| Bu m?qal?d?
orijinal t?dqiqata
, t?sdiql?n? bilm?y?n ifad?l?r?, mulahiz? v? ??rhl?r? yer verildiyi du?unulur.
Xahi? olunur, m?tni n?z?rd?n kecirin v? yeni m?nb?l?r ?lav? ed?r?k m?qal?ni z?nginl??dirin. ?lav? m?lumat ucun s?hif?nin
muzakir? s?hif?sin?
yaza bil?rsiniz.
Lutf?n, muzakir?l?r davam etdiyi mudd?td? ?ablonu m?qal?d?n cıxarmayın.
|
| Bu m?qal?d?ki v? ya bolm?d?ki
m?lumatlar kohn?dir.
S?hif?y? yenil?nmi? m?lumatlar ?lav? etm?kl? Vikipediyanı z?nginl??dirm?y? kom?k ed? bil?rsiniz.
|
| Bu m?qal?d?ki m?lumatların
yoxlanılabil?r
olması ucun ?lav? m?nb?l?r? ehtiyac var
.
Daha ?traflı m?lumat v? ya m?qal?d?ki probleml?rl? ba?lı muzakir? aparmaq ucun
m?qal?nin muzakir? s?hif?sin?
diqq?t yetir? bil?rsiniz. Lutf?n m?qal?y?
etibarlı m?nb?l?r
?lav? ed?r?k
bu m?qal?ni t?kmill??dirm?y? kom?k edin. M?nb?siz m?zmun probleml?r yarada v? silin? bil?r. Probleml?r h?ll edilm?mi? ?ablonu m?qal?d?n cıxarmayın.
|
Qaraba? munaqi??si
?
Az?rbaycan
v?
Erm?nistan
arasında
Qaraba?
v?
Qaraba?ın ?trafında Erm?nistan n?zar?tind?ki Az?rbaycan ?razil?ri
uz?rind? ba? vermi?
etnik munaqi??
v?
?razi mubahis?si
. Munaqi?? n?tic?sind? bir milyondan cox
az?rbaycanlı
etnik t?mizl?m?y?
m?ruz qalmı?dır.
27 sentyabr 2020-ci il s?h?r saatlarında Erm?nistan Silahlı Quvv?l?rinin geni?miqyaslı t?xribat tor?d?r?k c?bh?boyu zonada yerl???n
Az?rbaycan ordusunun
movqel?rini v? ya?ayı? m?nt?q?l?rini iricaplı silahlar, minaatanlar v? muxt?lif caplı artilleriya qur?ularından intensiv at??? tutması n?tic?sind?,
Erm?nistan ordusunun
doyu? aktivliyinin qar?ısını almaq, mulki ?halinin t?hluk?sizliyini t?min etm?k m?qs?dil? Az?rbaycan ordusunun komandanlı?ı t?r?find?n qo?unların butun c?bh? boyu sur?tli ?ks-hucum ?m?liyyatı ba?laması bar?d? q?rar verilib. Qar?ıdurmalar n?tic?sind? Erm?nistanda h?rbi v?ziyy?t v? umumi s?f?rb?rlik, Az?rbaycanda is? h?rbi v?ziyy?t v? komendant saatı, 28 sentyabrda qism?n s?f?rb?rlik elan edilmi?dir. Qar?ıdurmalar qısa mudd?td? sur?tl? alovlanmı? v? ?kinci Qaraba? muharib?sin? cevrilmi?dir.
Coxsaylı olk?l?r v?
Birl??mi? Mill?tl?r T??kilatı
munaqi??ni k?skin ??kild? qınamı? v? h?r iki t?r?fi g?rginliyi azaltma?a v? m?nalı danı?ıqları t?xir? salmadan davam etdirm?y? ca?ırmı?dır.
?fqanıstan
,
Ukrayna
,
Pakistan
,
Turkiy?
v?
?imali Kipr Turk Respublikası
is?
Az?rbaycana
d?st?k olduqlarını bildirmi?dir. 29 sentyabr tarixind?
BMT T?hluk?sizlik ?urası
Da?lıq Qaraba?dakı
v?ziyy?tl? ?laq?dar t?cili iclas kecirmi?dir.
Rusiyanın
vasit?ciliyi il?
Beyn?lxalq Qırmızı Xac Komit?si
t?r?find?n d?st?kl?n?n v? h?m Erm?nistan h?m d? Az?rbaycan t?r?find?n q?bul edil?n humanitar at??k?s r?smi olaraq 10 oktyabr tarixind? quvv?y? mins? d?, Erm?nistan Silahlı Quvv?l?rinin mulki v?t?nda?ları h?d?f? alan terror aktları n?tic?sind? at??k?s yenid?n pozulmu?, yaralıların v? m?hbusların mubadil?si dayandırılmı?dır.
Davam ed?n muharib? ?rzind? 4 oktyabrda
C?brayıl
, 17 oktyabrda
Fuzuli
, 20 oktyabrda
Z?ngilan
, 25 oktyabrda
Qubadlı
v? 8 noyabrda
?u?a
??h?ri i??aldan azad edilmi?dir.
Moskvada
imzalanan muqavil?y? ?sas?n, noyabrın 10-u Bakı vaxtı il? saat 01:00-dan etibar?n Da?lıq Qaraba? munaqi??si zonasında at??in v? h?rbi ?m?liyyatların tam dayandırılması, 1 dekabrad?k Erm?nistan quvv?l?rinin
Da?lıq Qaraba?ın ?trafında Erm?nistan n?zar?tind?ki Az?rbaycan ?razil?rind?n
cıxarılması v?
Naxcıvan Muxtar Respublikası
il? Az?rbaycanın q?rb rayonlarını birl??dir?n yeni n?qliyyat kommunikasiyalarının in?asının t?min edilm?si elan edilmi?dir.
1750-ci ild?
Qaraba? xanlı?ı
yaradılır. 14 may 1805-ci ild? Qaraba? xanlı?ı
Rusiya
dovl?tinin himay?sini q?bul edir. 1823-cu ild? ilk r?smi siyahıyaalmaya gor?, Da?lıq Qaraba? ?razisind? ya?ayan 18563 ail?d?n yalnız 1559-u v? ya 8,4%-i erm?ni ail?l?ridir. 1827-ci ild? Qafqaz Arxeoqrafiq Komissiyasının aktına ?sas?n Qaraba?ın Da?lıq hiss?sind? 12 min ail? ya?ayırdı ki, bunlardan da yalnız 2,5 mini qeyri-mus?lmanlar idi. 1828?1830-cu ill?rd?
Turkm?ncay muqavil?sin?
?sas?n
?randan
40 min,
Turkiy?d?n
84 min n?f?r erm?ni kocurul?r?k,
?r?van
v?
Yelizavetpol
(indiki G?nc?) q?zalarında yerl??dirilir.
G?nc? q?zasına
gond?ril?nl?rin coxu indiki
A?d?r? rayonu
?razisin? yerl??dirilir. 1832-ci ild? Da?lıq Qaraba? ?razisind? kocurm?l?r n?tic?sind? erm?nil?rin sayı 34,8%-? catdırılır. 1886-cı ild? "Qafqaz t?qvimi" m?cmu?sind? gost?rilir ki,
Z?ng?zur mahalında
az?rbaycanlılar 45,7%, erm?nil?r 24,8%, dig?r mill?tl?r is? 29,5% t??kil edir.
