Pennsylvania
, officieel het
Gemenebest Pennsylvania
,
[a]
[1]
is een der
staten van de Verenigde Staten
.
De bijnaam luidt "The Keystone State".
De hoofdstad is
Harrisburg
, de grootste stad is
Philadelphia
.
De vallei waarin nu Philadelphia gelegen is, werd in 1623 deel van de kolonie
Nieuw-Nederland
onder leiding van gouverneur
Cornelius Jacobsz May
.
[2]
De kolonie was negen jaar eerder gesticht om handel te drijven met de lokale bevolking. Ten westen van de
Delaware Bay
stichtten de kolonisten onder leiding van
Samuel Godin
in 1631 het fort
Swaanendael
. In 1638 vestigden ook
Zweedse
kolonisten zich in het gebied, onder leiding van de Nederlander
Peter Minuit
. Zij stichtten de kolonie
Nieuw-Zweden
om het Nederlandse handelsmonopolie in Noord-Amerika te omzeilen en bouwden in hun kolonie
Fort Christina
, de eerste Europese nederzetting aan de Delaware.
[3]
De eerste
Engelse
nederzetting in het gebied werd gesticht in 1642 door een vijftigtal
puriteinse
families die afkomstig waren uit
New Haven in Connecticut
. Zij vestigden zich aan de monding van de
Schuylkill River
. In 1646 werd er tussen de verschillende partijen geruzied over landrechten. Iedere partij wilde toegang hebben tot het gebied van de indianen, om er
bont
op te halen. Na enkele Zweedse invallen in de Nederlandse kolonie gaf gouverneur
Willem Kieft
aan
Andries Hudde
de opdracht om inheemse gronden te kopen en er permanente nederzettingen te bouwen, de eerste sinds het uitmoorden van de bewoners van Swaanendael in 1632. Hudde verkreeg het gebied dat de indianen
Wigquachkoing Scituated
noemden en de nederzetting die hier gebouwd werd, zou later deel gaan uitmaken van Philadelphia.
[4]
Zowel de Zweedse als de Nederlandse kolonisten duldden de aanwezigheid van de Engelse puriteinse nieuwkomers niet. Ze brandden hun gebouwen af en verdreven hen uiteindelijk. Hierbij opereerden Nederlanders en Zweden als bondgenoten.
[5]
In 1655 organiseerde
Peter Stuyvesant
echter een militaire expeditie tegen Nieuw-Zweden nadat de Zweden het Nederlandse
Fort Casimir
hadden veroverd. De Nederlanders veroverden de kolonie en plaatsten die onder het gezag van Nieuw-Nederland.
[6]
Negentien jaar later ruilden de Nederlanders met de Engelsen bij de
Vrede van Westminster
, na afloop van de
Derde Engels-Nederlandse Oorlog
, hun grondgebied in Noord-Amerika voor de
kolonie Suriname
.
In 1681 droeg de Engelse koning
Karel II
een groot gedeelte van zijn grondbezit in de Amerikaanse kolonien, met daarin onder meer de huidige staten
Delaware
en Pennsylvania, over aan
William Penn
, leider van de
quakers
. De overdracht werd vastgelegd in een charter, waarin de schulden die de koning had aan Penns vader vereffend werden verklaard en waarin de koning het recht behield op een vijfde van de opbrengst van goud- en zilvermijnen. Het charter was erg in het voordeel van Penn, vermoedelijk omdat de koning er belang bij had om quakers en andere 'onruststokers' een woonplaats te bieden op grote afstand van het vaderland.
[7]
Penn werd hierdoor de grootste prive-grootgrondbezitter ter wereld van dat moment, met in totaal 120.000 km².
[8]
De naam van de staat betekent "land van de wouden van Penn" (
silva
is
Latijn
voor "woud").
Oprichter William Penn, bekend om zijn liberalisme, bracht in de jaren zeventig van de zeventiende eeuw tot twee keer toe een bezoek aan Duitsland om pioniers te werven die zijn kolonie konden bevolken. Aan het einde van de 18e eeuw vormden de Duitstaligen een derde deel van de bevolking, zodat de staat tweetalig bestuurd moest worden.
William Penn sloot, volgens sommige bronnen, in 1682 een verdrag met de inheemse bevolking, de
Lenni-Lenape
. Aan het begin van de 18e eeuw splitsten drie zuidelijke counties zich af wegens de anti-slavernijwet en vormden samen de kolonie
Delaware
. Als grens tussen beide staten was er de
Twelve-Mile Circle
. In 1780 werd een wet getekend die de geleidelijke afschaffing van de
slavernij
voorschreef.
Pennsylvania hoorde bij de
dertien kolonien
die samen de Engelse overheersing bestreden (zie:
Amerikaanse Revolutie
). Op 12 december 1787, vijf dagen na Delaware, werd Pennsylvania formeel, als tweede, een staat van de Verenigde Staten. De stad
Philadelphia
fungeerde tussen 1790 en 1800 als federale hoofdstad.
In 1859 werd in
Titusville
's werelds eerste exploitabele
olieveld
gevonden. Nog dat jaar werd
Seneca Oil
opgericht en bij een andere bron werd
Oil City
gesticht. Toch werd de staat meer bekend door de
kolenwinning
en de fabricage van staal door
Bethlehem Steel
. Dat staal werd aanvankelijk aangewend voor de aanleg van
spoorwegen
, maar later voor de bouw van oorlogsschepen bij de
Bethlehem Shipbuilding Corporation
.
