New York
is een van de
staten van de Verenigde Staten
. De standaardafkorting voor de "Empire State", zoals de bijnaam luidt, is NY. De hoofdstad is
Albany
. De staat behoort tot de Midden-Atlantische en noordoostelijke regio's van de
Verenigde Staten
en is de op zes na dichtstbevolkte staat van het land. New York deelt zijn grenzen met de staten
New Jersey
en
Pennsylvania
in het zuiden en
Connecticut
,
Massachusetts
en
Vermont
in het oosten. De staat heeft ook een maritieme grens met de staat
Rhode Island
ten oosten van
Long Island
. Verder grenst New York aan de
Canadese
provincies
Ontario
in het westen en
Quebec
in het noorden. Vaak verwijst men naar de staat met
New York State
om onderscheid te maken met de gelijknamige
stad New York
, die dan als
New York City
wordt aangeduid.
New York (City) is de grootste stad van de staat en ook van de hele Verenigde Staten. Het staat historisch bekend als toegangspoort voor immigranten die de Verenigde Staten binnenkwamen via
Ellis Island
en ook vanwege zijn financiele, culturele en industriele status. Zowel de staat als de stad werden vernoemd naar Jacobus Stuart, de zeventiende-eeuwse
hertog van York
die later koning
Jacobus II van Engeland
werd.
New York werd aan het begin van de zeventiende eeuw, toen
Nederlanders
en
Fransen
zich in de regio vestigden, bewoond door de inheemse volken
Algonkin
, de
Irokezen
en de
Lenni-Lenape
. Het gebied werd voor het eerst officieel opgeeist door
Henry Hudson
in 1609 waarna Nederlandse forten ter hoogte van
Fort Oranje
werden opgericht in 1614, niet ver van de huidige hoofdstad Albany. De Nederlanders koloniseerden de gebieden van Albany en
Manhattan
in 1624 en de
Britten
annexeerden vervolgens Manhattan en de kolonie in 1664.
De grenzen van de Britse kolonie met de naam
Provincie van New York
waren in grote mate gelijk aan die van de huidige staat. Ongeveer een derde van alle veldslagen van de
Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog
vonden plaats in New York. De staat verklaarde zich onafhankelijk op 9 juli 1776 en bekrachtigde zijn grondwet in 1777. Op 26 juli 1788 ratificeerde de staat New York als 11e staat van de Verenigde Staten de
Amerikaanse grondwet
.
Het gebied van de
Algonkin
, de
Irokezen
en de
Lenni-Lenape
dat nu de staat New York heet, werd begin 17e eeuw door de
Nederlanders
gekoloniseerd, die
Fort Nassau
en later
Fort Oranje
stichtten bij wat nu
Albany
is. Zij stichtten ook
Nieuw-Amsterdam
op het eiland
Manhattan
. In 1664 kregen de
Engelsen
de macht, waarna zij Nieuw-Amsterdam omdoopten tot
New York
, ter ere van de
hertog van York
. Tijdens de
Derde Engels-Nederlandse Oorlog
was de kolonie van 1673 tot 1674 weer tijdelijk in Nederlandse handen.
New York was een van de
dertien kolonien
die in de
18e eeuw
in opstand kwamen tegen de
Britse
overheersing. Omdat de hoofdstad New York tijdens de opstand in Engelse handen bleef, werd
Kingston
in 1777 de voorlopige hoofdstad van de opstandige kolonie New York.
George Clinton
werd de eerste gouverneur.
Op
26 juli
1788
werd New York formeel, als 11e, een staat van de Verenigde Staten.
De staat New York beslaat 141.205 km², waarvan 122.409 km² land. Het hoogste punt is de top van Mount Marcy op 1629 m boven
zeeniveau
.
New York grenst in het noorden en westen aan
Canada
en de meren
Eriemeer
en
Ontariomeer
. In het zuiden grenst het aan de staten
Pennsylvania
en
New Jersey
, en in het oosten aan
Connecticut
,
Massachusetts
en
Vermont
.
