Commons
Czesko
(
Czesko Republika
) (
cz
?esko, ?eska republika, ?R
) je pa?stwa w
Europie
, bez przistapu do morza. Od
1918
do
1993
beła w zrzesze ze
Słowack?
w
Czechosłowacji
. Od
2004
r. słecho do
Europejsczi Uniji
.
Dzysdniowo, wedle
konstituceji
Czesczi Republiczi w ji skłod wchodaj? trze kroje:
Nen historeczny podzelenk je te? odzdrzadlony w pa?stwowim herbu czesczi Republiczi, jaczi zameko w se czesczego lwa os morawsczego e szl?sczego orzła. W
1920
ostałe przeł?czone te? mołe dzele
Dolny Austrejacczi
.
Stolecznym garda Czesczi Republiczi je
Praga
(cz. Praha). Jinszima wo?nyma gardama s?:
Brno
,
Ostrava
,
Olomouc
,
?eske Bud?jovice
,
Plze?
.
Pod ku?c IX stolato Czesko osta zjednono przez Przemyslidow. W 997 roku prasczi biskup
Wojcech
zatrzimoł sa w gardze
Gdu?sk
. Czesczi Krolestwo miało wo?n? rola w obe?dze od czasu husycczich religijnech wojnow w XV stolatim a te? w trzedzescelatny wojnie w XVII stolatim, chterne zacht osłabiłe pa?stwo. W dalszim cz?dze dosta sa pod cesk Habsburgow e weszła w skłod Austro-Mad?arsczi.
Po upadniacym austro-mad?iarsczi monarchji w
1918
roku powstało pa?stwo Czechow e Słowokow - Czechosłowacjo. W
1938
roku na spodlim monachijsczego ukłodu zajate ostałe mole
Sudetenlandu
a Słowacko zweskała wiksz? samorz?dzezna, tede miono pa?stwa beło Czecho-Słowacko. W
1939
roku Czesko dostało sa pod okupaceja Trzecy Rzesze, a Słowacko beło marionetkowim pa?stwa pod ji kontrol?.
Po II swiatowi wojnie Czechosłowacjo dosta sa pod cesk Sowiecczego Zwi?zku. W
1968
roku wojska Warszawsczego Ukłodu dokonałe inwazji tego pa?stwa czim zaku?czełe stare be zliberalezowac komunisticzny system ("Socjalezna z ledzk? tworz?") ob czas prasczego zymku. W 1989 roku Czechosłowacjo dosta nazot wolnota e zmieniła urz?dzene pa?stwa ob czas "aksamentni rewoluceji".
1 stecznika
1993
roku pa?stwo to w mirny ort podzelone osta na dwa samostojne pa?stwa Czesko e
Słowacko
.
Czesko Republika wstapiła do
NATO
w
1999
roku, a do Europejsczi Uniji w
2004
.
Czesko Republika je parlamentarn? demokracej?. Ustowcowim urzada je dwajizbowi parlament. Ni?szo jizba parlamentu - Zgromada Deputowonech (cz.
Poslanecka sn?movna
) ma 200 parlamentorow webieronech na szterelatn? kadenceja. W jizbie we?szi - Senace (cz.
Senat
) je 81 senatorow webieronech na cz?d 6 lat. Trzeci dzel senatorow je webierony co dwa lata.
W przodku pa?stwa je prezydent kraju, chteren je webierony przez parlament na piac lat. Reprezenteje on pa?stwo na midzenorodny arenie. Prezydent mo prawo obsodzac e copac przednika ministrow a te? nole?nikow rz?du, rozrzeszac Zgromada Deputowonech, obsodzac sadzow i nole?nikow Czesczego Norodnego Banku (cz.
?eska narodni banka
).
Sprownym urzadem je Rz?d (cz.
Vlada
). Nowi rz?d muszi przedstawic swoj? programa przed Zgromad? Deputowonech i zweskac dowierny głos.
Czesko Republika je podzelono na 13 regionow (cz.
kraj
) e na wedzelony gard Praga. Dzysdniowo urzadny podzelenk jistnieje od
2000
roku. S?de e niechterne urzade s? rownak zrechtowone na pospodlim urzadnego podzelenku z
1960
rok
u na 10 regionow, podzelonech dali na kreze (cz.
okres
).
Urzadny podzelenk Czesczi Republiczi w czesczim jazeku
Czesko Republika je pa?stwa w
Westrzedny Europie
, bez przistapu do morza. Ona gre?czi na zopadze z
Miemieck?
, na połnim z
Austrejack?
, od porenku ze
Słowack?
e na nordze z
Polsk?
.
Wikszi dzel Czesczi Republiczi zajimuj? weszawno-gorscze mole Czesczego Masywu. Je on obeszłi z trzech starn gorami: Sudetama (
?nie?ka
1602 m n.r.m.), Rudawama (Klinovec 1244 m n.r.m.), Czesczim Lasa (1042 m n.p.m.), Bawarsczim Lasa e Szumaw?. Westrzedny dzel Czesczego Masywu je zapadłosc? z dolezn?
Labe
, a na połnim s? wled?i Trzebo?sko e Budzejowicko. Od Karpatow Czesczi Masyw je odaparniony na porenku morawsko-sl?skim pasma obni?eniow.
| Ledztwo Czesko
(CSU, Praga)
|
| Rok
|
Ledztwo
|
Zjinaka
|
Rok
|
Ledztwo
|
Zjinaka
|
| 1857
|
7 016 531
|
-
|
1930
|
10 674 386
|
6,6%
|
| 1869
|
7 617 230
|
8,6%
|
1950
|
8 896 133
|
-16,7%
|
| 1880
|
8 222 013
|
7,9%
|
1961
|
9 571 531
|
7,6%
|
| 1890
|
8 665 421
|
5,4%
|
1970
|
9 807 697
|
2,5%
|
| 1900
|
9 372 214
|
8,2%
|
1980
|
10 291 927
|
4,9%
|
| 1910
|
10 078 637
|
7,5%
|
1991
|
10 302 215
|
0,1%
|
| 1921
|
10 009 587
|
-0,7%
|
2001
|
10 230 060
|
-0,7%
|
Djagrama pokozuj?cy dinamika zjinak (w tes?cach) ledztwa Czesczi od
1993
do
2003
roku.
Tam je odnotowiwone ujimne zweczajne przerostanie ledztwa: -0,08% (od
2003
). Rozcega sa strzedna długota ?eca, chterna je 75 lat (od 2003).
Garde Czech, chterne maj? wiacy jak 50 000 ledzy.
Praga
Brno