| Danubo
|
| germane
Donau
,
slovake
Dunaj
,
hungare
Duna
,
kroate
Dunav
,
bulgare
Дунав
,
rumane
Dun?rea
|
| rivero
|
Danubo en Bratislavo
|
| Deveno de nomo:
La nomo devenas el la latina nomo de la romia dio Danubio
|
|
|
| Landoj
|
|
| Historia regiono
|
Banato
|
|
|
| Kelkaj gravaj alfluantoj
|
| - maldekstraj alfluantoj
|
|
| - dekstraj alfluantoj
|
|
| Urboj
|
|
|
|
|
|
| ?efa fontrivero
|
Breg
|
| - situo
|
Furtwangen
,
Nigra Arbaro
,
Germanio
|
| - alteco
|
1 078
m
|
| - longo
|
49
km
(30
mi
)
|
| - koordinatoj
|
48° 05′ 44″ N
08° 09′ 18″ O
/
48.09556 °N, 8.15500 °O
/
48.09556; 8.15500
(mapo)
|
| Apuda fontrivero
|
Brigach
|
| - situo
|
St. Georgen
,
Nigra Arbaro
|
| - alteco
|
940
m
|
| - longo
|
43
km
(27
mi
)
|
| - koordinatoj
|
48° 06′ 24″ N
08° 16′ 51″ O
/
48.10667 °N, 8.28083 °O
/
48.10667; 8.28083
(mapo)
|
| Kunfluejo de fontriveroj
|
|
| - situo
|
Donaueschingen
|
| - koordinatoj
|
47° 57′ 03″ N
08° 31′ 13″ O
/
47.95083 °N, 8.52028 °O
/
47.95083; 8.52028
(mapo)
|
| Enfluejo
|
Nigra Maro
|
| - situo
|
Riverdelto de Danubo
,
Rumanio
&
Bulgario
|
| - alteco
|
0
m
|
| - koordinatoj
|
45° 13′ 03″ N
29° 45′ 41″ O
/
45.21750 °N, 29.76139 °O
/
45.21750; 29.76139
(mapo)
|
|
|
| Suma longo
|
2 860
km
(1 777
mi
)
|
| Suma akvokolektejo
|
795 686
km²
(79 568 600
ha
)
|
| Trafluo
|
anta? delto
|
| - mezproksima
|
6 500
m³
/
s
|
| -
Passau
|
580
m³
/
s
30 km anta? urbo
|
| -
Vieno
|
1 900
m³
/
s
|
| -
Budape?to
|
2 350
m³
/
s
|
| -
Beogrado
|
4 000
m³
/
s
|
|
|
 Mapo de rivero
Mapo de rivero
|
 Vikimedia Komunejo:
Danube
|
|
|
|
|
Danubo
estas la dua plej longa
e?ropa
rivero
(post
Volgo
) kaj la plej longa en
E?ropa Unio
. ?ia
fonto
estas en
Germanio
(?e
Ingolstadt
kaj
Regensburg
), poste ?i transiras
A?strion
(?e
Linz
[Linc] kaj
Vieno
,
Viena Pordo
),
Slovakion
(?e
Bratislavo
), kaj
Hungarion
(
Budape?to
), kaj
Kroation
(
Vukovar
). Poste ?i fluas tra
Serbio
(?e
Beogrado
). La rivero estas la landlimo inter
Rumanio
norde kaj
Bulgario
sude. Jen ?i eniras en Rumanion, tie ?i estas parto de la
ukraina
landlimo kaj sin ?etas en la
Nigran Maron
pere de granda
delto
, kiu estas vasta natura protektejo.
?i estas la sola grava e?ropa rivero, kiu fluas de okcidento al oriento. ?i fontas en Germanio, en la
Nigra Arbaro
el kuni?o de du riveretoj Brigach kaj Breg ?e
Donaueschingen
, kaj de tie ?i fluas 2 850 km sudorienten al la Nigra Maro. ?i trafluas 10 landojn:
Rumanio
(29.0% de la basena areo),
Hungario
(11.6%),
Serbio
(10.2%),
A?strio
(10.0%),
Germanio
(7.0%),
Bulgario
(5.9%),
Slovakio
(5.9%),
Kroatio
(4.4%),
Ukrainio
(3.8%), kaj
Moldavio
(1.6%).
