Xocalı

Vikipediya saytından
( Xocalı (??h?r) s?hif?sind?n istiqam?tl?ndirilmi?dir)
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Bu adın dig?r istifad? formaları ucun bax: Xocalı (d?qiql??dirm?) .
??h?r
Xocalı
39°54′47″ ?m. e. 46°47′25″ ?. u.
Olk?   Az?rbaycan
Tarixi v? co?rafiyası
M?rk?zin hundurluyu 582 m
Saat qur?a?ı UTC+4
?halisi
?halisi 1.397 n?f?r ( 2015 )
R?smi dili Az?rbaycan dili
R?q?msal identifikatorlar
Telefon kodu +994 26
N?qliyyat kodu 26
Xocalı xəritədə
Xocalı
Xocalı
Vikianbarın loqosu  Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Xocalı ? Az?rbaycanda ??h?r, Xocalı rayonunun inzibati m?rk?zi. Xocalı ??h?ri 1992-ci ilin 26 fevral tarixind?n Erm?nistan t?r?find?n i??al olunub. ?kinci Qaraba? muharib?sinin n?tic?l?rin? ?sas?n imzalanmı? 10 noyabr 2020-ci il tarixli uct?r?fli b?yanata uy?un olaraq Xocalı ??h?ri Rusiya Sulhm?ramlı kontingentinin n?zar?ti altında olub.

19 sentyabr 2023-cu ild? aparılan lokal xarakterli antiterror ?m?liyyatları n?tic?sind? azad olunmu?dur. Yevlax rayonunda keciril?n danı?ıqların n?tic?sind? Xocalı rayonu 24 sentyabr 2023-cu ild? Az?rbaycan Respublikasının n?zar?tin? kecib. Az?rbaycan Respublikasının Prezidenti ?lham ?liyev oktyabrın 15-d? Xocalı ??h?rind? Az?rbaycan Respublikasının Dovl?t Bayra?ını ucaldıb.

Haqqında

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

1991-cı il noyabr ayının 26-da ?sg?ran rayonu bazasında yaradılmı?dır. Rayonun ?razisi 1991?1992-ci ill?rd? erm?ni silahlı quvv?l?ri t?r?find?n i??al edilmi?dir. Sah?si 0,94 min kv. km, ?halisi 26,0 min n?f?rdi (01.01.2010). Xocalı rayonu il? Bakı arasında olan m?saf? 375 kilometrdir. Rayon Lacın , K?lb?c?r , A?dam , Xocav?nd v? ?u?a rayonları il? qon?u idi. Rayonda 1 ??h?r, 1 q?s?b? (?sg?ran), 50 k?nd olmu?dur. M?rk?zi Xocalı ??h?ridir. K?ndl?ri bunlardır ? Almalı , Qarakotuk, Ballıca, Xanyurdu , Mehdib?yli , C?milli , Canaqcı , Sı?naq , Da?yurd, Da?bulaq , Badara , Xanyeri, Qayaba?ı , Suncinka, Harov, Da?da?an, Xanabad, A?g?dik, A?a?ı Qılıcba? , Kosalar, Ba?k?nd , Canh?s?n , T?z?bin? , Qı?laq , Cavadlar, Yalobak?nd , Qarabulaq, D?mircil?r , Qu?cubaba, M?d?tk?nd, Qızıloba, A?a?ı Yemi?can, Xacmaz , Yuxarı Yemi?can, Me??li, Naxcıvanlı , A?bulaq, Aranz?min, D?hr?z, Pircamal, Pirl?r , Da?ba?ı, F?rrux, Seyidb?yli, Ulubaba , ?u?ak?nd , Da?k?nd, Muxtar , S?rdark?nd , ??lv? . Rayonun ?razisind?n uzunlu?u 32 km olan birinci kateqoriyalı ?ose yolu v? Bakı - Xank?ndi d?mir yolu kecirdi. ???ala q?d?r rayonda 56 m?d?niyy?t mu?ssis?si, muzeyl?r, texnikum, orta m?kt?bl?r, s?hiyy? mu?ssis?l?ri, k?nd t?s?rrufatı v? s?naye mu?ssis?l?ri, aeroport v? s. f?aliyy?t gost?rirdi. ?hali ?sas?n uzumculuk, heyvandarlıq, arıcılıq v? ?kincilikl? m???ul olmu?dur. "Xocalının s?si" rayon q?zeti 1991-ci ild?n n??r edilir. Son ill?rd? ba? vermi? hadis?l?rl? ?laq?dar olaraq F?rqan?d?n (Ozb?kistan) qacqın du?mu? 54 m?hs?ti-turku ail?si, h?mcinin Erm?nistandan v? Xank?ndind?n qovulmu? az?rbaycanlıların b?zil?ri Xocalı ??h?rind? m?skunla?mı?dılar. [ m?nb? gost?rin ]

