnia 1 maja ?wi?tem pa?stwowym ( Dz.U. z 1950 r. nr 19, poz. 157 , ze zm.).
  2. ↑ Tadeusz Iwi?ski : ?wi?to Pracy ? wczoraj i dzi? . Przegl?d Dziennikarski, 2017-05-05. [dost?p 2017-05-24].
  3. ↑ a b c d e f g h Tadeusz   Daniszewski , 1 maja w Polsce , [w:] Encyklopedia Powszechna , Pa?stwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957, s. 120?123 .
  4. ↑ Sprawozdanie stenograficzne z 31 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dn. 29 kwietnia 1919 r., [1]
  5. ↑ Pierwszy Maja , [w:] Jozef   Czy?ewski (red.), Słownik historii Polski , wyd. VI, Warszawa: Wydawnictwo ?Wiedza Powszechna” , 1973, s. 312 .
  6. ↑ Leszkowicz 2019 ↓ .
  7. ↑ Ustawa z dnia 26 kwietnia 1950 r. o ustanowieniu dnia 1 maja ?wi?tem pa?stwowym ( Dz.U. z 1950 r. nr 19, poz. 157 , ze zm.)
  8. ↑ Zuzanna   Gr?becka , Nowa ?wiecka tradycja czyli rytuały PRL-u , [w:] Joanna   Derda (red.), PRL w klimacie absurdu , Ringier Axel Springer Polska , s. 46, 48, 49, ISBN  978-83-7558-975-7 .
  9. ↑ Popkultura w PRL-u , Bielsko-Biała: Wydawnictwo Dragon Sp. z o. o., 2011, s. 55, ISBN  978-83-62521-66-1 .
  10. ↑ Angola: World Marks International Workers' Day [online], 1 maja 2013 ( ang. ) .
  11. ↑ Public Holidays [online], 27 wrze?nia 2023 ( ang. ) .
  12. ↑ Argentina public holidays [online], WorldTravelGuide.net, 27 wrze?nia 2023 ( ang. ) .
  13. ↑ Holidays in China in 2023 [online], China Highlights [dost?p 2023-05-03] ( ang. ) .
  14. ↑ May Day commemorated in DPRK [online], 1 maja 2022 [dost?p 2022-05-07] ( ang. ) .
  15. ↑ May Day marches across the island reaffirm Cuba’s commitment to the Revolution (+Photos) , ?Granma”, 3 maja 2022 [dost?p 2022-05-07] ( ang. ) .
  16. ↑ Dia del Trabajador en Venezuela [online], Magazine Digital, 3 wrze?nia 2012 [zarchiwizowane z adresu 2012-09-03] ( hiszp. ) .
  17. ↑ 1 maja: ?wi?ty Jozef, Rzemie?lnik . na brewiarz.katolik.pl [29.04.2009].

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Polskie ?wi?ta pa?stwowe i narodowe

?rodło: ? https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=?wi?to_Pracy&oldid=73816912 ”