[1]
sed la akvokolekta areo tu?as pliajn 9 landojn.
?i estas anka? la nura rivero en la mondo kiu trapasas kvar tutlandajn ?efurbojn (Vieno, Bratislavo, Budape?to kaj Belgrado), plus trairas proksime de kvina, nome Bukare?to.
Iam ?i estis anka? la norda limo de la
Romia Imperio
.
?i estas grava internacia ?ipvojo kun ?irka? 2,415 km de riverfluejo navigeblaj. La tutmaso de la liveritaj varoj sur Danubo en 1987 superis 100 milionojn da
tunoj
. Ekde 1990 la liverado i?is pli malfacila, ?ar la
NATO
bomb-detruis 3 pontojn en Serbio. Oni forigis la detrua?ojn tute nur en 2002 (
Komisiono de Danubo
). La rivero estas anka? grava fonto de energio kaj de
trinkebla akvo
, spite grandajn problemojn de poluado.
La nomo
D?nuvius
estas supozeble ?uldo el lingvo de
Skitoj
, a? eble el
Ga?la
. ?i estas unu el nombraj nomoj por riveroj derivaj el
Hinde?ropa
vorto
*d?nu
, ?ajne termino por "rivero", sed eble anka? por praa koncepto pri kosma rivero, kaj de veda riverdiino (
Danu
), eble el radiko
*d?
"flui/rapidi, rapida, violenta, nedisciplinita." Aliaj rivernomoj kun sama a? simila etimologio estus
Don
,
Donec
,
Dnepro
kaj
Dnestro
. Dnepro (el praslava Danapir la? prigota historiisto
Jordanes
) kaj Dnestro, el
Danapris
kaj
Danastius
, estas supozeble el lingvo de iranaj
Skitoj
*D?nu apara
"rivero for" kaj
*D?nu nazdya-
"rivero ?e", respektive.
Danubo estis konata en
Latino
kiel Danubius, Danuvius, Ister, en
Greka
kiel ?στρο? (
Istros
). La nomo por la
Daka lingvo
kaj
Trakoj
estis
Donaris
/
Donaris
(el kio Τ?ναι? en
Greka
, supra Danubo) kaj
Istros
(supra Danubo).
[2]
Ties Traka-
Friga
nomo estis
Matoas
,
[3]
"sortoportanto".
[4]
La
Greka
Istros
estis ?uldo el la Traka/Daka signife "forta, rapida", proksima al la
sanskrita
i?iras
"rapida".
[2]
La nomo en Esperanto estas la latin-deriva vorto
Danubo
.
Valbara?o ?e
Gab?ikovo
.
La rivero enfluas la Karpat-basenon en Divin (hungare Deveny), kie estis la landolimo de Hungara Re?lando. Simbole Divin estas pordo de Hungarlando. La hungara poeto
Ady
kantas:
?u mi rajtas frapi pordon de Deveny?
Post Bratislavo estas
akvocentralo
?e
Gab?ikovo
, ?e
Paks
atomcentralo
. Pontoj estas avera?e por ?iu 50a km; aparte menciindaj estas: Bratislavo,
Esztergom
, Budape?to,
Dunaujvaros
(=Danub-nov-urbo),
Szekszard
,
Baja
,
Novi Sad
,
Beograd
(blanka urbo).
La rivero elfluas en
Ferpordego
, kie dum la historio estis dan?era pro la rifoj. En la 19a jarcento la riveroparto estis reguligita kaj i?is ?ipebla. Fine de la 20a jarcento oni konstruis akvocentralon.
