?ina skribo

El Vikipedio, la libera enciklopedio
?ina skribo

Tipo

silabaro
ISO 15924 Hani
vorterosigna skribsistemo
Dum -1200 - nuntempe
Partoprenanta streko de ?ina skribsigno ? radikalo de ?ina skribo vd
v ? d ? r
Maldekstre kaj nigre, signoj por "?ina signo" en la tradicia ?ina skribo ; dekstre kaj ru?e, "?ina signo" en la simpligita ?ina skribo .
Ekzemplo de ĉina kaligrafio.
Ekzemplo de ?ina kaligrafio .

La ?ina skribo , a? ?inaj signoj , estas kaj estis uzataj ?efe en la ?ina lingvo , sed anka? en la japana lingvo kaj la korea lingvo ( Sud-Koreio ). La ?inaj signoj malaperis el la vjetnama lingvo (la vjetnama lingvo uzis ?inajn signojn ?is la 20-a jarcento ) kaj el Nord-Koreio (kie estas uzata sole korea alfabeto ).

Signoj kaj signifoj [ redakti | redakti fonton ]

La ?inaj signoj (?字/漢字) nomi?as hanzi en la norma ?ina (mandarena, nord?ina) , hon3 zi6 en la kantona , kanji en la japana, hanja en la korea, kaj han t? en la vjetnama.

En la ?ina lingvo unu a? pluraj signoj (字) konsistigas vortojn (詞), ekzemplo: "hanzi" (漢字) havas du signojn.

La japana, la korea kaj la vjetnama lingvoj ne estas parencaj al la ?ina lingvo, kaj ili havas malsimilegan gramatikon. Tiel tiuj lingvoj ?an?is la signifon de la ?inaj signoj. Anka? kelkaj malsamaj (sed similaj) ?inaj signoj havas la saman signifon.

Ekzemplo estas 愛人. 愛人 signifas "edzo/edzino" en la ?ina ( Airen ), sed ?i signifas "amato/amatino" en la korea ( Aein ), kaj "adulta amato/amatino" en la japana ( Aijin ). Alia ekzemplo estas 平和. 平和 signifas "paco" en la japana lingvo, sed en la ?ina lingvo oni diras 和平.

Anka? ordinaraj signoj estas similaj sed malsamaj en diversaj regionoj. Ekzemplo estas " drako ": ? en ?inio, sed 龍 en Tajvano kaj ? en Japanio .

Tradicie, ?inaj signoj estis skribitaj vertikale, maldekstren komence de la dekstro. Hodia?, oni kutime skribas ilin la? okcidenta maniero: horizontale, suben komence de la supro.

Formado de ?inaj ideogramoj [ redakti | redakti fonton ]

evoluo de ?ina ideogramo: suno.
evoluo de ?ina ideogramo: monto.
evoluo de ?ina ideogramo: elefanto.

?inaj karaktroj reprezentas vortojn de la lingvo uzante diversajn strategiojn. Kelkaj karaktroj, kiaj kelkaj el la plej ofte uzataj, estis origine piktogramoj , kiuj priskribis la objektojn aluditajn, a? simple ideogramoj , en kiuj la signifo estis esprimita ikone . Kelkaj aliaj vortoj estis esprimitaj per komponitaj ideogramoj, sed la plej ampleksa majoritato estis verkita uzante la rebusan principon , la? kiu karaktro por similsona vorto estis ?u simple prunteprenita a? (pli ofte) etendita per malambiguiga semantika markilo por formi son-semantikan komponkaraktron. [1]

Tiuj kvin metodoj, kune kun obskura kategorio de "transformitaj simila?oj", estis la unuan fojon klasitaj kiel la liush? (en ?ina 六? a? 六書) ("ses skriboj") fare de la fakulo ?u ?en en lia vortaro ?uo?en Jiezi en la jaro 100. [2] Kvankam tiu analizo estis foje problemiga kaj disputeble malkapablas respeguli la kompletan naturon de la ?ina skribsistemo , ?i pluiras pro sia longa historio kaj konvinka uzado.

Piktogramoj [ redakti | redakti fonton ]

  • En ?ina 象形字 xian?ingzi

Piktogramoj formas nur malgrandan parton de ?inaj karaktroj. Karaktroj de tiu klaso derivas el bildoj de objektoj kiujn ili aludas. [3] La? la tempo ili estis normigitaj, simpligitaj, kaj stiligitaj por fari ilin pli facile skribeblaj, kaj ties derivado estas tiele ne ?iam evidenta. Ekzemploj estas 日 ri por "suno", 月 yue por "luno", 木 mu por "arbo" a? "ligno", [4] kaj 麻 ma por "kanabo".