1905-ci ilin fevral ayında erm?ni terror t??kilatları
Bakı
, ?r?van, Z?ng?zur, Qaraba?,
Naxcıvan
v? dig?r yerl?rd? az?rbaycanlılara qar?ı kutl?vi qır?ınlara ba?layırlar, 50 min n?f?rd?n artıq az?rbaycanlı q?tl? yetirilir. 1905-ci ild? erm?ni d?st?l?ri
?u?anın
az?rbaycanlılar ya?ayan m?h?ll?rin? hucuma kecirl?r, 100-? q?d?r az?rbaycanlı odurulur, 20-? q?d?r ev yandırılır. 1905-ci il dekabrda
?hm?d b?y A?ao?lunun
ba?cılı?ı altında "
Difai
" (Mudafi?) t??kilatı yaradılır. 1905-ci il 26 dekabrda A?d?r? rayonunun 500 n?f?rlik
Umudlu
k?nd sakinl?ri
A?dama
p?nah aparark?n yolda Avram Hampanın d?st?si t?r?find?n q?tl? yetirilirl?r. 1906-cı ilin iyul ayında erm?ni silahlıları ikinci d?f? ?u?aya hucum edirl?r.
1918-ci il mart ayından aprel? kimi Bakı ??h?rind? erm?nil?r t?r?find?n 18 min az?rbaycanlı q?tl? yetirilir v? bu hadis?l?r tarixd?
Mart soyqırımı
kimi qalır. 1918-ci il 1?9 mayda
Quba q?zasında
122 k?nd da?ıdılır, 2800 n?f?r az?rbaycanlı oldurulur. 1918-ci il 29 mayda
Az?rbaycan parlamenti
(Milli ?ura)
Antanta
dovl?tl?rinin davamlı t?zyiql?rind?n sonra Az?rbaycan ??h?ri ?r?vanın Erm?nistana verilm?si haqda q?rar q?bul edir. 1918-ci ilin yay v? payız aylarında
Z?ng?zur q?zasında
115 az?rbaycanlı k?ndi erm?nil?r t?r?find?n da?ıdılır, 7729 az?rbaycanlı oldurulur.
1919-cu il 29 yanvarda Qaraba? general-qubernatorlu?u yaradılır.
[1]
Erm?nistan-Az?rbaycan mubahis?sinin ?sasında Da?lıq Qaraba? ?razisinin statusu il? ba?lı faktiki olaraq h?ll olunmayan m?s?l? dayanır. Erm?nil?r ucun Qaraba? muasir dovrd? etnik erm?nil?rin coxluq t??kil etdiyi, lakin 1921-ci ild? bol?evikl?r t?r?find?n ?sassız olaraq
Sovet Az?rbaycanına
verilmi? q?dim erm?ni kils?l?rin? malik tarixi erm?ni vilay?tidir. Az?rbaycanlılar ucun Qaraba? h?m d? ?srl?r boyu mus?lman xanlı?ı oldu?una gor?, m?rk?zi ?u?a ??h?rinin ?trafında yerl???n v? bir cox Az?rbaycan musiqicil?rinin v? s?n?tkarlarının do?uldu?u yer oldu?u ucun boyuk m?d?ni ?h?miyy?t? malik bir yer hesab olunur. Az?rbaycanlılar Qaraba?ın iqtisadiyyat v? co?rafiya baxımından oz olk?l?rinin bir hiss?si oldu?unu v? beyn?lxalq al?md? bel? tanındı?ını bildirirl?r.
[2]
1920-ci il dekabrın 1-d? Az?rbaycanın Z?ng?zur mahalının boyuk hiss?si Moskva r?hb?rliyinin q?rarı il? Erm?nistana verilir. 1923-cu il 7 iyulda Moskva r?hb?rliyinin q?rarı il?
Da?lıq Qaraba?a
muxtar vilay?t statusu verilir. 1923-cu il 18 sentyabrda
Xank?ndinin
adı "
Stepanakert
" adlandırılır. 1929-cu il 18 fevralda Moskva r?hb?rliyinin q?rarı il?
Naxcıvan Muxtar Respublikasına
m?xsus olan 657 km² ?razi ?
Qurdbulaq
,
Horadiz
,
O?bun
,
Almalı
,
?tqıran
,
Sultanb?y
,
Qarsev?n
, Kilid v? dig?r k?ndl?r, h?mcinin
Z?ngilan rayonunun
Nuv?di
k?ndi,
Qazax rayonunun
4400 hektarlıq me?? sah?si Erm?nistana verilir.
1930-cu ild? Moskva r?hb?rliyinin q?rarı il? Naxcıvanın
?ld?r?
,
Lehvaz
,
Astazur
v? dig?r ya?ayı? m?nt?q?l?ri Erm?nistana verilir v? bu ?razil?r uzr?
Mehri rayonu
yaradılır. 1938-ci ild? Moskva r?hb?rliyinin q?rarı il? Naxcıvanın
S?d?r?k
v?
K?rki
k?ndl?rinin bir hiss?si Erm?nistana verilir.
28 noyabr 1945-ci ild? Erm?nistan r?hb?ri Harri Arutinov
Stalin?
muraci?t ed?r?k Da?lıq Qaraba?ın Erm?nistana birl??dirilm?sini xahi? edir. 1947?1953-cu ill?rd? Erm?nistanda toplum ??kild? ya?ayan 150 min n?f?rd?n artıq az?rbaycanlı
SSR?
r?hb?rliyinin q?rarı il? Az?rbaycana kocurulur.
1965-ci ild? Xank?ndind? ya?ayan M.Hovenesyan 13 n?f?r erm?ninin imzası il? Da?lıq Qaraba?ın Erm?nistana birl??dirilm?si xahi?i il? m?ktubu
SSR? Ali Sovetin?
gond?rir. 1967-ci ilin iyun-avqust aylarında Da?lıq Qaraba?ın
Xocav?nd rayonunun
Kuropatkin
k?ndind? erm?ni Benikin u?a?ı yoxa cıxır, sonra is? onun meyidi ?l?m?ah Mustafayevin briqadasına m?xsus olan sah?d?n tapılır. Bu hadis?y? gor? briqadir
?l?m?ah, direktor ?r?ad, k?nd sakini Zohrab h?bs olunurlar. Bu ??xsl?rin gunahı subut olunmadı?ına gor? m?hk?m? i?i yenid?n istintaqa qaytarılır. Lakin erm?nil?r yolda h?bsxana ma?ınını saxladır, onu cevirir, h?r uc n?f?ri oldurur, sonra da yandırırlar. Az sonra subut olunur ki, u?a?ı oz dayısı oldurub.
1969-cu ild? Xank?ndid? "Qaraba?" mehmanxanasının eyvanından qumbara atılır, uc az?rbaycanlı yaralanır. 1969-cu ild?
Lacın rayonunun
Qaragol ?razisinin,
Qubadlı rayonunun
Cayz?mi ?razil?rinin, Qazax rayonunun
K?m?rli
k?nd ?razil?rinin,
K?lb?c?r rayonunun
Zod
qızıl
yata?ı ?razil?rinin bir hiss?si Moskva r?hb?rliyinin q?rarı il? Erm?nistana verilir.
