Цэнтральна-Афрыканская Рэспубл?ка Republique Centrafricaine Kodorosese ti Beafrika
Сьцяг Герб
Нацыянальны дэв?з : Unite, Dignite, Travail
Дзяржа?ны г?мн : ≪ La Renaissance ≫
Аф?цыйная мова	француская , саго
Стал?ца	Банг?
Найбуйнейшы горад	Банг?
Форма к?раваньня Прэзыдэнт Прэм’ер-м?н?стар	Прэзыдэнцкая рэспубл?ка Франсуа Базызэ Фа?стын-Арханж Туадэра
Плошча  ? агульная  ? адсотак вады	43 месца ? сьвеце 622 984 км² нязначны
Насельн?цтва  ? агульнае ( 2009 )  ? шчыльнасьць	124 месца ? сьвеце 4 422 000 7,1/км²
СУП  ? агульны ( 2008 )  ? на душу насельн?цтва	156 месца ? сьвеце $3,222 млрд $739
Валюта	Франк КФА ( XAF )
Часавы пас	WAT ( UTC +1)
Незалежнасьць ? ад Францы?	13 жн??ня 1960 году
А?тамаб?льны знак	RCA
Дамэн верхняга ?зро?ню	.cf
Тэлефонны код	+236

Цэнтра?льна-Афрыка?нская Рэспу?бл?ка ( ЦАР ) ( па-француску : Republique Centrafricaine , па-саску : Kodorosese ti Beafrika ) ? анкля?ная дзяржава, месьц?цца ? трап?чнай Афрыцы , мяжуе з Чадам , Дэмакратычнай Рэспубл?кай Конга , Суданам , Камэрунам , Рэспубл?кай Конга . Стал?ца ? горад Банг? .

Г?сторыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Першы абраны пасьля атрыманьня незалежнасьц? прэзыдэнт Давыд Дако бы? зрынуты ? 1966 годзе ? вын?ку вайсковага перавароту. Да ?лады прыйшо? Жан-Бэдэль Бакаса , як? абвясьц?? ЦАР ?мпэрыяй, а сябе ? ?мпэратарам. У 1979 годзе пры вайсковай падтрымцы Францы? да ?лады вярну?ся Дако, кра?не бы? вернуты ранейшы назо?. У 1981 годзе ? вын?ку чарговага вайсковага перавароту прэзыдэнтам ста? генэрал Андрэ Кал?нгба .

У пачатку 1990-х гадо? пад уплывам агульных дэмакратычных тэндэнцыя? у Афрыцы ? пал?тыка-эканам?чнага ц?ску з боку заходн?х донара? вайсковыя ?лады абвясьц?л?, што прыступаюць да стварэньня ?мова? для вяртаньня кра?ны да грамадзянскага к?раваньня. Аднав?лася дзейнасьць пал?тычных партыя?, бы? прыняты Закон аб выбарах. У 1993 годзе на прэзыдэнцк?х выбарах, прызнаных м?жнародным? наз?ральн?кам? вольным? ? дэмакратычным?, перамог Анж-Фэл?кс Патасэ . У верасьн? 1999 году ён бы? перавыбраны на новы шасьц?гадовы тэрм?н.

На працягу некальк?х гадо? сытуацыя ? ЦАР заставалася вельм? нестаб?льнай ? выбуханебясьпечнай, рэжым Патасэ трыма?ся ? асно?ным за кошт прамой ваеннай падтрымк? л?б?йца? ? фактычна кантралява? тольк? стал?цу ЦАР.

15 сакав?ка 2003 году чарговы наступ узброеных атрада? былога начальн?ка генштаба ?зброеных с?л ЦАР Франсуа Базызэ завяршы?ся амаль бяскро?ным узяцьцем гораду Банг? ? зьменай улады. Зрынуты прэзыдэнт Патасэ атул??ся на тэрыторы? суседняга Камэруну, адкуль не?забаве перамясьц??ся ? Тога , паабяца?шы, што працягне барацьбу за ?ладу ? ЦАР.

Франсуа Базызэ як? абвясьц?? сябе главой дзяржавы ? сваю чаргу заяв??, што ≪зьвяржэньне ранейшага рэжыму дазваляе стварыць умовы для правядзеньня рэальных дэмакратычных ператварэньня?≫. Па вын?ках другога тура прэзыдэнцк?х выбара? прэзыдэнта ЦАР, як? адбы?ся ? тра?н? 2005 году на пяц?гадовы тэрм?н абраны Базызэ.

Пал?тыка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Унутраная пал?тыка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У адпаведнасьц? з Канстытуцыяй 1994 году ЦАР ? прэзыдэнцкая рэспубл?ка з правам парлямэнту вынос?ць вотум недаверу ?раду. Выкана?чая ?лада зьдзяйсьняецца главой дзяржавы ? прызначаным ?м урадам. У чэрвен? 2005 году Базызэ сфармава? новы каб?нэт, у як?м пост прэм’ер-м?н?стра заня? Эл? Дотэ . У тра?н? 2005 году старшынём Нацыянальнай Асамбле? абраны Сэлестэн Лерой Гаомбале .