Ne estas preciza nombro por la proporcio de modernaj karaktroj kiuj estas bildecaj nature; tamen, ?u ?en metis proksimume 4% de ?inaj karaktroj en tiu kategorio.

Simplaj ideogramoj [ redakti | redakti fonton ]

  • En ?ina 指事字 zh?shizi

Nomita anka? simplaj indikiloj, tiu malgranda kategorio enhavas karaktrojn kiuj estas rektaj ikonecaj bildoj. Ekzemploj estas 上 shang "supre" kaj 下 xia "malsupre", origine nur punktoj super kaj sub linio, kio poste evoluis al siaj nuntempaj formoj, kiuj havas malpli potencialo por grafika ambigueco la? kunteksto. [5] Pli komplikaj indikiloj inkludas 凸 ('konveksa'), 凹 ('konkava'), kaj 平 ('ebena' kaj 'nivela'). [6]

Komponitaj ideogramoj [ redakti | redakti fonton ]

  • En ?ina ?意字 / 會意字 huiyizi, la komponitaj ideogramoj estas signoj, kiuj konsistas el du partoj, kiuj kune iel faras la signifon de la tuto. Ekzemple 日 ri "suno" plus 月 yue "luno" faras 明 ming "brila", "klara". Rimarku, ke inter la prononcoj de la partoj kaj de la tuto tute estas nek similo nek rilato; temas la konstruo nur pri la semantiko. Kvankam la historieco de tiu aparta etimologio estis pridubita fare de kelkaj ?usaj fakuloj, ?i estas definitive kanona legado: por ekzemplo, la ofta komponita vorto 明白 kun la signifo 'kompreno', rande al derivita asocio de 明 kun 'iluminado'. La aldono de la mallongigo de la radikalo de 'herbo' pinte rezultas en la kompona ideografo 萌 ('bur?oni'), alude al la heliotropisma konduto de planta vivo. Aliaj ofte cititaj ekzemploj estas 休 ('ripozo'), komponita de piktogramoj ??'homo' kaj ??'arbo', kaj 好 ('bona'), komponita de ??'virino' kaj ??'infano'. [7]
La komponita karaktro 好 bildigita la? siaj komponantaj karaktroj 女 kaj 子 apudigitaj unu kun la alia.

Nuntempe oni kredas, ke multaj tradiciaj ekzemploj de komponitaj ideogramoj fakte origini?is kiel son-semantikaj kompona?oj, malheligitaj pro sinsekvaj ?an?oj la? formo. [8] Peter Boodberg kaj William Boltz iris tiom anta?en ?is malakcepto ke ?iuj komponaj ideogramoj estis kreitaj en antikvaj tempoj, asertante, ke "duarangaj komprenoj" kiuj estas nuntempe perdi?intaj estas responsaj pri la ?ajna foresto de fonetikaj indikiloj, [9] sed iliaj argumentoj estis malakceptitaj de aliaj fakuloj. [10]

Komponitaj ideogramoj estas oftaj en kokuji , karaktroj dekomence stampitaj en Japanio. Ekzemplo de moderna komponita ideogramo uzita en verkita ?ino estas ? (' betono '), kii kombinas la radikojn de "homo", "laboro", kaj "?tono". [11]

Rebusa?oj [ redakti | redakti fonton ]

  • En ?ina 假借字 ji?jiezi, la kategorio de rebusaj skriboj estas esence sama al la koncepto de rebuso, kiel oni tion konas en la aliaj partoj de la mondo: uzi ion devene bildon ne bilde, sed pro la sono de la vorto por tiu afero. Ekzemple 象 xiang estas devene bildo de elefanto , kaj plu havas tiun signifon, sed signifas krom tion "aspekto", "aspekti", pro tio, ke la vortoj samsonas en la antikva hana lingvo. Simile 云 yun devene estas bildo pri nubo , sed oni ekskribis pere vorton por "diri", kaj sekve faris la formon 雲, kun supra elemento signifanta "pluvo", kio estas uzata por vortoj rilataj al vetero (ekzemple 雹 bao " hajlo ", 雷 lei " tondro ", 霧/? wu " nebulo "). Pro tio, ke la vorto yun por la senco "diri" estas jam de nemallonga tempo arkaa?o, oni forigis la distingon inter 云 kaj 雲 en la simpligita skribo ; en la maloftaj okazoj, en kiuj oni volas diri per yun "diri", la supozo estas, ke distingo eblos per kunteksto.