1982-ci ild? Moskva r?hb?rliyinin q?rarı il? Qazax rayonunun ?nc?d?r? yayla?ı,
K?m?rli
,
Aslanb?yli
,
Qayınaqlı
k?ndl?ri ?razil?rinin bir hiss?si Erm?nistana verilir. 1985-ci ilin dekabr ayında
Da?naksutyun
partiyasının
Afinada
keciril?n XXII qurultayı "
Boyuk Erm?nistan
" u?runda mubariz?ni geni?l?ndirm?k q?rarını q?bul edir. 1986-cı ild? Moskva r?hb?rliyinin q?rarı il? Qazax rayonunun 2500 hektarlıq ?razisi Erm?nistana verilir.
1987-ci ild? akademik Abel Aqambekyanın t?kidi il?
Parisd?
keciril?n erm?ni umummilli konqresi SSR?-d? yaranmaqda olan d?yi?iklik?rd?n istifad? ed?r?k Da?lıq Qaraba?ın Erm?nistana birl??dirilm?si bar?d? q?rar q?bul edir. 1987-ci il iyun-iyul aylarında rm?nil?r Xank?ndinin kuc?l?rind? v?r?q?l?r yayır, Da?lıq Qaraba?ın Az?rbaycandan ayrılması ucun t?bli?ata ba?layırlar. 1987-ci il oktyabr ayında ?r?vanda "Qaraba? komit?si" ilk acıq mitinq kecirir. Komit?y?
?qor Muradyan
v?
Levon Ter-Petrosyan
ba?cılıq edirl?r. 1987-ci il noyabrın 16-d?
Mixail Qorbacovun
iqtisadi m?s?l?l?r uzr? mu?aviri Abel Aqambekyan Parisd? q?zetl?r? musahib? ver?r?k, Da?lıq Qaraba?ın Erm?nistana verilm?si il? ?laq?dar Qorbacovu razı saldı?ını bildirir.
1988-ci il 13 fevralda erm?nil?r Xank?ndind? Vilay?t partiya komit?sinin binası qar?ısında ilk mitinqi kecirirl?r. 400-? q?d?r adamın i?tirak etdiyi mitinq? "
Krunk
" terrorcu t??kilatının s?dri Arkadi Manucarov r?hb?rlik edir. 1988-ci il 19 fevralda ?r?vanda anti-turk movqeli mitinq kecirilir. Mitinqd? "
Erm?nistanı turkl?rd?n t?mizl?m?li
", "
Erm?nistanda ancaq erm?nil?r ya?amalıdır
" t?l?bl?ri ir?li surulur. 1988-ci il 19 fevralda Bakıda "
Qaraba? bizimdir!
" ?uarları il? ilk yuru? kecirilir. 1988-ci il 20 fevralda erm?nil?r Xank?ndind? Vilay?t partiya komit?sinin binası qar?ısında 3 min n?f?rin i?tirak etdiyi novb?ti mitinql?rini kecirirl?r. Da?lıq Qaraba?ın Vilay?t Soveti Erm?nistana birl??m?k haqda q?rar cıxarır v? SSR? Ali Sovetin? gond?rir. 1988-ci il 22 fevralda
?sg?ran
q?s?b?sind? az?rbaycanlıların dinc yuru?u erm?ni silahlıları t?r?find?n gull?-boran edilir. 2 n?f?r yeniyetm? ?li Hacıyev v? B?xtiyar Quliyev oldurulur, 19 n?f?r yaralanır. 23 fevral 1988-ci ild? Vilay?t partiya komit?sinin birinci katibi B.Gevorkov v?zif?sind?n azad edilir, onun yerin? Genrix Poqosyan t?yin olunur. 1988-ci il 28?29 fevral tarixind?
Sumqayıtda
erm?nil?r t?r?find?n t?xribat xarakterli qır?ınlar tor?dilir, 26 erm?ni, 6 az?rbaycanlı oldurulur.
1988-ci il 14 mayda
?u?ada
az?rbaycanlılar 5 min n?f?rin i?tirak etdiyi mitinq kecirir. Mitinqd? erm?ni silahlılarının hucumlarına son qoyulması t?l?b edilir. 1988-ci il 16 mayda erm?nil?r Xank?ndind? bir qrup az?rbaycanlını doy?r?k ma?ına yı?ır v? ?u?aya gond?rirl?r. 1988-ci il 16 mayda Bakıda Da?lıq Qaraba? erm?nil?rinin separatcı h?r?k?tl?rin?, Erm?nistandan g?l?n emisarların oradakı f?aliyy?tin? son qoyulması t?l?bl?ri il? mitinq kecirilir.
1988-ci il 15 iyunda Erm?nistan Ali Soveti Da?lıq Qaraba?ın Erm?nistana birl??dirilm?si bar?d? q?rar q?bul edir. 1988-ci il 24 iyunda
Arkadi Volski
Moskvanın xususi numay?nd?si kimi Da?lıq Qaraba?a gond?rilir.
1988-ci il 18?21 sentyabrda Xank?ndind? az?rbaycanlılar ya?ayan evl?r yandırılır, adamlar doyulur v? ?u?aya gond?rilir. 1988-ci il 21 sentyabrda Da?lıq Qaraba? v? A?dam ?razil?rind? xususi v?ziyy?t
elan ounur. 1988-ci il 22 sentyabrda ?r?van,
Leninakan
,
Abovyan
,
Ecmi?dzin
v? dig?r ??h?rl?rd? Qaraba?ın Erm?nistana birl??dirilm?si, az?rbaycanlıların Erm?nistandan cıxarılması t?l?bl?ri il? kutl?vi t?till?r, mitinql?r kecirilir. 1988-ci il oktyabrın 4-d? Da?lıq Qaraba?ın Xank?ndi v?
Xocalı
??h?rl?rind? az?rbaycanlılara basqınlar edilir, onlar doyulur v? kocub getm?l?ri t?l?b olunur.
1988-ci il 18 noyabr-5 dekabrda Bakıda
Azadlıq meydanında
fasil?siz izdihamlı mitinql?r kecirilir. Mitinq i?tirakcıları erm?nil?rin Da?lıq Qaraba?dakı v?h?ilikl?rin?, Erm?nistanın Da?lıq Qaraba?a mudaxil?l?rin? son qoyulmasını t?l?b edirl?r. 1988-ci il 21 noyabrda Bakıda v? G?nc?d? ixti?a?lar ba? verir, 3 h?rbci oldurulur, xeyli adam yaralanır. Bakı, Naxcıvan v? G?nc?d? xususi v?ziyy?t elan olunur. 1988-ci il 24 noyabrda Erm?nistanın ?razisind?n Az?rbaycanın
Qubadlı rayonunun
Eyvazlı
,
Q?dirli
,
Davudlu
k?ndl?rin? basqınlar edilir, Eyvazlı k?ndi tamamil? yandırılır. Noyabrın sonunda Erm?nistanın ?imal-??rq hiss?sind?ki
Vartan
k?ndind? 12 az?rbaycanlı diri-diri yandırılır v? Erm?nistanın
Quqark
rayonunda 70 n?f?r az?rbaycanlı q?tl? yetirilir. Onlardan
Goz?ld?r?
k?ndind? 21 n?f?r, o cuml?d?n 6 qadın, 3 korp? u?aq oldurulur.
1988-ci il dekabrın 8-d? Erm?nistanda
Spitak z?lz?l?sind?n
z?r?r c?k?nl?r? yardım m?qs?dil? Az?rbaycandan 80 pe??kar xilasedici, mexanikl??dirilmi? d?st?
