Albanezen
(
Albanees
:
Shqiptaret
) zijn een
volk
op de
Balkan
. Zij vormen in
Albanie
en
Kosovo
de ruime meerderheid van de bevolking. In de omliggende landen
Montenegro
,
Servie
,
Noord-Macedonie
en
Griekenland
wonen etnisch Albanese minderheden.
Albanezen hebben een
Indo-Europese
oorsprong. De meeste hedendaagse historici leggen verband met de
Illyriers
,
Thraciers
en
Daciers
; volkeren die gedurende
oudheid
op de
Balkan
leefden.
De eerste
Albanese staat
werd in de
12e eeuw
van de middeleeuwen gesticht en realiseerde hiermee onafhankelijkheid van het
Byzantijnse Rijk
. Hierna volgden heerschappijen van
Albanese adellijke
families tot aan de
15e eeuw
. In de 15e eeuw werd Albanie onderdeel van het
Ottomaanse Rijk
dat sindsdien vier eeuwen over Albanie zou regeren, hetgeen dat resulteerde in bekering naar de
islam
door het merendeel van de Albanezen. In 1912 werd de moderne
Albanese natiestaat
onafhankelijk van het Ottomaanse Rijk. In 2008 verklaarde
Kosovo
, een op dat moment
Servische
provincie met een etnisch Albanese meerderheid, zich eenzijdig onafhankelijk.
Er bestaan twee stammen van etnische Albanezen, de
Gegen
en de
Tosken
.
In de Albanese volkstelling van 2011 identificeerden 2.312.356 personen zichzelf als etnische Albanezen, hetgeen 82,58% van de Albanese bevolking is. De telling wordt door de
Raad van Europa
als onbetrouwbaar en onnauwkeurig beschouwd, aangezien 390.938 inwoners (14% van de totale bevolking) hun nationaliteit niet aangaven, terwijl 44.144 (1,6%) hun nationaliteit als 'niet-relevant' beschouwden.
Ontwikkeling van het aantal Albanezen in Albanie in de periode 1945?2011
Jaar
|
1945
|
1955
|
1960
|
1979
|
1989
[11]
|
2011
1
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Albanezen
|
1.075.500
|
95,9
|
1.349.100
|
97,0
|
1.581.745
|
97,3
|
2.535.913
|
97,9
|
3.117.601
|
98,0
|
2.312.356
|
82,58
|
De Albanezen vormen de grootste bevolkingsgroep in Kosovo. Het aantal Albanezen in Kosovo is de afgelopen decennia continu gestegen, vooral als gevolg van het hogere geboortecijfer vergeleken met de
Serviers
(zie: onderstaand tabel).
Ontwikkeling van het aantal Albanezen in Kosovo in de periode 1948?2011
Jaar
[12]
|
1948
|
1953
|
1961
|
1971
|
1981
|
1991
|
2011
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Albanezen
|
498.244
|
68,5
|
524.559
|
64,9
|
646.605
|
67,1
|
916.168
|
73,7
|
1.226.736
|
77,4
|
1.596.072
|
81,6
|
1.616.869
|
92,9
|
Volgens de meest recente volkstelling in 2002 telde de Republiek Noord-Macedonie 2.022.547 inwoners, waarvan 509.083 etnische Albanezen (oftewel: 25,2% van de Macedonische bevolking). De Albanese minderheid woont vooral in het noordwesten en het westen van het land. Grote aantallen Albanezen wonen in de gemeenten
Tetovo
/Tetove (70,3% van de bevolking),
Gostivar
(66,7%),
Debar
/Diber (58,1%),
Struga
/Struge (56,8%),
Ki?evo
/Kercove (54,5%),
Kumanovo
/Kumanove (25,8%) en de hoofdstad
Skopje
/Shkup (20,4%).
[13]
Albanezen vormen in 15 van de 80 gemeenten een meerderheid van de bevolking, met name in plattelandsgebieden. Slechts 3 steden (van de 34
Macedonische steden
) hebben een Albanese bevolkingsmeerderheid.
Ontwikkeling van het aantal Albanezen in Noord-Macedonie in de periode 1948?2002
Jaar
|
1948
|
1953
|
1961
|
1971
|
1981
|
1991
|
2002
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Albanezen
|
197.389
|
17,1
|
162.524
|
12,5
|
183.108
|
13,0
|
279.871
|
17,0
|
377.726
|
19,8
|
441.987
|
21,7
|
509.083
|
25,2
|
Volgens de meest recente volkstelling in 2011 telde Montenegro 620.000 inwoners, waarvan ruim 30.000 etnische Albanezen (oftewel: 4,9% van de bevolking).