Son-semantikaj kompona?oj [ redakti | redakti fonton ]

  • En ?ina 形?字 / 形聲字 xingsh?ngzi, la son-semantike komponitaj skriboj estas ege la plej granda kategorio, estante pli ol 90% el la signoj en moderna vortotrezoro. Temas pri signoj, kiuj konsistas el unu parto, kiu donas "kategorion" (malprecize) de signifo, kaj unu parto, kiu donas proksimume la sonon. La son-semantike komponitaj skriboj estas ege la plej granda kategorio, estante pli ol 90% de la signoj en moderna vortaro. Ekzemple el 工 g?ng "laboro" oni per aldono de parto signifanta "fadenon", "silkon" faras 紅 hong "skarlato", per aldono de parto signifanta "akvon" faras 江 ji?ng "rivero", per aldono de parto signifanta "agi", "frapi" faras 攻 g?ng "ataki", kaj tiel plu.

En pluraj okazoj oni aldonas semantikan elementon al ekzistanta signo, kiu konsistas jam el semantika kaj sona elementoj. Ekzemple 湖 hu "lago" konsistas el maldekstra elemento signifanta "akvon" plus dekstra elemento 胡 hu "barbaro", sed 胡 hu mem konsistas el 古 g? "antikva" plus elemento signifanta "karnon". (En tiuj okazoj, oni uzas mallongigitajn formojn de signoj por semantikaj elementoj; la normalaj memstaraj signoj por "akvo" kaj "karno" estas respektive 水 shu? kaj 肉 rou , sed oni rigardas la tri streketojn maldekstre de 江 ji?ng kaj 湖 hu kiel mallongigitan formon de 水 shu? , kaj simile la dekstran parton de 胡 hu kiel mallongigitan formon de 肉 rou ; sekve oni trovos ilin en vortaro sub tiuj sekcioj.

Historio [ redakti | redakti fonton ]

Kompara evoluo el piktogramoj ?is abstraktaj formoj en mezopotamiaj signoj, egiptaj hieroglifoj, kaj ?inaj karaktroj.

La? Qiu Xigui, la plej lar?a tendenco en la evoluo de la ?inaj karaktroj la?longe de la historio estis simpligo, kaj en grafika aspekto (字形 zixing), nome "eksteraj aspektoj de individuaj grafemoj", kaj en grafika formo (字?, en tradicia 字體, en pijino zit?), "?eneralaj ?an?oj en la diferencaj trajtoj de grafika formo kaj de kaligrafia stilo, [...] en plimulto de okazoj reference ?efe al evidentaj kaj substancaj ?an?oj". [12]

Tradiciaj elpensa?oj [ redakti | redakti fonton ]

Kelkaj laboroj de klasika ?ina literaturo indikaj, ke oni uzis noditajn ?nurojn por fari registrojn anta? la elpensado de [skribado]]. [13] [14] Verkoj kiuj referencas tiun praktikon estas la ?apitron 80 de Tao Te Ching [15] kaj la ?apitro "Xici II" ene de Yijing . [16]

La? la tradicio, ?inaj karaktroj estis elpensitaj dum la 3-a jarmilo a.n.e. fare de Can?jie, nome skribisto de la legenda Flava Imperiestro. Oni diras, ke Can?jie elpensis simbolojn nomitajn 字 (zi) pro sia frustracio ?e la limigoj de ?nurnodado, inspirante sin el sia studo de animaloj, pejza?oj kaj steloj en la ?ielo. En la tago en kiu oni kreis la unuajn karaktrojn, greno pluvis el la ?ielo - kaj kiam nokti?is, oni a?dis la lamentadon de fantomoj kaj demonoj, kiu beda?ris, ke oni ne povos plu ?ikani kaj ?eni homojn. [17]

Neolitiko [ redakti | redakti fonton ]

En ?usaj jardekoj, oni trovis serion de surskribitaj grafemojn kaj bildojn en arkeologiaj ku?ejoj de la Neolitiko en ?inio, kiel tiuj de Jiahu (?irka? 6500 a.n.e.), Dadivano kaj Damaidi el la 6-a jarmilo a.n.e., kaj Banpo (5-a jarmilo a.n.e.). Ofte tiu trovita?oj estis akompanataj de amaskomunikilaj informoj kiuj fruigis la supozitajn komencojn de la ?ina skribado je miloj da jaroj. [18] [19] Tamen, ?ar tiuj markiloj aperis sole sen implikita kunteksto kaj estis faritaj krude, Qiu Xigui konkludas, ke "ni ne havas bazon por aserti, ke tiuj konstituas skribadon nek estas tialo por konkludi, ke ili estas anta?a?oj de ?inaj karaktroj de la Shang dinastio ." [20] Tamen ili pruvas, ke la historio de la uzado de signoj en la valo de la Flava Rivero de la Neolitiko ?is la periodo Shang. [19]

Orakolosta skribado [ redakti | redakti fonton ]

Oksa orakolo surskribita de karaktroj registrantaj la rezulton de divenado.