La termino
Danubokurbi?o
(hungare
Dunakanyar
, germane
Donauknie
, "danuba genuo") estas parto de la rivero Danubo proksime de la urboj
Vac
kaj
Visegrad
, proksimume 30 kilometrojn norde de Budape?to, en norda Hungario. La rivero jen fosis sian vojon per preska? ortangula kurbi?o kaj sekva plia ?irka?navigo de monto tra la montaro Visegrad. Krom la tiel pejza?e interesaj riverbordaj deklivoj aparte la multe de feriantoj vizitantaj urbojn Esztergom, Visegrad kaj Szentendre en tiu parto de la rivero estas kulture interesaj.
Budape?to estas mara
havenurbo
, ?ar maraj ?ipoj flosas ?is la ?efurbo.
Estas plano pri
kanalo
, kiu interligos Danubon de
Vukovar
, al rivero
Sava
, ne tro for al
Drina
.
Proksimume ?e
Kalocsa
la rivero jam forlasis la
?tonetojn
kaj portas plu nur
sablojn
.
Akvonivelaj indikiloj en la Karpat-basena parto: Divin, Bratislava, Gab?ikovo,
Rajka
, Gonyu,
Dunaremete
, Nagybajcs,
Komarom
, Esztergom,
Nagymaros
, Budape?to, Dunaujvaros,
Dunafoldvar
, Paks,
Baja
,
Mohacs
, Apatin, Novi Sad,
Or?ova
.
La
Riverdelto de Danubo
(
Delta Dun?rii
en la
rumana lingvo
) en
Dobro?o
,
Rumanio
, kaj en
Odesa provinco
,
Ukrainio
, estas la plej granda kaj bone konservita el e?ropaj
deltoj
, kaj grandas 3.446 kvadratajn kilometrojn. La delto trovi?as, kie la rivero Danubo fluas en la
Nigran maron
. Biogeografie la Danubo-delto estas unu el la 53 nesalakvaj unuoj de la Tutmondaj 200. ?i trovi?as en la E?ropa-siberia ekoprovinco de la
Palearkta ekozono
. Tiuj unuoj estas nombro da ekoregionoj elektitaj fare de la
Monda Natur-Fonduso
(WWF) kaj la
Nacia Geografia Societo
pro sia graveco pri la naturprotekto.
Supra Danubo apud
Donaueschingen
(
Germanio
).
?efa kanalo de Danubo en
Vieno
, kaj fone Donau City.
Danubo en Ferpordo.
Danubo frostita proksime de Vieno dum la vintro de 2006 (januaro-februaro).
Danubo tra Ruse, Bulgario.
La baseno de Danubo estas tre ampleksa regiono, kies partikulareco ekis ekde longe en la
Prahistorio
.
Ties granda strategia gravo rilatas al la fakto ke, formante grandan parton de
Centra E?ropo
, ?i ?iam utilis kiel natura elirejo inter Norde?ropo,
Orienta E?ropo
,
Okcidenta E?ropo
kaj Mediteranea a? Suda E?ropo. Sed la fakto esti en la centro, faris, ke la danuba baseno i?is tero de invadoj, de kunekzistado (ne ?iam paca) de nombraj diversaj kulturaj kaj etnaj grupoj, de supermetado a? apudigo de diversaj politikaj sistemoj, kaj de disvolvigo de diversaj vivmanieroj.
Tiu heterogeneco okazigis ke la franca Jean Gottmann, profesoro de
Geografio de E?ropo
en la
Universitato de Oksfordo
, identigis la ?apitron dedi?itan al Centra E?ropo kiel
The Tidal Lands of Europe
(‘la tajdoteroj de E?ropo’).
?iuokaze, estas nedudeble ke nombraj tajdoj de popoloj kaj nomadaj kaj malnomadaj, same kiel kampanjoj de multaj armeoj, el la plej malgrandaj de fe?disma karaktero ?is imperioj; la invadoj, militoj kaj bataloj; la apero de landoj kaj malgrandaj kaj grandaj; la integro de variaj diversaj statoj kaj la posta disigo de tiuj kune kun multaj aliaj komplikaj procezoj de la Historio, oftis, la?longe de la tuta baseno de Danubo.
