Francisko
266-a papo de la katolika eklezio
Naskonomo	Jorge Mario Bergoglio
Pontifiko	de 13-a de marto   2013
	?is ? ( nun en ofico)
Anta?ulo	Benedikto la 16-a
Sekvanto	? ( nun en ofico)
Persona informo
Naski?o	la   17-an de decembro   1936 (nun 1936-12-17 ) (87?jara) en Bonaero ,   Argentino
Alma mater	Facultades de Filosofia y Teologia de San Miguel ? Universitato de Bonaero [#]
Lingvoj	hispana lingvo ? itala lingvo ? latina lingvo ? germana lingvo ? franca lingvo ? portugala lingvo ? angla lingvo ? eklezia latino [#]
Subskribo
Familio
Patro	Mario Jose Bergoglio [#]
Patrino	Regina Maria Sivori [#]
?efepiskopo de Bonaero
Dum	1997 ? 2013
[#]	Fonto: Vikidatumoj
v ? d ? r

Francisko ^[1] ( latine   Franciscus ), per civitana nomo Jorge Mario BERGOGLIO [ ?or?e mario bergoljo ] (naski?is la   17-an de decembro   1936 (nun 1936-12-17 ) en Bonaero ), estas la nuna romkatolika papo kaj kardinalo el Argentino . Li estas la 266-a papo , la unua nee?ropa post Gregorio la 3-a (kiu regis anta? 1200 jaroj) kaj la unua jezuita papo.

Vivo [ redakti | redakti fonton ]

Liaj gepatroj estis italaj enmigrintoj ; lia patro laboris ?e la fervojo , kaj devenis el Torino . La familio havis 5 infanojn. Bergoglio havas e? hodia? ne nur la argentinan, sed anka? la italan ?tatanecon .

Li originale studis por i?i kemiisto , atingis diplomon pri tio, sed poste en 1958 decidis ekstudi teologion kaj ali?is al la jezuitoj . Li estis konsekrita en 1969 al pastro , iomete poste li i?is jezuita gvidanto. Li studis mallonge en 1986 anka? en Germanio .

En 1992 li i?is episkopo . En la jaroj 1997 ? 2013 li estis la ?efepiskopo de Bonaero kaj en 2001 Johano Pa?lo la 2-a nomumis lin kardinalo . Ekde 2005 li estis prezidanto de la Argentina Episkoparo.

Papi?o [ redakti | redakti fonton ]

La 13-an de marto   2013 la konklavo elektis lin papo. Lia elekti?o okazis en la kvina baloto, la lasta de la dua balota tago (la unuan tagon okazis nur unu baloto).

Li estas la unua papo naski?inta ekster E?ropo post Gregorio la 3-a (naski?inta en Sirio , elektita en 731 ).

Li elektis por si la nomon Francisko, kiu neniam anta?e estis uzita de papo.

La unua parolado kiel papo [ redakti | redakti fonton ]

Tuj post la solena anonco Habemus Papam la nova papo montri?is al la publiko kaj anta? ol doni sian unuan benon Urbi et orbi , li faris sian unuan publikan paroladon. En ?i li komence salutis per simpla "buonasera" ( itale   bonan vesperon ) kaj aludis la fakton ke li estas nee?ropano per rimarkigi ke la fratoj kardinaloj iris preni lin preska? je la fino de la mondo . Li da?rigis per pre?o por la emerita papo Benedikto la 16-a , kaj, nekutime, anta? ol doni la benon al la urbo Romo kaj al la mondo, li mem petis ?iun spektanton silente pre?i pri beno por li. Sekve li anoncis sian intencon iri la venontan tagon peti savogardon ?e la Madono kaj adia?is la publikon bondezirante al ?i bonan nokton kaj bonan ripozon. ^[2]

Voja?oj [ redakti | redakti fonton ]

Papo Francisko vizitis (?is majo 2018) la sekvantajn landojn ekster Vatikano kaj Italio:

• E?ropo: Albanio , Bosnio kaj Hercegovino , Grekio , Pollando , Portugalio , Svedio , Turkio
• Sudameriko: Bolivio , Brazilo , ?ilio , Ekvadoro , Kolombio , Paragvajo , Peruo
• Nordameriko: Kubo , Meksiko , Usono
• Azio: Armenio , Azerbaj?ano , Banglade?o , Birmo , Filipinoj , Israelo , Jordanio , Kartvelio , Palestino , Sud-Koreio , Srilanko .
• Afriko: Centr-Afriko , Egiptio , Kenjo , Ugando

Verkoj [ redakti | redakti fonton ]

Li publikis plurajn enciklikojn kaj Apostolajn instigojn .

Enciklikoj [ redakti | redakti fonton ]

• Lumen fidei (Lumo de la fido)
• Laudato si' (La?data estu)
• Fratelli tutti (Fratoj ?iuj)

Apostolaj instigoj [ redakti | redakti fonton ]

• Evangelii gaudium (La ?ojo de la evangelio)
• Amoris laetitia (La ?ojo de amo)
• Gaudete et exsulte (?oju kaj jubilu)
• Querida Amazonia (Kara Amazonio)

Ideoj [ redakti | redakti fonton ]

Bergoglio estas ideologie konservativa, li kontra?as aborton , samseksajn edzecojn kaj edzinecojn , e?tanazion , kaj kontra?gravedi?ajn ilojn. Samtempe li forte elpa?as por la malri?uloj . Li deziras malri?an eklezion por malri?uloj ^[3]

Li ?atas kuiradon , operon , tangon , grekajn klasikulojn , ?ekspiron , Dostojevskijon , futbalon kaj na?adon . Subtenpeticion por la papo lan?is la a?stra sociologo katolika Paul Zulehner .