La plej fruaj konataj ekzemploj de skribado rekte anta?a?oj de modernaj karaktroj estas korpuso de surskriba?oj farita en bronzaj ujoj kaj orakolaj ostoj dum la fino de la Shang dinastio (?irka? 1250-1050 a.n.e., [21] [22] kaj la plej antikvaj estus de ?irka? 1200 a.n.e. [23] [24] :108 Orakolaj ostoj kaj la skriba?oj kiujn ili portas estis dokumentitaj de modernaj fakuloj en 1899, post aliaj ekzemploj estis malkovritaj venditaj kiel "drakostoj" por medicinaj celoj, kun la simboloj ?izitaj en ili identigitaj kiel ?ina skribado. ?irka? 1928, la fonto de tiuj ostoj estis markita ?is vila?o proksima al Anjan en Henano , kiu estis elfosita de la Academia Sinica inter 1928 kaj 1937. ?is nun, oni trovis ?irka? 150 000 tiajn fragmentojn. [21]

Orakolostaj skriba?oj estas registroj de divena?oj plenumitaj en la komunikado kun re?aj praulaj spiritoj. [21] La skriba?oj gamas el la malmultaj karaktroj en la plej mallongaj, ?is ?irka? 40 karaktroj en la plej longaj. La re?o Shang komunikus kun siaj prauloj pere de "orakolomancio", pridemandante pri temoj kiel la re?a familio, militaj sukcesoj, kaj e? vetera prognozo. La interpretitaj respondoj estus registritaj sur la divenila materialo mem, tio estas la ostoj. [21]

La orakolosta skribado estis bone disvolvigita skribsistemo, [25] [26] kio sugestas, ke la originoj de la ?ina skribado povus veni tion frue kiom el la fino de la 2-a jamilo a.n.e. [27] Kvankam tiuj divenskriba?oj estas la plej fruaj survivinta pruvaro de antikva ?ina skribado, oni amplekse kredas, ke tiun skribadon oni uzis anka? por multaj aliaj neoficialaj celoj, sed anka? ke la materialoj sur kiuj oni faris nedivenan skribadon ? plej ver?ajne ligno kaj bambuo ? estis malpli da?rebla ol ostoj kaj konkoj, kaj ekde tiam ili forkaduki?is. [27]

Zhou skribmaniero [ redakti | redakti fonton ]

La kuirujo de la skribisto ?i Kiang de la epoko ?u, bronza ceremonia kuirujo datitaj de ?irka? 900 a.n.e. Longaj surskriba?oj sur la surfaco priskribas la farojn kaj virtojn de la unuaj sep re?oj ?u.

La tradicia nocio de sinsekva procesio de skribmanieroj, el kiuj ?iu subite estis elpensita kaj anstata?is la anta?an, estis finfine malkonfirmita fare de modernaj arkeologiaj trova?oj kaj fakula esplorado. [28] Plej ofte, okazis ke du a? e? pliaj skribmanieroj kunekzistis en difinita areo, kaj tiuj evoluis la?grade. Tiom frue kiom ?is la Shang dinastio, la orakolosta skribmaniero kunekzistis kiel simpligita formo kun la pli normala skribmaniero en bambulibroj ? konservita en bronzaj skriba?oj ? same kiel ?e la prilaboritaj bildaj formoj, ofte klansimboloj, trovitaj en multaj bronza?oj.

Bazitaj sur studoj de tiuj bronzaj skriba?oj, estas klara ke la ?eftendenca skribmaniero evoluis en malrapida, nerompita modo el la Shang ?is la dinastio Zhou , ?is ekhavi la formon kiu estas nuntempe konata kiel "sigeleta skribmaniero" en la ?tato ?jin , sed subitaj ?an?oj. [29] [30] Dume, aliaj skribmanieroj evoluis dum la fino dte Zhou, speciale en orientaj kaj sudaj regionoj. Tio inkludas dekoraciaj skribmanieroj kiel la "birdoverma sigela skribmaniero", kaj la regionaj 'antikvaj' formoj de orientaj ?tatoj Zhou, konservitaj kiel variantaj formoj dn la Han-eraa Shuowen Jiezi .

Uuigo de Qin kaj malgranda sigela skribmaniero [ redakti | redakti fonton ]

Malgranda sigela skribmaniero, kiu estis evoluinta konservative en la ?tato Qin dum la Orienta Zhou, normi?is kiel la ortografia konvencio uzita tra tuta ?inio fare de la imperia dinastio Qin . Tamen, pli ol unu skribmaniero estis uzata tiam: malmulte konata, ortlinia, 'vulgara' formo de la karaktroj kunekzistis kun la pli formala sigela skribmaniero dum jarcentoj en la ?tato Qin; la populareco de tius vulgara formo kreski?is la? la praktiko de skribado mem i?is pli disvastigita. [31] Nematura formo de klera skribmaniero nomita "fruklera" a? "praklera" jam estis disvolvigita ?irka? la Milit?tata periodo en la ?tato Qin [32] bazita sur tiu vulgara formo, anka? kun influo el la sigela skribmaniero. [33] La kunekzistado de la tri skribmanieroj ? malgranda sigela, vulgara kaj praklera, el kiuj tiu lasta evoluis la?grade al klera skribmaniero ? malkonfirmis la tradician kredon, ke la dinastio Qin uzis nur unu skribmanieron, kaj ke la klera skribmaniero estis subite elpensita dum komenco de Han.