Spitaka
yola du?ur. Onlar bir nec? gun ?rzind? 63 n?f?ri xilas edirl?r. 1988-ci il dekabrın 10-da z?lz?l? il? ?laq?dar olaraq
Yuqoslaviyadan
dond?ril?n t?yyar? Belqrad-Ankara-?r?van mar?rutu il? Erm?nistana ucur.
Ankaradan
ucdu?u ucun erm?nil?r onu turk t?yyar?si hesab ed?r?k q?zaya u?radırlar. T?yyar?nin 6 n?f?rlik ??xsi hey?ti h?lak olur. 1988-ci il 11 dekabrda z?lz?l? il? ?laq?dar olaraq Az?rbaycanın xilasedici d?st?si Erm?nistanın
Leninakan
??h?rin? ucur. Erm?nil?r yanlı? koordinat ver?r?k t?yyar?ni q?zaya u?radırlar. 69 n?f?r xilasedici v? 4 n?f?r ekipaj uzvu h?lak olur. Yalnız bir n?f?r xilasedici salamat qalır. Onu x?st?xanaya yerl??dirirl?r, lakin az sonra erm?nil?r mitinq ed?r?k onun x?st?xanadan cıxarılmasına nail olurlar. 1988-ci il dekabrın 15-d? SSR? r?hb?rliyi Az?rbaycan v? Erm?nistan r?hb?rl?rin? bir sıra qanunsuz h?r?k?tl?r? gor? oz respublikalarında v?zif?li ??xsl?rin c?zalandırılması tap?ırı?ını verir. Bir ay ?rzind? Az?rbaycanda erm?nil?ri guya sıxı?dırdıqlarına gor? 2532 n?f?r m?suliyy?t? c?lb olunur, 222 n?f?r i?d?n cıxarılır, 65 n?f?r partiya v? komsomoldan cıxarılır. Bu t?dbirl?rd?n sonra 19 min n?f?rd?n cox erm?ni Az?rbaycana qayıdır. Erm?nistanda is? h?min vaxt ?rzind? 13 n?f?r partiyadan xaric edilir, 24 n?f?r v?zif?sind?n cıxarılır, 69 n?f?r? partiya c?zası verilir. Erm?nistana bir n?f?r d? olsun az?rbaycanlı qaytarılmır. 1988-ci il dekabrın 28-d? Erm?nistandan
250 mind?n cox az?rbaycanlının deportasiya edilm?si
?sas?n ba?a catdırılır.
1989-cu il 12 yanvarda SSR? Ali Soveti t?r?find?n Da?lıq Qaraba? ?razisind? Xususi ?dar? Komit?si yaradılır. Komit?y? Moskvanın numay?nd?si Arkadi Volski r?hb?r t?yin edilir. Komit?nin t?kibin? 5 rus, 2 erm?ni v? 1 az?rbaycanlı t?yin edilir. 1989-cu il 6 mayda SSR? Xalq deputatlarının 1 qurultayı Moskvada oz i?in? ba?layır. Qurultay erm?nil?rin maraqlarına uy?un q?rarlar q?bul edir.
1989-cu il 6 iyulda Xank?ndi yaxınlı?ındakı az?rbaycanlılar ya?ayan
K?rkicahan
q?s?b?si yandırılır. 1989-cu il iyulun 8-d? Erm?nil?r Xank?ndind? "
Miatsum
" h?r?katının t?sis yı?ınca?ını kecirir v?
Robert Kocaryanı
h?r?kata s?dr secirl?r. 1989-cu il 16 iyulda
Az?rbaycan Xalq C?bh?si
yaradılır v?
?bulf?z Elcib?y
s?dr secilir. 29 iyulda erm?nil?rin davamlı hucumlarının n?tic?si olaraq Az?rbaycanın m?rk?zind?n Naxcıvana ged?n qatarların h?r?k?ti tamamil? dayandırılır. Naxcıvan Muxtar Respublikası blokada v?ziyy?tin? du?ur.
1989-cu il avqustun 16-da Xank?ndind? erm?nil?r "Da?lıq Qaraba? ?halisinin qurultayı"nı kecirir, Milli ?ura v? R?yas?t hey?ti yaradırlar. Qurultay Da?lıq Qaraba?ı "must?qil ittifaq ?razisi" elan edir.
1989-cu il 15 sentyabrda Az?rbaycan Ali Sovetinin q?rarı il? Da?lıq Qaraba?dakı Xususi ?dar? Komit?si l??v olunur. 1989-cu il 16 sentyabr erm?nil?r Tiflis-Bakı avtobusunu partladırlar, 5 n?f?r olur, 25 n?f?r yaralanır. 1989-cu il 21 sentyabrda Xank?ndind? ya?ayan az?rbaycanlılar doyul?r?k ??h?rd?n qovulurlar.
1989-cu il oktyabrın 7-d? erm?ni terrorcusu A.Abramyan t?r?find?n ?u?anın X?lf?licay korpusu partladılır.
1989-cu il dekabrın 1-d? Erm?nistanın Ali Soveti Da?lıq Qaraba?ın Erm?nistana birl??dirilm?si haqda q?rar q?bul edir. 1989-cu il dekabrın 6-da Az?rbaycanın Ali Soveti t?r?find?n Da?lıq Qaraba? uzr? Respublika T??kilat Komit?si yaradılır, Komit?y? Az?rbaycan partiya t??kilatının r?hb?rl?rind?n
Viktor Polyanicko
s?dr t?yin edilir. 1989-cu il 31 dekabrda Araz cayı boyunca 137 km-lik s?rh?dd? s?rh?d qur?uları
da?ıdılır.
1990-cı il yanvarın 4-d? erm?ni terrorcusu Q.Sarkisyan ?sg?ran-A?dam korpusunu partladır. 1990-cı il 12 yanvarda Erm?nistandan 500 n?f?rlik silahlı d?st? vertolyotlarla Az?rbaycanın
Xanlar rayonunun
Qu?cu
k?ndin? g?l?r?k, k?ndi da?ıdır, onlarla dinc sakini oldururl?r. 1990-cı il 15 yanvarda SSR? Ali Soveti Da?lıq Qaraba? v? ?traf rayonlarda fovq?lad? v?ziyy?t elan edir. 1990-cı il yanvarın 18-d? Erm?nistanın silahlı birl??m?l?ri t?r?find?n Naxcıvan Muxtar Respublikasının
K?rki
k?ndi i??al edilir. 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-sin? kec?n gec? Sovet qo?unları Bakıya daxil olaraq
qır?ın
tor?dirl?r. R?smi m?lumatlara gor? 131 n?f?r h?lak olur, 800-d?n artıq adam yaralanır.
1990-cı il 18 fevralda Erm?nil?r ?u?a-Bakı avtobusunu partladırlar, 13 n?f?r yaralanır.
1990-cı il iyulun 11-d?
T?rt?rd?n
K?lb?c?r?
ged?n ma?ın karvanına erm?nil?r silahlı hucum edirl?r. 14 n?f?r h?lak olur, 35 n?f?r yaralanır.
1990-cı il 10 avqustda Tiflis-A?dam avtobusu erm?ni terrorcuları A.Avanesyan v? M.Tatevosyan t?r?find?n partladılır. 20 n?f?r olur, 30 n?f?r yaralanır. 1990-cı il 10 avqustda Erm?nistan terrorcuları t?r?find?n ??mkir-G?nc? avtomobil yolunda avtobus partladılır. 17 n?f?r h?lak olur, 26 n?f?r yaralanır. 1990-cı il 20 avqustda Erm?nistan silahlı quvv?l?ri Qazax rayonun
Ba?anis Ayrım
k?ndini i??al edirl?r. 5 n?f?r k?nd sakini oz evl?rind? diri-diri yandırılır.