Por havigi ekzemplon de la enorma diverseco a? heterogeneco de la danuba baseno, kiu estis originita ?efe de la komplika historio de tiu mondoregiono, oni povas indiki la ekzistadon de variaj lingvaj grupoj:
madjaroj
,
slavoj
,
?ermanoj
,
latinoj
,
turkoj
kaj aliaj pli malgravaj. Tio gravas, e? sen kalkuli la lingvojn parolatajn de la nomadaj triboj kiuj lo?igis la regionon ekde la prahistoriaj tempoj, kiel pro la
keltoj
kaj aliaj primitivaj
hinde?ropaj popoloj
.
Kelkaj
toponimoj
de kelta deveno, kiel tiu de la rivero
Isar
, povas utili por konfirmi tiun ideon. Multaj el aliaj lokonomoj estas de
latina
deveno, kiel
Ratisbono
(
Regensburgo
),
Panonio
a?
Rumanio
. Kaj la plej parto estas ?ermanaj,
slavaj
a?
hungaraj
(depende de la landoj).
Kvankam la rivero Danubo utilis kiel natura limo por marki la teritorion de la
Romia Imperio
dum la
Antikveco
(nome la romia
limes
), ?i ne povis eviti la interpenetrado de diversaj grupoj amba?flanke de la rivero: latinoj de romia deveno norde (
rumanoj
) kaj slavoj sude (
jugoslavoj
signifas sudajn slavojn en la slavaj lingvoj), kvankam tiuj lastaj jam setli?is sude de la rivero Danubo en la
Mezepoko
.
Kelkaj popoloj de ?ermana deveno setli?is la?longe de tiu natura limo kaj finfine trapasis al la sudo dum la nomataj
barbaraj invadoj
, fakto kiu markis la separon inter la
Antikva epoko
kaj la
Mezepoko
.
Tiusence, la
visigotoj
setli?is en la Baseno de Danubo kaj ili estis siavice premitaj de la
hunoj
. En aliaj okazoj, la propraj grupoj de ?ermana deveno trapasis Danubon por setli?i sur fruktodonaj zonoj por defendi ilion el novaj invadoj: tiu estas la okazo, por ekzemplo, de
Moesia
. Anka? la madjaroj, de azia deveno, setli?is sur la ebena?o Panonio (aktuala Hungario), sur natura regiono formita de
sedimentbaseno
?irka?ita de montaraj areoj kaj trapasata el nordo suden, evidente, tra Danubo.
Kvankam la militaj konfliktoj pluis en la Baseno de Danubo, oni povus diri ke, ?ar restis la danubaj teritorioj ?efe en manoj de la
Orienta Romia Imperio
a?
Bizanca Imperio
, post la divido de la
Romia Imperio
en la
4-a jarcento
, la situacio stabili?is dum la tuta Mezepoko. Kiel konsekvenco de tiu fakto, la influo de la bizanca kulturo (
greka alfabeto
,
arkitekturo
,
religio
, ktp.) etendi?is tra la tuta Danuba areo kaj Orienta E?ropo (
Ukrainio
kaj
Rusio
) dum la tuta Mezepoko: ankora? oni povas trovi manifestaciojn de la
bizanca arkitekturo
en ?iuj landoj de la danuba E?ropo, krom en la ceteraj landoj de Orienta E?ropo.
Certe estis pere de tre aktiva komerco kiel etendi?is multaj el la kulturaj elementoj de la Bizanca Imperio. La fino de tiu imperio en
1453
, markita de la konkero de
Konstantinopolo
(
Bizanco
) fare de la turkoj, markas anka? la finon de la Mezepoko kaj la komencon de senfina luktado plua ?is nuntempe, inter la grupoj hegemoniaj en Danubo. Unu el tiuj luktoj, kies scenejo estis grandparte en la supra kaj meza basenoj de Danubo, estis la
Tridekjara Milito
(
1618
-
1648
), kiu povus esti konsiderata, pro la granda etendo (kaj tempa kaj spaca) de la konflikto, kiel la unua granda e?ropa milito.