Han-klera skribmaniero [ redakti | redakti fonton ]

Steleo de la templo Hua?an, verkita en la klera skribmaniero, el la fino de la Orienta Han dinastio .

La praklera skribmaniero maturi?is la?grade, kaj ?irka? la komenco de la Han periodo ?ia prilaboreco estis komparebla kun la malgranda sigela skribmaniero. [34] ?us malkovritaj bambuaj slipoj montris la aperon de matura klera skribmaniero fine de la regado de la imperiestro Wu Di en la jaroj 141?87 a.n.e. [35]

Kiel en anta?aj epokoj, multaj skribmanieroj estis uzataj dum la epoko Han, [36] kvankam la matura klera skribmaniero ? nomita anka? 八分 (b?f?n) [37] ? estis hegemonia. Anka? frua tipo de kursiva skribmaniero estis uzata almena? tiom frue kiom je 24 a.n.e.,( Qiu 2000 , pa?oj 132?133 havigas arkeologian pruvaron de tiu datado, kontraste kun sensubstancaj postuloj datantaj la aperon de kursiva ie ajn el Qin ?is orienta Han.) aligante kursivajn formojn popularajn tiam, same kiel elementojn el la vulgara skribmaniero kiuj origini?is en la ?tato Qin. [38] ?irka? la tempo de dinastio Jin , tiu kursiva stilo Han konati?is kiel 章草 zh?ngc?o, foje konata en angla kiel 'klera kursivo', 'antikva kursivo', a? 'skiza kursivo'. Kelkaj kredas, ke tiu nomo, kiu uzas la karaktron 章 (ordigita), aperis ?ar la stilo estis konsiderata dum Jin kiel pli ordigita formo [39] ol estus estinta la moderna formo de kursivo , nome 今草 (j?nc?o), kiu aperis por la unua fojo dum la epoko de Jin kaj estas uzata ankora? nuntempe. [40]

Novklera [ redakti | redakti fonton ]

?irka? la meza epoko de la Orienta Han , [39] aperis simpligita kaj pli facila formo de klera skribmaniero, kiun Qiu termigis kiel 新??, tradicie 新?體, (x?nlit?) nome novklera. [41] ?irka? la fino de Han, tiu estis estinta la hegemonia skribmaniero uzata de skribistoj, [39] kvankam la klera skribmaniero restis uzata por formalaj verkoj, kiel ?e la ?izitaj steleoj . [39] Qiu priskribas novkleran skribmanieron kiel transira formo inter klera kaj regula skribmaniero, [39] restante en uzado la?longe de la periodo de Tri Re?landoj kaj ?is la dinastio Jin. [42]

Duonkursiva [ redakti | redakti fonton ]

?irka? la fino de Han, frua formo de duonkursiva skribmaniero [41] ekdisvolvi?is el kursiva formo de novklera skribmaniero. Oni menciis ekzemplojn de novklera kun "fortaj nuancoj de kursiva skribo" el la fino de Orienta Han. [43] Tiu duonkursiva skribo estis tradicie atribuita al Liu De?eng (劉德升; ?irka? 147-188 n.e.), [42] (Oni diras, ke Liu instruis ?ong Jao kaj ?ang Ksi?i.) kvankam tiaj atribuoj referencas al fruaj majstroj de skribmaniero pli ol ?ia veraj elpensintoj, ?ar la skribmanieroj ?enerale evoluis la?longe de la tempo. Qiu havigas ekzemplojn de frua duonkursiva skribmaniero, kio fidindigas, la kredon ke ?i havis popolajn originojn, pli ol esti invento nur de Liu. [44]

Regula skribmaniero [ redakti | redakti fonton ]

Pa?o el presa?o de epoko Song en regulskriba tiparo , kiu similas la manskribado de la Tang-epoka kaligrafo Ouyang Xun.

