La monto kiel vidita de Tokjo
La
monto Fu?i
[1]
(
japane
富士山
,
Fuji-san
) estas
vulkano
kaj
la plej alta monto
de
Japanio
je 3 776 metroj.
?i ku?as ?e regionlimo inter la gubernioj
?izuoka
kaj
Jamana?i
, kaj apartenas al la
Japanaj Alpoj
.
La monto Fu?i situas en la tu?zono de la E?razia, la Pacifika kaj la Filipina Plato, kaj apartenas al la stratumaj vulkanoj de la
Pacifika ringo de fajro
. ?i konsideri?as kiel aktiva, sed ?iaj erupcioj okazas nur post longaj pa?zoj. La lasta granda erupcio okazis en 1707 dum la
Edo-epoko
. Geologoj diferencas kvar stratumoj en la monto Fu?i: la plej ena kaj antikva "Sen-komitake" konsistas el ?tono de tipo
andesito
, Anta? kelkaj jarcentmiloj ekestis la "Komitake Fu?i", kiu konsistas el
bazalto
. Anta? ?irka? 100.000 jaroj ekestis la
maljuna monto Fu?i
sur la "Komitake Fu?i" kaj anta? proksimume 10.000 jaroj la moderna monto Fu?i formi?is.
La nomo "monto Fu?i" skribi?as japane kun la
?inaj simboloj
富
([??]; "ri?a"),
士
([?i], /[?i]; "
samurajo
"), kaj 山 (やま/さん,
yama/san
[jama]/[sa?]; "monto"). ?is la fino de la 19-a jarcento oni legis tion, kiel "
Fuji-(no)-yama
". Komence de la 20-a jarcento oni eklegis tion "
Fuji-san
" kun la pli edukita ?in-japana legmaniero "
san
" por monto.
La nomo de la monto, "
Fuji
", estas konsiderata alta?a kaj ver?ajne ekzistis jam anta? la alveno de la ?ina skribo kaj la sinojapanaj legmanieroj en Japanio - do la unuaj du simboloj estis elektitaj ne pro ilia signifo, sed pro ilia legmaniero, kiu similas al la nomo de la monto. Se la nomo estas antikva, la en Japanio populara rakonto pri la "senmorteco" (不死, "
fushi
") kiel origino de la nomo ne eblas vera. Ver?ajne la nomo devenas de la nomo de la floro "
fuji
" (藤 = visterio [wisteria floribunda]), kiu povas kovri bele ?tonojn. Alia hipotezo estas ke la nomo rilatas al la
?ielarko
, japane "
niji
" (虹; antikve "
nuji
" plus kelkaj dialektaj formoj). Amba?okaze ver?ajnas ke la originala nomo rilatas iel al la belproporciitaj kaj simetriaj deklivoj de la monto, kies pinto estas kovrita de eterna glaco.
3D-a komputila animacio
Fu?i-monto estas de antikvaj epokoj sankta monto en
?intoo
, la indi?ena religio de Japanio. Post la enkonduko de budhismo kaj la sinkretismo inter ?intoo kaj
japana budhismo
, la monto anka? esti?is budhisma sanktejo. Pro sankteco, la monto estis malpermesata al inoj ?is la
Mej?i-reformo
(1860-aj jaroj).
Presa?o de Hokusaj pri Fu?i-monto
Fu?i-monto speciale populari?is en japana kulturo dum la
Edo-epoko
(17-a ?is 19-a jarcentoj), kiam
Tokio
(tiam nomita
Edo
) esti?is la ?efurbo. Unu el la gravaj vojoj el Tokio estis
T?kaid?
(
japane
東海道
), kaj Fu?i-monto estis unu el la plej notindaj vidinda?oj sur la vojo Tokien. Multaj artistoj faris arton pri Fu?i-monto; la presa?oj de
Hokusaj
estas tre famaj.
La
Mej?i-reformo
rajtigis inojn eniri la monton. La politiko de la
apartigo de ?intoo kaj budhismo
(
japane
神?分離
,
shin?butsu bunri
), parto de la religia naciismo de tiu epoko, ka?zis la forigon de statuoj de budhoj kaj renomado de budhismaj nomoj.