1990-cı il 30 noyabrda Erm?nistan terrorcuları t?r?find?n Xank?ndi yaxınlı?ında s?rni?in avtobusu partladılır. 2 n?f?r h?lak olur, 11 n?f?r yaralanır. 1990-cı il 15 dekabrda Samvel Babayanın terror qrupu ?sg?randa 3 n?f?r az?rbaycanlını q?tl? yetirir.
1991-ci il yanvarın 9-da Lacın-?u?a yolunda 5 n?f?rlik erm?ni terror qrupu "Molodyoj Az?rbaycana" q?zetinin muxbiri
Salatın ?sg?rovanı
v? 2 n?f?r h?rbcini q?tl? yetirir. 14 yanvarda Az?rbaycan Ali Soveti ?aumyan (k?nd) rayonunun l??vi haqqında q?rar q?bul edir.
1991-ci il aprelin 18-d? erm?ni terrorcusu Q.Sarkisyan
Xocav?nd rayonunda
3 az?rbaycanlı milis i?cisini oldurur.
1991-ci il 30 mayda erm?ni terrorcuları Moskva-Bakı qatarını partladırlar. 11 n?f?r olur, 22 n?f?r yaralanır.
1991-ci il 19 iyunda erm?ni terrorcuları Yevlax-Lacın yolunda avtoma?ını partladırlar. 11 n?f?r h?lak olur, 3 n?f?r yaralanır. 27 iyunda "Qaraba?" adlı erm?ni terror t??kilatı Da?lıq Qaraba?ın
Qarada?lı
k?ndin? hucum edir, 6 n?f?r az?rbaycanlı oldurulur.
1991-ci il iyulun 31-d? erm?ni terrorcuları t?r?find?n Moskva-Bakı s?rni?in qatarı partladılır, 16 n?f?r olur, 20 n?f?r yaralanır.
1991-ci il avqustun 2-d? Da?lıq Qaraba?ın
Hadrut rayonunun
Dolanlar
k?ndind? erm?nil?r t?r?find?n avtoma?ın partladılır, 4 n?f?r h?lak olur, 8 n?f?r yaralanır. Avqustun 8-d? Erm?nistan hakimiyy?ti t?r?find?n orada az?rbaycanlıların ya?adıqları sonuncu Nuv?di k?ndi bo?aldılır, ?halisi doyul?r?k Erm?nistandan qovulur. Avqustun 21-d? Da?lıq Qaraba?ın Hadrut rayonunun
?adaxt
k?ndi yaxınlı?ında avtobus partladılır, 2 n?f?r h?lak olur, 10 n?f?r yaralanır. Avqustun 23-d? ?u?a-C?milli yolunda avtobus erm?ni terrorcuları t?r?find?n at??? tutulur, 4 n?f?r h?lak olur, 13 n?f?r yaralanır. Avqustun 30-da Az?rbaycan must?qilliyinin b?rpa olunması haqda B?yannam? il? cıxı? edir.
1991-ci ilin sentyabrında DQMV-nin m?rk?zi olan Xank?ndid? vilay?tin inzibati binasının uz?rind? must?qil Az?rbaycanın ucr?ngli bayra?ının dal?alanırdı.
[3]
[4]
1991-ci il sentyabrın 2-d? erm?nil?r "
Da?lıq Qaraba? Respublikası
" adında qondarma qurumun yarandı?ını elan edirl?r. Sentyabrın 5-d?
Az?rbaycan Respublikasının Mudafi? Nazirliyi
yaradılır, general
Valeh B?r?adlı
nazir t?yin edilir. Sentyabrın 8-d? erm?ni terrorcuları t?r?find?n A?dam-Xocav?nd avtobusu at??? tutulur, 5 n?f?r h?lak olur, 34 n?f?r yaralanır. H?min gun erm?ni terrorcuları t?r?find?n A?dam-Qarada?lı avtobusu at??? tutulur, 8 n?f?r h?lak olur, 42 n?f?r yaralanır. Sentyabrın 23-d? ?imali Qafqazda
Jeleznovodsk
??h?rind? Az?rbaycan, Erm?nistan,
Rusiya
v?
Qazaxıstan
prezidentl?ri goru?url?r, v?ziyy?ti nizama salmaq m?qs?di il? "muv?qq?ti i?ci qrupu yaradılır". Sentyabrın 26-da erm?ni terrorcuları t?r?find?n Yevlax-Lacın yolunda avtoma?ın partladılır, 2 n?f?r h?lak olur, 14 n?f?r yaralanır.
1991-ci il oktyabrın 18-d? Az?rbaycan "Dovl?t must?qilliyi haqqında Konstitusiya aktı" q?bul edir. Oktyabrın 19-da Da?lıq Qaraba?ın
A?d?r? rayonu
Sırxav?nd
k?ndi yaxınlı?ında erm?nil?r t?r?find?n avtoma?ın partladılır, 3 n?f?r h?lak olur, 2 n?f?r yaralanır.
1991-ci il noyabrın 20-d? erm?ni terrorcuları t?r?find?n Xocav?nd rayonunun
Qarak?nd
k?ndi yaxınlı?ında "M?-8" vertolyotu
vurulur
. Noyabrın 26-da Az?rbaycan parlamenti Da?lıq Qaraba? Muxtar Vilay?tinin l??v olunması haqda qanun q?bul edir. Noyabrın 27-d? SSR? Dovl?t ?urası DQMV-nin l??vi il? ba?lı q?rarın d?yi?dirilm?sini Az?rbaycan r?hb?rliyind?n t?l?b edir.
1991-ci il dekabrın 10-da Da?lıq Qaraba? erm?nil?ri referendum kecirir, "must?qilliy?" s?s verirl?r. Dekabrın 23-d? erm?nil?rin "Qaraba?" adlı terror t??kilatı Da?lıq Qaraba?ın ?sg?ran rayonu
Me??li
k?ndin? hucum edir, 6 n?f?r oldurulur, 15 n?f?r yaralanır. Dekabrın 26-da ?u?a ??h?r sakini Suleyman Abbasov, onun hamil? h?yat yolda?ı, ya?yarımında olan o?lu, qaynanası v? onların getdikl?ri ma?ının surucusu A?dam-?u?a yolunda erm?ni terrorcuları t?r?find?n q?tl? yetirilirl?r. Dekabrın 27-d? erm?nil?r a?ır texnikanın mu?ay?ti il? Xank?ndi yaxınlı?ındakı
K?rkicahan
q?s?b?sin?
hucum
edirl?r.
Mehman Huseynovun
ba?cılı?ı altında k?ndin 22 n?f?rd?n ibar?t mudafi? d?st?si qeyri-b?rab?r doyu?? girirl?r. S?kkiz saat davam ed?n doyu?d? 70-d?n cox erm?ni qulduru m?hv edilir.
