Kroatia
esas lando jacanta an sudal
Europa
. Ol havas kom vicini
Slovenia
e
Hungaria
norde,
Italia
nord-weste,
Serbia
este, e
Bosnia e Herzegovina
e
Montenegro
sud-este. Weste e sud-weste jacas
Adriatika Maro
.
La nomo
Kroatia
devenas de
Mezepokala
vorto
Cro?tia
, qua originis de
latina
vorto
Dux Croatorum
("duko di Kroati").
Bazala fakti pri Kroatia.
La regiono di la nuna Kroatia habitesis dal
Homo neanderthalensis
dum meza
Paleolitiko
. Fosili pri moderna homi qui vivis dum la
Neolitiko
deskovresis en multa regioni di la lando.
Segun la libro
De Administrando Imperio
, skribita dal Bizancana imperiestro
Konstantinus la 7ma
, Kroati arivis an lora provinco
Dalmatia
dum l'unesma duimo dil 7ma yarcento, pos vinkir l'Avari, nomadi qui habitis Balkani.
Kristanismo
adportesis a la regiono inter la 7ma e la 9ma yarcenti. En
925
, Kroatia nedependanteskis unesmafoye, kom
monarkio
.
Tomislav
esis lua unesma rejo.
Dum la
14ma yarcento
, la sud-esto di la regiono (la nuna
Bosnia e Herzegovina
) okupesis dal
Otoman imperio
.
Dalmatia
divenis parto di la
Republiko Venezia
. Inter
1797
e
1815
la regiono divenis teritorio di la monarkio Habsburg.
Pos l'
Unesma mondomilito
, Kroatia nedependanteskis ye la
29ma di oktobro
1918
e formacis la Stato di Sloveni, Kroati e Serbi. Ta stato unionis kun la
Rejio Serbia
ye la
4ma di decembro
sam yaro, por formacar la
Rejio di Serbi, Kroati e Sloveni
, rinomizita ye la
3ma di oktobro
1929
kom Rejio Yugoslavia.
Kroatia nedependanteskis de
Yugoslavia
ye la
25ma di junio
1991
. Pos la nedependo, komencis milito inter Kroatia e Yugoslavia. Mili di personi exilesis od ocidesis dum "rasala purigesi". La milito fine cesis en
1995
.
Ye la
1ma di julio
2013
Kroatia divenis la 28ma stato del
Europana Uniono
.
[1]
Kroatia esas parlamentala
republiko
. La prezidanto esas
chefo di stato
di la lando, ed elektesas direte dal populo por 5-yara periodo. La
chefo di guvernerio
essas la
chefministro
, qua elektesas dal
parlamento
.
La
legifantaro
konsistas ek singla-chambra parlamento (
Sabor
) kun 100 til 160 membri, qui elektesas dal populo por 4-yara periodo. Inter lua povi, lu povas modifikar la
konstituco
e legaro, aprobar la budjeto nacionala, deklarar milito e paco, establisar la frontieri nacionala, edc.
La
judiciala povo
havas tri rangi ed aplikas la konstituco e legaro aprobita dal legifantaro. La supra korto (
Vrhovni sud
) esas la maxim alta apelo-korto di la lando. Ol havas branchi civila e kriminala. Lua judicii esas publika, ecepte se la privateso di la parti mustas protektesar. La prezidanto di la Supra korto elektesas dal parlamento por 4 yari. L'infra instanci esas la municipala korti (1ma instanco) e komtala korti (2ma instanco). Ank existas korti pri komercal aferi e la supra komercala korto, korti pri minora delikti, la korto administrala e la Korto Konstitucala.
La nuna konstituco di la lando aprobesis ye la
22ma di decembro
1990
, kande la lando nedependanteskis de
Yugoslavia
. Ol emendesis lastafoye en 2013.
Havanta entote 56 594 km², la surfaco di Kroatia esas poke min granda kam olta di Usana stato
Westal Virginia
. La lando havas longa litoro - entote 5835 kilometri, di qui 1777 kilometri en la kontinento, e la cetera en la insuli - kun plu kam 1.000 insuli. La precipua karakterizivo di lua
reliefo
esas montaro konocata kom Dinarid Alpi, qua trairas la lando norde til sude, ne multe distanta de la litoro. Lua maxim alta monto esas Dinara, kun 1 831 metri di
altitudo
. Norde (regiono konocata kom
Panonia
) e nord-este de la lando (regiono konocata kom
Slavonia
) la tereni esas basa.
La fluvii qui debushas an
Adriatiko
ne esas multe extensa. La maxim importanta riveri,
Drava
e
Sava
, debushas an
Danubio
. La maxim famoza
lagi
de la lando esas la
lagi di Plitvice
, qui prezervesas en nacionala parko.
On povas dividar la lando en tri
klimatala zoni
. Norde ed este la klimato esas kontinentala (
Dfa
segun la
klimatala klasifikuro da Koppen
) kun intensa pluvi, varma someri e kolda vintri. Dinarid Alpi havas montala klimato, kun milda e kurta someri e kolda e longa vintri. An la litoro la klimato esas
Mediteranea
, kun varma e sika someri e pluvoza e kolda vintri.
Kroatia esas un ek la landi Europana kun la maxim granda
biodiverseso
. Existas 4 granda ekosistemi, kun diferanta tipi di vejetantaro: Alpala (che Dinarid Alpi), Mediteranea proxim la litoro, Panoniana norde, e kontinentala este. Ank existas ekosistemi di
kaverni
submersita e di arei marshoza.
Kroatia havas
ekonomio
kun alta revenuo. Lua
Totala nacionala produkturo
per persono esis 15.633
dolari
en
2008
.
Turismo
dominacas la sektoro di servadi e reprezentas 20% de tota TNP.
Segun la
demografiala kontado
di 2011, Kroatia havis 4 284 889
[2]
}} habitanti. La maxim multa (90,4%%) esas Kroati, 4,4% esis Serbi, altri (Bosniani, Hungari, Sloveni, Cheki, Cigani) esis 4,4%, e 0,8% ne informis lia etnio en 2011.
[3]
L'oficala linguo di la lando esas
Kroata
, parolata da 95,6% de la habitantaro, kontre ke 1,2% parolas la Serba, 3% parolas altra lingui (Hungara, Cheka, Slovena, Albaniana), e 0,2% ne informis la linguo parolata en 2011.
[3]
La
religio
kun la maxim granda nombro di adepti esas
Katolikismo
, por 86,3% de la habitantaro, 4,4% esis Ortodoxi, 1,5% esis Mohamedani, 1,5% praktikis altra religii, e 2,5% ne informis pri religio. Atei esis 3,8% de la habitantaro en 2011.
[3]
La maxim grand urbo esas la chef-urbo
Zagreb
. Altra importanta urbi esas
Split
,
Rijeka
ed
Osijek
.
Kelka importanta nomi pri Kroatiana
literaturo
esas
Antun Gustav Mato?
, poeti
Antun Branko ?imi?
e
Miroslav Krle?a
, realista skriptisto
Miroslav Krle?a
, e Nobel-laureato
Ivo Andri?
.
L'anciena urbo
Dubrovnik
deklaresis Mondala Patrimonio di la Homaro dal
UNESKO
.
Futbalo
esas la maxim populara
sporto
di Kroatia.
GNK Dinamo Zagreb
esas la futbalo-klubo kun maxim granda nombro di admiranti.