New York is rijk aan meren en rivieren. Het grote
Champlainmeer
vormt een gedeelte van de grens met
Vermont
. De belangrijkste rivier is de
Hudson
die in de staat ontspringt en bij de stad New York in de
Atlantische Oceaan
stroomt. Bekend zijn tevens de
Niagarawatervallen
op de grens met Canada. De belangrijkste eilanden zijn
Manhattan
,
Long Island
en
Staten Island
.
Verloop populatie
|
Jaar
|
Populatie
|
%±
|
1790
|
340.120
|
-
|
1800
|
589.051
|
73,2%
|
1810
|
959.049
|
62,8%
|
1820
|
1.372.851
|
43,1%
|
1830
|
1.918.608
|
39,8%
|
1840
|
2.428.921
|
26,6%
|
1850
|
3.097.394
|
27,5%
|
1860
|
3.880.735
|
25,3%
|
1870
|
4.382.759
|
12,9%
|
1880
|
5.082.871
|
16,0%
|
1890
|
5.997.853
|
18,0%
|
1900
|
7.268.894
|
21,2%
|
1910
|
9.113.614
|
25,4%
|
1920
|
10.385.227
|
14,0%
|
1930
|
12.588.066
|
21,2%
|
1940
|
13.479.142
|
7,1%
|
1950
|
14.830.192
|
10,0%
|
1960
|
16.782.304
|
13,2%
|
1970
|
18.236.967
|
8,7%
|
1980
|
17.558.072
|
-3,7%
|
1990
|
17.990.455
|
2,5%
|
2000
|
18.976.457
|
5,5%
|
2006
|
19.306.183
|
1,7%
|
In
2000
telde New York 18.976.457 inwoners (134 per km²), waarmee het de derde staat qua inwoners is na
Californie
en
Texas
. De economie van New York is de tweede grootste van de VS na die van Californie. Het bruto product van de staat bedroeg in
1999
755 miljard dollar.
Landbouw
en industrie zijn er niet onbelangrijk, maar New York - vooral de stad New York - is toch het meest bekend als financieel centrum van de wereld (zie
New York Stock Exchange
en
Wall Street
).
Omdat de wereldstad New York in het zuidelijkste deel van de staat zo verschillend is van de rest van de staat, wordt het gebied ten noorden van de stad vaak
Upstate New York
genoemd. Upstate New York is landelijker, dunner bevolkt en politiek gezien conservatiever dan de stad New York.
De belangrijkste steden in de staat zijn
New York
,
Buffalo
,
Rochester
,
Syracuse
en de hoofdstad
Albany
. De
militaire academie
West Point
bevindt zich in de gelijknamige plaats. De staat ligt in de
Eastern
-
tijdzone
.
New York is een langzaam groeiende staat, met een hoog
immigrantengehalte
. In New York is 15,8%
Afro-Amerikaans
, 14,4% heeft een
Italiaanse
achtergrond, 14,2% een
Latijns-Amerikaanse
(vaak als
Latinos
aangeduid), 12,9% een
Ierse
en 11,1% heeft zijn wortels in
Engeland
.
De godsdienstige voorkeuren van de populatie in New York:
New York is onderverdeeld in 62
county's
.
Aan het hoofd van de uitvoerende macht van de staat New York staat een gouverneur, die direct gekozen wordt door de kiesgerechtigden in de staat. In 2010 is
Andrew Cuomo
van de
Democratische Partij
verkozen tot gouverneur van de staat. Op 10 augustus 2021 maakte hij, na beschuldigingen van seksuele intimidatie, bekend af te treden. Twee weken later werd hij opgevolgd door plaatsvervangend gouverneur
Kathy Hochul
, die daarmee de eerste vrouwelijke gouverneur van New York werd.
[2]
De wetgevende macht bestaat uit het
Volksvergadering van New York
(
New York State Assembly
) met 150 leden en de
Senaat van New York
(
New York State Senate
) met 62 leden.