In
minderjierrige
is in persoan (
wetlik
betitele as in
bern
) dy't jonger is as in beskate aldens, en derom (noch) net deselde
rjochten
en
plichten
under de
wet
hat as in
folwoeksene
(of
mearderjierrige
). Sokke bern wurde wetlik as
wilsunbekwaam
beskoge en kinne derom net frij oer har eigen persoan en eigendommen beskikke. Hja steane under it
alderlik gesach
(dat utoefene wurdt troch harren
alden
) of under in oare foarm fan
fadij
oant se
mearderjierich
wurde. De bedoeling hjirfan is om bern te beskermjen tsjin harren eigen brekme oan
underfining
en
dryst
halden en dragen, en teffens tsjin
utrupeling
troch kweawollende folwoeksenen. De steat fan it minderjierrich wezen wurdt oantsjut as
minderjierrigens
of
minderjierrichheid
. Oant hokker aldens oft bern minderjierrich bliuwe, kin fan
lan
oant lan ferskille, mar is yn 'e Westerske wrald oer it algemien 18
jier
.
De alden of fersoargers regelje foar minderjierrigen (hoewol mooglik wol mei ynspraak fan dyselde minderjierrigen) u.m. it wetlike
wen- of ferbliuwplak
, de
sunenssoarch
(oant 14 jier) en
finansjele saken
. Op dat leste med hawwe de alden of fersoargers it behear oer goed en guod as minderjierrigen bgl. in hus,
grunbesit
of
jild
fan harsels hawwe, hoewol't se dy besittings net
ferkeapje
kinne sunder tastimming fan 'e
rjochtbank
. Minderjierrigen kinne fierders gjin
beerf
oanfurdzje (dat dogge de alden of fersoargers foar harren) of
skinkings
dwaan. Wol kinne se (yn
Nederlan
) fan 16 jier of yn in
testamint
oer de helte fan harren goed en guod beskikke. Om't minderjierrigen wilsunbekwaam achte wurde te wezen, binne de alden of fersoargers
oanspraaklik
foar de skea dy't se oanrjochtsje by ungemakken (bygelyks as se by it
fuotbaljen
earne in bal troch it
rut
traapje).
Wichtige
kontrakten
kinne minderjierrigen net ofslute; dogge se dat dochs, dan kinne de alden of fersoargers sa'n kontrakt
neatich ferklearje
litte. By oankeapen yn
winkels
hinget it fan 'e
priis
of oft in minderjierrige soks dwaan mei: in
blikje
frisdrinken
of in
pude
snobbersguod
kin sunder beswier kocht wurde, mar bgl. djoere
merkklean
of in
auto
kin net oanskaft wurde sunder dudlike tastimming fan 'e alden of fersoargers. Wol kinne minderjierrigen by in
bank
op eigen namme in
sparrekken
iepenje, en kinne se der fan harren sechstjinde jier of eltse
moanne
maksimaal
€
125 fan opnimme, salang't harren alden of fersoargers har der net tsjin oankantsje.
Minderjierrigen dy't
fan hus fuortrinne
, kinne op fersyk fan 'e alden of fersoargers troch de
plysje
opspoard wurde. As der it fermoeden bestiet dat der in earnstige reden is foar it utnaaien (lykas
bernemishanneling
,
bernemisbruk
of
ynsest
), wurde se lykwols net twongen om by de alden of fersoargers werom te kearen. Ynstee derfan sille se (yn Nederlan) yn sokke gefallen oerdroegen wurde oan 'e
jongereinsoarch
, dy't mei de alden of fersoargers bemiddelje sil of de
rjochter
freegje sil om maatregels te nimmen. De rjochter kin de alden dan ut 'e
alderlike macht
sette of de fersoargers de
fadij
untnimme. De minderjierrigen sille yn sokke gefallen yn in
opfangtehus
of in
pleechgesin
telane komme. As lykwols bliken docht dat minderjierrigen sunder earnstige problemen yn 'e thussitewaasje fan hus fuortlokke binne troch butensteanders, kinne dy lesten, lykfol hokker reden oft se ek foar harren dieden hiene,
ferfolge
wurde foar
untluking oan it alderlik gesach
, wat yn Nederlan in
strafber
misdriuw
is.