Albanezen zijn met name geconcentreerd in het zuidoosten en oosten van Montenegro, langs de Montenegrijnse grens met
Albanie
. De grootste en belangrijkste nederzetting van Albanezen in Montenegro is
Ulcinj
, waar ook het hoofdkantoor van de
Albanese Nationale Raad
is gevestigd. Naast een Albanese bevolkingsmeerderheid in
Ulcinj
(71%) en het nieuwgevormde
Tuzi
(68%), vormen Albanezen een significante minderheid in de gemeenten
Gusinje
(40%),
Plav
(19%),
Bar
(6%),
Podgorica
(5%) en
Ro?aje
(5%).
Ontwikkeling van het aantal Albanezen in Montenegro in de periode 1948?2011
Jaar
|
1948
|
1953
|
1961
|
1971
|
1981
|
1991
|
2003
|
2011
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Aantal
|
%
|
Albanezen
|
19.425
|
5,1
|
23.460
|
5,6
|
25.803
|
5,5
|
35.671
|
6.7
|
37.735
|
6,5
|
40.415
|
6,6
|
31.163
|
5,0
|
30.439
|
4,9
|
De Albanese
diaspora
vormt een van Europa's grootste diaspora's. De emigratie van Albanezen vanuit Albanie vindt al plaats sinds de
vroege middeleeuwen
, toen tal van
christelijke
Albanezen naar
Zuid-Italie
,
Griekenland
en de
Republiek Venetie
emigreerden om te ontsnappen aan verschillende sociaal-politieke moeilijkheden en de
Ottomaanse heerschappij
. In deze landen zijn zij een erkende minderheid, namelijk de
Arbereshe
in Italie en de
Arvanitika
in Griekenland. Ook in
Turkije
leven er mensen met Albanese oorsprong. Deze immigratie stamt, net als die van de Arbereshe, af uit de Ottomaanse tijd toen bekeerde Albanese
moslims
naar Turkije vertrokken. De schatting van
Turken
met Albanese voorouders zou een paar miljoen tellen, echter erkennen tot nog toe enkel 500.000 mensen in Turkije Albanese roots te hebben.
De moderne Albanese diaspora is grotendeels gevormd sinds 1991, na de
val van het communisme
in Albanie. Ruim 800.000 Albanezen hebben het land sinds 1991 verlaten, de meesten vestigen zich in Griekenland en Italie, hetzij permanent, hetzij als tijdelijke arbeidskrachten.
In de huidige tijd zijn er grootschalige Albanese gemeenschappen te vinden in vooral
Noord-Amerika
en dan met name in de
Verenigde Staten
, waar velen van hen tot de
Italiaans-Albanese
gemeenschap horen. Omdat de Arbereshe ook vanuit de Verenigde Staten en Italie naar
Argentinie
zijn vertrokken en zij daar onder de
Italiaanse-Argentijnen
vallen, zijn er in Argentinie ook mensen met Albanese oorsprong. In
Canada
en
Australie
leven er aanzienlijke aantallen Albanezen, deze zijn voornamelijk geemigreerd uit Albanie.
In
West-Europa
zijn doorgaans grote Albanese gemeenschappen te vinden in
Duitsland
,
Zwitserland
,
Zweden
, het
Verenigd Koninkrijk
en in mindere mate
Belgie
. Hoewel er al in de
jaren 80
en begin
jaren 90
immigratie van etnische Albanezen uit het voormalige
Joegoslavie
voordeed, vluchtten de meeste etnische Albanezen eind jaren 90 in grote getallen van de
burgeroorlog
in Joegoslavie die uitbrak tussen verschillende etnische groepen.
De religieuze voorkeur van Albanezen verschilt van land tot land (zie onderstaand tabel).