La plinovigoj de la regula skribmaniero estis tradicie atribuitaj al kaligrafo de la epoko Wei nome Zhong Yao (?irka? 151-230), ofte nomita la "patro de regula skribmaniero". La plej fruaj survivintaj manuskriptoj verlitaj en regula skribado estas kopioj de verkoj de Zhong Yao, kiel almena? unu kopiita de ?ang Ksi?i, ofte nomita la "Sa?ulo de Kaligrafio". Regula skribado disvolvi?is el pura verkita formo de frua duonkursiva, kun la aldono de tekniko de 頓 (dun, pa?zo) por finigi horizontalajn liniojn, plus fortaj vostoj sur linioj kiuj estas verkitaj la? malsuprena dekstrena diagonalo. Tiel, frua regula skribado aperis el pura, formala formo de duonkursiva, kiu siavice aperis el novklera, simpligita, konvencia formo de klera skribado. ?i disvolvi?is plue dum la Orienta Jin per la manoj de Wang Xizhi kaj de lia filo Wang Xianzhi. Tamen, la stilo ne estis amplekse uzita, ?ar plimulto de verkistoj plue uzis novkleran kaj duonkursivan stilojn en sia ?iutaga skribado, dum anka? la konservativa klera skribado restis uzataj en kelkaj steleoj. Moderna kursiva skribado ekaperis dum tiu epoko, ekzemple ?e kaligrafoj kiel Wang. ?i estis influita de duonkursiva, same kiel la nova regula stilo. [45]

Nur en la periodo de la Sudaj kaj Nordaj Dinastioj la uzado de regula skribado i?is hegemonia. [46] Tiukadre, la stilo plue evoluis, kaj kelkaj konsideris Ouyang Xun kiel tiu kiu produktis la unuajn maturajn ekzemplojn de la formo dum la komenco de la dinastio Tang . Poste, ne estis alia grava stila ?an?o en la ?inkaraktraj formoj ekster la kaligrafiaj kuntekstoj.

Surekranigo de ?inaj ideogramoj [ redakti | redakti fonton ]

Y?ng

La plej grandaj ?inaj vortaroj distingas ?irka? 50 000 diversajn signojn, sed por legi gazetojn necesas nur (!) 1500-3000 signoj. La skribo de ?inaj signoj komence okazis per tu?o sur lignotabuloj, papero .

La ?ina skribma?ino tre diferencis de la e?roplingvaj ma?inoj. ?i estis tre granda (?i elektis la necesajn signojn el 2000 ideogramoj, havataj sur pleto ; pliajn ideogramojn oni povis akiri per krompletoj) kaj malrapida: ?i ebligis tajpi po nur 20 signojn minute.

Kiam la komputiloj aperis, la situacio ?an?i?is: kvankam oni provas inventi specialajn klavarojn, disvasti?is nur la angla klavaro ( QWERTY ), kiun oni uzas por aperigi la ?inajn signojn per la latinaj literoj. La plej disvasti?inta sistemo estas la entajpado de la pinjina transskribo de la ?inaj vortoj kaj poste la elekto de la a?tomate aperantaj ?inaj eblaj ekvivalentoj en ia "fenestro". Tiun metodon uzas preska? ?iu kaj anka? sur la po?telefonoj .

Pli rapida, sed iomete pli komplika varianto estas la tekstoentajpado ?wubi” (5 strekoj). ?i bazi?as sur simpligita varianto de la ?ina lingvo, kiu malpliigis la nombron de la strekoj kaj literoj al minimume kvin karakterizaj strekoj. Oni povas anka? tiujn entajpi per QWERTY-klavaro per kvin zonoj surklavare (QWERT, YUIOP, ASDFG, HJKLM kaj XCVBN). Tiu metodo eluzas tiun econ de la ?ina gramatiko, ke gravas la vicordo de la skribitaj strekoj. Oni diras, ke sperta entajpisto povas al?uti po 160 signojn minute.

Uzado la? lingvoj [ redakti | redakti fonton ]

La ?inaj [ redakti | redakti fonton ]

La ?ina skribo nomata " hanzi " estas skribata en la norma ?ina lingvo a? la nord?ina dialektaro. Kutime la simpligita skribo estas uzata en la kontinento de ?inio, kaj la tradicia en Tajvano kaj Singapuro . Se oni forgesus ?inan skribon, oni povus anstata?e skribi la latinan transskribon pinjino en la kontinento kaj la specialan skribon bopomofo en Tajvano.

En aliaj dialektoj enhavantaj la kantonan , multaj parolataj vortoj ne estas skribeblaj per la ?ina skribo.

La japana [ redakti | redakti fonton ]

Kanji (かんじ, elparolata kiel [kan?i]) estas grava parto de japana skribo . ?i estas uzata por ?ina vortprovizo. Unu Kanji kutime havas pli ol unu sonon: Ekzemple, la skribo "生" estas legebla per 15 manieroj la? japana vortaro. En lernejoj, oni iomete ankora? instruas la klasikan ?inan lingvon .

