Qasem Soleimani ???? ????????
Qasem Soleimani arið 2019.
Fæddur	11. mars 1957 Qanat-e Malek , Kerman , Iran
Dainn	3. januar 2020 (62 ara) Bagdad , Irak
Þjoðerni	Iranskur
Storf	Hermaður
Tru	Sjia-islam

Qasem Soleimani (11. mars 1957 ? 3. januar 2020) var iranskur hershofðingi og lengi leiðtogi Quds-sveitanna innan iranska byltingarvarðarins, sem standa fyrir hernaðaraðgerðum Irans erlendis og mota m. a. stefnu Irans i Irak , Libanon , Afganistan og a Gasastrondinni . Hann var um arabil talinn einn voldugasti maður Irans a eftir æðstaklerknum Ali Khamenei . ^[1] Soleimani var raðinn af dogum i dronaaras Bandarikjahers a flugvoll i Bagdad þann 3. januar arið 2020. Dauði hans hefur ollið verulegri olgu i Iran og Irak og hefur spillt samskiptum beggja landanna við Bandarikin . ^[2]

Æviagrip [ breyta | breyta frumkoða ]

Qasem Soleimani fæddist i fjallaþorpinu Qanat-e Malek i austurhluta Irans og kom ur fatækri bændafjolskyldu. Hann lauk fimm ara grunnskolanami og flutti siðan til borgarinnar Kerman þegar hann var 13 ara til að vinna i byggingarvinnu til að hjalpa fjolskyldu sinni að standa skil a skuldum sinum. ^[3]

Eftir ironsku byltinguna arið 1970 gekk Soleimani til liðs við byltingarvarðlið hinnar nyju klerkastjornar landsins. Þegar strið Irans og Iraks braust ut var Soleimani sendur a viglinurnar og komst þar bratt til metorða innan iranska hersins. ^[4]

Arið 1998 var Soleimani gerður leiðtogi ironsku Quds-sveitanna. ^[2] Stuttu eftir að hann hlaut þa stoðu var Soleimani meðal hops herforingja sem voruðu forseta Irans, Mohammad Khatami , gegn þvi að lata studentamotmæli sem þa geisuðu afskiptalaus. Talið er að hotanir herforingjanna um að gripa inn i stoðuna hafi att þatt i akvorðun Khatami um að lata logregluna brjota motmælin a bak aftur. ^[3]

Sem foringi Quds styrkti hann meðal annars samstarf sveitanna við libonsku skæruliðasamtokin Hizbollah og starfaði með þeim i striði Libanon og Israels arið 2006. Soleimani styrði einnig inngripi Irana i syrlensku borgarastyrjoldina og gaf Bashar al-Assad Syrlandsforseta rað um hvernig hann skyldi sigrast a uppreisnarmonnum. ^[5] Þa atti hann drjugt hlutverk i skipulagningu hernaðaraðgerða Russlands i styrjoldinni. ^[6]

Soleimani hafði i kjolfar Iraksstriðsins notið verulegra ahrifa i stjornmalum Iraks sem fulltrui Irana og honum var jafnvel lyst sem ?valdamesta manni i Irak“ af fyrrum oryggismalaraðherra landsins. ^[1] I Irak byggði hann vold sin meðal annars a þvi að muta embættismonnum, með þvi að styrkja frettabloð og sjonvarpsstoðvar og með þvi að beita hotunum þegar þorf krafði. ^[4] Soleimani lagði linur við myndun rikisstjorna, styrði stjornmalastefnu Iraks og bar abyrgð a fjolda arasa a bandariska hermenn i landinu. ^[3] Fra arinu 2014 leiddi Soleimani sveitir sjiamuslima og kurda i Irak i herforum gegn islamska rikinu þar i landi. ^[7]

Þann 3. januar arið 2020 var Soleimani myrtur i dronaaras sem bandariski herinn gerði a alþjoðaflugvoll i Bagdad a meðan Soleimani var staddur þar. Vig Soleimani voru fyrirskipuð af Donald Trump Bandarikjaforseta, sem rettlætti þau siðar með þvi moti að dauði hans hefði verið nauðsynlegur til að koma i veg fyrir strið. ^[8] I aðdraganda arasarinnar hofðu skæruliðar tengdir Ironum meðal annars gert aras asamt iroskum motmælendum a sendirað Bandarikjamanna i Bagdad. ^[2]

Bandarikjamenn hofðu ari fyrir dauða Soleimani formlega skilgreint Quds-sveitirnar sem hryðjuverkasamtok . Innan Irans var Soleimani hins vegar alitinn þjoðhetja og tugþusundir manna voru viðstaddir utfor hans i Iran. ^[9] Að minnsta kosti 35 manns troðust til bana i ortroð við likfor Soleimani i heimabæ hans, Kerman. ^[10]

Tilvisanir [ breyta | breyta frumkoða ]

1. ↑ ^{1,0 1,1} Borkur Gunnarsson (7. agust 2011). ?Iranski hershofðinginn“ . SunnudagsMogginn . Sott 5. januar 2020 .
2. ↑ ^{2,0 2,1 2,2} Gunnar Reynir Valþorsson (3. januar 2020). ?Banda­rikin reðu einn valda­mesta mann Irans af dogum“ . Visir . Sott 5. januar 2020 .
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2} Guðrun Halfdanardottir (6. januar 2020). ?Hetja eða hryðju­verkamaður?“ . mbl.is . Sott 8. januar 2020 .
4. ↑ ^{4,0 4,1} Dexter Filkins (23. september 2013). ?The Shadow Commander“ (enska). The New Yorker . Sott 5. januar 2020 .
5. ↑ Bogi Þor Arason (11. februar 2012). ?Stefnir i enn bloðugri atok“ . Morgunblaðið . Sott 5. januar 2020 .
6. ↑ How Iranian general plotted out Syrian assault in Moscow , Reuters
7. ↑ Afshon Ostovar (2016). Vanguard of the Imam: Religion, Politics, and Iran's Revolutionary Guards . Oxford University Press . bls.  227 .
8. ↑ Asrun Brynja Ingvarsdottir (3. januar 2020). ?Segir að arasin hafi verið gerð til að stoðva strið“ . RUV . Sott 5. januar 2020 .
9. ↑ Magnus Halldorsson (4. januar 2020). ??Hefndin kemur" “ . Kjarninn . Sott 5. januar 2020 .
10. ↑ ?Tug­ir troðust til bana við jarðarfor So­leimani“ . mbl.is . 7. januar 2020 . Sott 8. januar 2020 .