Tarixi v? m?d?niyy?t abid?l?ri

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
Xocalıda aparılan qazıntilar zamanı tapılan saxsı qablar

Xocalı ?razisi ?n q?dim memarlıq v? ilk m?d?niyy?t abid?l?ri il? z?ngindir. Memarlıq abid?l?rind?n turb? (XIV ?sr), dair?vi turb? (1356?1357-ci ill?r), ?trafinda son tunc v? ilk d?mir dovrun? aid nekropol, kurqan colu v? s. var. XIX ?srd? a?kar edilmi?, da? qutu v? kurqanlardan ibar?t olan Xocalı q?biristanlı?ı ? son tunc v? ilk d?mir dovrun? (e.?.VIII-VII ?srl?r) aid arxeoloji abid?dir. Burada muxt?lif tipli saxsı qablar, silahlar (qılınc, x?nc?r, niz? v? ox uclu?u, balta-t?b?rzin), qızıl, tunc, balıqqula?ı, ?qiq, ?u??, pasta v? s. hazırlanan b?z?k ??yaları, tunc ?m?k al?tl?ri a?kar edilmi?dir. Burada coxlu sayda "Qoc v? y?h?r" ??killi q?bir da?ları, muq?dd?s ziyar?tgahlar Seyid C?lalın oca?ı, Cahan n?n?nin oca?ı v? s. var. Xocalı ??h?ri v? ?sg?ran q?s?b?si arasında Qarqar cayının sa? v? sol sahill?rind? XVIII ?sr? aid "?sg?ran qalası" movcuddur. Qalanı Qaraba? xanı P?nah xan tikdirmi?dir. Qala iki istehkamdan ibar?tdir. Sa? sahild?ki qala burcu ikiqat da? divarlardan ibar?tdir. Sol sahild?ki qala dordkunc burcludur. Divarların qalınlı?ı 2?3 m-dir. 1810-cu ild? Rusiya il? ?ran arasında sulh danı?ıqları "?sg?ran qalası"nda aparılmı?dır. Rayonun Kosalar k?ndi ?razisind? "M?h?mm?d a?anın ota?ı" tarixi abid?si, "Darılı Piri", "?l?m a?acı" ziyar?tgahları v? da? q?birl?r var. Rayonun Me??li k?ndi ?razisind? ? Meydan yayla?ında ? muq?dd?s ziyar?tgah "seyid q?bri" (erm?nil?r t?r?find?n da?ıdıldı), "Yeddi kils?" (Alban kils?si) vardı. Bundan ?lav? 4 yerd? Alban kils?si movcud idi. Arxeoloji qazıntılar zamanı muxt?lif nov da?, burunc, sumuk b?z?k ??yaları, gild?n ev ??yaları v? s. tapılmı?dır. Tapılmı? muncuq d?n?l?rind?n birind? Assuriya ?ahı Adadnerarinin (bizim e. ?. 807?788-ci ill?r) adı yazılmı?dır. ?sas?n eramızdan ?vv?l XVII?XIII ?srl?ri ?hat? ed?n Xocalı abid?l?ri kompleksi ya?ayı? yerl?rind?n, da? qutu q?birl?ri, muxt?lif tipli kurqanlardan, siklop tikilil?r v? menhirl?rd?n ibar?tdir. Adını c?kdiyimiz m?d?niyy?t? aid ya?ayı? yerl?ri bir qayda olaraq, cay k?narlarında, t?bii-co?rafı c?h?td?n ?lveri?li yerl?rd?, xususi il? strateji c?h?td?n mudafı?si qism?n asan olan t?p?l?r uz?rind? salınırdı. Ya?ayı? yerl?rind? evl?r ?ks?r hallarda yarımqazma halında olub, yuxarı hiss?si yonulmamı? cay da?larından palcıqla suvamaq yolu il? tikilirdi. Evl?rin ?ks?riyy?ti cox gozlu olub, butun tayfa uzvl?rin? aid olurdu. Arxeoloji qazıntılar n?tic?sind? mu?yy?n edilmi?dir ki, cox vaxt tayfa evl?ri uzunsov olub, duzbucaqlı formada in?a edilmi?dir. B?z?n uzunlu?u 17?18 m, eni is? 8?10 m olan bu cur evl?r xususi arak?sm?l?r vasit?sil? bir nec? hiss?y? bolunmu?dur. Tunc dovrunun sonu v? d?mir dovrunun ?vv?ll?rind?, y?ni е. ?. II minilliyin sonunda artıq bu cur evl?rin do??m? v? divarları xususi a? madd?l?rl? suvanır v? boyuk ail? evl?ri kicik ail? evl?ri il? ?v?z olunur. Butun bunlar primitiv ??kild? d? olsa, yerli ?halinin muxt?lif tikinti texnikasına malik olmasını parlaq sur?td? subut edir. Xocalı-G?d?b?y m?d?niyy?tin? aid abid?l?rin boyuk bir qismini d? siklop tikilil?ri t??kil edir. ?sas?n yuks?k t?p?l?rd? v? alcaq da?larda bina edilmi? bu abid?l?r yerli ?hali t?r?find?n hazırda Qalaca, Ortuk da?ı, Hasar, Duzulu da? v? s. adlanır. Siklop tikilil?rinin xarakterik c?h?ti ondan ibar?tdir ki, bu abid?l?r yonulmamı? iri da?lardan suvaqsız olaraq mu?yy?n bir plana riay?t olunmadan tikilmi?dir. Bu tikilil?r b?z?n iki v? h?tta ucqat divarla ?hat? olunurdu. Siklop tikilil?rd? qapı yerl?ri uc sal da?dan duz?ldilib, ustund?n is? horgu davara etdirilmi?dir. Bu abid?l?r ?sas?n, e. ?. II minillikd? v? I minilliyin ?vv?ll?rind? movcud olmu?dur. Kicik Qafqaz da?larının koc yolları k?narında in?a edilmi? siklop tikilil?rinin hec d? hamısı eyni m?qs?d gudm?mi?dir v? ba?lıca olaraq uc m?qs?d da?ımı?dır: 1) iri ticar?t yolları uz?rind? bu yolları mudafi? etm?k m?qs?dil?; 2) du?m?n hucumları zamanı ?halini muv?qq?ti muhafiz? etm?k m?qs?dil?; 3) muq?dd?s yerl?ri ?b?dil??dirm?k m?qs?dil? bina edilmi?dir. Xocalı-G?d?b?y m?d?niyy?ti sakinl?rinin h?yat t?rzini v? m?d?ni inki?af s?viyy?sini oyr?nm?k ucun h?min m?d?niyy?t? m?xsus q?bir abid?l?ri v? q?birl?rd?n toplanmı? maddi m?d?niyy?t qalıqları boyuk ?h?miyy?t k?sb edir. Arxeoloji t?dqiqatlardan aydın olmu?dur ki, bu m?d?niyy?t sahibl?rinin bir nec? tip q?bir abid?si olmu?dur ki, onların da boyuk bir qrupunu kurqan q?birl?ri t??kil edir. Qaraba? duzl?rinin bir nov t?bii yara?ı?ı olan bu kurqanlar muxt?lif qurulu?lu v? muxt?lif t?rkibli hundur t?p?l?rd?n ibar?t olub, vaxtil? suni sur?td? q?birl?rin ustun? tokulmu?dur. Kurqanlar b?z?n sad?c? olaraq torpaqdan, yaxud da?dan, bir cox hallarda is? da?la torpa?ın qarı?ı?ından tokulmu?dur. Kurqanların ozl?ri muxt?lif oldu?u kimi, onların altındakı q?birl?r d? muxt?lif olmu?dur. Olunu d?fn etm?k ucun b?z?n kurqanın altında "ev" tikilmi?, dair?vi hasar c?kilmi?, b?z?n is? da? qutular duz?ldilmi?dir. Xocalı kurqanlarında aparılmı? qazıntılar n?tic?sind? mu?yy?n edilmi?dir ki, 3?4 min il bundan ?vv?l bu ?razid? iki cur d?fn ad?ti olmu?dur. Onlardan biri olunu oldu?u kimi d?fn etm?k, dig?ri is? olunu yandıraraq d?fn etm?k. H?r iki halda kurqanlar h?m ail?vi, h?m d? t?k-t?k ??xsl?r? m?xsus duz?ldilmi?dir. Ail?vi kurqanlarda b?z?n ?llid?n artıq skelet a?kara cıxarılmı?dır. Oluyandırma hadis?si Qaraba?da uzun omur surm?mi?dir v? aliml?rin ehtimalına gor? bu ad?t, qalıqları indi d? dunyanın bir cox xalqları arasında movcud olan muq?dd?s ayin il? ?laq?dar idi. Lakin ist?r