Alfred Dreyfus
Alfred Dreyfus arið 1894.
Fæddur	9. oktober 1859 Mulhouse , Elsass , siðara franska keisaraveldinu
Dainn	12. juli 1935 (75 ara) Paris , Frakklandi
Storf	Hermaður
Þekktur fyrir	Að vera ranglega sakfelldur fyrir njosnir i Dreyfus-malinu .
Tru	Gyðingdomur
Maki	Lucie Eugenie Hadamard (g. 1891)
Foreldrar	Raphael Dreyfus & Jeannette Libmann
Undirskrift

Alfred Dreyfus (9. oktober 1859 ? 12. juli 1935) var franskur hermaður af gyðingaættum fra Elsass . Arið 1894 var hann ranglega dæmdur og fangelsaður fyrir landrað. Deilan um sekt eða sakleysi hans varð kveikjan að Dreyfus-malinu , sem setti svip sinn a franskt samfelag fra 1894 til 1906. A þessum arum skopuðust skarpar linur milli Frakka sem studdu naðun Dreyfusar og þeirra sem toldu hann sekan.

Æviagrip [ breyta | breyta frumkoða ]

Dreyfus var handtekinn þann 15. oktober 1894 fyrir njosnir fyrir þyska keisaraveldið . Þann 5. januar 1895 varð hann sakfelldur i leynilegum rettarholdum og dæmdur til fangavistar a Djoflaeyjunni a strondum fronsku Gvæjana i Suður-Ameriku . Það kom fljott a daginn að Dreyfus væri saklaus af glæpnum og hefði i raun verið gerður að bloraboggli fyrir glæp sem herforingi að nafni Ferdinand Walsin Esterhazy hefði framið. Þegar i ljos kom að Esterhazy væri njosnarinn þaggaði stjorn hersins það niður til að breiða yfir mistok sin. Þegar almenningi barust frettir af þogguninni og sakleysi Dreyfusar hofust hatrammar deilur um gyðingahatur i Frakklandi og hvort Frakkland ætti að teljast kaþolsk þjoð eða lyðveldi byggt a jafnretti allra borgara. ^[1]

Þann 13. januar 1898 birti Emile Zola greinina J'accuse (?Eg asaka“) i dagblaði Georges Clemenceau , L'Aurore . I greininni sakaði Zola herinn um að hafa sakfellt Dreyfus vegna þess að hann var gyðingur og um að hafa falsað sonnunargogn gegn honum. Stuttu aður hafði Zola einnig gefið ut dreyfibref þar sem hann varaði við þvi að komandi old myndi verða old gyðingahaturs. ^[2]

Dreyfus-malið drost fra 1894 til arsins 1904. Þann 19. september 1899 var herrettardomstollinn kallaður saman og mal Dreyfusar tekið upp a ny. Hann var dæmdur sekur a ny en i kjolfarið naðaður af Emile Loubet forseta og latinn laus. Naðun Dreyfusar var malamiðlun svo hægt væri að veita Dreyfusi frelsi an þess að viðurkenna formlega að herinn hefði brotið a honum. Dreyfus þaði naðunina en var þo eðlilega ekki fullsattur við niðurstoðuna og let þau orð falla að frelsi hans væri ?einskis virði an heiðurs“. Dreyfus hofst handa við að safna nyjum sonnunargognum og fekk mal sitt tekið upp i þriðja sinn arið 1904. Þann 12. juli var domur felldur og Dreyfus var syknaður af ollum akæruatriðum. I kjolfarið fekk Dreyfus uppreist æru og var hleypt inn i franska herinn a ny.

Saga Dreyfusar setti mark sitt a franskt þjoðfelag. Þegar Charles Maurras , rithofundur og stuðningsmaður Vichy-stjornarinnar , var handtekinn arið 1944 fyrir að styðja hernamslið nasista og tortimingu franskra gyðinga, a hann að hafa sagt: ?Þetta er hefnd Dreyfusar.“ ^[3]

Sem frjals maður var Dreyfus ekki eins hugsjonasamur og þeir sem hofðu barist fyrir frelsi hans. Þegar hann var beðinn um að sækja um að lifi anarkistanna Sacco og Vanzetti yrði þyrmt ^[4] neitaði hann þvi hann hafði fengið nog af sviðsljosinu. ^[5]

Dreyfus barðist með franska hernum i fyrri heimsstyrjoldinni og var orðinn lautinant-ofursti i lok hennar. Eftir heimsstyrjoldina varð heimaland Dreyfusar, Elsass, hluti af Frakklandi a ny. Þann 9. juli 1919 var Dreyfus veitt aðild að fronsku heiðursorðunni.

Tilvisanir [ breyta | breyta frumkoða ]

1. ↑ Bernt Hagtvet: Ideologienes arhundre (s. 57), forlaget Dreyer, Oslo 2010.
2. ↑ Bernt Hagtvet: Ideologienes arhundre (s. 58)
3. ↑ Jacques Prevotat, Les Catholiques et l'Action francaise ? Histoire d'une condamnation , Paris, Fayard, 2001, bls. 103.
4. ↑ ?The Sacco and Vanzetti Trial“ . Afrit af upprunalegu geymt þann 5. agust 2009 . Sott 28. april 2018 .
5. ↑ Geert Mak: Europa (s. 26), forlaget Cappelen Damm, Oslo 2008.