Дзейнасьць пал?тычных партыя? ? арган?зацыя? не спынялася. Працягваюць функцыянаваць ? Рух вызваленьня цэнтральна-афрыканскага народу (партыя адх?ленага ад улады Патасэ), Цэнтральнаафрыканскае дэмакратычнае аб’яднаньне (партыя былога прэзыдэнта Кал?нгбы), Рух за дэмакратыю ? разьв?цьцё (партыя былога прэзыдэнта Дако), Альянс за дэмакратыю ? прагрэс ? ?ншыя. Гало?ны прафсаюзны цэнтар ? Арган?зацыя вольных прафсаюза? службо?ца? дзяржа?нага сэктару.

Зь лютага 2000 году ? ЦАР дзейн?чае Аддзяленьне ААН па падтрыманьн? м?ру, функцы? якога ? 2001 годзе был? значна пашыраныя.

Вонкавая пал?тыка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Геаграф?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Кл?мат экватарыяльна-мусонны, гарачы, в?льготны. Два сэзоны ? сух? ( кастрычн?к ? травень зь сярэдняй тэмпэратурай +31 °C) ? дажджл?вы ( л?пень ? верасень, сярэдняя тэмпэратура +21 °C). Гадавая колькасьць ападка? ад 1000 да 1600 мм.

Сыстэма адм?н?страцыйна-тэрытарыяльнага дзяленьня чатырохступеневая ? вобласьць, прэфэктура, супрэфэктура, камуна. У гарадах ? пасёлках аб?раюцца мун?цыпальныя рады.

Эканом?ка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Маюцца радов?шчы ?рану , нафты , золата , дыямэнта? .

Аб’ём СУП кра?ны ? 2004 годзе скла? меней 0,7 млрд э?ра , пры гэтым яго дынам?ка стала адмо?най (-0,4%). Асно?ным? гал?нам? эканом?к? ЦАР зья?ляюцца сельская , лясная гаспадарка ? горназдабы?ная прамысловасьць , арыентаваныя на экспарт прадукцы?. Сельская гаспадарка, якая складала раней 40% СУП, не забясьпечвае патрэбнасьця? насельн?цтва ? харчаваньн?, вытворчасьць якога стала падае. Прамысловасьць разьв?тая слаба (16% СУП). Дзейн?чаюць некальк? прадпрыемства? па перапрацо?цы сельскагаспадарчай сырав?ны.

Гало?ныя экспартныя культуры ? баво?на ? кава . Аб’ём нарыхтовак кашто?ных парод дра?н?ны не перавышае 800 тыс. м³.

Эканам?чнае разьв?цьцё сур’ёзна ?складняецца анкля?ным станов?шчам кра?ны, адсутнасьцю выхада? да мора ? слабым разьв?цьцём дарожнай ?нфраструктуры. Чыгунак у кра?не няма, з 24 тыс. км а?тадарог асфальтавана меней за 2%. Асно?ныя транспартныя перавозк? зьдзяйсьняюцца па рэках, працягласьць як?х перавышае 7 тыс. км, зь як?х суднаходныя 2,8 тыс. км. У Банг? ёсьць м?жнародны аэрапорт . У кра?не дзейн?чаюць каля 30 невял?к?х аэрадрома?.

Грашовая адз?нка ? франк КФА (1 э?ра = 656 франка? КФА).

Дэмаграф?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

ЦАР ? адна з найменш разьв?тых кра?на? Афрык?, па ?ндэксе чалавечага разьв?цьця (0,363) кра?на находз?цца на 168 месцы (з 175 дзяржава?), 66% насельн?цтва жыве ? абсалютнай галечы. Сярэдняя працягласьць жыцьця складае 44,3 году, дз?цячая сьмяротнасьць дасягае 243 чал. на 1000 дзяцей, 15% насельн?цтва ?нф?каваныя СН?Д .

Шчыльнасьць насельн?цтва ? каля 6,3 чал. на км². Штогадовы прырост ? 2,5%. Асно?ныя этн?чныя групы ? банда , бая , манджа , сара ? ?ншыя. У стал?цы ? горадзе Банг? каля 600 тысяча? жыхаро?.

Рэл?г?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Асно?ныя рэл?г??: 50% ? хрысьц?яне (25% ? катал?к? ), каля 24% насельн?цтва прытрымл?ваецца мясцовых традыцыйных вераваньня?, 15% ? мусульмане .

Культура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Ахова здаро?я знаходз?цца ? руках дзяржавы, але яна зус?м не вылучае на гэтыя мэты грошай.

Нацыянальнае сьвята: Дзень абвяшчэньн? Рэспубл?к? ? 1 сьнежня.

Спорт [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Цэнтральна-Афрыканская Рэспубл?ка ? схов?шча мультымэдыйных матэрыяла?