Nagsasabtan
:
49°45′N
15°30′E
/
49.750°N 15.500°E
/
49.750; 15.500
Republika a Tseka
?eska republika
|
---|
|
Napili a pagsasao:
"
Pravda vit?zi
"
(
Tseko
)
"Umartapto ti Kinapudno"
|
Nailian a kanta:
Kde domov m?j?
(Tseko)
Ayan kadi ti balayko?
a
|
|
Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
| Prague
(
Praha
)
50°05′N
14°28′E
/
50.083°N 14.467°E
/
50.083; 14.467
|
---|
Opisial a sasao
| Tseko
[1]
|
---|
Dagiti opisial a mabigbigan
minoridad a pagsasao
[2]
[3]
| |
---|
Grupgrupo ti etniko
| |
---|
Relihion
| |
---|
Nagan dagiti umili
| Tseko
|
---|
Gobierno
| Parlamentario a republika
|
---|
|
| Milo? Zeman
|
---|
| Petr Fiala
|
---|
|
Lehislatura
| Pariamento
|
---|
| Senado
|
---|
| Kamara dagiti Deputado
|
---|
|
|
| c.
870
|
---|
| 1198
|
---|
| 28 Oktubre 1918
|
---|
| 1 Enero 1969
|
---|
| 1 Enero 1993
|
---|
|
|
? Dagup
| 78,871 km
2
(30,452 sq mi) (
Maika-116
)
|
---|
? Danum (%)
| 2
|
---|
|
? Karkulo idi 2021
| 10,701,777
[5]
(
Maika-86
)
|
---|
? Senso idi 2011
| 10,436,560
[6]
|
---|
? Densidad
| 136/km
2
(352.2/sq mi) (
Maika-84
)
|
---|
GDP
(
PPP
)
| Karkulo idi 2021
|
---|
? Dagup
| $432.346 bilion
[7]
|
---|
? Tunggal maysa a tao
| $40,585
[7]
|
---|
GDP
(nominal)
| Karkulo idi 2020
|
---|
? Dagup
| $261.732 bilion
[7]
|
---|
? Tunggal maysa a tao
| $24,569
[7]
|
---|
Gini
(2019)
| 24
ababa
·
Maika-4
|
---|
HDI
(2019)
| 0.900
[8]
nangato unay
·
Maika-27
|
---|
Kuarta
| Koruna ti Tseka
(
CZK
)
|
---|
Sona ti oras
| UTC
+1
(
CET
)
|
---|
| UTC
+2
(
CEST
)
|
---|
Pagmanehuan
| kanawan
|
---|
Kodigo ti panagtawag
| +420
b
|
---|
TLD ti internet
| .cz
c
|
---|
- Ti
saludsod ket retoriko
, a mangipalplatiing ti "dagiti a luglugar a nakaisangladan ti pagiliak".
- Ti kodigo 42 ket naibingbingayan iti
Eslobakia
aginggana idi 1997.
- Ken ti pay
.eu
, a nakibingbingayan kadagiti dadduma nga estado a kameng ti Kappon ti Europa.
|
Ti
Republika a Tseka
(
CHEK
;
[9]
Tseko
:
?eska republika
,
panangibalikas
[?t??skaː ?r?pu?bl?ka]
(
dengngen
)
, ababa a porma ti
?esko
Panangibalikas a Tseko:
[?t??sko]
), ket maysa a
napalikmutan ti daga
a pagilian idiay
Tengnga nga Europa
. Ti pagilian ket nabeddengan babaen ti
Alemania
iti laud, ti
Austria
iti abagatan, ti
Eslobakia
iti daya ken ti
Polonia
iti amianan. Ti kapitolio ken kadakkelan a siudadna, nga dda dagiti 1.3 a riwriw nga agnanaed, ket ti
Prague
. Ti Republika a Tseka ket mangiraman kadagiti naipakasaritaan a teritorio iti
Bohemia
ken
Moravia
ken ti maysa a bassit a paset ti
Silesia
.
Ti estado ti Tseka ket dati nga ammo a kas
Bohemia
, ket naporma idi kaladawan ti maika-19 a siglo a kas maysa a bassit a dukada iti Prague, nga iti dayta a panawen ket tinurturayan babaen ti nabileg nga Imperio ti
Nalatak a Moravia
. Kalpasan ti pannakatnag ti Imperio idi 907, ti sentro ti bileg ket naipan manipud iti Moravia idiay Bohemia, babaen dagiti
P?emyslid
. Manipud idi 1002 daytoy ket pormal a nabigbigan a kas paset ti
Nasantuan a Romano nga Imperio
.