Religie van de Albanezen per land
Land
|
Islam
|
Christendom
|
Atheisme
/
Agnosticisme
|
Anders
|
Albanie
|
62%
|
28,6%
|
9%
|
1,19%
|
Kosovo
|
95,6%
|
3,7%
|
0,1%
|
0,6%
|
Noord-Macedonie
|
98,2%
|
1,4%
|
0%
|
0,4%
|
Montenegro
|
73,2%
|
26,4%
|
0,1%
|
0,3%
|
Servie
|
71,1%
|
19,5%
|
3%
|
6,4%
|
Kroatie
|
54,8%
|
40,7%
|
1,8%
|
2,7%
|
Italie
[14]
|
41,5%
|
38,9%
|
17,8%
|
1,9%
|
Australie
[15]
[16]
|
25,5%
|
33,9%
|
31,4%
|
2,1%
|
Slovenie
[17]
|
86,7%
|
6,1%
|
1,6%
|
7,2%
|
De Albanezen uit
Albanie
zijn overwegend moslim met aanzienlijke aantallen christelijke minderheden verdeeld tussen de stromingen rooms-katholiek en oosters-orthodox. De Albanezen uit de voormalig
Joegoslavische
landen
Montenegro
,
Servie
,
Noord-Macedonie
en
Kosovo
zijn ook overwegend moslim met kleinere gemeenschappen rooms-katholieken.
De rooms-katholieke Albanezen komen vooral uit het uiterste noorden van
Albanie
, in de omgeving van
Shkoder
en
Lezhe
en in de regio Dukagjini van
Kosovo
, het westen van het land, met als belangrijkste plaatsen
Gjakove
,
Peje
,
Prizren
en
Kline
en in de omringende traditionele dorpen. Omdat veel Albanese immigranten in bijvoorbeeld de Verenigde Staten uit Noord-Albanie komen of onderdeel zij van de
Italiaans-Albanese
gemeenschap, leven er in de VS aanzienlijke aantallen katholieke Albanezen, die lid zijn van de
Italo-Albanese-Katholieke Kerk
. Ook van de
Albanezen in Italie
is het christendom de grootste religie. In
Kroatie
is de helft van de etnische Albanezen christelijk, ook zij kwamen hoofdzakelijk vanuit het noorden van Albanie naar Kroatie tijdens de Ottomaanse heerschappij.
De laatste belangrijkste religie onder Albanezen is de
Albanees-Orthodoxe Kerk
, deze stroming van het christendom heeft vooral veel volgelingen in Centraal- en Zuid-Albanie. De orthodoxe Albanezen zijn hoofdzakelijk de
Tosken
, zij leven hoofdzakelijk in Zuid-Albanie, Griekenland, Italie en de Verenigde Staten.
Ondanks de religieuze verschillen vinden etnische Albanezen elkaar doorgaans in een gemeenschappelijke
identiteit
,
taal
en
Albanese vlag
.
De Albanezen spreken
Albanees
, een
Indo-Europese taal
zonder nauwe verwanten. Het Albanese alfabet is gebaseerd op het
Latijnse
en heeft 36 letters. Er zijn twee dialecten van het Albanees: het
Gegisch
(noorden) en het
Toskisch
(zuiden).
- Loredana Zefi
, zangeres
- Anna Oxa
, zangeres
- Dhurata Dora
, zangeres
- Dua Lipa
, zangeres
- Amanda Kovci
, zangeres
- Juliana Pasha
, zangeres
- Bleona Qereti
, zangeres
- Gabriella Cilmi
, zangeres
- Aurela Gace
, zangeres
- Arilena Ara
, zangeres
- Albina Kelmendi
, zangeres
- Besa Kokedhima
, zangeres
- Jonida Maliqi
, zangeres
- Kejsi Tola
, zangeres
- Ledina Celo
, zangeres
- Anjeza Shahini
, zangeres
- Anxhela Peristeri
, zangeres
- Olta Boka
, zangeres
- Elhaida Dani
, zangeres
- Eneda Tarifa
, zangeres
- Bebe Rexha
, zangeres
- Era Istrefi
, zangeres
- Rona Nishliu
, zangeres
- Enca Haxhia
, zangeres
- Rita Ora
, zangeres
- Frederik Ndoci
, zanger
- Luiz Ejlli
, zanger
- Adrian Lulgjuraj
, zanger
- Bledar Sejko
, zanger
- Eugent Bushpepa
, zanger
- Trejsi Sejdini
, model
- Aferdita Dreshaj
, model
- Klodiana Shala
, atlete
- Mirela Maniani
, atlete