La fakto ke multaj militaj konfliktoj okazis en la baseno de Danubo rilatis al la fakto ke en la konfliktoj okazigitaj de la
Protestanta Reformacio
(16-a jarcento), la
Domo de A?strio
sekvis la flankon de la defendo de la
katolikismo
. En la
18-a jarcento
, anka? la
Sepjara Milito
grande tu?is la politikan vivon de la danubaj landoj, almena? grandparte.
Kaj en la
19-a jarcento
, tri fundamentaj okaza?oj de la
e?ropa historio
, nome la
napoleonaj militoj
, la
Kongreso de Vieno
kaj la kreo de la
A?stri-Hungaria Imperio
, havis tre gravajn konsekvencojn por la landoj de Danubo.
Bildo pri la
atenco al Arkiduko Franz Ferdinand
en
Sarajevo
, Bosnio.
Finfine, la plej parto de la konfliktoj kaj militaj procezoj kiujn suferis E?ropo en la
20-a jarcento
(nome
Unua Mondmilito
kaj
Dua Mondmilito
;
balkani?o
en la sudoriento de la kontinento, modifojn de landlimoj, instalado de la hegemonio de
Sovetunio
en plej el la socialismaj landoj sub ties dominado (por ekzemplo, kun krizoj kiel la enirado en Budape?to de la rusaj tankoj en
1956
), okazis grandparte anka? en la danubaj landoj. Kvankam la Unua Mondmilito ?iuokaze estus okazinta sen tio, plej parto de la historiografio koincidis en indiko kiel finfina origino de la milito la okazon de la
Atenco de Sarajevo
, nome en Bosnio; kaj ?irka? 30 milionoj de viktimoj de la militoj mortis en la regiono dum la 20-a jarcento).
Kaj finfine la
Jugoslavaj Militoj
fine de la pasinta jarcento kompletigis la bildon de la ?torma historio de tiu natura regiono de E?ropo, ?efe unue en Kroatio kaj poste en Bosnio. Krome dum la
Milito de Kosovo
en
1999
, la transporto la?longe de la rivero estis barita pro la bombardado, fare de la
NATO
, de tri pontoj en Serbio. La resta?rado de tiu trafiko estis atingita komplete nur en
2005
.
Propaganda afi?o de la Orient-ekspreso, montranta la itineron kiu, inter Munkeno kaj Bukare?to, iras apud la rivero Danubo.
La
Orient-ekspreso
inter
Parizo
kaj
Istanbulo
faris longan vojon tra la danubaj landoj, nome tra Vieno, Budapesto kaj multaj aliaj tiuregionaj urboj. ?i funkciis ?is la jaro 2001, kiam oni malpliigis ties itineron nur ?is Vieno. ?ia famo kaj servo utilis al veturado el Okcidenta E?ropo al danubaj landoj dum la tuta 20-a jarcento. En tiu longitinera trajno okazas la agado de la romano
Murder on the Orient Express
, de
Agatha Christie
.
Vieno estis la plej vizitata urbo dum la 20-a jarcento. En kelkaj epokoj anka? aliaj urboj estis vizitataj same kiel naturaj pejza?oj, kiel ekzemple la Danuba Delto.
Estas bicikla turisma vojo de Danubo, kiu profite parte de antikva romia vojo, ebligas la iradon de 2857 kilometroj la?longe de la rivera fluejo per
biciklo
.
Naski?domo de Mozart, en la strato Getreidegasse nº 9,
Salcburgo
.
La baseno de Danubo ne havas unikan propran muzikan stilon (kiel okazas en la baseno de la rivero
Volgo
, por ekzemplo), pro la granda kultura heterogeneeco de la teritorio. La folkloraj muziko kaj danco, tiel, estas tre variaj. A?strio estas la patrujo de la
valso
kaj ?ia viena versio estas la plej amplekse konata kaj disvastigita en la tuta mondo. ?i estas anka? patrujo de la
jodlado
, nome tipo de kantado
tirola
en kiu la kantantoj, ?enerale pa?tistoj de la montaroj de
Alpoj
, elsendas rapide sonojn tre ?an?i?emajn la? tono, speco de trilado a? rapida vibrado de la gor?o, kies produktado ?ajne estas faciligita de tradicia manko de la montara lo?antaro okazigita de la manko de
jodo
, nome la endemia strumo.