[5]
1992-ci il yanvarın 8-d? erm?ni terrorcuları
Krasnovodskdan
Bakıya uz?n s?rni?in b?r?sini partladırlar. 25 n?f?r olur, 88 n?f?r yaralanır. Yanvarın 10-da Respublika T??kilat komit?si Xank?ndini t?rk edir. Yanvarın 15-d? K?rkicahan q?s?b?si i??al edilir. Yanvarın 26-da ?u?a yaxınlı?ındakı
Da?altı
k?ndind? Az?rbaycan ?sg?rl?ri erm?nil?rin
pusqusuna
du?url?r, qeyri-b?rab?r doyu?d? 33 n?f?r h?lak olur, 36 n?f?r yaralanır, 34 n?f?r itkin du?ur. Yanvarın 28-d? A?dam-?u?a mar?urutu il? ucan mulki vertolyot erm?ni terrorcuları t?r?find?n vurulur. ?sas?n qadın v? u?aqlardan ibar?t olan 41 n?f?r
s?rni?in v? 3 n?f?r ekipaj uzvu h?lak olur. Yanvarın 30-da Az?rbaycan v? Erm?nistan eyni vaxtda
AT?M
(AT?T) uzvluyun? q?bul edilirl?r.
10 fevral 1992-ci il. Qu?cular v? Malıb?yli k?ndl?ri i??al edilir.
13?17 fevral 1992-ci il. Da?lıq Qaraba?ın Xocav?nd rayonu Qarada?lı k?ndi
?ld?n-?l? kecir, k?ndin 92 n?f?r mudafi?cisi v? 54 n?f?r sakini oldurulur.
Erm?nil?r 117 n?f?r k?nd sakinini girov goturur, onlardan 77 n?f?rini q?tl?
yetirirl?r. Erm?nil?r k?ndin yaxınlı?ındakı fermada 6 n?f?ri diri-diri yandırırlar.
25?26 fevral 1992-ci il. Erm?ni quldur d?st?l?ri Rusiyanın 366-cı polku il? birlikd?
Xocalı ??h?rini darmada?ın edir, d?h??tli soyqırım tor?dirl?r. Soyqırım n?tic?sind?
613 n?f?r, o cuml?d?n 63 n?f?r u?aq, 106 n?f?r qadın, 70 n?f?r qoca oldurulur. 487
n?f?r, o cuml?d?n, 76 u?aq ?ik?st edilir. 1275 n?f?r girov goturulur, 150 n?f?r itkin
du?ur. Xocalıya hucuma erm?ni mayoru S.Ohanyan v? 366-cı polkun 3-cu
batalyonunun komandiri Y.Nabokixin bilavasit? r?hb?rlik etmi?l?r.
02 mart 1992-ci il. Az?rbaycan BMT-y? uzv q?bul edilir.
08 mart 1992-ci il. Qazax rayonunun Xeyrimli k?ndi i??al edilir.
12 mart 1992-ci il. Qazax rayonunun A?a?ı ?skipara k?ndi i??al edilir.
12 mart 1992-ci il. Da?lıq Qaraba?ın Sırxav?nd, Qara?lar, B??irl?r, Ba?
Guneyp?y?, Orta Guneyp?y?, Xatınb?yli, Manikli k?ndl?ri i??al edilir.
22 mart 1992-ci il. Erm?ni terrorcuları t?r?find?n Qazax rayonu ?razisind?
avtoma?ın partladılır, 3 n?f?r h?lak olur, 2 n?f?r yaralanır.
24 mart 1992-ci il. AT?M (AT?T) t?kibind? 11 olk?nin numay?nd?l?rinin daxil
oldu?u Minsk qrupu yaradılır. Qrupa Az?rbaycan, Erm?nistan, Belorus, Almaniya,
?taliya, Rusiya, AB?, Turkiy?, Fransa, ?svec, Cexoslovakiyanın (sonralar onun
?v?zin? Avstriya, Finlandiya, Norvec daxil edilir) numay?nd?l?ri daxil olurlar.
07 aprel 1992-ci il. K?lb?c?r rayonunun A?daban k?ndi z?bt edilir v? yandırılır.
K?ndin 67 n?f?r dinc sakini q?tl? yetirilir, o cuml?d?n 8 qoca, 2 u?aq, 7 qadın diri-
diri yandırılır.
12 aprel 1992-ci il. Erm?nil?r ?u?a ??h?rinin mudafi?cil?rin? qar?ı kimy?vi
silahdan istifad? edirl?r.
27 aprel 1992-ci il. Qazax rayonunun Sofulu k?ndi i??al edilir.
08 may 1992-ci il. ?u?a ??h?ri Erm?nistan silahlı quvv?l?ri t?r?find?n i??al edilir.
11 may 1992-ci il. Qazax rayonunun Qızıl Hacılı k?ndi i??al edilir.
15 may 1992-ci il. "SSR?-nin h?rbi ?mlakının bolu?durulm?si haqqında"
Da?k?ndd? imzalanmı? muqavil? ?sasında IV ordunun silahlarını Az?rbaycana
t?hvil verm?y? ba?layırlar.
18 may 1992-ci il. Erm?nistan silahlı quvv?l?ri t?r?find?n Lacın i??al edilir.
20 may 1992-ci il. Z?ngilan rayonunun Qazancı k?ndi yaxınlı?ında erm?ni
terrorcuları t?r?find?n avtoma?ın partladılır, 2 n?f?r h?lak olur, 2 n?f?r yaralanır.
08 iyun 1992-ci il. Qazax rayonunun Yuxarı ?skipara k?ndi i??al edilir.
12 iyun 1992-ci il. Az?rbaycan Ordusu geni?miqyaslı h?rbi ?m?liyyatlara ba?layır.
83 gun davam ed?n hucum ?m?liyyatı n?tic?sind? Da?lıq Qaraba?ın yarısı
du?m?nd?n azad edilir.
08 avqust 1992-ci U. G?d?b?y rayonunun Ba?k?nd q?s?b?si azad edilir.
24 oktyabr 1992-ci il. AB? konqresi "907-ci akta duz?li?" q?bul edir. Bu duz?li?
Az?rbaycana AB? hokum?ti t?r?find?n yardımı qada?an edir.
10?12 dekabr 1992-ci u. Erm?nistanın i??alcı qo?unları Qubadlı v? Z?ngilan
rayonlarının ?ayıflı, Seyidl?r, ?rk?nd, B?r?li, Qazancı, Gunqı?laq, Pirveyisli,
Canbar, Yuxarı Qayalı k?ndl?rini z?bt edirl?r.
1993-cu il 28 fevralda Kislovodsk-Bakı s?rni?in qatarı erm?ni terrorcuları t?r?find?n partladılır, 11 n?f?r h?lak olur, 18 n?f?r yaralanır. 27?28 martda
K?lb?c?r rayonunun
A?qaya
,
M?rcim?k
, T?z?k?nd,
A?cak?nd
,
Narı?lar
k?ndl?ri i??al edilir.
Aprelin 2-d? Erm?nistan silahlı quvv?l?ri t?r?find?n K?lb?c?r rayonu i??al edilir. Aprelin 30-da BMT T?hluk?sizlik ?urası 822 saylı q?tnam?sini q?bul edir.
1993-cu il mayın 20-d? Rusiya qo?unları Az?rbaycanın ?razil?rini t?rk etm?y? ba?layırlar.
?yunun 2-d?