La korea [ redakti | redakti fonton ]

Hanja (漢字, elparolata kiel [han?a]) ne ofte estas uzata plu en la nuntempa Sud-Koreio. ?i jam tute malaperis en la Nord-Koreio. Tamen, la korea lingvo havas multe da ?ina vortprovizo, kaj kelke da homoj asertas la revivi?on de Hanja por solvi problemon (kiel homonimo ) de la nura uzado de korea alfabeto. [47]

La vjetnama [ redakti | redakti fonton ]

Han t? (elparolata kiel [hantu]. Anka? ch? nho , ch? han ) ne longe estas uzata en la hodia?a vjetnama. Tamen, malgra? ne- ?inotibete , la vjetnama estas plena de ?ina vortprovizo. En la estinteco, oni kreis originan skribsistemon nomatan ch? nom ( ch? Nom ) kiu estas simila al sed pli malsimpla ol ?ina skribo. En lernejoj de Sud-Vjetnamio , oni instruis klasikan ?inlingvon ?is 1975 .

La ??anga [ redakti | redakti fonton ]

Por la ??anga , parolata de la ??anga popolo , en G?ang?jio , ?inio, kun ?irka? 15,5 milionoj da parolantoj, oni hodia? uzas principe la latinan transskribon sed anta?e ?i havis malnovan ??angan propran skribmanieron nomatan " sawndip ".

Tradicia ?ina skribo [ redakti | redakti fonton ]

La tradicia ?ina skribo a? tradiciaj ?inaj karaktroj (?ine tradicie 正體字/繁體字; simpligite 正?字/繁?字; pinjine Zhengt?zi/Fant?zi) estas ?inaj karaktroj en ajna signaro kiuj ne enhavas karaktrojn a? karaktrajn anstata?a?ojn nove kreitajn post 1946. Ili estas plej ofte la karaktroj en la normigitaj signaroj de Tajvano , Honkongo kaj Makao a? en la Kangxi-Vortaro .

Vidu anka? [ redakti | redakti fonton ]

Referencoj [ redakti | redakti fonton ]

  1. ↑ Norman, Jerry (1988). Chinese . Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-29653-3 . pp. 58?61
  2. ↑ Norman, Jerry (1988). Chinese . Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-29653-3 . pp. 67?69
  3. ↑ Qiu 2000, p. 154; Norman 1988, p. 87.
  4. ↑ * "日". Hanyu Da Zidian (en ?ina). 1989. p. 1588.
    • "月". Hanyu Da Zidian (en ?ina). 1989. p. 2188.
    • "木". Hanyu Da Zidian (en ?ina). 1989. p. 1231.
  5. ↑ Qiu 2000, p. 46.
  6. ↑ Norman 1988, pp. 87.
  7. ↑ * "明". Hanyu Da Zidian (en ?ina). 1989. p. 1599.
    • "萌". Hanyu Da Zidian (en ?ina). 1989. p. 3447.
    • "明白". Concised Mandarin Chinese Dictionary (en ?ina). Taiwan Ministry of Education. 2021.
    • "好". Hanyu Da Zidian (en ?ina). 1989. p. 1101.
  8. ↑ Sampson & Chen 2013 , p. 261.
  9. ↑ Boltz 1994 , pp. 104?110.
  10. ↑ Sampson & Chen 2013 , pp. 265?268.
  11. ↑ Hanyu Da Zidian 1989, =? p. 2594.
  12. ↑ Qiu 2000 , pp. 44?45.
  13. ↑ Yang Yuxin, 2018, Unveiling and Activating the "Uncertain Heritage" of Chinese Knotting The Asian Conference on Cultural Studies 2018 pa?o 3
  14. ↑ . Prehistoric notation systems in Peru, with Chinese parallels . Language Log . Alirita 2023-07-31.
  15. ↑ (1963) The Way of Lao Tzu (Tao Te Ching)  ( angle ). The Bobbs-Merrill Company. ISBN 0-02-320700-0 . "Let the people again knot cords and use them (in place of writing)"
  16. ↑ (1899) The Book of Changes . “In the highest antiquity, government was carried on successfully by the use of knotted cords (to preserve the memory of things). In subsequent ages the sages substituted for these written characters and bonds. By means of these (the doings of) all the officers could be regulated, and (the affairs of) all the people accurately examined.”.
  17. ↑ Yang, Lihui. (2008) Handbook of Chinese Mythology  ( angle ). Oxford University Press, p. 84?86 . ISBN 978-0-195-33263-6 .
  18. ↑ " Carvings May Rewrite History of Chinese Characters ", Xinhua Online , 2007-05-18. ( angle ) " Chinese Writing '8,000 Years Old' ", BBC News , 2007-05-18. ( angle )
  19. ↑ 19,0 19,1 Rincon, Paul, " 'Earliest Writing' Found in China ", BBC News , 2003-04-17. ( angle )
  20. ↑ Qiu 2000 , p. 31.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 Kern 2010 , p. 1.
  22. ↑ Keightley 1978 , p. xvi.
  23. ↑ Bagley, Robert. (2004) “Anyang writing and the origin of the Chinese writing system”, The First Writing: Script Invention as History and Process  ( angle ). Cambridge University Press, p. 190?249 . ISBN 978-0-521-83861-0 .
  24. ↑ Boltz, William G.. (1999) “Language and Writing”, The Cambridge History of Ancient China: From the Origins of Civilization to 221 BC  ( angle ). Cambridge University Press, p. 74?123 . doi : 10.1017/CHOL9780521470308.004 . ISBN 978-0-521-47030-8 .
  25. ↑ Boltz 1986 , p. 424.
  26. ↑ Keightley 1996 .
  27. ↑ 27,0 27,1 Kern 2010 , p. 2.
  28. ↑ Qiu 2000 , pp. 63?64, 66, 86, 88?89, 104?107, 124.
  29. ↑ Qiu 2000 , pp. 59?150.
  30. ↑ Chen, Zhaorong. (2003) ' , Institute of History and Philology Monograph ( ?ine ). Academia Sinica. ISBN 978-9-576-71995-0 .
  31. ↑ Qiu 2000 , p. 104.
  32. ↑ Qiu 2000 , pp. 59, 104?107.
  33. ↑ Qiu 2000 , p. 119.
  34. ↑ Qiu 2000 , p. 123.
  35. ↑ Qiu 2000 , pp. 119, 123?124.
  36. ↑ Qiu 2000 , p. 130.
  37. ↑ Qiu 2000 , p. 121.
  38. ↑ Qiu 2000 , pp. 131, 133.
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 39,3 39,4 Qiu 2000 , p. 138.
  40. ↑ Qiu 2000 , p. 131.
  41. ↑ 41,0 41,1 Qiu 2000 , pp. 113, 139.
  42. ↑ 42,0 42,1 Qiu 2000 , p. 139.
  43. ↑ Qiu 2000 , p. 142.
  44. ↑ Qiu 2000 , p. 140.
  45. ↑ Qiu 2000 , p. 143?148.
  46. ↑ Qiu 2000 , p. 145.
  47. ↑ [1] Arkivigite je 2013-09-09 per la retarkivo Wayback Machine (Koree)