[5]
En Hungario, la
?arda?oj
estas muzikaj komponoj por danco, kun tre rapida ritmo.
[6]
Spite tion ?us indikitan, menciindas ke la folkloro (nome popolaj muziko kaj danco) estas multe pli universala ol multaj aliaj kulturaj manifesta?oj. Pro tio ekzistas reciprokaj influoj tre povaj inter la slavaj, hungaraj, ?ermanaj kaj rumanaj popolaj muzikoj kaj dancoj, kaj la simila?oj estas rilataj sendube al la geografia proksimeco. Tiele, multaj komponistoj germanaj, slavaj a? de aliaj naciecoj de landoj tre for de la danubaj landoj, eniris en la popola hungara muziko (se citi ekzemplon) kaj inverse. En tiu senco, estas tre famaj la
Hungaraj Dancoj
de la germana komponisto
Brahms
kaj la
?arda?oj
de la itala
Vittorio Monti
.
[7]
Inter la ?efaj komponistoj naski?intaj en la baseno de Danubo oni povas citi la germanojn
Johann Pachelbel
kaj
Richard Strauss
;
[8]
la a?strojn
Johann Strauss (filo)
,
Franz Schubert
kaj
Wolfgang Amadeus Mozart
kaj la hungarojn
Franz Liszt
,
Bela Bartok
kaj Mark Rozsavolgyi, inter aliaj.
La blua Danubo
estas foje la plej konata valso inter la kompona?oj de Johann Strauss, kaj ?i estis muzika peco amplekse uzita en nombraj filmoj, el kiuj menciindas tiu re?isorita de
Stanley Kubrick
, nome
2001: A Space Odyssey
(filmo kiu uzas anka? la verkon de Richard Strauss
Tiele parolis Zaratu?tro
en sia dekomenca sceno), animacia filmo de
1942
de la anaso Daffy Duck (
A Corny Concerto
), japana filmo de la jaro 2000 (
Reala batalo
), en ?apitro de la televida programo
The Simpsons
, en
La tri musketistoj
(
Mickey
,
Donald
,
Tribilin
a?
Goofy
) de Walt Disney (2004), inter aliaj.
Anka? ne ekzistas propra danuba kinarto, sed ja multaj filmoj kies agado okazas en la danubaj landoj kaj kiuj malofte estas tre konataj en pli okcidentaj landoj, krom kelkaj esceptoj, preska? ?iam pro usonaj holivudaj filmoj kies agado ja okazas ?e Danubo, kiuj de?iame havis ioman pli universalajn disvastigon kaj akcepton. Jen malgranda listo de filmoj kun agado okazanta en la danubaj landoj:
La
Granda Rado
de la parko
Prater
en Vieno, kie oni filmis scenon de la fama filmo
La tria viro)
.
- La tria viro
, filmo re?isorita de
Carol Reed
en
1949
kaj stelulita de
Orson Welles
,
Joseph Cotten
kaj
Alida Valli
, disvolvi?as en Vieno de la postmilito (Dua Mondmilito). ?i akiris
Oskar-premion
al la plej bonkvalita fotografio kaj estas famaj la scenoj en la
spektoradego
de la parko
Prater
(giganta spektoradego kiu estis ?iam speco de viena simbolo) kaj en la enorma kloaka reto de la urbo. La muzika peco por
citro
komponita kaj ludita de Anton Karas estas unu de la muzikpecoj plej konataj de ?iutempa kinarto.