Minderjierrigen binne yn 'e measte (Westerske) lannen fan likernoch 6 oant 18 jier
learplichtich
, en moatte derta
underwiis
folgje troch nei
skoalle
te gean. It rjocht fan minderjierrigen op in eigen priveelibben is foar harren alden of fersoargers oer tige beheind, en hinget of fan 'e romte dy't de alden of fersoargers harren datoangeande biede. Dy kinne nammentlik, as se dat wolle, it near lizze op beskate aktiviteiten,
lektuer
of de omgong mei freonen. Teffens kinne se
relaasjes
en
korrespondinsje
fan minderjierrigen under harren fadij kontrolearje en regulearje. It iennichste wat de alden op dat med wetlik net dwaan meie, is de omgong mei de
pakes en beppes
ferbiede. Op it med fan it
strafrjocht
binne der spesjale regels foar minderjierrigen, dy't datoangeande yn
West-Jeropa
under it
jeugdstrafrjocht
falle ynstee fan under it reguliere strafrjocht.
As minderjierrigen (yn Nederlan) in
houlik
slute wolle foar't se 18 jier binne, hawwe se derfoar ferlet fan 'e ynstimming fan harren alden of fersoargers. Boppedat moat der sprake weze fan
swierwezen
of fan in eigen bern dat al
berne
is. (Dit is in wetlik oerbliuwsel fan 'e tiid dat it in grutte
skande
wie as in
bern buten it houlik
berne waard.) As de alden of fersoargers yn sa'n sitewaasje gjin tastimming jouwe, kin de
rjochter
harren yn it ungelyk stelle en it houlik dochs noch trochgean litte. As minderjierrigen trouwe, wurde se foar de wet automatysk
mearderjierrich
, ek al binne se dan noch gjin 18 jier. Ek in
allinnichsteande mem
fan tusken de 16 en 18 jier kin yn Nederlan mearderjierrich ferklearre wurde, om't foar dat foar de
opfieding
fan har bern foar guon saken nedich is of fan pas komt.
Foar in protte aktiviteiten dy't runom as skealik beskoge wurde (
drinken fan alkohol
,
smoken
) of werfoar't in beskate mjitte fan folwoeksen ynsjoch nedich is (
autoriden
,
stimmen
) besteane yn 'e measte lannen
minimumleeftydsgrinzen
. Faak falle dy gear mei de oergong fan minderjierrigens nei folwoeksenens, mar soms ek net.
Yn
Nederlan
leit de grins tusken minder- en mearderjierrigens op 18 jier, al wie dat oant
1986
noch 21 jier. Yn 'e measte oare lannen leit dy grins ek by 18 jier, lykas yn
Belgje
,
Dutslan
,
Itaalje
,
Kroaasje
,
Ingelan
,
Wales
,
Noard-Ierlan
, de
Feriene Steaten
,
Austraalje
,
Brazylje
,
Kolombia
,
Meksiko
,
Yndia
, de
Filipinen
en de
Kanadeeske
provinsjes
Alberta
,
Kebek
,
Manitoba
,
Ontario
,
Prins Edwardeilan
en
Saskatchewan
. Yn
Skotlan
is men mei 16 jier al mearderjierrich, yn 'e Kanadeeske provinsjes en territoaria
Britsk-Kolumbia
,
Yukon
,
Nijfunlan en Labrador
,
Nij-Breunswyk
,
Nij-Skotlan
,
Nunavut
en de
Noardwestlike Territoaria
mei 19 jier, en yn
Japan
,
Nij-Seelan
,
Tailan
en
Taiwan
pas mei 20 jier.