Bibliografio [ redakti | redakti fonton ]

  • Cherpillod, Andre (2003), La misteroj de la ?ina skribo, eld. La Blanchetiere (memeldono).
  • Baxter, William H. (1992). A Handbook of Old Chinese Phonology. Berlin: Mouton de Gruyter. ISBN 978-3-11-012324-1 .
  • Boltz, William G. (1994). The origin and early development of the Chinese writing system. New Haven: American Oriental Society. ISBN 978-0-940490-78-9 .
  • Coulmas, Florian (1991). The writing systems of the world. Blackwell. ISBN 978-0-631-18028-9 .
  • DeFrancis, John, The Chinese Language. Facts and Fantasy, University of Hawaii Press, Honolulu 1990, passim. ISBN 0-8248-1068-6 .
  • Keightley, David (1978). Sources of Shang history: the oracle-bone inscriptions of bronze-age China. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-02969-9 .
  • Kern, Martin (2010). "Early Chinese literature, beginnings through Western Han". In Owen, Stephen. The Cambridge History of Chinese Literature, vol. 1: To 1375. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 1?115. ISBN 978-0-521-85558-7 .
  • Norman, Jerry (1988). Chinese. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-29653-3 .
  • Pulleyblank, Edwin G. (1984). Middle Chinese: a study in historical phonology. Vancouver: University of British Columbia Press. ISBN 978-0-7748-0192-8 .
  • Qiu, Xigui (2000). Chinese writing. trans. by Gilbert L. Mattos and Jerry Norman. Berkeley: Society for the Study of Early China and The Institute of East Asian Studies, University of California. ISBN 978-1-55729-071-7 . (English translation of Wenzixue Gaiyao 文字學?要, Shangwu, 1988.)
  • Ramsey, S. Robert (1987). The Languages of China. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-01468-5 .
  • Sampson, Geoffrey; Chen, Zhiqun (2013). The reality of compound ideographs (PDF). Journal of Chinese Linguistics 41. pp. 255?272.
  • Yip, Po-ching (2000). The Chinese Lexicon: A Comprehensive Survey. Psychology Press. ISBN 978-0-415-15174-0 .
  • Yong, Heming; Peng, Jing (2008). Chinese Lexicography : A History from 1046 BC to AD 1911: A History from 1046 BC to AD 1911. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-156167-2 .


  • En tiu ?i artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Chinese characters en la angla Vikipedio.
Bibliotekoj
El?utita el " https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=?ina_skribo&oldid=8587674 "