[9]
- En malgranda tendo, granda amo
, germana filmo direktita al juna publiko kies agado okazas en la belegaj pejza?oj de la supra baseno de Danubo, en Bavario, kaj kies intrigo temas pri veturado de junulo per kanuo la? la riveroj de Bavario kiu finas akompanata de amikino, kunhavante kun tiu la tendon. La belegaj pejza?oj de la sudo de Germanio kaj la amafera historio de la intrigo konstituas la centrajn aspektojn de la filmo.
- Piro?ka
, germana filmo de 1955 kies agado okazas en Hungario de
1925
, kies pejza?o presk? i?as protagonisto de la historio tra la fervojaj veturoj kiujn faras Andreas, nome germana studento, por renkonti sian fian?inon (Greta) kiu lo?as en vila?o de la hungara ebena?o. Piro?ka, la protagonistino, estas la 17jara?a filino de la estro de la trajnstacio en vila?o de la
puszta
(
Hodmezovasarhelykutasipuszta
) sude de Budape?to, kiun Andreas ekkonis dumveture. La kompleta titolo de la filmo estas
Ich denke oft an Piroschka
(
Mi multe pensas pri Piro?ka
) kaj el tiu oni faris versiojn subtekstigitajn al multaj lingvoj. Re?isorita de Kurt Hoffmann en
1955
, la? verko de Hugo Hartung kaj kun muziko de Franz Grothe, estis stelulita de
Liselotte Pulver
(Piro?ka), Gunnar Moller (Andreas) kaj
Wera Frydtberg
(Greta).
[10]
Pentra?o de
Franz Xaver Winterhalter
: Imperiestrino Elizabeto de A?strio, alinome
Sissi
, 1865, tre ligita al la historio de
A?stri-Hungaria Imperio
kaj speciale al ties du ?efurboj nome Vieno kaj Budape?to.
- La serio de filmoj pri la fama imperiestrino
Sissi
, kun
Romy Schneider
kiel stelulino, kaj kun agadoj en Hungario kaj A?strio ?irka? la apero de la duobla monarkio de la
A?stri-Hungaria Imperio
.
- The Sound of Music
(tradukita foje kiel
Ridetoj kaj larmoj
a?
La ribelema novicino
) estis muzikalo de Holivudo kiu ricevis la
Oskar-premion
al la plej bonkvalita filmo en 1965. Estis re?isorita de
Robert Wise
, kiu krome ricevis Oskar-premion al la plej bonkvalita re?isoro pro la menciita filmo. ?i estis stelulita de
Julie Andrews
,
Christopher Plummer
kaj Eleanor Parker, kaj rakontas historion el realo kun agado en A?strio dum la
Anschluss
nome aneksigo de la lando fare de la
Nazia Germanio
.
- La 25a horo
(
La vingt-cinquieme heure
), filmo de
1967
de la re?isoro
Henri Verneuil
(naski?inta en Rodosto,
Turkio
), estas bazita sur romano de la rumana verkisto C. Virgil Gheorghiu, kun geaktoroj
Anthony Quinn
,
Virna Lisi
,
Michael Redgrave
kaj Alexander Knox, kaj agado en Rumanio dum la Dua Mondmilito, montras tre interesan rigardon al la konfliktoj de la danubaj landoj, plikomplikita pro la anta?eniro de la trupoj de la Nazia Germanio, kiam tiu okupaciis ?iujn tiujn landojn. Estas filmo pri kiu apena? oni komentas aktuale, spite la rimarkindan aktualecon de multaj el ties vidpunktoj kaj temoj (la malfido kaj malsimpatio de germanoj al hungaroj (kaj reciproke), de tiuj al rumanoj, de rumanoj al rusoj, de kristanoj ortodoksismaj al judoj kaj reciproke ktp.). Kaj precize tiu fakto, nome klarigo de tiu intencita forgeso: en epoko en kiu oni rigardas anta?en, nome al la integrigo de la danubaj landoj en la tute?ropa kadro, refre?igi la memoron pri tio kio aperas en la fimo, i?as preska? kontra?flua. Konklude, tiu filmo tre bone resumas la kulturan kaj politikan komplikecon de la landoj de la baseno de la rivero Danubo.
