Lo simbol mai conegut de l'anarquisme dempuei los ans 60. Pus anciana es la bandiera negra.
L'
anarquisme
(del grec αν-,
an
-,
≪non≫
, e αρχω,
arkho
,
≪poder≫
) es un ensems d'ideas filosoficas e politicas qu'an en comun lo refus cap a l'
Estat
e a tota forma d'
autoritat
, ierarquia o coercicion fisica, mentala o esperituala, e mai la cresenca en la supremacia de l'individu. L'anarquisme pot esser dividit en doas grandas brancas: l'anarquisme classic (tanben nomenat
anarquisme social
o
socialista
) e l'anarquisme individualista o
anarcoindividualisme
. Malgrat aquo, lo tipe d'anarquisme mai espandit es l'anarquisme classic. Los anarquistas consideran que la societat poiria esser plan mai organizada sens un govern provenent de l'Estat o tot tipe d'autoritat e ierarquia e prepausan diferentas manieiras d'o far.
Mikhail Bakunin devers 1864.
Retrach d'en Pierre Joseph Proudhon per en Gustave Courbet, 1865.
Piotr Kropotkin per Nadar en 1910.
L'estela anarquista.
Al long del temps an sorgit de variantas nombrosas, de cops ligadas al
comunisme
, a l'
ecologia
, a l'
individualisme
e, quitament, al
capitalisme
, encara que l'anarquisme en la sia definicion classica s'entend coma una ideologia socialista e fortament anticapitalista. S'identifican sovent amb de simbols qu'incluson la "A" d'anarquisme en un cercle e amb de colors coma lo negre o lo roge e lo negre.
Los pensaires classics mai considerables son
Pierre-Joseph Proudhon
,
Mikhail Bakunin
e
Piotr Kropotkin
, lo primier n' essent lo fondador del
mutualisme
, lo segond lo de l'anarquisme collectivista e lo tresen de l'anarquisme comunista. A la fin del
segle XIX
, sorgis una varianta individualista basada en la filosofia de
Max Stirner
. Aqueste novel corrent marca la diferencia entre l'anarquisme classic e l'
anarcoindividualisme
.
L'
acracia
nega que i aja besonh d'un poder e d'una autoritat politica, e crei que los cal combatre per los suprimir. De la meteissa maniera, l'
anarquisme classic
es una
ideologia politica
de caire social o tanben
socialista
que considera l'
Estat
coma una estructura pel mejan de la que una minoritat privilegiada oprimis la granda majoritat de la populacion, e que per desliurar las majoritats lo cal destrusir. Amb la destruccion de l'Estat la
classa sociala
privilegiada poiria pas pus defendre la proprietat privada dels
mejans de produccion
, e doncas aquestes demorarian automaticament al servici del poble. A l'encop, d'autras formas de coercicion coma la religion institucionalizada despareisserian. Una novela societat sens autoritat, de classas ni coercicion de cap tipes sorgiria, ont l'individu seria liure e egal als sieus pariers, en vivent en una societat unida en solidaritat e frairesa.
L'anarquisme classic apara que la societat es la que definis e forma los individus, contrariament a l'anarquisme individualista, que se centra sus l'idea que l'individu, en s'unir amb d'autres individus, forma la societat. Vist que l'objectiu es la libertat de l'individu, lo cambiament social fa mestier, car sonque dins una societat liura los individus podon esser liures. Se l'anarquisme classic se fisa a la bontat de las personas, en fasent de l'injusticia sociala la causa mager de la sia marridesa, se quin que sia individu viola l'interes del collectiu, aqueste seria encargat de lo reprimir o lo reeducar, totjorn sens crear una estructura de repression establa, que s'identificaria amb l'Estat.