La 12-an de februaro   2020 en la apostola admono ≪Kara Amazonio≫ li malakceptis la proponon permesi la pastrigon de edzi?intaj viroj, nek la diakoninigon de virinoj en Amazonio por batali kontra? grava manko de pastroj en tiu regiono.

Inregra ekologio [ redakti | redakti fonton ]

Jam en 2014 , papo Francisko laboris pri encikliko pri la "ekologio de la homaro" ^[4] . ?i tiu encikliko, Laudato si' , datita la 24-an de majo 2015 , estis publikigita oficiale la 18-an de junio, 2015. ?i estas la unua encikliko, kiu traktas la protektadon de la Krea?o (?ia subtitolo estas "pri la protekto de la komuna hejmo"), "integran ekologion" kaj da?ripovan disvolvi?on . La papo traktas la temon pri tutmonda varmi?o , kiu estis diskutota ?e la Pariza konferenco pri klimata ?an?o (COP21) en novembro/decembro 2015. Kvankam li alvokas la uzon de renovigeblaj energioj anstata? konvenciaj brula?oj , li opinias, ke tio ne sufi?us, krom se la socio rifuzas la senlimajn apetitojn de konsumado .

Preparante la enciklikon, li subtenis kunvenon de la Pontifika Scienca Akademio en aprilo 2015, kiu temigis la ligojn inter malri?eco, ekonomia disvolvi?o kaj klimata ?an?o. La kunveno permesis prezentojn kaj diskutojn de sciencistoj, religiaj gvidantoj kaj ekonomikistoj. Ban Ki-moon , ?enerala sekretario de Unui?intaj Nacioj , kiu instigis mondajn gvidantojn al iu ?an?o en la Pariza konferenco de Unui?intaj Nacioj pri klimata ?an?o de decembro 2015, faris la malferman paroladon.

Lundon la 10-an de a?gusto 2015 , Francisko publikigis leteron starigantan la 1-an de septembro kiel "Mondan Tagon de Pre?o por la Konservado de la Krea?o", tiel ali?ante al la praktiko starigita de la Ekumena Patriarkao de Konstantinopolo ^[5] .

La 31-an de a?gusto 2016 , li starigis " dikastron por la servo de integra homa disvolvi?o en la lumo de la Evangelio ", kies vasta kompetenteco inkludas la protekton de la Krea?o. ?i tiu dikastreco havas tri komisionojn, unu el kiuj estas specife dedi?ita al ekologio ^[6] .

La 1-an de septembro 2016 , okaze de la dua Monda tago de pre?o por la protekto de la Krea?o, kaj kadre de la jaro de la Jubileo pri Mizerikordo , li vokas la kristanajn fidelulojn, citante la enciklikon Laudato si' , "al profunda interna konverti?o" kaj proponas inkludi la protekton de la Krea?o per "mizerikordaj verkoj" ^[7] .

La 24-an de majo 2020 , okaze de la kvina datreveno de sia encikliko pri la protekto de la komuna hejmo, Francisko lan?as Laudato Si -jaron (24a de majo 2020 - 24a de majo 2021). ?i tiu iniciato sekvas la Semajnon Laudato Si' , kunvokitan de la Papo de la 16a ?is la 24a de majo 2020, kiu implikis katolikajn komunumojn tra la mondo, permesante al paro?oj , diocezoj , religiaj kongregacioj , asocioj , lernejoj kaj aliaj institucioj profundigi ilian enga?i?on al la protekto de la Krea?o kaj la anta?enigo de integra ekologio ^[8] . Tiele integra ekologio estas kompleta ekologio, ne nur homa kaj natura sed anka? ?i tempa kaj spirita ^{[9] [10]} .

Esperanto [ redakti | redakti fonton ]

Malkiel liaj anta?uloj Johano Pa?lo la 2-a kaj Benedikto la 16-a , papo Francisko ne salutis post sia unua paska beno Urbi et orbi la spektantojn en multaj lingvoj, do anka? ne en Esperanto . Esperantistoj gvidataj de Giovanni Conti kun panelo konsistiganta la vorton "ESPERANTO" tamen ?eestis sur la Placo Sankta Petro .

La ?esi?o de la multlingvaj salutoj, kune kun sekurecaj malfacila?oj pri enirado de la placo kun la ne plu rilataj paneloj, kontribuis al la decido de Giovanni Conti ne plu organizadi la esperantistan ?eeston ekde kristnasko 2014 . Anstata?e, Ranieri Clerici gvidis grupon, kiu videbligis la panelojn la postan tagon, la 26-an de decembro , dum alia ceremonio celebrata de la papo en ?eesto de malpli da homoj kaj en malpli strikta sekureco, tamen atentata de televidaj kameraoj. ^{[11] [12]}

Vidu anka? [ redakti | redakti fonton ]

• Listo de papoj
• Sankta Francisko el Asizo
• Vatikano

Referencoj [ redakti | redakti fonton ]

Pliaj lega?oj [ redakti | redakti fonton ]

Dumay, Jean-Michel. Kontra?kapitalisma diskurso veninta el la Sudo: La papo kontra? la ≪sterko de la diablo≫ . 'Le Monde Diplomatique', septembro 2015

Eksteraj ligiloj [ redakti | redakti fonton ]

• Oficiala retejo de la Sankta Se?o (8-lingva)
• Oficiala retejo de la Internacia Katolika Unui?o

Portalo pri Katolika Eklezio