olu yandırmaq, ist?rs? d? olunu oldu?u kimi d?fn etm? ad?tind? kurqan q?birl?ri ucun xarakterik olan umumi bir ?lam?t vardır. Bu ?lam?t h?min q?birl?rd? d?fn olunan adamın axir?t dunyaya boyuk var dovl?tl? yola salınması idi. H?r bir kurqan ozu ayrılıqda bir x?zin?ni xatırladır. Kurqan qazıntıları zamanı oradan a?kar edilmi? maddi m?d?niyy?t qalıqları yerli ?halinin ibtidai dini ideologiyasını, onun t?s?rrufat h?yatını h?rbi l?vazimatını, inc?s?n?tini, m?i??tini v? bir sıra ba?qa sah?l?rini oyr?nm?k ucun boyuk ?h?miyy?t k?sb edir. Xocalı kurqanlarının t?dqiqi n?tic?sind? m?lum olmu?dur ki, danı?dı?ımız dovrd? Qaraba?ın sakinl?rinin h?yatında s?n?tkarlı?ın iki boyuk sah?si muhum yer tulmu?dur. Onlardan biri dulusculuq, dig?ri is? metal i?l?m? s?n?tidir. Xocalıda tapılmı? kulli miqdarda gil qabları kolleksiyası subut edir ki, Qaraba? duluscuları bu s?n?t sah?sind? cox yuks?k inki?af pill?sin? qalxmı?dılar. Onlar hazırlayaca?ı qablar ucun xususi, yararlı gil m?d?nl?ri a?kar etmi? v? b???r tarixind? ilk texniki t?r?qqi usullarından biri olan ayaq carxının sirl?rin? d?rind?n b?l?d olmu?dular. Qaraba? duluscuları hazırladıqları gil qabları bi?irm?k ucun dair?vi dulus kur?l?rind?n istifad? etmi?l?r. Bir qayda olaraq duluscular Tunc dovrund? hazırladıqları gil qablarının hamısının uz?rini cilalamı? v? onları qara r?ngd? bi?irmi?l?r. Qabların b?dii t?rtibatına da ciddi fikir vermi?l?r. Bel? ki, ?ks?r qabların uz?rind? muxt?lif h?nd?si fıqurlar, n?bati t?svirl?r cızılmı?dır. ?n maraqlısı da odur ki, qabların uz?rind? x?tl?rin ic?risini xususi a? madd? il? doldurmu?lar. Bu da Qaraba? qablarının ?n muhum xususiyy?tl?rind?n biridir. Xocalı-G?d?b?y m?d?niyy?tin? m?xsus gil qabların xususiyy?tl?rind?n biri d? odur ki, duluscu ustalar hazırladıqları qabların ciyini uz?rind? xususi gob?l?kvarı cıxıntılar duz?ltmi?l?r ki, bu da qablara xususi goz?llik verir. Xocalıdakı 5 №-li kurqandan a?kar edilmi? bir ?d?d gil qabın qulpu uz?rind? is? bu?da d?nl?ri t?svir edilmi?dir. Aliml?rin t?dqiqatı n?tic?sind? m?lum olmu?dur ki, 3?4 min il bundan ?vv?l Qaraba?ın sakinl?ri m?d?ni bu?da ?kinciliyi il? m???ul olmu?dur. Xocalıda h?mcinin Qaraba?da ba?cılı?ın inki?afını da subut ed?n xeyli maddi m?d?niyy?t qalıqları da a?kar edilmi?dir ki, bunların ic?risind? ?aftalı, uzum tumları v? s. ?sas yer tutur. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Tunc dovrund? Qaraba?da inki?af etmi? muhum s?n?tkarlıq sah?l?rind?n biri d? metali?l?m? olmu?dur. Butun Zaqafqaziyada mis il? qalayın qarı?dırılmasından tunc metalın alınması sirl?rin? ilk d?f? b?l?d olanlardan biri d? Qaraba?ın q?dim sakinl?ridir. Bu mohk?m metaldan yerli ?hali silahlar hazırlamı?dır. B?z?n is? ondan b?z?k ??yaları hazırlamaqda v? coxlu ox ucları dem?k olar ki, Qaraba? abid?l?rind?n tapılan ?n cox silah novl?ridir. Qaraba? qılınclarının d?st?kl?rinin ba? hiss?si formasına gor? dig?rl?rind?n f?rql?nir. Bel? ki, Qaraba?