[11]
- Princesse Marie
estas franca filmo de la jaro
2004
, re?isorita de Benoit Jacquot kun gesteluloj
Catherine Deneuve
en la rolo de la Princino Maria Bonaparte, familia posteulino de
Napoleono Bonaparte
, kaj Heinz Bennent, en la rolo de
Sigmund Freud
. ?i rakontas la rilaton de la princino kun Sigmund Freud, kiun ?i helpis fu?i kun sia familio el la naziisma persekutado en
1938
en Vieno.
- Nigra kato, blanka kato
re?isorita de
Emir Kusturica
, pri la vivo de grupo de
ciganoj
kaj aliaj lokanoj kiuj negocas kaj vivas borde de Danubo. Temas pri tre amuza rigardo al la loka etoso de krimetuloj kaj friponetoj, kun tre agrabla montrado de luma fotarto kaj vibra muziko.
- Underground
anka? re?isorita de
Emir Kusturica
, kvankam tiu filmo ne tiom centri?as en Danubo, kelkaj gravaj scenoj okazas ene a? sur la bordoj de Danubo fokuse al la gravo de la rivero en la
kulturo
de la
jugoslavoj
. Krome la roluloj kantas kanton aluda al Danubo kaj estas diversaj dialogoj kie oni mencias la riveron.
La Danuba riverbaseno estas hejmo de
fi?aj
specioj kiel
ezoko
,
sandro
, hu?o,
siluro
,
lojto
kaj
tinko
. ?i estas hejmo anka? de granda diverseco de
karpoj
kaj de
acipenseroj
, same kiel de
salmoj
kaj
trutoj
. Kelkaj specioj de eurihalenaj fi?oj (de saletaj akvoj), kiel la e?ropa
labrako
, la
mugilo
kaj la
angilo
, lo?as en la Danuba Delto kaj en la malsupra parto de la rivero.
Estas en la baseno gravaj naciaj parkoj, nome 5 en Serbio, 4 en Rumanio, po 3 en Germanio kaj Bulgario, du en Hungario kaj po unu en A?strio, Slovakio, Kroatio kaj Ukrainio.
- ↑
Countries of the Danube River Basin
. International Commission for the protection of the Danube River. Alirita 2010-11-13.
- ↑
2,0
2,1
Radoslav Kati?i?.
Ancient Languages of the Balkans, Part One
. Paris: Mouton, 1976: 144.
- ↑
(1974) “
Matoas, the Thraco-Phrygian name for the Danube, and the IE root *mad?
”,
Glotta
52
(1/2),
p. 91
.
- ↑
?a?el Kos, Marjeta. (2009) “Reka kot bo?anstvo ? Sava v antiki”,
Ukro?ena lepotica: Sava in njene zgodbe
(Slovene, abstract in English). Javni zavod za kulturo, ?port, turizem in mladinske dejavnosti,
p. 42?50
.
ISBN 978-961-92735-0-0
.
- ↑
Franzl Lang, el rey del yodel:
[1]
- ↑
Czarda de la filmo Piros?ka
[2]
- ↑
Versio por violono de la
?arda?oj
de Monti
[3]
- ↑
Tiel parolis Zaratustro
, dekomenca muziko inicial de la filmo
2001, Odizeado de la spaco
[4]
- ↑
La tria viro
, sceno en la Granda Rado de Prater
[5]
- ↑
Pirochka
[6]
- ↑
La 25a horo
[7]
-
Rigardo al Danubo kaj
Bisammonto
de
Klostronovburgo
-
?ipo sur Danubo kun Bisammonto, A?strio
-
?ipstacio ?e Spitz [Spic] ?e Danubo en
Wachau
[Va?a?]
-
Durnstein [Dirnstajn] en Wachau, A?strio
-
Gimnazio Bertha von Suttner sur Danubo en Vieno 21-a distrikto
-
Lernejo?ipo Bertha von Suttner sur Danubo en Vieno
Panoramo de Danubo en Beogrado