La similitud de l'anarquisme classic amb lo
comunisme
porta a de nombrosas confusions. D'en primier, pas totes los anarquistas socials son comunistas (Bakunin, per exemple, era
collectivista
e pas comunista). Segond, pas totes los comunistas son anarquistas, o en d'autres mots, i a de comunistas que son pas anarquistas mas
marxistas
(a l'ora d'ara lo terme de "comunista" s'aplica coma sinonim de marxista, fach que confond encara mai las causas). Pasmens, la relacion entre marxistas e anarquistas (comunistas o pas) porta tanben a de nombrosas confusions. La principala diferencia entre aquestes darriers es que mentre que per los anarquistas la destruccion de l'Estat faria despareisser automaticament la
societat de classas
, per los marxistas la majoritat (identificada amb lo
proletariat
) deuria conquistar l'estructura de l'Estat e l'utilizar per la destruccion de la classa dominanta. Amb lo temps, aqueste
Estat proletari
s'anaria dissolvent, que la sia utilitat (la dominacion de classa) despareisseria. Per los anarquistas, aquo es impossible, e l'existencia de l'Estat perpetuaria la dominacion d'una minoritat sus la majoritat.
L'anarquisme classic inclutz tres variantas:
Pierre-Joseph Proudhon, considerat lo paire de l'anarquisme en general, es l'autor de la teoria economica mutualista. Lo mutualisme propugna que l'economia sia organizada entorn lo mercat liure entre de productors, la produccion en essent contarotlada pels propris productors. Totun, lo sou d'un trabalhador li cal esser equivalent al producte del sieu trabalh, e lo pretz d'un producte li cal esser equivalent al sieu cost de produccion.
- Lo collectivisme anarquista
Lo collectivisme anarquista es normalament associat a Mikhail Bakunin e la seccion anarquista de la
Primiera Internacionala
(1864-1876). Los anarquistas collectivistas s'opausan a la proprietat privada dels mejans de produccion e propugnen la sia collectivizacion. Los mejans de produccion serian administrats per d'assembladas de trabalhadors a travers d'un sistema nomentat
democracia directa
, e totas las assembladas serian federadas en una granda federacion qu'incluria totas las brancas de la produccion. Los trabalhadors recebran una compensacion equivalenta al temps dedicat al proces de produccion.
Piotr Kropotkin es lo pensador mai associat a aquesta posicion, seguit d'
Alexander Berkman
,
Emma Goldman
e
Errico Malatesta
. Coma los anarquistas collectivistas, los anarquistas comunistas creson en la proprietat comuna dels mejans de produccion. Co que diferencia aquestas doas posturas es que, se los anarquistas collectivistas creson que lo trabalhador li calria recebre un sou equivalent al temps dedicat al proces de produccion, los anarquistas comunistas creson que la compensacion depen pas del temps dedicat a la produccion, mas del besonh del trabalhador en question. Es a dire, es pas qu'un trabalhador aja drech al producte del sieu trabalh senon qu'a drech a satisfar los sieus besonhs. D'aquesta manieira, cadun donaria lo melhor de se meteis en lo proces de produccion e lo producte total de la produccion seria disponibla per totes sense cap de restriccion. Aqueste sistema economic implicaria l'abolicion de la moneda e l'implantacion d'un sistema d'escambi liure, ont la valor de las causas dependria del besonh.
Dins l'anarquisme classic, lo refus comun cap a l'Estat e tota forma d'autoritat o ierarquia (coma pot esser la division entre dirigents e dirigits en un sindicat) implica lo seguiment d'estrategias similaras (exceptat quand aico implica un
jutjament
de valor sus la
proprietat privada
). Es aqui que se trapa la diferencia fondamentala entre l'anarquisme classic e lo marxisme; se los dos corrents volon arribar a una societat liura e egalitaria, lo marxisme prepausa l'emplec de l'Estat per la classa obriera coma transicion, mentre que l'anarquisme refusa aquesta estrategia amb l'argument qu'aquesta transicion es pas de besonh e en exprimint sustot lo perilh d'una dictadura en las mans d'un novel eleit.