[10]
[11]
Idi 1212 ti dukado ket naipangato iti maysa a pagarian ken idi las-ud ti panagturay dagiti P?emyslid duke/ari ken dagiti simmarsaruno kaniada, dagiti
Luxembourgs
, ti pagilian ket nakaabut ti kalatakanna a gay-at ti teritorio (maika-13 ? maika-14 a siglo). Idi las-ud ti
Hussite a gubgubat
ti pagarian ket nakasango kadagiti ekonomiko nga embargo ken dagiti krusada manipud kadagiti amin a paset ti Europa. Kalpasan ti
Gubat ti Mohacs
idi 1526, ti
Pagarian ti Bohemia
ket nagin-inut a nadaddadael iti maysa a
Habsburg a monarkia
a kas maysa kadagiti tallo a nangruna a paset, a mairaman ti
Arkidukado ti Austria
ken ti
Pagarian ti Hungaria
. Ti
Bohemio a Yaalsa
(1618?20) a pannakaabak iti
Gubat ti Puraw a Bantay
, ket nangiturongan ti adu pay a pannakaipatengnga ti monarkia a mairaman ti pannakapilit a pannaka-Katoliko manen ken Pannaka-Aleman manen. Iti pannakatunaw ti Nasantuan a Romano nga Imperio idi 1806, ti Bohemio a pagarian ket nagbalin a paset ti
Austriano nga Imperio
. Idi maika-19 a siglo dagiti Tseka a daga ket nagbalin a nabileg a balayan ti industria iti monarkia ken ti bugas ti Republika ti
Czechoslovakia
a naporma idi 1918, kalpasan ti pannakarebba iti
Austro-Hungaro nga Imperio
kalpasan ti
Sangalubongan a Gubat I
. Kalpasan ti 1933, ti Czechoslovakia ket nagtultuloy nga isu laeng ti
demokrasia
idiay
tengnga
ken
daya nga Europa
.
Kalpasan ti
Munich a Tulagan
,
Polako a pannkaikapet ti Zaolzie
ken
Aleman a panagraut iti Czechoslovakia
ken ti dimtengan a pannakapukaw ti namnama ti Akinlaud a sungbat ken ti panagyaman para iti pannakawaya ti kaaduan apaset ti Czechoslovakia babaen ti
Nalabbasit a Buyot
, ti
Partido Komunista ti Czechoslovakia
ket nangabak ti kaaduan kadagiti
1946 a panagbutos
. Iti
1948 a kudeta
, ti Czechoslovakia ket nagbalin nga inturturayan ti komunista nga estado. Idi 1968, ti immad-adu a di nakaipaneknekan ket kimmaro kadagiti panagpadas a maireporma ti turay a komunista. Dagitoy a pasamak a nakunkuna a kas dagiti
Primabera ti Prague
iti 1968, ket nagpatingga iti maysa a
panagraut babaen dagiti buyot
ti pagpagilian ti
Timpuyogan ti Warsaw
(a malaksid ti
Romania
); dagiti tropa ket naggigianda iti pagilian aginggana ti
Tersiopelo a Rebolusion
ti 1989 , idi narebba ti komunista a turay. Idi 1 Enero 1993, ti Czechoslovakia ket
nakappi a natunaw
kadagiti konstituentona nga estado, ti Republika a Tseka ken ti
Eslobako a Republika
.
Ti Republika a Tseka ket isu ti immuna a dati a kameng ti
Comecon
a nakagun-od ti kasasaad iti maysa a
narang-ay a pagilian
segun ti
Banko ti Lubong
.
[12]
Iti pay maipatinayon, ti pagiian ket adda ti kangtuan a
panagrang-ay ti nagtagitaon
idiay
Tengnga ken Daya nga Europa
,
[13]
a nairanggo a kas maysa a "Nangato Unay a Panagrang-ay ti Nagtagitaoan" a pagilian. Daytoy ket mairanggo paya a kas ti maikatlo a
kakappiaan a pagilian
idiay Europa ken ti kaaduan a
demokratiko
ken
nasalun-at (babaen ti mortalidad ti maladaga)
a pagilian iti rehion. Daytoy ket maysa a pluralista adu a partido a
parlamentario
a
representatibo a demokrasia
, maysa a kameng ti
Kappon ti Europa
,
NATO
, ti
OECD
, ti
OSCE
, ti
Konseho ti Europa
ken ti
Visegrad a Grupo
.
- ^
"Pagsasao a Tseka"
.
Republika a Tseka ? Opisial a website
. Ministro ti Ganganaet a Pannakibiang iti Tseka a Repbublika]. Naiyarkibo manipud iti
kasisigud
idi 2011-11-06
. Naala idi
14 Nobiembre
2011
.