- Luiza Gega
, atlete
- Romela Begaj
, atlete
- James Belushi
, acteur
- Enver Gjokaj
, acteur
- James Biberi
, acteur
- Masiela Lusha
, actrice
- Eliza Dushku
, actrice
- Arta Dobroshi
, actrice
- Bernardin Shllaku
, geestelijke
- Zef Simoni
, geestelijke
- Ernest Simoni
, kardinaal
- Giovanni Francesco Albani
, paus
- Antonio Gramsci
, filosoof
- Giorgio Basta
, generaal
- Teuta Topi
, politica
- Theofan Noli
, patriarch
- Moeder Teresa
, katholieke zuster
- Kosovare Asllani
, voetbalster
- Diant Ramaj
, voetballer
- Thomas Strakosha
, voetballer
- Erjon Bogdani
, voetballer
- Ervin Skela
, voetballer
- Klodian Duro
, voetballer
- Pajtim Kasami
, voetballer
- Lorik Cana
, voetballer
- Xherdan Shaqiri
, voetballer
- Granit Xhaka
, voetballer
- Vedat Muriqi
, voetballer
- Marash Kumbulla
, voetballer
- Odise Roshi
, voetballer
- Armando Sadiku
, voetballer
- Besnik Hasi
, voetbaltrainer
- Majlinda Kelmendi
, judoka
- Distria Krasniqi
, judoka
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑
Gheg 4,156,090
+
Tosk 3,035,000
+
Arbereshe 260,000
+
Arvanitika 150,000
= 7,601,090. (Ethnologue, 2005)
Gordon, Raymond G., Jr. (ed.), 2005.
Ethnologue: Languages of the World
, Fifteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International.
Gearchiveerd
op 2 oktober 2012.
- ↑
Europe :: Albania ? The World Factbook - Central Intelligence Agency
.
www.cia.gov
.
Gearchiveerd
op
7 juli 2020
. Geraadpleegd op
5 juli 2020
.
- ↑
Europe :: Kosovo ? The World Factbook - Central Intelligence Agency
.
www.cia.gov
.
Gearchiveerd
op
8 juli 2020
. Geraadpleegd op
5 juli 2020
.
- ↑
(
en
)
Migrant stock by origin
(pdf).
Gearchiveerd
op
29 april 2021
.
- ↑
(
mk
)
Macedonische volkstelling van 2002
(pdf).
Gearchiveerd
op
18 oktober 2021
.
- ↑
(
it
)
Albanesi in Italia - statistiche e distribuzione per regione
.
Tuttitalia.it
.
Gearchiveerd
op
29 oktober 2021
.
- ↑
https://www.destatis.de/DE/Themen/Gesellschaft-Umwelt/Bevoelkerung/Migration-Integration/Publikationen/Downloads-Migration/auslaend-bevoelkerung-2010200207004.pdf?__blob=publicationFile
- ↑
(
de
)
Die Albanier in der Schweiz: Geschichtliches - Albanier der Schweiz seit 1413
. Gearchiveerd op
7 juli 2011
.
- ↑
https://data.census.gov/cedsci/table?q=B04006&t=Ancestry&tid=ACSDT1Y2019.B04006&hidePreview=false
- ↑
https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/37325/table
- ↑
(
en
)
Ethnic composition
.
pop-stat.mashke.org
.
Gearchiveerd
op
12 mei 2021
.
- ↑
Ontwikkeling van de Kosovaarse bevolking
.
Gearchiveerd
op 25 augustus 2021.
- ↑
Volkstelling van 2002
.
Gearchiveerd
op
4 november 2021
.
- ↑
(
it
)
Appartenenza e pratica religiosa tra i cittadini stranieri
.
www.istat.it
(
30 oktober 2014
).
Gearchiveerd
op
4 december 2019
. Geraadpleegd op
1 maart 2020
.
- ↑
(
en
)
The Albania-born Community in Victoria - 2016 Census
(pdf). The State of Victoria, Department of Premier and Cabinet (2016). Gearchiveerd op
4 juli 2020
.
- ↑
(
en
)
Albania-born - Community Information Summary
(pdf). Department of Home Affairs (2016).
Gearchiveerd
op
8 april 2021
.
- ↑
(
en
)
Statisti?ni urad RS - Popis 2002
.
www.stat.si
.
Gearchiveerd
op
7 augustus 2021
.
|
Europese etniciteiten en nationaliteiten