Канстытуцыя ЗША
Першая старонка арыг?нальнага тэксту Канстытуцы?
Ратыф?каваны	21 чэрвеня 1788
А?тар	Дэлегаты Ф?ладэльф?йскага канвента
Завяральн?к?	39 з 55 дэлегата? Ф?ладэльф?йскага канвента
Мэта стварэння	Нацыянальная канстытуцыя для замены Артыкула? Канфедэрацы?

Канстытуцыя ЗША ( англ. : United States Constitution ) ? асно?ны закон ЗША , як? мае вышэйшую юрыдычную с?лу. Канстытуцыя ЗША была прынятая 17 верасня 1787  г. на Канстытуцыйным Канвенце ? Ф?ладэльф?? ? пасля ратыф?каваная ?с?м? трынаццаццю ?снавалым? тады амерыканск?м? штатам?. Л?чыцца першай у свеце канстытуцыяй у сучасным разуменн?. Складаецца з сям? артыкула?, за час дзеяння Канстытуцы? был? прынятыя дваццаць сем паправак, як?я з’я?ляюцца яе неад’емнай часткай.

Г?сторыя прыняцця [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Прыняцце Канстытуцы? ЗША ? гэта вын?к барацьбы за незалежнасць англ?йск?х калон?й у Па?ночнай Амерыцы. Цалкам тэкст асно?нага закона дзяржавы, адобранага Кангрэсам Канфедэрацы?, бы? гатовы да 17 верасня 1787 г. Мэтай Канстытуцы? стала юрыдычнае афармленне новай дзяржавы ? Злучаных Штата? Амерык?.

Змест [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У аснове Канстытуцы? ЗША ляжыць прынцып раздзялення ?лад пам?ж заканада?чай (кангрэс), выкана?чай (прэз?дэнт) ? судовай (вярхо?ны суд ? н?жэйстаячыя суды) гал?нам?. Тры ?лады не тольк? раздзелены, але ? кантралююць адна адну праз т.зв. с?стэму ≪стрымак ? проц?вага?≫. Штатам ЗША даюцца шырок?я правы ? гал?не заканада?ства.

Канстытуцыя ЗША ? пара?нальна каротк? дакумент. У ?м змяшчаецца прыбл?зна 7 тыс. сло?. Структурна Канстытуцыя цяпер уключае прэамбулу, сем артыкула? ? дваццаць сем паправак. Дакумент аднос?цца да л?ку ≪жорстк?х≫, пакольк? змяняецца ? больш складаным парадку, чым звычайныя законы: за час дзеяння нарматы?нага прававога акта был? прынятыя ? ?ступ?л? ? с?лу тольк? 27 паправак.

Першыя дзесяць з ?х неаф?цыйна называюцца Б?лем аб правах, як? замацава? найважнейшыя правы ? свабоды чалавека, што практычна адсутн?чал? ? першапачатковым тэксце Канстытуцы?. Наступныя папра?к? тычыл?ся пытання? выбарчага права, расавага ? нацыянальнага ра?напра?я грамадзян, пераемнасц? ?лады ? выпадку датэрм?новага спынення па?намоцтва? прэз?дэнта, асобных пытання? правасуддзя ? г.д.

У адрозненне ад канстытуцыйнай практык? большасц? ?ншых кра?н, папра?к?, прынятыя да Канстытуцы? ЗША, не ?ключаюцца непасрэдна ? яе тэкст, а публ?куюцца дадаткова да яго.

Cкладаная працэдура ?нясення паправак абумов?ла таксама адсутнасць у ёй мног?х ?нстытута?, як?я стал? ? цяперашн? час традыцыйным? ? агульнасусветнай практыцы канстытуцыянал?зму, так?х як кампетэнцыя Вярхо?нага суда пры ажыцця?ленн? канстытуцыйнага кантролю, асновы прававога статусу пал?тычных партый, сацыяльныя правы грамадзян ? ?нш. У с?лу гэтага канстытуцыйныя прабелы папа?няюцца актам? Кангрэса ? прэз?дэнта, канстытуцыйным? звычаям?, традыцыям?, судовым? прэцэдэнтам?.

Уплы? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Канстытуцыя ЗША ? гэта пал?тыка-прававы акт, як? значна па?плыва? на канстытуцы? мног?х кра?н свету ? пакла? пачатак сучаснаму разуменню канстытуцы? як у матэрыяльным, так ? ? фармальным сэнсе.

Арыг?нальны экзэмпляр [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Нарысы амерыканскай г?сторы? / Рэд.: Г. С?ннкота ? ?нш., пер. Л. Калабан. ? Вена: ?нфарм. агенцтва ЗША, 1993(?). ? 406 с.: ?л.

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

	Канстытуцыя ЗША на В?к?схов?шчы

• Канстытуцыя ЗША ? В?к?Кн?гах (англ.)
• ЗША: грамадства, дзяржава, права Арх?вавана 26 жн??ня 2019.  ? Нацыянальная б?бл?ятэка Беларус?
• По?ны тэкст Канстытуцы? ЗША  ? Нацыянальныя Арх?вы ЗША (англ.)
• Канстытуцыя ЗША ? ?ншыя дакументы ? Б?бл?ятэцы Кангрэса
• Пытанн? ? адказы пра канстытуцыю ЗША , Нацыянальныя Арх?вы ЗША
• Ц?кавыя факты пра канстытуцыю ЗША
• Падборка прац бацько?-заснавальн?ка? ? ?х папярэдн?ка? да кожнага раздзела канстытуцы?