ın q?dim qılınclarının d?st?k hiss?sinin ba?ında iki t?r?fli cıxıqları olur v? h?min cıxıqlar qılıncın ?sas hiss?sin? do?ru maili duz?ldilir. Bu cıxırlar b?z?n zoomorf formada, b?z?n is? muxt?lif h?nd?si cizgil?rl? b?z?dilirdi. Eramızdan ?vv?l birinci minilliyin ba?lan?ıcında Qaraba?ın q?dim sakinl?ri artıq d?mir istehsalının sirl?rin? b?l?d olmu?dular. Xocalı abid?l?rinin oyr?nilm?si n?tic?sind? burada butun Az?rbaycan ucun yegan? olan iki muhum tip abid? d? a?kar edilmi?dir. Onlardan biri Menhirl?rdir. Menhir ingilis sozu olub uzun da? dem?kdir. Menhir q?bil? qurulu?lu dovru m?hsulu olub, ol?n adamın q?biri uz?rind? dik basdırılmı? bir nov heyk?l? ox?ar da?dır. Ad?t?n bel? da?ları q?bil? ba?cılarının q?birl?rinin uz?rind? qoyurdular. Q?dim dini ?qid?y? gor?, guya ol?n adamın ruhu b?d?ni t?rk edir v? h?min adamın ruhu da?a kecir v? orada ?b?di ya?ayırdı. Maraqlı burasıdır ki, ibtidai dini t?s?vvur qalı?ı olan h?min da?lardan biri son zamanlara kimi dindarların ibad?t yerin? cevrilmi?dir. Xocalı abid?l?ri ic?risind? nadir yadigarlardan biri d? kromlexl?rdir. Kromlex dair?vi duzulmu? bir nec? dik v? onların uz?rin? qoyulmu? bir ?d?d kond?l?n da?dan ibar?tdir. Yen? d? dini ?qid?y? gor? bu abid?l?r axir?t evi adlanır. Butun bu abid?l?r yerli ?halinin m?n?vi m?d?niyy?t tarixini oyr?nm?k ucun son d?r?c? boyuk elmi ?h?miyy?t k?sb edir. N?hay?t gost?rm?liyik ki, Az?rbaycanda ?n q?dim yazı da Qaraba?da a?kar edilmi?dir. Bel? ki, Xocalıda t?tbiq olunan 11 №-li kurqandan uz?rind? mixi yazısı olan bir ?d?d kicik muncuq tapılmı?dır. Xocalı-G?d?b?y arxeoloji m?d?niyy?tin? m?xsus abid?l?r? yekun vurark?n bu m?d?niyy?tin izi il? m???ul olan bir cox Qafqaz?unas alim t?kc? Az?rbaycanın deyil umumiyy?tl? yaxın ??rq olk?l?rinin maddi m?d?niyy?t tarixi il? ?laq?dar bir sıra probleml?rin h?lli ucun ondan geni? istifad? edirl?r. Bu probleml?rd?n biri 3?4 min il bundan yaxın ??rq olk?l?rinin bir-biri il? m?d?ni v? iqtisadi ?laq?l?rinin s?viyy?sini oyr?nm?kdir. Xocalı abid?l?ri subut edir ki, bel? ?laq?l?r geni? olmu? v? muxt?lif etnik qruplar mehriban iqtisadi v? siyasi t?masda ya?amı?lar. T??ssuf hissi il? dem?liyik ki, 1992-ci ilin fevral ayında erm?ni v? rus ordusunun qo?unları Xocalı ?halisini v?h?ic?sin? qırark?n h?rbi texnika il? genosidin ?n iyr?nc m?rh?l?si olan izi m?hv etm?k kimi m?nfur bir ?m?l? ?l atmı? v? b???riyy?t ucun nadir abid?l?r toplusu olan Xocalı abid?l?rini da?ıtmı?dılar. Xocalı ??h?rinin ?n q?dim tarixi abid?l?ri, q?biristanlıqlar, K?rkicahan q?s?b?si, Kosalar, C?milli v? Me??li k?ndl?rind?ki q?biristanlıqlar, dini abid?l?r, m?s?l?n, Me??lid?ki "Seyid q?bri" v? s. erm?ni i??alı n?tic?sind? da?ıdılıb.