- ^
Dagiti umili a tagikua dagiti minoridad, a tradisional ken iti napaut a batayan ket agnanaed iti kaunegan ti Tseka a Republika, ket addaanda ti karbengan nga agusar ti kabukbukodanda a pagsasao iti pannakisinnarita kadagiti agturturay kadagiti sanguanan ti korte ti linteg (para iti listaan dagiti mabigbigan a minoridad kitaen ti
Annuroten dagiti Nailian a Minoridad iti Gobierno ti Tseka a Republika
). Ti artikulo 25 iti Tseka a Dokumento ti Linteg ti Kammasapulan kakarbengan ken dagiti Batayan a Wayawaya mangisigurado ti karbengan dagiti nailian ken etniko a minorodad para iti edukasion ken ti pannakisinnarita kadagiti agturturay iti kabukbukodanda a pagsasao. Tignay Blng. 500/2004 Coll. (
Ti Administratino nga Alagaden
) iti parapona iti 16 (4) (
Pamay-an a Pagsasao
) ket mangisigurado, a ti maysa nga umili ti Tseka a Republika, a tagikua ti nailian wenno etniko a minoridad, a tradisional ken iti kapautan nga agnanaed iti kaunegan ti teritorio ti Republika a Tseka, ket addaan iti karbengan nga agyebkas iti maysa nga administratibo nga ahensia ken ken makapan iti daytoy iti pagsasao iti minorodad. Iti kaso a ti maysa nga administratibo na ahensia ket awan ti empleado a makaammo ti pagsasao, ti ahensia ket akinrebbeng a mangala ti agipatpatarus a ti ahensia ket isu ti agbayad. Segun ti Tignay Blng. 273/2001 (
Maipanggep Kadagiti Karbengan dagiti Kameng dagiti Minoridad
) parapo 9 (
Ti karbengan a mangusar ti pagsasao iti nailian a minoridad iti panangirebbeng kadagiti agturturay ken iti sanguanan dagiti korte ti linteg
) ti isu met laeng ket maipakat pay para kadagiti kameng dagiti nailian a minoridad iti sanguanan dagiti korte ti linteg .
- ^
Ti pagsasao nga Eslobako ket mabalin a maipanunotan nga opisial a pagsasao ti Republika a Tseka babaen dagiti naisangsangayan a kabanagan, a naipalpalawag babaen dagiti nadumaduma a linteg ?a kas ti linteg 500/2004, 337/1992. Taudan:
http://portal.gov.cz
. Cited: "Nap?iklad Spravni ?ad (zakon ?. 500/2004 Sb.) stanovuje: "V ?izeni se jedna a pisemnosti se vyhotovuji v ?eskem jazyce. U?astnici ?izeni mohou jednat a pisemnosti mohou byt p?edkladany i v jazyce slovenskem..." (§ 16, odstavec 1). Zakon o sprav? dani a poplatk? (337/1992 Sb.) ?U?edni jazyk: P?ed spravcem dan? se jedna v jazyce ?eskem nebo slovenskem. Ve?kera pisemna podani se p?edkladaji v ?e?tin? nebo sloven?tin?..." (§ 3, odstavec 1).
http://portal.gov.cz
- ^
(iti Tseko)
?SU ? Opisina ti Estadistika ti Tseka
Naiyarkibo
2012-01-04 iti
Wayback Machine
. Czso.cz. Naala idi 12 Agosto 2012.
- ^
"Population of Municipalities ? 1 January 2021"
. Czech Statistical Office. 4 Disiembre 2021.
- ^
Senso ti Populasion ken Pagbalayan 2011: Resulta ti Nangruna a nagpatinggaan
Naiyarkibo
2013-01-16 iti
Wayback Machine
.
Tseka nga Opisina ti Estadistika
Naiyarkibo
2011-01-29 iti
Wayback Machine
. Naala idi 19 Disiembre 2012.
- ^
a
b
c
d
"World Economic Outlook Database, October 2019"
.
IMF.org
.
International Monetary Fund
. Naala idi
4 Disiembre
2021
.
- ^
"Human Development Report 2020"
(PDF)
(iti Ingles). United Nations Development Programme. 10 Disiembre 2019
. Naala idi
10 Disiembre
2019
.
- ^
Ingles a Diksionario ti Oxford
, maikadua nga edision, Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan, 1989.
- ^
Mlsna, Petr; ?lehofer, F.; Urban, D. (2010).
"Ti Dalan ti Tseka a Pannakabatay-linteg"
(PDF)
.
Umuna nga edidion
(iti Tseko ken Ingles). Praha: U?ad Vlady ?eske Republiky (Ti Opisina ti Gobierno ti Tseka a Republika). pp. 10?11
. Naala idi
31 Oktubre
2012
.
- ^
?umlivski, Denko (2012).
"800 let Zlate buly sicilske"
(iti Tseko). Dagiti Nailian nga Arkibo ti Republika a Tseka (Narodni Archiv ?eske Republiky). Naiyarkibo manipud iti
kasisigud
idi 2013-01-11
. Naala idi
2013-03-12
.
- ^
Velinger, Enero (28 Pebrero 2006).
"Ti Banko ti Lubong ket nangmarka ti Panagturpos ti Republika a Tseka iti 'Narang-ay' a Kasasaad"
. Radio Prague
. Naala idi
22 Enero
2007
.
- ^
"Reporta ti Panagrang-ay ti Nagtagitaoan ti 2009"
(PDF)
.
UNDP.org
. Naala idi
25 Abril
2010
.
- Hochman, Ji?i.
Naipakasaritaan a diksionario ti Estado ti Tseka
(1998)
Dagiti midia a mainaig iti
Republika a Tseka
iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay
Republika a Tseka
manipud iti Wikivoyage
(iti Ingles)
- Gobierno
- Sapasap a pakaammo
|
---|
Sapasap
| |
---|
Dagiti nailian a biblioteka
| |
---|
Dagiti sientipiko a database
| |
---|
Dadduma
| |
---|