Bakı d?mir yol va?zalında
s?rni?in qatarı Erm?nistan xususi xidm?t orqanlarının gond?rdiyi terrorcu qrup t?r?find?n partladılır, t?saduf n?tic?sind? ol?n v? yaralananlar olmur. 12?15 iyunda
A?dam rayonunun
?lia?alı
,
?lim?d?dli
,
Qalaycılar
k?ndl?ri i??al edilir. 25 iyunda A?dam rayonunun
Boy?hm?dli
,
Paprav?nd
k?ndl?ri i??al edilir. 26 iyunda erm?nil?r
A?d?r?
??h?rini i??al edirl?r.
4 iyulda
Fuzuli rayonunun
Arı?
,
Qoc?hm?dli
,
Qaracalı
,
Xatınbulaq
,
Gorazilli
k?ndl?ri i??al edilir. 5 iyulda A?dam rayonunun
?elli k?ndi
i??al edilir.21 iyulda A?dam rayonunun
Mu?anlı
v?
?ıxbabalı
k?ndl?ri i??al edilir. 22 iyulda A?dam rayonunun
M?rzili
,
Novruzlu
,
Yusifcanlı
,
Qiyaslı
,
Xıdırlı
,
Sancalı
,
Muradb?yli
k?ndl?ri i??al edilir. 22 iyulda
T?rt?r rayonu
?razisind? erm?ni terrorcuları t?r?find?n partlayı? tor?dilir, 5 n?f?r h?lak olur, 18 n?f?r yaralanır. H?min gun Qazax rayonu ?razisind? erm?ni terrorcuları t?r?find?n partlayı? tor?dilir, 6 n?f?r h?lak olur, 10 n?f?r yaralanır. 23 iyulda Erm?nistan silahlı quvv?l?ri A?damı i??al edirl?r. 24 iyulda Fuzuli rayonunun
Cuvarlı
k?ndi i??al edilir. 29 iyulda BMT T?hluk?sizlik ?urası 853 saylı q?tnam?sini q?bul edir.
1993-cu il avqustun 15-d? Fuzuli rayonunun
A?a?ı Veys?lli
,
Yuxarı Ya?lıv?nd
k?ndl?ri,
C?brayıl rayonunun
Sur
,
Banazur
,
Qu?cular
,
Qı?laq k?ndl?ri
i??al edilir. 23 avqustda Erm?nistan silahlı quvv?l?ri
Fuzulini
v?
C?brayılı
i??al edirl?r. 27 avqustda
Qaraba? Azadlıq H?r?katı
yaradılır.
X?qani Huseynov
s?dr secilir. 30 avqustda
Hadrut rayonu
?razisind? erm?ni terrorcuları t?r?find?n avtoma?ın partladılır, 2 n?f?r h?lak olur. 31 avqustda Erm?nistan silahlı quvv?l?ri
Qubadlını
i??al edirl?r.
Sentyabrın 2-d? Hadrut rayonunun cıxaca?ında erm?ni terrorcuları t?r?find?n s?rni?in avtobusu partladılır, 4 n?f?r h?lak olur, 8 n?f?r yaralanır. 14 oktyabrda BMT T?hluk?sizlik ?urası 874 saylı q?tnam?sini q?bul edir. 23 oktyabrda Fuzuli rayonunun Horadiz q?s?b?si i??al edilir. 28 oktyabrda
Z?ngilan rayonunun
Mincivan
q?s?b?si i??al edilir. 29 oktyabrda Erm?nistan silahlı quvv?l?ri
Z?ngilanı
i??al edirl?r. 12 noyabrda BMT T?hluk?sizlik ?urası 884 saylı q?tnam?sini q?bul edir. 21?22 dekabrda MDB parlament Assambleyası Da?lıq Qaraba? m?s?l?sini "Aland modeli" uzr? h?ll etm?yi t?klif edir.
1994-cu il yanvarın 8-d Fuzuli rayonunun Horadiz q?s?b?si erm?ni i??alından azad edilir. H?rbi ?m?liyyatlar n?tic?sind? Az?rbaycan Ordusu du?m?ni geri oturdur v? 30 km ir?lil?yir.
Fevralın 1-d? Kislovodsk-Bakı s?rni?in qatarı erm?ni terrorcuları t?r?find?n partladılır, 3 n?f?r olur, 20 n?f?rd?n cox adam yaralanır. 18 martda erm?ni terrorcuları Xank?ndi uz?rind? ?ran diplomatlarını v?
onların ail? uzvl?rini da?ıyan t?yyar?ni vururlar, 34 n?f?r h?lak olur. 19 martda erm?ni terrorcuları Bakıda "20 yanvar" metro stansiyasında
partlayı? tor?dirl?r, 14 n?f?r h?lak olur, 49 n?f?r yaralanır.
13 aprel 1994-cu il. Moskva-Bakı s?rni?in qatarı erm?ni terrorcuları t?r?find?n partladılır, 6 n?f?r h?lak olur, 3 n?f?r yaralanır. 12 mayda Az?rbaycanla Erm?nistan arasında muv?qq?ti at??k?s elan olunur.
03 dekabr 1996-cv il. AT?T-in Lissabon sammiti kecirilir. Sammitd? daha cox
Erm?nistanın iddiaları n?z?r? alınır, Qaraba? munaqi??si il? ba?lı yekdil s?n?d
q?bul olunmur.
Fevral 1997-ci il. Minsk qrupunun 3 h?ms?drlik institutu yaradılır.
18 iyul 1997-ci il. AT?T-in Minsk qrupunun h?ms?drl?ri Da?lıq Qaraba?
munaqi??sinin t?nziml?nm?si ucun "Paket variantı"nı t?klif edir.
29 avqust 1997-ci il. Rusiya v? Erm?nistan arasında "Dostluq v? ?m?kda?lıq
haqda" h?rbi ittifaq muqavil?si imzalanır.
02 dekabr 1997-ci il. AT?T-in Minsk qrupu Da?lıq Qaraba? m?s?l?sinin
m?rh?l?li h?ll variantını t?klif edir.
28 iyun 1998-ci il. ?ctimai v? siyasi qurumların Qaraba? uzr? Koordinasiya ?urası
yaradılır.
07 noyabr 1998-ci il. AT?T-in Minsk qrupu h?ms?drl?ri Da?lıq Qaraba?
munaqi??sinin h?llin? dair "Umumi dovl?t" konsepsiyasını t?klif edirl?r.
29 iyul 1999-cu il. Bakıda Az?rbaycan v? Turkiy? arasında h?rbi yardıma dair
muqavil? imzalanır.
1?30 avqust 1999-cu il. Qaraba? uzr? Kordinasiya ?urası aclıq aksiyası kecirir,
beyn?lxalq t??kilatlar qar?ısında Erm?nistanın t?cavuzkar t?r?f kimi tanınması, ona
qar?ı sanksiyaların t?tbiq olunması t?l?bl?ri qoyulur.
27 oktyabr 1999-cu il. Erm?ni terrorcuları Erm?nistan parlamentin? soxularaq
parlamentin s?drini, ba? naziri v? bir nec? deputatı oldururl?r.
19 noyabr 1999-cı il. AT?T-in ?stanbul sammiti kecirilir. Qaraba? munaqi??si il?
ba?lı muzakir?l?r aparılır, lakin konkret s?n?d q?bul olunmur.
28 yanvar 2000-ci il. Qaraba? Azadlıq T??kilatı yaradılır. Akif Na?ı s?dr secilir.
25 yanvar 2001-ci il. Az?rbaycan v? Erm?nistan eyni vaxtda Avropa ?urasına uzv
q?bul edilirl?r.