La unua nejapano kiu atingis la pinton de Fu?i-monto estis la anglo Rutherford Alcock, en 1868; en 1869, la anglino Fanny Parkes, la edzino de la Britia ambasadoro Harry Parkes, esti?is la unua virino kiu surgrimpis la monton.
En la 22-a de junio, 2013, ?i i?is unu el
Mondaj hereda?oj de Unesko
.
- ↑
"Fu?i-monto" a? "Huzio" estas la? "Vortaro Japana-Esperanta" de
Japana Esperanto-Instituto
(1982). Tamen, en "Esperanto-Japana Vortaro" (2006) la sama instituto esprimas, ke "Monto Fu?i" estas pli ta?ga ol "Fu?i-Monto".
| Vulkanoj
|
|---|
Gravaj
vulkanoj
|
- Arenal
(
Kostariko
)
- Asama
(
Hon?uo
,
Japanio
)
- Askja
(
Islando
)
- Asosan
(
Kiu?uo
,
Japanio
)
- Baker
(
Va?ingtonio
-
Usono
)
- Cerro Azul
(
?ilio
)
- Cerro Negro
(
Nikaragvo
)
- Colima
(
Meksiko
)
- Cotopaxi
(
Ekvadoro
)
- Eifel
(
Germanio
)
- El Chichon
(
Meksiko
)
- El Misti
(
Peruo
)
- Monto Erebus
(
Antarkto
)
- Erta Ale
(
Etiopio
)
- Etna
(
Sicilio
,
Italio
)
- Fu?i-Monto
(
Hon?uo
-
Japanio
)
- Galeras
(
Kolombio
)
- Grimsvotn
(
Islando
)
- Hekla
(
Islando
)
- Hood
(
Oregono
-
Usono
)
- Kilauea
(
Havajo
,
Usono
)
- Kiliman?aro
(
Tanzanio
)
- Klju?evskaja
(
Kam?atko
,
Rusio
)
- Krafla
(
Islando
)
- Krakatoa
(
Indonezio
)
- Masaya
(
Nikaragvo
)
- Mauna Kea
(
Havajo
,
Usono
)
- Mauna Loa
(
Havajo
,
Usono
)
- Mayon
(
Filipinoj
)
- Merapi
(
Javo
,
Indonezio
)
- Nevado del Ruiz
(
Kolombio
)
- Novarupta
(
Alasko
,
Usono
)
- Nyiragongo
(
Kongo Kin?asa
)
- Ol Doinyo Lengai
(
Tanzanio
)
- Paricutin
(
Meksiko
)
- Paktusan
(inter
?inio
kaj
Nord-Koreio
)
- Pinatubo
(
Filipinoj
)
- Piton de la Fournaise
(
Reunio
,
Francio
)
- Popocatepetl
(
Meksiko
)
- Rabaul
(
Nova Britio
,
Papuo-Nov-Gvineo
)
- Rainier
(
Va?ingtonio
-
Usono
)
- Rishiri
(
Hokajdo
,
Japanio
)
- Ruapehu
(
Nov-Zelando
)
- Monto Saint Helens
(
Va?ingtonio
,
Usono
)
- San-Salvadoro
(
San-Salvadoro
,
Salvadoro
)
- Shasta
(
Kalifornio
-
Usono
)
- Sakurajima
(
Kiu?uo
,
Japanio
)
- Santorini
(
Grekio
)
- Soufriere Hills
(
Moncerato
,
Kariba Maro
)
- Strombolo
(
Italio
)
- Tambora
(
Malgrandaj Sundoj
,
Indonezio
)
- Tejdo
(
Kanarioj
,
Hispanio
)
- Unzen
(
Kiu?uo
,
Japanio
)
- Vezuvio
(
Italio
)
- Vulcano
(
Liparaj insuloj
,
Italio
)
- White Island (Whakaari)
(
Nov-Zelando
)
|  |
|---|
Plej altaj
vulkanoj
|
|
|---|
|