  • Da? qutu nekropolu ? tung dovru ( Xocalı ??h?ri ?sg?ran da?ı)
  • Nekropol ? ilk tunc v? orta tunc dovru (Xank?ndid?n c?nubda)
  • Xocalı kurqanları ? ilk tunc v? d?mir dovru (Xocalı rayonu)
  • Kup q?birl?ri nekropolu ? ilk orta ?srl?r (Xank?ndinin ?razisind?)
  • Kurqan ? d?mir dovru (Xank?ndi yaxınlı?ında)
  • Xank?ndi kurqanları ? tunc dovru (Xank?ndid?n ?imalda)
  • Xacıncay nekropolu ? ilk tunc v? orta tunc dovru (Seyid??n k?ndind?n ?imal-??rqd?)
  • Kup q?birl?ri nekropolu ? tung dovru (Armudlu k?ndind?n 2 km. ?lis k?ndin? t?r?f)
  • Kurqan ? tung dovru (Armudlu k?ndind?n 15 km aralı, ?lis cayının sahilind?)
  • Da? qutu nekropolu ? d?mir dovru (Armudlu k?ndi, q?bristanlı?ın yaxınlı?ında)
  • Kohn? q?bristanlıq ? tung dovru (canaqcı k?ndi)
  • Da? qutu nekropolu ? d?mir dovru (Saru?en k?ndi)
  • Da? qutu nekropolu ? d?mir dovru (Saru?en k?ndi , da?ın ?t?yind?)
  • Dair?vi m?b?d ? 1356?1357-ci il (Xocalı ??h?ri)
  • Turb? ? XlV ?sr (Xocalı ??h?ri)
  • Alban m?b?di ? 1100-ci il (Canaxcı k?ndi)
  • Alban m?b?di ? 1065-ci il (Canaxcı k?ndi)
  • Alban m?b?di ? 905-ci il (?u?a k?ndi)
  • Alban m?b?di ? 1122-ci il (Xansıx k?ndi)
  • Alban m?b?di ? 1100-ci il (Xacmaz k?ndi)
  • Alban m?b?di ? 1202-ci il (Armudlu k?ndi)
  • Qala ? X ?sr (Ma?xmaat k?ndi)
  • Qırxlar qalası ? orta ?srl?r (Badara k?ndi)
  • M?b?d kompleksi ? VII ?sr ( Badara k?ndi)
  • Qala ? IX ?sr ( Da?ba?ı k?ndi)
  • ?sg?ran qalası ? XVIII ?sr ( ?sg?ran q?s?b?si)
  • Aslan qalası ? IX ?sr (Anabert k?ndi)
  • M?d?b ? XIII ?sr (Xanabad k?nd?)