Pennsylvania werd in de 19de eeuw een toevluchtsoord voor gevluchte slaven uit het Zuiden. Tijdens de
Amerikaanse Burgeroorlog
koos Pennsylvania de kant van de Unie. De
Slag bij Gettysburg
in Pennsylvania was een beslissend moment in dat conflict.
De staat Pennsylvania beslaat 119.283 km², waarvan 116.074 km² land. De staat ligt in de
Eastern
-
tijdzone
.
Pennsylvania grenst in het noorden aan de
staat New York
en aan het
Eriemeer
(
Erie Triangle
) aan de overkant waarvan
Canada
ligt. In het westen grenst het aan de staat
Ohio
. In het zuidwesten grenst het aan
West Virginia
, in het zuiden aan
Maryland
en in het zuidoosten aan
Delaware
en
New Jersey
.
Het midden van Pennsylvania wordt gedomineerd door de
Appalachen
; het westen en oosten zijn vlakker. Het hoogste punt van Pennsylvania is de top van Mount Davis (979 m).
De belangrijkste rivieren zijn de Delaware, die de gehele oostgrens definieert, de Ohio, de Susquehanna, de Allegheny en de Monongahela.
In 2005 telde Pennsylvania 12.281.054 inwoners (106 per km²).
De belangrijkste steden zijn
Philadelphia
,
Pittsburgh
,
Scranton
en
Allentown
. De hoofdstad is
Harrisburg
, dat tussen
Philadelphia
en
Pittsburgh
in ligt.
76,6% is van Europese oorsprong, 11,8% is van Afrikaanse oorsprong, 8,1% is van Spaans of Latino oorsprong, 4,5% is van Aziatische oorsprong.
De grootste afkomstgroepen zijn: 28,5% Duits, 18,2% Iers, 12,8% Italiaans, 8,5% Engels, 7,2% Pools en 4,2% Frans.
Van de bevolking spreekt 90,2%
Engels
en 4,1% spreekt
Spaans
.
47% is Protestants, 24% Katholiek en 21% geen geloof.
Pennsylvania is ook bekend vanwege de
amish
die er leven. In 2020 werd hun aantal geschat op 81.500.
[9]
Het bruto product van de staat bedroeg in 2005 430 miljard
dollar
.
Pennsylvania is onderverdeeld in 67
county's
.
Aan het hoofd van de uitvoerende macht van de staat staat een gouverneur, die direct gekozen wordt door de kiesgerechtigden in de staat. De
gouverneursverkiezing van 2022
werd gewonnen door
Josh Shapiro
van de
Democratische Partij
. Hij trad in januari 2023 aan als gouverneur van Pennsylvania.
De wetgevende macht bestaat uit het
Huis van Afgevaardigden van Pennsylvania
(
Pennsylvania House of Representatives
) met 203 leden en de
Senaat van Pennsylvania
(
Pennsylvania State Senate
) met 50 leden.
Tijdens de
Amerikaanse presidentsverkiezingen
is Pennsylvania een belangrijke
swing state
. Dit wil zeggen dat het op voorhand niet duidelijk is wie de meerderheid haalt. De staat heeft twintig
kiesmannen
.
De bijnaam van Pennsylvania, "Keystone State", verwijst naar een
keystone
(Nederlands:
sluitsteen
), een steen die gebruikt wordt als bovenste steen in een boog boven een deur of een raam. Van de 13 oorspronkelijke kolonien lagen er zes ten noorden van Pennsylvania en zes ten zuiden ervan; Pennsylvania hield de kolonies als een 'keystone' bij elkaar.
- Robert Fulton
(1765-1815), uitvinder
- James Buchanan
(1791-1868), president van de Verenigde Staten van Amerika
- Frederick Taylor
(1856-1915), werktuigbouwkundige
- Gertrude Stein
(1874-1946), schrijver
- Alexander Calder
(1898-1976), beeldhouwer
- Tommy Dorsey
(1905-1956), bandleider
- Rachel Carson
(1907-1964), bioloog
- James A. Michener
(1907-1997), schrijver
- Art Blakey
(1919-1990), drummer
- Al Martino
(1927-2007), zanger
- Keith Haring
(1958-1990), schilder
- Taylor Swift
(1989), zangeres en tekstschrijver
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
Archaisch Nederlands:
Pennsylvanie
- ↑
Over de benaming van Commonwealth
- ↑
Hampton L. Carson (1909):
Dutch and Swedish Settlements on the Delaware
, in:
The Pennsylvania Magazine of History and Biography
, Vol. 33, No. 1, blz. 4.
- ↑
Carson, blz. 9.
- ↑
A Tour of New Netherland: Delaware - Philadelphia
. New Netherland Institute. Geraadpleegd op
24 januari 2017
.
- ↑
Carson, blz. 10.
- ↑
Carson, blz. 14.
- ↑
Pennsylvania Charter to William Penn - March 4, 1681
. Pennsylvania Historical & Museum Commission. Geraadpleegd op
19 februari 2017
.
- ↑
Randall M. Miller & William Pencak (2002):
Pennsylvania: A History of the Commonwealth
, Penn State University Press, blz. 59.
- ↑
Amish Population, 2020
|