Yn 'e measte lannen (werunder Nederlan) is 18 jier de
minimumleeftyd om te stimmen
, en kriget men dan it
stimrjocht
, wernei't men dielnimme kin oan
ferkiezings
. Der wurdt al jierrenlang oer diskusjearre om dy leeftydsgrins omleech te bringen nei 16 jier, mar dat is oant no (2017) ta noch net bard. Yn 'e measte lannen (werunder Nederlan) is 18 jier ek de
minimumleeftyd om te autoriden
, en mei men dan pas selsstannich in
auto
bestjoere op 'e
iepenbiere wei
(as men teminsten yn it besit is fan in
rydbewiis
). Yn 'e
Feriene Steaten
mei dat lykwols al mei 16 jier. De
minimumleeftyd om te trouwen
is yn Nederlan feststeld op 18 jier, mar leit yn guon
untwikkelingslannen
in stik leger en is der faak ferskillend per
geslacht
(yn sokke gefallen foar
famkes
leger as foar
jonges
, en net selden mar 15 jier).
Ek is yn Nederlan 18 jier de
minimumleeftyd om alkohol te drinken
en de
minimumleeftyd om te smoken
, en mei men dan dus pas
alkoholyske dranken
keapje en drinke en
smokersguod
keapje en
opsmoke
. Dy leeftydsgrins is per
1 jannewaris
2014
omheechhelle fan 16 jier om
komasupen
tsjin te gean, mei desastreuze gefolgen, om't minderjierrigen no temuk en sunder lykfol hokker tafersjoch drinke (en smoke). Yn 'e Feriene Steaten leit de leeftydsgrins foar it drinken fan alkohol frjemd genoch op 21 jier (eat der't trouwens nimmen him der oan haldt).
Fierders kenne in protte lannen in
minimumleeftyd foar seksueel kontakt
. Yn Nederlan leit dy leeftydsgrins op 16 jier. In folwoeksene dy't
seksueel kontakt
hat mei in minderjierrige fan under de sechstjin hat, is strafber om't in bern fan dy aldens noch net achte wurdt der op eigen manneboet tastimming foar jaan te kinnen. As de seksuele partner lykwols fan deselde aldens is (bgl. de iene 14 jier en de oare 15 jier), dan lit men soks wol faak gewurde. Yn 'e Feriene Steaten sprekt men fan
statutory rape
(in foarm fan
ferkrefting
) by seksueel kontakt tusken in folwoeksene en in minderjierrige, ek al giet it derby om in jonge fan achttjin en in famke fan santjin dy't
ferkearing
hawwe. Yn
Angoala
en in grut tal
dielsteaten
fan
Meksiko
is minimumleeftyd foar seksueel kontakt 12 jier. Yn
Jeropa
is it sa regele:
- 14 jier:
Albaanje
,
Andorra
,
Bosnje
,
Bulgarije
,
Dutslan
,
Eastenryk
,
Estlan
,
Hongarije
,
Itaalje
,
Lychtenstein
,
Masedoanje
,
Montenegro
,
Portegal
,
San Marino
en
Servje
- 15 jier:
Denemark
,
Frankryk
,
Grikelan
,
Iislan
,
Kroaasje
,
Monako
,
Poalen
,
Roemeenje
,
Sloveenje
,
Slowakije
,
Sweden
en
Tsjechje
- 16 jier:
Armeenje
,
Azerbeidzjan
,
Belgje
, it
Feriene Keninkryk
,
Finlan
,
Georgje
,
Gibraltar
,
Guernsey
,
Jersey
,
Kosovo
,
Letlan
,
Litouwen
,
Luksemboarch
,
Man
,
Moldaavje
,
Nederlan
,
Noarwegen
, de
Oekraine
,
Ruslan
,
Spanje
,
Switserlan
en
Wyt-Ruslan
- 17 jier:
Ierlan
en
Syprus
- 18 jier:
Malta
en
Turkije