23?24 fevral 2001-ci il. Az?rbaycan parlamentind? ictimai, siyasi qurumların
numay?nd?l?rinin i?tirakı il? Qaraba? m?s?l?sin? dair muzakir?l?r kecirilir.
22 dekabr 2001-c? il. Qaraba? Azadlıq T??kilatının t???bbusu il? Qaraba? mitinqi
kecirilir, i??al altında olan ?razil?rin h?rbi yolla azad edilm?si t?l?bl?ri qoyulur.
18 yanvar 2002-ci il. Qaraba? Azadlıq T??kilatının t???bbusu il? Qaraba? mitinqi
kecirilir, yen? d? torpaqların yalnız h?rbi yolla azad edil? bil?c?yi il? ba?lı t?l?bl?r
qoyulur.
22 fevral 2003-cu il. Qaraba? Azadhq T??kilatının t???bbusu il? Xocalı soyqırımın
ildonumun? h?sr edilmi? mitinq kecirilir.
13 avqust 2003-cu il. Qaraba?da partizan h?r?katını ba?lamaq ucun d?st? yaratmı?
bir qrup g?nc h?bs edilir.
Aprel 2004-cu il. Qaraba? danı?ıqlarının "Praqa prosesi" ba?lanır.
08 may 2004-cu il. Qaraba? Azadlıq T??kilatı Qaraba?a dinc yuru? h?yata kecirir,
yuru? i?tirakcıları Az?rbaycan ?sg?rl?rinin s?ng?rl?rin? q?d?r catır v? orada mitinq
kecirirl?r.
22 iyun 2004-cu il. Qaraba? Azadlıq T??kilatı erm?ni zabitl?rinin Bakıda keciril?n
NATO konfransına d?v?t olunmasına etiraz olaraq, h?min konfransın kecirildiyi
"Avropa" otelinin qar?ısında etiraz mitinqi kecirir, mitinq i?tirakcılarından bir qrup
otel? daxil olur, konfransın i?i dayandırılır. QAT uzvl?rind?n 6 n?f?r h?bs olunur.
NATO r?hb?rliyi Bakıda Erm?nistan h?rbcil?rinin i?tirakı il? kecirilm?si n?z?rd?
tutulan h?rbi t?liml?ri l??v etm?k m?cburiyy?tind? qalır.
25 yanvar 2005-ci il. Avropa ?urası Parlament Assambleyası q?tnam? q?bul edir,
Az?rbaycanın ?razil?rinin Erm?nistan t?r?find?n i??al olundu?unu t?sdiq edir.
08 may 2005-ci il. Qaraba? Azadlıq T??kilatı ?u?anın i??alının ildonumu il?
?laq?dar Bakının bir nec? yerind? dinc yuru?l?r kecirir.
Sentyabr 2005-ci il. Minsk qrupu h?ms?drl?ri t?r?fl?r? "kecid statusu" deyil?n
variantı t?klif edirl?r.
30 noyabr 2005-ci il. Qaraba? Azadlıq T??kilatı Rusiya, AB? v? Fransanın
Az?rbaycandakı s?firlikl?ri qar?ısında etiraz aksiyaları kecirir, Minsk qrupunun
f?aliyy?tin? son qoyulmasını t?l?b edir.
16 dekabr 2005-ci il. Qaraba? Azadlıq T??kilatı Minsk qrupu h?ms?drl?rinin
Bakıya s?f?rin? etiraz olaraq hava limanında, Xarici ??l?r Nazirliyinin qar?ısında,
h?ms?drl?rin m?tbuat konfransı kecirdikl?ri "Hiyat park" otelinin qar?ısında etiraz
aksiyaları kecirir, QAT f?alları m?tbuat, konfransı keciril?n zala daxil olaraq
m?tbuat konfransını dayandırır v? h?ms?drl?rin olk?ni t?rk etm?l?rini t?l?b edirl?r.
13?17 aprel 2006-cı il. Qaraba? Azadlıq T??kilatı Az?rbaycan Ordusunun zabiti
Ramil S?f?rov haqda Budape?t ??h?r m?hk?m?sinin ?dal?tsiz q?rarına etiraz olaraq
Bakı, ??ki, Ming?cevir, A?su, L?nk?ran, B?rd? v? dig?r ??h?rl?rd?, h?mcinin cadır
du??rg?l?rind? yuru?-mitinql?r kecirir.
22 iyun 2006-cı u. Minsk qrupu h?ms?drl?ri birg? b?yanatla cıxı? ed?r?k
"nizamasalmanın t?m?l prinsipl?ri"ni acıqlayırlar.
13?19 oktyabr 2006-cı il. Qaraba? Azadlıq T??kilatı Fransa parlamentinin saxta
"erm?ni soyqırımı"ını tanımama?a gor? c?za haqqında q?bul etdiyi qanuna etiraz olaraq h?min olk?nin Az?rbaycandakı s?firliyinin qar?ısında silsil? aksiyalar
kecirir.
29 dekabr 2006-c il. Minsk qrupu h?ms?drl?ri 2006-cı ild? hec n?y? nail ola
bilm?dikl?rini etiraf edirl?r.
29 noyabr-01 dekabr 2007-ci il. Minsk qrupu h?ms?drl?ri Madridd? t?r?fl?r?
"yeni t?m?l prinsipl?ri"ni t?qdim edirl?r.
14 mart 2008-ci il. BMT Ba? Assambleyasının 62-ci sessiyasında "Az?rbaycanın
i??al olunmu? ?razil?rind?ki v?ziyy?t haqqında" q?tnam? q?bul olunur.
08 avqust 2008-ci il. Rusiya Gurcustana h?rbi mudaxil? edir, regionda h?rbi-siyasi
v?ziyy?t d?yi?ir.
Avqust-sentyabr 2008-ci il. Turkiy? v? ?ran Qaraba? m?s?l?si il? ba?lı yeni
vasit?cilik t???bbusu il? cıxı? edirl?r. Rusiya v? AB?-nin diplomatik f?allı?ı artır.
02 noyabr 2008-ci il. Az?rbaycan, Rusiya v? Erm?nistan prezidentl?ri Moskvada
birg? B?yannam? imzalayıblar.
|
---|
|
Z?min
| |
---|
Munaqi?? ?razil?ri
| |
---|
Birinci Qaraba? muharib?si
1988?1994
| Toqqu?ma v? poqromlar
| |
---|
Soyqırım v? q?tliamlar
| |
---|
H?rbi ?m?liyyatlar
| |
---|
Terrorlar v? dig?rl?ri
| |
---|
Daxili prosesl?r
| |
---|
|
---|
At??k?s rejimi
1988?1994
| Silahlı toqqu?malar
| |
---|
Dinc ?haliy? hucumlar
| |
---|
|
---|
?kinci Qaraba? muharib?si
2020
| H?rbi ?m?liyyatlar
| |
---|
Dinc ?haliy? hucumlar
| |
---|
|
---|
Uct?r?fli b?yanatdan
sonra
2020?2023
| |
---|
Separatcı rejimin l??vind?n sonra
2023?
| |
---|
Siyasi v? h?rbi liderl?r
| Siyasi liderl?r
| |
---|
H?rbi liderl?r
| |
---|
|
---|
Danı?ıqlar prosesi
| |
---|
Beyn?lxalq s?n?dl?r
| |
---|
Munaqi??nin f?sadları
| |
---|
?rsi
| |
---|
?laq?li movzular
| |
---|