Accion directa
es lo nom que recep l'estrategia anarquista, basada en lo refus de tot sistema provenent de l'Estat coma la democracia representativa, tota negociacion amb la patronala, tot sistema burocratic, e en d'alternativas coma l' autogestion, l'educacion libertaria, lo desaubediment civil e, en qualques cases, la violencia.
L'
antiautoritarisme
es l'oposicion a l'
autoritarisme
, es a dire, a aquo que se definis coma concentracion de poder en un dirigent o en un eleit, o la doctrina que defend l'
absolutisme
en lo
govern
, coma en las
autocracias
, en lo
despotisme
, las
dictaduras
e en lo
totalitarisme
. Qualques anarquistas nomenan los marxistas "socialistas autoritaris", car lo marxisme propugna la creacion d'un Estat proletari que menaria a terme la revolucion.
L'autogestion es la gestion directa d'una organizacion pels sieus propris membres. Dins lo cas d'una entrepresa, los sieus trabalhadors son de proprietaris per de parts egalas e a l'encop d'empresaris, en partejant de riscs e a l'encop de beneficis. Las decisions son presas normalament demerce un sistema de
democracia directa
o en un quadre de consens a travers d'assembladas.
Per tal d'empedir la concentracion de poder e assegurar l'autonomia dels diverses sectors de la societat (d'assembladas de trabalhadors, per exemple) sense comprometre la cooperacion e la solidaritat entre aquestes sectors, los anarquistas utilizan de practicas federalistas. Los diverses sectors de la societat cooperan coma egals per volontat propria, en podent s'abstener en quinsevolh moment de cooperar.
L'educacion es un pilar fondamental de la luta antiautoritaria. Lo movement anarquista usa l'educacion per tractar de bastir l'individu
liurepensaire
, conscient, e critic que sia capable de bastir la futura societat anarquista. Mejancant forca recorses com
d'ateneus libertaris
, de publicacions periodicas, edicion e difusion de textes, creacion d'alternativas educativas a las establidas, etc.
Per tal d'afeblir l'autoritat de l'Estat, los anarquistas prepausan d'ignorar sistematicament las leis que los diferents governs impausan, en se guidant sonque per l'estricta etica personala o collectiva. A terme long, aico li calria supausar l'inviabilitat de l'aparelh repressiu de l'Estat, e la sia dissolucion.
Lo desaubediment civil implica d'accions
pas-violentas
e coordinadas amb lo nombre maximal de personas possiblas, amb l'objectiu de que l'Estat se veja desbordat a l'ora de reprimir las massas.
Aquesta forma de lucha tanben es prepausada per d'autres movements, de caracter
pacifista
, per tal d'atenher de determinats dreches individuals o de collectius.
Segon los anarquistas l'
Estat
o quinsevolh institucion que ostenta de
poder
engendra violencia, degut a qu'aqueles que ostenten lo poder son los que coartan la libertat dels autres individus. Se ben qualques anarquistas son partidaris de l'emplec de la violencia coma mejan per atenher las sias fins, a l'epoca actuala la majoritat son restacats a de
movements pacifistas
.
L'anarquisme atenhet publicitat massiva pel primier cop pendent la
segonda revolucion industriala
, quand qualques anarquistas
assassineron
los liders russes lo
1881
; en Franca (
1894
); en Italia (
1900
), e als Estats Units (
1901
). Son d'exemples de qualques grops anarquistas violents: lo
nihilisme
, l'
insurreccionisme
italian, e las cellulas anarquistas qu'ataqueron los reis en Europa a fins del
segle XIX
e principis del
segle XX
.
Qualques tendencias anarquistas notablament pas violentas son lo
cristianisme libertari
, e l'
anarcopacifisme
. La conviccion que l'emplec de la violencia supausa de repetir de patrons de poder e autoritat los porta a refusar tot tipe de violencia, e prepausan d'autres tipes de luta.
<references>