Erm?ni i??alı n?tic?sind? da?ıdılmı? abid?l?r

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
  • K?rkicahan q?s?b?si, Kosalar, C?milli v? Me??li k?ndl?rind?ki q?biristanlıqlar;
  • Dini abid?l?rd?n Me??lid?ki "Seyid q?bri";
  • Xocalı M?b?d Yeri (50 hektar sah?d? 100 m?b?di ?hat? edir);
  • ?n q?dim insan m?sk?nl?rind?n olan Azıx ma?arası silah anbarına cevrilmi?dir;
  • XIV ?sr? aid olan Xocalı M?qb?r?si;

Milli Q?hr?manlar

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Erm?ni i??alcılarına qar?ı f?dakarcasına mubarib? aparan 10 n?f?r Xocalı rayon sakini Respublikanın ?n yuks?k f?xri adına ? Milli Q?hr?man adına layiq gorulmu?dur (9 n?f?r olumund?n sonra):

Co?rafiyası v? iqlimi

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Xocalı ??h?ri A?dam ??h?rinin 18, Xank?ndi ??h?rinin 14 kilometrliyind?, Qaraba? silsil?sind? yerl??irdi. ?qlimi mulayim-istidir. Rayonun ?razisi ?sas?n da?lıqdır. ?n hundur yuks?kliyi Qızqala v? Qırxqızdır (2843 m, 2827 m). Da?lıq ?razil?r istisna olmaqla, iqlimi mulayim-istidir. Yuks?k da?lıq ?razil?ri subalp v? alp c?m?nl?rdir. ?sas cayları Badara v? Qarqardır. Da?-me?? v? da?-c?m?n torpaqları movcuddur. ?razinin 40 %-? q?d?ri fıstıq , cok? , a?caqayın , qara?ac v? s. il? z?ngindir.

?halisi

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

2005-ci ild? Da?lıq Qaraba?da keciril?n ?halinin siyahıyaalmasına ?sas?n Xocalı ??h?rinin ?halisinin faktiki sayı 869 n?f?r, qeydiyyatdakı ?halinin sayı 908 n?f?r t??kil edirdi [2] .

??kill?r

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

H?mcinin bax

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
Vikianbarda Xocalı il? ?laq?li mediafayllar var.

M?nb?

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
  • Kul olmu? ??h?r
  • Surxay ?lib?yli ? A?damım-Qibl?gahım (birinci kitab) "?u?a" n??riyyatı Bakı-2001, 648 s
  • Surxay ?lib?yli ? A?damım-Qibl?gahım (ikinci kitab) "?u?a" n??riyyatı Bakı-2005, 704 s
  • www.karabakhmonuments.az

?stinadlar

[ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]
  1. ↑ http://erevangala500.com/upload//pdf/1323546465.pdf Arxivl??dirilib 2022-02-04 at the Wayback Machine "???al olunmu? torpaqlarımızı unutmayaq"
  2. ↑ ?nzibati-?razi bolgusu v? cinsin? gor? hazırkı v? daimi ?hali Arxivl??dirilib 2011-03-02 at the Wayback Machine ? s?h. 1
Az?rbaycan il? ?laq?dar bu m?qal? qaralama halındadır. M?qal?ni redakt? ed?r?k Vikipediyanı z?nginl??dirin.
  ??h?r il? ?laq?dar bu m?qal? qaralama halındadır. M?qal?ni redakt? ed?r?k Vikipediyanı z?nginl??dirin.
M?nb? ? " https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Xocalı&oldid=7646623 "